Bouwplan Doelweg Tholen en
Vossemeersepoort in gevaar
Veertig jaar geleden...
30 oktober 1944
Raadscommissie maakt bezwaar tegen drie verdiepingen
Toen kwdm
de bevrijding!
Kennismaking De Oesterschelp
Donderdag 11 oktober 1984
EENDRACHTBODE
11
Burgemeester, Baerends vreest dat de gaten in de
Doelweg en de Vossemeersepoort in Tholen langer
open zullen blijven als de gemeenteraad bezwaren
blijft maken tegen het bouwen van drie verdiepingen.
De commissie ruimtelijke ordening was eerst ook
weinig enthousiast over het verlies van parkeerplaat
sen, maar die bezwaren lieten de raadsleden varen na
het terugbrengen van het aantal woningen en het ge
deeltelijk opheffen van het parkeerverbod in de
Doelweg.
Niet vol bouwen
't Past niet
Meer parkeren
14 deskundigen
Hoogte 9-9.5 m
Leven in 't hart
Kaay boordevol
Monumenten
Vuurwapenwet
Van het water in het vuur
Aan elk haartje een
zweetdruppel
"M'n vrouw mot een
kleine bekomme"
baar zijn. Dan is er nog geen re
kening gehouden met de vijf wo
ningen die boven de bibliotheek
en het postkantoor komen.
Wij zijn niet voor bebouwing. Dat
is in strijd met eerder genomen
beslissingen en de parkeergele
genheid in de binnenstad", zei
Bijl.
De commissie bestond donder
dagavond maar uit drie leden. Er
was zelfs nog enige vrees dat de
vergadering wegens het ontbre
ken van een meerderheid niet kon
doorgaan, maar na P. van Bel-
zen(RPF/GPV) en mevr. N.M.J.
Boissevain-van Riet(PvdA) kwam
W.L. Bijl(CDA) nog binnen. J.L.
van Gorsel(VVD) en K.A. Heij-
boer(SGP) waren verhinderd,
evenals hun plaatsvervangers.
Van Gorsel had de burgemeester
wel laten weten, niet erg gelukkig
te zijn met de stichting Gerefor
meerde Bouwcorporatie voor Be
jaarden uit Hoofddorp(SGBB) als
opdrachtgever van het bouwplan
aan de Doelweg en Vossemeerse
poort. Hij had liever een andere
stichting gezien. Met het plan op
zich ging hij echter accoord, aldus
de burgemeester.
Voor Bijl stond de levensvatbaar
heid van de Thoolse stadskern
voorop. "Wat blijft er van het
oorspronkelijke doel, parkeer
plaatsen voor de binnenstad, over
wanneer alles wordt vol gebouwd.
We hebben ook bezwaren tegen
de hoogte. Aan de Kaay staat dat
wel vlakbij de dijk, maar in de
Doelweg is dat een ander zicht. Is
dat ten opzichte van de andere
(laag)bouw wel in te passen?
Momenteel zijn er 40 parkeer
plaatsen aan de Doelweg en dat
worden er na de bouw 38 waarvan
19 voor de bewoners van die
nieuwe huizen en 18 voor bes
taande woningen aan de Doel
weg. Dan moetje er nog een paar
hebben voor bezoekers van het
toekomstige postkantoor met bi
bliotheek aan de Dalemsestraat,
die ook vanaf de Doelweg bereik-
Ook bij mevr. Boissevain woog de
parkeergelegenheid zwaar. "De
huidige parkeerplaats aan de
Doelweg is al veel beter bezet dan
vroeger. Dat komt waarschijnlijk
door de nieuwe huizen in de Da
lemsestraat tussen Contant en
Gladdines. B en w zeggen in de
stukken, dat bejaarden geen auto
hebben, maar daar mag je niet
van uitgaan. Het aantal parkeer
plaatsen is erg nipt berekend.
Drie bouwlagen is in een klein
schalige omgeving als de Doelweg
te hoog. Je moet niet hoger bou
wen dan aan het Schuttershof.
Dat past niet in deze omgeving",
aldus mevr. Boissevain.
Van Belzen noemde drie woonla
gen zelfs ontsierend. Hij wees er
bovendien op, dat door de bouw
het speelterrein verloren zou
gaan, wat een leuke combinatie
zou zijn met bibliotheek en post
kantoor.
"Bij het sluiten van de Kerkstraat
heb ik al gezegd: houdt genoeg
parkeerplaatsen voor de binnen
stad. Wat blijft daar van over als je
huizen gaat bouwen? Ook jonge
mensen komen wel in bejaarden
woningen en die hebben veelal
een auto. Is er geen andere, bouw
plaats mogelijk?", vroeg Van Bel
zen zich af.
"In Buitenzorg kun je ook bou
wen, maar dan kom je niet toe aan
de invulling van deze gaten. Met
de Vossemeersepoort hebben we
jaren geleurd. Dat vervelende gat
wordt door de SGBB nu ook ge
vuld", antwoordde de burge
meester.
Hij hield de commissie voor, dat
er een raadsbesluit is genomen om
aan de Doelweg en de Vosse
meersepoort te bouwen. "In het
kader van stadsherstel moeten die
losse wanden gedicht worden.
Tholen, dat wat aan het verpau
peren was, moet aangekleed wor
den. Met dit bouwplan ontstaat er
een verantwoorde wand. In de Ds.
de Bresstraat in St. Maartensdijk
waren er ook eerst bezwaren tegen
de nieuwe huizen, maar dat valt
nu ook best mee."
De burgemeester bracht naar vo
ren, dat b en w met het terug
brengen van het aantal huizen van
40 naar 29 aan het parkeren zeker
aandacht besteed hebben. "Dé
parkeermogelijkheden worden
zelfs verruimd tot 64 auto's!
Daarvan 29 voor de bewoners van
de nieuwe huizen, 18 voor de bes
taande woningen, 7 voor bezoe
kers van het postkantoor/biblio
theek, 14 door het schrappen van
huizen aan de Doelweg en 10 door
het aan één kant weghalen van de
gele streep in de Doelweg. Dan is
er ook ruimte voor de gaande en
komende man. Bij het postkan
toor/bibliotheek in de Dalemse
straat kun je dan nog halfuur par
keerders toestaan", zei de burge
meester.
Hij antwoordde Van Belzen nog,
dat het terrein aan de Doelweg
altijd een andere bestemming
heeft gehad, maar tijdelijk is er
een speelgelegenheid gemaakt.
De commissie was unaniem van
mening, dat er één laag van het
bouwplan af moest. "Je moet zo
weinig en zo laag mogelijk bou
wen", zei Bijl. De stelling van b en
w dat het postkantoor en de bi
bliotheek nu vooral te voet en per
fiets bezocht worden, vond hij niet
sterk. "Dat kan nu gewoon niet
anders." Parkeren in de Dalemse
straat zal tegenvallen, want daar is
nu nooit geen plaats, voorspelde
het CDA-raadslid.
De burgemeester voerde ten aan
zien van de drie bouwlagen aan,
dat dé grote welstandscommissie
in Rotterdam zich over dit bouw
plan gebogen had. "Dat zijn veer
tien, esthetisch geschoolde des
kundigen. Ze kwamen tot een zeer
positief advies nadat een paar van
hen ter plaatse de situatie hebben
bekeken. Verwezenlijking van dit
bouwplan zal een opkikker zijn
voor de stadskern. De huizen ver
springen'en vdrmen daardoor een
speels element", zei de burge
meester.
"Die deskundigen wonen niet in
de Doelweg", zei mevr. Boisse
vain en Bijl had al begrepen, dat
er bezwaren tegen de hoogte van
de bouwplannen zouden komen.
"Ik kan u het geloof in de veertien
architecten niet bijbrengen. Ik
ben leek. 't Is wel te betreuren,
want dan worden de gaten niet
opgevuld. Als men minder mag
bouwen, bestaat 't risico dat het
niet doorgaat. De extra woning
toewijzing die we voor de Doel
weg krijgen, moeten we dan te
ruggeven. In verband met de par
keergelegenheid" hebben we met
de SGBB al problemen gehad
over het terugbrengen van het
aantal huizen van 40 naar 29.
Maar als er nog eens 8 minder
gebouwd mogen worden, wordt
het financieel nog moeilijker. We
proberen 't dan alsnog te doen
lukken, want anders blijf je jaren
met die vervelende gaten zitten,
maar ik vrees dat 't nee wordt",
aldus de burgemeester.
"Eén bouwlaag eraf, dat is voor
waarde voor mijn goedkeuring",
zei Van Belzen en de andere twee
raadsleden dachten er net zo over.
"Bouw die ene laag dan maar in
Stavenisse", merkte dhr. J. v.d.
Sanden op de publieke tribune
op.
"Ja, je verliest wel eens wat",
concludeerde de burgemeester
aan het einde van deze discussie.
Tevoren had ook drs. W. Hey-
broek van Huis en Heem al be
zwaren gemaakt tegen het bouw
plan Doelweg. Tijdens het
spreekrecht bracht hij naar voren,
dat de opzet van Huis en Heem,
handhaving van de oude school in
de Dalemsestraat, doorkruist zou
worden. "Twee architecten heb
ben berekend, dat met behoud
van de historische school de bi
bliotheek gebouwd kan worden in
de Dalemsestraat en daarachter in
de Doelweg het postkantoor. De
tptale kosten zijn nog beneden de
raming van b en w", aldus Hey-
broek.
Hij tekende ook verzet aan tegen
de drie bouwlagen. "Dat is aan-"
zienlijk boven de 8 m met 9 tot 9.5
m. Ook de schuine daken zijn in
strijd met de voorschriften. De
huidige bouwplaats lijkt volstrekt
onvoldoende te zijn voor dit
SGBB-plan. Invulling van gaten
in de stadskern moet een totaalvi
sie zijn. Goedkeuring van deze
wijziging van het bestemmings
plan via artikel 19 is niet de geëi
gende'manier", aldus Heybroek.
"U kaart de oude school steeds
aan en dat is uw goed recht, maar
er is al verschillende keren over
gesproken, waarbij een verschil
van mening is geconstateerd", zei
de burgemeester.
"Postkantoor en bibliotheek zijn
twee publiek aantrekkende ele
menten. Die voorzieningen moe
ten zo dicht mogelijk bij het hartje
van het winkelgebeuren, want dat
willen we meer leven inblazen.
We zien geen mogelijkheid om
dat met behoud van de schoolge-
vel te doen. Dat betekent extra
kosten, wantje moet die twee dan
gaan splitsen. Het onderhoud is
dan onpraktischer en moeilijker.
Het belang van het in de stadskern
infiltreren is voorop gezet. We zijn
blij, na zoveel jaren de mogelijk
heid te hebben om de gaten aan
de Doelweg en de Vossemeerse
poort op te vullen. Welstandstoe
zicht vindt dit plan, ook qua da
ken, een zeer goéde mogelijk
heid", aldus de burgemeester.
Tijdens de rondvraag wees Van
Belzen op de parkeerrgelegenheid
op de Kaay in Tholen. "Als er een
festiviteit in Hof van Holland is,
staat de Kaay boordevol. Wan
neer er voor de bejaardenwonin
gen van de Geref. Gem. kops ge
parkeerd kan worden in plaats
van in de lengterichting, kun je de
capaciteit verdubbelen", aldus
Van Belzen. De burgemeester
wilde dat nog laten rusten in ver
band met eventuele maatregelen
voor de bodemverontreiniging.
Een gevaarlijke situatie signaleer
de het RPF/GPV-raadslid aan de
Zoekweg, waar men vanaf het
zwembad zo de weg opduikt. Er
staat geen enkel bord en door
zware bebossingen heb je totaal
geen zicht. Er zijn al een paar
botsingen voorgevallen, aldus
Van Belzen. De burgemeester
wilde dat in de verkeerscommissie
bespreken.
Tholen is ten aanzien van het
monumentenbeleid als voor
beeldgemeente op het ministerie
aangemerkt, zei de burgemeester
op vragen van mevr. Boissevain
over de stads- en dorpsvernieu
wing. Het deed hem goed, dat het
urgentieschema van Tholen ver
der op het ministerie werd ge
bruikt. "Hopelijk rolt er daardoor
nog iets extra's uit." Slechts twee
gemeenten hadden op verzoeken
Woensdagavond 3 oktober was
een groot aantal ouders van de le
jaars leerlingen te gast in "de
Oesterschelp ter nadere kennis
making ouders-school.
Mevrouw Provoost sprak een
woord van welkom, mede namens
alle docenten, die les geven aan de
le klassen. Zij stelde, dat vanuit
de school een goed contact met de
thuissituatie van groot belang
wordt geacht voor de leerling. In
het kader van het mentoraat is het
in de meeste gevallen de mentor,
die de contacten onderhoudt.
Op school stelt men het op prijs,
wanneer ook de ouders, indien zij
dit wenselijk achten, contact op
nemen. De school werkt "in het
verlengde van het gezin". De ou-
der-vertegenwoordiging is even
eens een schakel ouders-school.
In de schoolgids, die voor aanvang
yan het schooljaar is verstrekt,
wordt aandacht besteed aan de
vormgeving van het L.H.N.O. 2-
jarige onderbouw met aan het
eind van de 2e klas de kguze voor
één afstudeerrichting. Tijdens de
schoolperiode van de leerlingen
zijn er verschillende momenten,
waarop dit gegeven aan de orde
komt. De ouders worden hier
uiteraard eveneens bij betrokken.
Na een ronde waarbij alle docen
ten die les geven aan klas 1, zich
voorstelden, ging men in groepen
uiteen. Tijdens de rondleiding
door het schoolgebouw was er te
vens gelegenheid in de lokalen te
spreken met de docenten.
Tenslotte werd aandacht besteed
aan zaken als stimulering en de
wijze van rapportage van de leer
resultaten.
De mentoren van de le klassen,
mevr. F.L. Glerum en dhr. L.
Stevens, lichtten toe, dat als leer
lingen problemen hebben met
bepaalde vakonderdelen, er de
mogelijkheid is, dat zij in een ex
tra uur samen met de docent
daaraan kunnen werken.
De rapporten zoals deze met kerst
worden meegegeven, geven be
halve een beeld van de hoeveel
heid kennis van een vak, ook een
waardering voor inzicht en werk
houding per vak.
Verder wordt aangegeven uit
welke onderdelen het eindcijfer
wordt samengesteld, b.v. voor het
vak nederlands zijn dat o.a.
schriftelijke en mondelinge taal
vaardigheid.
Na het aan de orde stellen van
praktische aangelegenheden als
o.a. busregeling, rooster, werd de
avond besloten met een wel thuis
voor de gasten. Men kon terug
zien op een avond, waarbij de ba
sis is gelegd voor een goed kontakt
ouders-L.H.N.O.school de Oes
terschelp in Tholen.
van de rijksdienst voor de monu
mentenzorg gereageerd, waarvan
alleen Tholen in positieve zin.
Voorheen werd er altijd per object
subsidie gegeven, maar dat ge
beurt voortaan per project. Daar
om wordt er ook een totaalplan
gemaakt.
Raadslid Bijl informeerde nog
naar De Ark in de Hoogstraat te
Tholen. Vorig jaar Kerst moest
daar de brandweer en de sloper
aan te pas komen wegens instor
tingsgevaar na stormschade. Het
staat er nog zo bij. De burge^
meester had van monumenten
zorg nog geen antwoord binnen
en een sloopvergunning was er
evenmin.
Het vuurwapenbezit in de ge
meente Tholen was op 1 juni 1984
als volgt:
a. jacntalcte-houders 89
b. houders van een bijzondere
machtiging 88
onderverdeeld als volgt:
ten behoeve van het bes
trijden van wild- en vogel-
schade uitsluitend aan de
genen die in het bezit zijn
van een vergunning ex ar
tikel 53 van de Jachtwet of
een Vogelvergunning G;24
ten behoeve van de schiet
sport; 39
ten behoeve van de be
drijfsuitoefening 16
alarmering (aan boord van
een vaartuig en Voor de
bergsport) 5
als aandenken 1
overige waaronder voge-
lafweerpistool en derge
lijke 3
Aanleiding het gevoerde beleid in
deze te wijzigen is niet, aanwezig.
Een jaarlijkse controle op vuur
wapens en administratieve gege
vens bij de houders van een bij
zondere machtiging past in dit
beleid.
Niet uitgesloten moet worden
geacht dat het aantal houders van
bijzondere machtigingen in de
toekomst zal stijgen als gevolg van
een toename van het aantal beoe
fenaars van de schietsport op
Tholen.
Hoe dichterbij een uitkomst lijkt, hoe langer het duurt. Dat gold ook
voor de bevrijding van Tholen en Sint Philipsland. Was u toen elders
geëvacueerd? Dan kunt u wellicht de omstandigheden van die oktober
maand in dat gebied weergeven. Het is 15 oktober als Woensdrecht voor
een groot deel naar Bergen evacueert. Maar als bij Tilburg SS troepen
worden teruggedrongen, krijgt Bergen op Zoom nog een sterker vijan
delijke bezetting. De Duitsers graven zich in aan de zuidrand van de stad.
Er was aan medio oktober 1944 al
zoveel voorafgegaan. Zoveel zelfs,
dat lang niet alles wat gebeurde,
tot de mensen was doorgedron
gen. Ook niet werd geloofd. In
oorlogstijd gonst het immers altijd
van geruchten, die later onjuist
blijken te zijn. Daarmee kunnen
dan echter gelijkertijd waarheden,
feiten ook terecht komen bij de
ongeloofwaardigheid. Neem bij
voorbeeld het lot van de Joden.
Dat ze sinds 1942 werden wegge
voerd, kon ieder voor zijn ogen
zien, als men deze landgenoten in
de buurt had wonen. Maar dat ze
daarna ook bij tienduizenden
werden vergast, bleef voor het
grootste deel van ons volk bijna
tot, of zelfs tot aan de bevrijding
ongeloofwaardig. Menigeen die
dat wel opving via geheime zen
ders of door een enkele uit het
kamp gevluchte, twijfelde nóg aan
een zo monsterachtig gebeuren.
Dat er in een oorlog veel jonge
mensen sneuvelen, wist iedereen.
Dat een zo totale oorlog als die
van 1940-1945 ook vele burgers
trof, zag men ook rondom zich.
Dat echter weerloze mensen bij
duizenden in gaskamers werden
omgebracht, was in feite mense
lijk niet te bevatten. Zeker, men
zag talloze individuele wreedhe
den van de bezetter. Het gebeurde
immers al in het begin van de be
zettingstijd, dat een aantal illega
len, de zogenaamde Geuzengroep
in Vlaardingen werd opgepakt,
gefusileerd en die moorden ook
door de Duitsers ter afschrikking
werden gepubliceerd. Maar dat
werd toch nog min of meer gezien
in het licht van oorlogshandelin
gen. Echter zonder meer een volk
proberen uit te roeien, dat was
toch nooit in de geschiedenis
voorgevallen. Naarmate de be
vrijding naderde waren er toch
steeds meer Nederlanders, die wel
overtuigd waren van die op zich
ongelooflijke gruwelen. De bezet
ters hadden immers al lang het
vriendelijk masker afgelegd.
Bovendien luisterden na dolle
dinsdag veel meer mensen naar de
Engelse zender. Daarnaast bleef
bijvoorbeeld een door de Duitsers
genomen repressaille, zoals op 1
en 2 oktober in Putten had
plaatsgevonden, evenmin onop
gemerkt. Dat ging zelfs als een lo
pend vuurtje door het land. De
feiten zijn bekend. Nadat door
verzetsstrijders op een Duitse auto
was geschoten, waarin generaal
yRauter zich bevond, werden 600
mannen en jongens uit Putten op
de Veluwe weggevoerd. 555 zijn er
niet meer teruggekeerd. Ze wer
den door de Duitsers omgebracht.
Temidden van al dat gebeuren,
tussen al die risico's door van een
zich elke dag ergens voltrekkend
drama, brandde in zuidwestelijk
Nederland het bevrijdingsverlan
gen als een verterend vuur.
Kilometers ver hoorde je in die
oktoberweken de kanonnen dreu
nen. Aan het hemelsbreed maar
enkele tientallen kilometers meer
verwijderde front vergaat horen
en zien. Vuurschichten uit de lo
pen van de kanonnen schieten
naar de hemel, huizen branden af.
De geallieerden zitten nog maar 2
V2 kilometer benoorden de
Zeeuwse weg. In Tholen en St.
Philipsland zelf is op dat moment
nog geen sprake van oorlogsge
weld. Wel brengen de stromen
zorging. Dagelijks kwamen de
berooiden over de brug. De
Wouwse weg lag immers al onder
vuur, evenals de Parallelweg in
Bergen op Zoom. Geëvacueerden
kwamen naar Tholen terug. Eerst
verjaagd door het water van eigen
have en goed, nu verjaagd door
het vuur en sommigen alle have
en goed kwijt. Tholen werd bom
vol en ook daar stond nu de hon
ger voor de deur. Het melk rant
soen per gezin werd teruggebracht
tot 1 liter per dag. Nu het eiland
zelfs door Armenen niet meer was
bezet, zwierven vele personen on
gestoord rond. Niet alleen maar
goedwillenden. Diefstallen wer
den gerapporteerd, ook in Tho-
len-stad zelf. Er werd in die dagen
snel een hulppolitie-korps gefor
meerd, bestaande uit vrijwilligers,
die gedurende spertijden door de
straten patrouileerden. De toene
mende schaarste aan levensmid
delen zonder dat men op dat mo
ment al feitelijk honger leed,
smoorde bij menigeen toch het
geweten en de nog aanwezige
varkens waren voor de eigenaren
niet meer veilig.
In die nachten patrouilleerden
hulppolitiemannen, maar was er
voor bijzondere waarnemers toch
meer te zien. Ook de verzetsgroep
Tholen en Sint Philipsland waak
te. Sinds zondag 8 oktober was er
een schriftelijk bevel van de O.D.
(Ordedienst) leiding ontvangen,
dat er 's nachts gewaakt diende te
worden op bepaalde punten, o.a.
bij de brug. Die verzetskern werd
daarom uitgebreid met enkele
andere toch zeker ook vertrouwde
front? Wat gaat er met de brug
gebeuren? Het mooie weer houdt
aan....lezen we in het al eerder
aangehaalde boekje "Slechts een
Plicht. Windstille nachten met
flonkerende sterren, maar ook
dreunende kanonnen. In de buurt
van de brug zitten twee verzets
mensen verscholen. Zij hebben de
wacht van 2-4 uur 's nachts. Bij de
brug een politieagent en twee
hulppolitiemensen. Hun stemmen
dringen door tot de plaats waar de
verzetsmensen zijn geposteerd.
Die horen het rustig aan. Het zul
len daar op de brug wellicht ook
vertrouwde mensen zijn. Men
diende zich niet te veel bloot te
geven, want zo langzamerhand
dringt er toch al meer naar buiten
over het verzetswerk dan goed en
sico worden vermeden. Een paar
dagen voor het afsnijden van de
Zeeuwse weg kwam er een
Thoolse koerier nog terug uit het
Zuid-Bevelandse. Hij was toen
drie dagen weggeweest en de kern
in Tholen begon ongerust te wor
den. Zou hem wat zijn overko
men? Hij werd door een illegale
politieman uit Wemeldinge op de
motor in Tholen teruggebracht.
Op z'n blote lichaam bevonden
zich een 50 exemplaren van de
proclamatie van de Koningin, die
onmiddellijk na de bevrijding
dienden te worden aangeplakt.
Dergelijke bezoeken plus het gaan
en komen van de ter plaatse meest
bekend staande Moffenhaters en
dat alles in hetzelfde huis, kon niet
aan de aandacht van de Thoolse
zetsmensen uit Tholen opdracht
om een deel van de in het perceel
Doelweg aangevoerde proclama
ties van de koningin naar Sint
Philipsland te brengen. Evenals
dat vanuit Goes naar Tholen was
gebeurd wikkelde de Thoolse man
de proclamaties om zijn blote lijf
en daarover de kleren, inclusief de
dikke winterjas. Die dag lijkt het
front volkomen stil. De verzets
man krijgt het tegen de harde
wind op de fiets zwaar te verduren
en dan is Sint Philipsland niet be
paald bij de deur. Dicht bij Le
pelstraat op de grens van het
toenmalig spergebied, wordt hij
aangehouden door een politiea
gent en een Armeen, die de pasjes
moeten controleren. De verzets
man verblikt of verbloost niet. Hij
Bevrijdings-humor
dan nodig is. Dat is ook niet meer
te voorkomen, nu er bij het con
tactpunt in Tholen aan de Doel
weg steeds meer mensen in en
uitgaan.
Dan stopt er weer eens een or
donnans in de Doelweg, zelfs nog
op motor,--wat in die schaarse tijd
langzamerhand al een beziens
waardigheid op zich was, dan
weer arriveren contactmensen uit
De Duitsers hadden februari 1944 niet alleen Tholen geïnundeerd, maar ook de verbindingen versperd, zoals hier
op de dijk bij Scherpenisse-Poortvliet, zowel rijwielpad als de autoweg door de omgezaagde bomen geen
doorgaand verkeer toestonden. De geëvacueerden hadden er ook geen behoefte aan, maar zagen wel verlangend
uit naar terugkeer en herstel.
vluchtelingen vanuit richting
Bergen op Zoom de verhalen over
beschietingen, barstende grana
ten, hulpeloze kinderen en oude
ren, van bloedige taferelen. Het
door de evacuatie volle Tholen,
maakte zich gereed honderden
vluchtelingen te ontvangen. Er
werden leidinggevenden be
noemd voor de ontvangst en ver
mannen, die tegenover deze en
gene verzetsvrouw of man, hun
medewerking hadden beloofd als
dat nodig mocht zijn. Die waren
nu nodig. Men diende te weten
wat er 's nachts plaatsvond. Kwa
men er vluchtende Duitsers bin
nen of moest ook Tholen in de
Duitse terugtocht worden verde
digd? Hoe ontwikkelde zich het
foto L.J. Jansens -. Scherpenisse
het eiland en allemaal op hetzelf
de adres. Dat moest wel in de ga
ten lopen. In die oktoberweken
'echter hadden de Duitsers in deze
omgeving niet veel tijd om veel
aan opsporingswerk te doen en de
n.s.b.-ers hadden waarschijnlijk
geen lef meer om nog iets uit te
richten met naderende geallieerde
troepen. Toch moest nodeloos ri-
burgers ontsnappen. Toch voeren
de 2 verzetsmensen in de omge
ving Thoolse brug hun gesprek
slechts fluisterend. Het was hun
eerste wachtje na bange meidagen
1940, want beiden waren toen
militair. In hen nu de drang om
aan de bevrijding, waarvoor
vreemde volken zich nu zoveel
offers getroosten, mee te werken.
Hoe dicht die bevrijding ook bij
leek te zijn, het ging nog zo 20
dagen en nachten door. De O.D.
groep beperkte zich nu niet meer
tot het alleen maar 's nachts zoe
ken naar wapens. Men deed het
ook al overdag. Dan weer een
jachtgeweer, dan weer een pistool,
dan weer een Duits of Hollands
geweer. Weliswaar een verschei
denheid, terwijl het ene wapen
beter was dan het andere, maar
men was toch al zover, dat 10 man
met een pistool en 15 met een ook
eerder beproefd geweer kon wor
den bewapend. Er kwamen de
laatste tijd vooral wapens uit Sta
venisse. Een politieman vond die
in beschoten en daarna aanges
poelde schepen. Die wapens ble
ken vaak in prima staat, 's Avonds
rond 11.00 uur ontmoet de poli
tieman dan bij "Diepe Gat" 2
verzetsmensen. Een of twee zaken
verwisselen van eigenaar en daar
mee is dan het "wapenarsenaal"
van het Thoolse verzet opnieuw
uitgebreid. Die verzetskern begon
nu pas goed te begrijpen, dat hen
bij de bevrijding een zware taak te
wachten stond. De O.D. Bergen
op Zoom gaf na afsluiting van de
weg naar Zeeland de orders door.
Sint Philipsland, aanvankelijk be
horend bij het district Tholen,
ging over naar Bergen op Zoom,
zodat het niet langs een omweg
moest.
Op een stormachtige oktober
morgen kreeg één van die ver-
(I
is in het bezit van een verklaring
van de leider van het distributie
kantoor, dat hij voor boterdistri-
butie in Sint Philipsland moet
zijn. Dat bewijs, keurig van stem
pel en handtekening voorzien,
wordt getoond en de controleurs
knikken goedkeurend. Hij mag
doorgaan. Geen vraag wat er in
deze tijd nog aan boter valt aan te
voeren. Men nam het voor lief.
Even anders wordt het een kilo
meter of vijf verder. Daar ziet de
verzetsman opnieuw mannen met
geweren lopen. Het blijken land-
wachters te zijn. Dat waren lui, die
zich in Duitse-, c.q. NSB dienst
hadden gesteld om de in hun ogen
foute Nederlanders te controleren
en zo mogelijk te laten opsluiten
met nog ernstiger gevolgen. Die
landwachters waren rond dolle
Dinsdag even in het niet verdwe
nen, maar toen de geallieerde op
mars tot stilstand kwam, waren ze
weer tevoorschijn gekomen en
hadden het verraderlijk beroep
hervat. De verzetsman met zijn
oranje-proclamaties op de blote
borst werd ook aangehouden. De
ene landwachter beveelt hem z'n
pas te tonen, een tweede houdt het
geweer in de aanslag of men te
doen heeft met een zwaar bewa
pend misdadiger. Die verzetsman
lijkt ogenschijnlijk nog onbe
roerd, maar is dat inwendig niet
meer. Het flitst door zijn hoofd
dat wanneer het een wat pientere
landwachter is, hij misschien op
merkt dat die man toch wel extra
dik gekleed is. Of misschien vin
den ze het pasje toch niet goed en
nemen, ze hem mee naar een
wachtlokaal om te fouilleren. Er is
dan ook even een aarzeling bij de
landwachter die de vrijbrief van
het distributiekantoor leest. On
dertussen gaat de hand van de
andere landwachter, die het ge
weer gericht heeft in de andere
hand, langs de overjaszakken van
de verzetsman en ook langs de
Canadezen.... ,,'t zijn absoluut aardige jongens, ik begrijp alleen nooit,
waar ze met hun kauwgum blijven".
borst. Hij had zo misschien een
wapen kunnen voelen, maar zeker
niet de proclamaties. De verzets
man mag verder rijden en doet dat
ogenschijnlijk rustig, maar merkt
enkele meters verder, dat hij het
niet alleen warm gekregen heeft
van het tegen die storm optornen,
maar dat elk haartje een zweet
druppel telt vanwege de gedachte
zo op de drempel van de bevrij
ding nog te worden gepakt. Het
toont dat ook die verzetsmensen
geen helden waren, maar slechts
deden wat ze meenden dat hun
plicht was. De proclamaties kwa
men overigens behouden in han
den van het verzet te Sint Philips
land. Op 24 oktober bereikt de
Thoolse en Sint Philipslandse
verzetsgroep de algemene richtlij
nen van de O.D. De twee hoofd
taken zijn: a. orde handhaven, b.
militaire taak naar gelang de om
standigheden.
Op 23 oktober vallen de eerste
granaten in Bergen op Zoom. Er
zijn dan naar later werd vernomen
meteen 7 slachtoffers in de Em-
mastraat. Vanaf dat moment ver
huizen de Bergenaren voorzover
niet in Thoolse richting getrok
ken, naar de kelders of die van de
buren. Zelfs in de meest ellendige
omstandigheden blijft humor niet
te verdrijven. Elders in den lande
is er op die dag een Brabander, die
na spertijd op zoek moet naar een
dokter omdat de blijde verwach
ting van hun kind, bij zijn vrouw
werkelijkheid wordt. Als hij zon
der "ausweis" en dan nog in sper
tijd (waarin niemand zonder ver
gunning nog op straat mocht zijn)
wordt aangehouden door leden
van de Sicherheidsdienst, doet hij
het bijna in de broek van angst.
Toch blijkt hij nog een snaar bij de
vijand te hebben geroerd als hij,
gevraagd om zijn ausweis, ant
woordt: m'n vrouw moet een
kleine bekomme". Hij mag naar
de dokter en de toen jonggebore
ne is nu 40 jaar oud.
Op Tholen en Sint Philipsland
neemt het denderen van het ge
schut toe, het ratelen van de mi-
tralleurs is nauwelijks meer van de
lucht, de Typhoons duiken als het
ware in de buurt neer op het doel,
gevolgd door de donderslagen van
inslaande raketten. Van uur tot
uur maakt de Thoolse verzets
groep, evenals andere burgers,
een berekening, hoe lang het nu
nog zou gaan duren. Wanneer
komt de beslissende stoot? Wan
neer worden de verdedigingslinies
in Bergen op Zoom opgerold?
Gaan de geallieerden toch niet
weer zwenken naar rechts of links
en laat men Tholen en Sint-Phi-
lipsland nog in Duitse handen?
Hét blijft achteraf beschouwd on
gerijmd, maar terwijl Bergen op
Zoom al wordt beschoten, werden
in Tholen plannen beraamd om
een vrachtwagen boter uit Vlaar
dingen te halen. Dat ging echter
niet meer door, want 27 oktober
rijdt de eerste Canadese tank de
Huybergse Baan op (dat is nu de
Canadalaan) en om half vijf zijn
de Canadezen van het Lincoln en
Welland regiment in de stad. On
der de Thoolse brug lag nu een
Duitse dynamietlading en of er
nog niet genoeg spanning en el
lende bestond hoorde op die dag
de Thoolse burgerij het Duitse
bevel: "binnen 24 uur evacure-
ren"
Wordt vervolgd.
