Viering 500 jaar
Smalstadsrechten
Flipland toch niet bij DGD
Weq over Oesterdam in 1986
Veertig jaar geleden...
30 oktober 1944
Toen kwam dan toch
de bevrijding!
Werkweg wordt op de plaats van hoofdrijbaan aangelegd
Donderdag 4 oktober 1984
EENDRACHTBODE
11
In de periode 24 februari - 9 juni 1485 heeft Sint-
Maartensdijk, deel uitmakend van de gemeente Tho-
len, stadsrechten verkregen. Een en ander blijkt uit
het Archief van de Nassause Domeinraad, dat op het
Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage wordt be
waard.
Het gemeentebestuur van Tholen is van mening dat
dit heugelijke feit niet onopgemerkt voorbij mag
gaan, een gepaste viering lijkt op zijn plaats.
In juni 1985
Koningin Beatrix
Reünie
Verwarring over districtsgezondheidsdienst duurt voort
B en W van St. Philipsland riepen de gemeenteraad zaterdagmorgen voor een
spoedeisende vergadering bijeen in verband met de aansluiting bij de districtsge
zondheidsdienst D.G.D.. Achteraf bleek dat overbodig, want nieuwe informatie
leerde, dat er geen haast nodig was. B en W namen het voorstel terug. Flipland
kijkt de kat nu uit de boom.
Poot weggezaagd
Niet urgent
Verwarring compleet
Sportvisboten
Later breder
Recreatie
De werkweg die Rijkswaterstaat nodig heeft voor on
derhoud wordt op de plaats van de hoofdrijbaan op
de Oesterdam aangelegd, waardoor er in 1986 al een
verbinding is tussen Tholen en Zuid-Beveland. "Voor
fietsers is die weg van 3 tot 4 meter dan berijdbaar,
maar er mag geen autoverkeer overheen", zei Ir C.
Kooman (hoofd waterbouwkundige werken Oost van
Rijkswaterstaat) tijdens een excursie van de PvdA-
fractie in de provinciale staten vart Zeeland.
Snakken naar vrijheid
Strop voor O.D.
De egelstelling
Nadat een tweetal vergaderingen
zijn belegd waarbij vertegen
woordigers van verenigingen, or
ganisaties en scholen uit Sint-
Maartensdijk aanwezig waren, is
onlangs een comité geformeerd
dat als opdracht heeft meegekre
gen de viering voor te bereiden.
Het comité is als volgt samenges
teld:
Mevr. A. Saris, namens de vere
niging Streek V.V.V. eiland Tho
len;
Dhr. D. Vermaas, namens de
Z.L.M.;
Dhr. H. Bocxe, namens de stich
ting Gemeenschap Sint-Maar
tensdijk;
Dhr. R. v.d. Klugt, namens het
openbaar en bijzonder onderwijs;
Dhr. J. de Waard, op persoonlijke
titel en namens het Overleg Or
gaan Industrie;
Dhr. P. Groffen, namens de mid
denstandsvereniging Smalstad;
Dhr. M. Steketee, namens de mu
ziekvereniging Euterpe;
Dhr. C. van Hemert, namens de
plaatselijke sportverenigingen;
Dhr. M. Kosten, namens de stich
ting Thoolse Dagen;
De heren T. C. Benou en F. A. P.
M. Bakx namens de gemeente
Tholen.
Namens de plaatselijke bejaarden
werd in het comité benoemd dhr.
R. Nijssen. Deze heeft i.v.m.
drukke werkzaamheden gemeend
de benoeming niet te kunnen ac
cepteren. Gepoogd zal worden in
deze vacature te voorzien, terwijl
tevens nog naar een kandidate
wordt gezocht namens de plaatse
lijke vrouwenverenigingen.
De comitéleden worden geacht
niet persé de belangen te verte
genwoordigen van de verenigin
gen of organisaties namens wie zij
zijn afgevaardigd, maar in grote
solidariteit te streven naar een
opzet van een feest van, voor en
door de samenleving van Sint-
Maartensdijk.
Het comité heeft inmiddels een
vergadering achter de rug. Tijdens
die vergadering is besloten de na
druk van de festiviteiten en acti
viteiten te leggen in de periode 14
juni - 29 juni 1985, wat niet weg
neemt dat buiten die periode om
nog andere evenementen kunnen
worden georganiseerd.
De gemeente Tholen heeft toege
zegd de officiële herdenkingsbi
jeenkomst te organiseren (vrijdag
14 juni) die zal worden opgeluis
terd door een historicus die de
geschiedenis van de Smalstad de
revue laat passeren. Een passende
vocale en instrumentale omlij
sting is daarbij gewenst. Er wordt
naar gestreefd deze herdenkings
bijeenkomst te laten plaats vinden
in de Ned. Herv. Kerk.
Het gemeentebestuur van Tholen
zal tevens pogingen in het werk
stellen in de feestperiode een lid
van het Koninklijk Huis naar
Sint-Maartensdijk te krijgen.
Zoals bekend heeft H.M. Konin
gin Beatrix vele titels waaronder
die van Vrouwe van Sint-Maar
tensdijk.
Het comité denkt voorts aan een
feestelijke aankleding van de stad
per wijk of per straat. Natuurlijk
horen ook erepoorten en -bogen
tot de geplande versieringen. In
voorbereiding zijn een aubade,
oude kinderspelen, een histori
sche optocht, een braderie voor
•kinderen, een braderie met oude
ambachten, vendelzwaaiers en
kruisboogschutters, een bourgon-
dische maaltijd met os-aan-het-
spit op de Markt, volksdansen,
een historisch toneelspel, een his
torische fokveedag op de Markt,
een muziekfestival, een disco
avond dan wel een avond met een
bekende popgroep voor de jeugd,
een afsluitende taptoe met vuur
werk.
Eveneens wordt gedacht aan de
inrichting van een tentoonstelling
"500 jaar Smalstad" in het ge
meentehuis, een foto- of ansich
tententoonstelling mogelijkerwijs
in het bejaardentehuis Sint-
Maartenshof en een reünie voor
oud-inwoners.
Met betrekking tot de financiering
van het gebeuren hoopt het co
mité een aantal geldopbrengende
activiteiten op te zetten, maar ook
een financieel beroep op de
plaatselijke bevolking, midden
stand en bedrijfsleven ligt in de
lijn der verwachting.
Het comité zal de genoemde acti
viteiten niet alleen kunnen reali
seren. In de komende maanden
zal beslist een beroep worden ge
daan op particulieren, verenigin
gen en organisaties om mede in
houd te gaan geven aan het feest.
De raadsvergadering was toch nog
actueel omdat burgemeester Vo
gel een verklaring gaf over een
ongeluk met een tankschip bij het
Schelde-Rijnkanaal bij St. Phi
lipsland.
Raadslid P. van Hekken was met
kennisgeving afwezig. De anderen
luisterden eerst nog naar een toe
lichting van de burgemeester op
het DGD-voorstel. Hij schetste,
hoe b en w het als een verbluffen
de mededeling ervaren hadden,
dat de schoolartsendiensten in de
DGD opgenomen worden. Voor
het personeel, inclusief de logo
pediste, was dat een hele opluch
ting. "Aangezien we na 1 oktober
de rijksbijdrage van 7 gulden per
inwoner zouden mislopen, wilden
we de gemeenteraad nog op het
juiste moment laten beslissen. In
onze benarde financiële positie
moet je daarover later geen ver
wijten krijgen.
Na het wegsturen van dit raads
voorstel zijn er echter tegenstrij
dige berichten gekomen en is er
twijfel gerezen over de helderheid
van het DGD-plaatje. Bij het mi
nisterie hebben we geinformeerd
en bij de Vereniging van Neder
landse Gemeenten en 1 oktober
blijkt geen fatale datum te zijn.
Een beslissing kan 1 november of
1 maart volgend jaar ook geno
men worden.
De rijksbijdrage van 7 gulden
blijkt 31 augustus 4 gulden ge
worden te zijn, maar de DGD
verlangt geen aanvullende 3 gul
den bij toetreding van St. Philips
land.
Gedeputeerde Don heeft eens ge
zegd, dat de provincie niet zal be
rusten in afwijzing van de DGD
en dat op den duur(l januari
1987) aansluiting toch verplicht
wordt. Er zou dan 7 gulden en
treegeld per inwoner betaald
moeten worden, maar dat is wel
omstreden. Dat geld is bestemd
voor de wachtgelden van ge
meente-artsen en St. Philipsland
noch Tholen hebben die.
De tot 4 gulden verlaagde rijks
bijdrage krijg je ook nog in 1986,
zo is nog uit onze informaties ge-
blèken.
De poot van de beslissende datum
1 oktober is dus onder ons voorstel
weggezaagd. Daarmee voel ik me
niet zo lekker. Als we dit geweten
hadden, hadden we de gemeente
raad daar op zaterdagmorgen niet
mee vermoeid. De geschiedenis
van de DGD is vol tegenstrijdig
heden en niet kloppende cijfers",
zei burgemeester Vogel.
In juni wees de Fliplandse raad de
wethouders gingen met de raads
leden mee) omdat er te weinig ze
kerheden waren ten aanzien van
de financiële risico's. Zaterdag
constateerde J. de Jager(CDA) dat
de onduidelijkheid nog groter ge
worden was. "Voor er niet meer
duidelijkheid is, moetje niet toe
treden", vond L. den Engels-
man(SGP). "Deze zaak is niet ur
gent. Je kunt ruim twee jaar de
DGD in werking zien en dan weet
je meer van de taken en het fi
nanciële plaatje", aldus PVAB-
raadslid A.P. Kornaat.
Burgemeester Vogel had ook als
voorzitter van de schoolartsen-
dienst met o.a. St. Philipsland en
Tholen met de DGD te maken,
want 6 van de 11 aangesloten ge
meenten doen aan de DGD mee.
In heel Zeeland hebben 17 ge
meenten ja gezegd tegen de DGD
en 13 nee. "Ik geef u de verzeke
ring, dat de schoolartsendiensten
nu niet opgeheven worden, zodat
je een heel onduidelijke situatie
krijgt. De verwarring is temeer
compleet omdat de statuten van
de schoolartsendienst geen duide
lijke richtlijnen geven voor uittre
ding van gemeenten", aldus de
burgemeester.
Hij vond een DGD op zich overi
gens nuttig. "Dat is ook niet in 't
geding. De algemene gezond
heidszorg is een taak van de ge
meente. Met deze DGD is 't ech
ter een verwarrende geschiedenis.
Ik ben blij, dat de raad geen ver
wijten maakt voor het beleggen
van deze vergadering op zater
dagmorgen. spijtig genoeg was het
voorstel voorbarig", aldus de bur
gemeester.
"Het voorstel is gedaan op on
juiste cijfers, die achterhaald zijn.
Het verstandigste is dat het voor
stel teruggenomen wordt, anders
bind je je voor jaren", zei wet
houder L. Walpot. Zo werd het
DGD-voorstel teruggenomen. St.
Philipsland wacht de ontwikke
lingen af.
der af via de molenplaat bij Berg
en op Zoom.
De provinciale op de Oesterdam
komt oostelijk van de (parallel)
werkweg aan de binnenkant van
de dijk. Alleen bij het Marollegat
rijden de auto's over de kruin.
Aan de Oost- en westkant van de
Oesterdam ontstaan flinke re
creatiemogelijkheden. Er wordt
een strand opgespoten, er komen
vis- en parkeerplaatsen. Het
strand komt op de speelmanspla
ten I vlakbij Tholen.
Een werkgroep bekijkt de invul
ling van het bestemmingsplan
voor de Prinsesse- en Speelmans
platen. Daarin zitten vertegen
woordigers van de gemeenten
Tholen, Halsteren, Bergen op
Zoom en de provincies Zeeland
en Noord-Brabant.
De voorhaven van het werkeiland
biedt mogelijkheden voor sport
visboten, zodat ze niet door de
kleine bergse sluis hoeven. "Het is
niet de bedoeling, dat er jachten
komen te liggen in de werkhaven,
al zijn daar wel mogelijkheden
voor" zei ir. Kooman. In de lift-
sluis van 35 m lang en 6 V5 m breed
kan slechts 1 sportvissersvaartuig
en acht jachten. Een spits kan er
niet in. De bediening staat nog ter
discussie: zelfbediening of be
perkte bemanning.
nen personeelsleden van General
Electric en Fri d'Or dankzij die
nieuwe weg eerder op hun werk
zijn.
Voor de wegverbinding over de
Oesterdam moet provinciale wa
terstaat zorgen, maar Rijkswater
staat wil de provincie tegemoet
komen door de werkweg op de
plaats van de hoofdrijbaan aan te
leggen. "Als de financiën ontbre
ken, kan provinciale waterstaat
dan met een paar meter verbre
ding al een goede verbinding krij
gen. Over de sluis legt rijkswater
staat direct al de goede breedte en
voorbij de sluis richting Tholen is
de weg ook 1 m breder dan de
werkweg. Voor de aansluiting, op
Tholen moeten we noodvoorzie
ningen treffen", aldus ir. Koom
an.
Krijger herinnert zich nog goed,
dat de Krabbenkreekdam tussen
Tholen en St. Philipsland ook
eerst alleen een werkweg was.
"Als er zo'n verbinding ligt, wil
iedereen erover heen, maar dat is
bij de Oesterdam toch niet de be
doeling. De weg is echt ten dienste
van het werk."
De 10 km lange verbinding tussen
Tholen en Zuid-Beveland komt in
1986 klaar na de sluiting van het
Marollegat en het Tholensche
Gat. De Bergse diepsluis, waar
mee de aannemer een paar
maanden geleden begonnen is,
wordt in augustus-september 1986
operationeel voor zeilers.
Aan de Oesterdam wordt nu dag
en nacht gewerkt bij het damvak
Speelmansplaten I. Vanaf het
werkeiland vlak onder de Thoolse
kust wordt zand opgespoten rich
ting Zuid-Beveland. Veertig men
sen en veel machines verzetten
bergen werk. Het personeel wordt
per boot aangevoerd vanaf een
speciaal steiger bij Tholen of ver-
Bij de zes mannen en drie vrou
wen waren o.a. het Thoolse sta
tenlid H. Venekamp, gedeputeer
de mr. J.P. Boersma, en de PvdA-
fractievoorzitster in de Zeeuwse
staten, mevr. C.C. van Zanten-
Leijsen.
Zij kregen van ir. Kooman en
M.K. Krijger (hoofd afdeling
Uitvoering) in de directiekeet op
de Molenplaat bij Bergen op
Zoom eerst een toelichting, waar
na er per boot een bezoek aan het
werkeiland werd gebracht. De
weg over de Oesterdam is voor
Tholen en St. Philipsland van be
lang om in overig Zeeland te ko
men, want veel automobilisten
zullen de vlag uitsteken wanneer
ze de drukke Halsterseweg kun
nen mijden. Met weer nieuwe
verkeerslichten bij de afslag naar
het Bergse industrieterrein kan
het oponthoud toenemen, al kun-
Rijkswaterstaat-medewerker A.G. Fase uit St. Annaland reed de PvdA- statenleden in een landrover rond op de in aanleg zijnde Oesterdam, die
nog alleen met een boot te bereiken valt. Van rechts naar links gedeputeerde Boersma, dhr. Krijge van rijkswaterstaat, het Thoolse statenlid
Venekamp, statenlid Roodenburg en Fractievoorzitster mevr. van Zanden.
/T.
De evacuatie blijft levenslang in het geheugen gegrift", schreef ons een
lezer na de in medio mei van dit jaar afgesloten artikelenserie over de
evacuatie 1944. Vooral echter in die negende en slotaflevering atten
deerden we er op, dat iedereen veel meer reikhalzend uitzag naar de
bevrijding, dan dat men zich nog in de inmiddels al wat gewende eva
cuatie-zorgen stortte. Het was immers intussen 6 juni - de invasiedag -
geweest. Het was inmiddels ook al dolle dinsdag geworden. Overal in den
lande was er de bevrijdingsspanning. "Bij de luchtlandingen in de omge
ving Arnhem", zo bereikte ons na bovengenoemde evacuatie-serie nog
een schrijven", was het voor iedereen duidelijk, dat het einde van de
oorlog in het zicht kwam. "Wij zaten in Oost-Brabant bij bevriende
kennissen", zo schreef ons een evacué. We zijn 25 oktober bevrijd, vijf
dagen voor de Thoolse bevrijding.
"Op een pleintje bij de kerk stond
er toen een troepje haveloze
Duitse krijgsgevangenen, die pas
toen in de ondergang van hun
duizend jarig rijk gingen geloven.
Nooit zullen wij vergeten, aldus
nog altijd die geëvacueerde, dat
één van onze toekijkende mede
bewoners gromde: "dat is nu het
groot Duitsland". Men moet in
derdaad al een zeer toegevend,
zachtzinnig iemand zijn, om na
vijf jaar oorlogsellende niet een
regiem te gaan haten, dat zoveel
afschuwelijke dingen in de hand
werkte. Maar op die bevrijdings
dag in het Oost Brabantse dorp
was er toch ook al direct de te
leurstelling voor de evacuè's, dat
ze nog niet naar eigen huis en
haard terugkonden. Het oude
woongebied Tholen en Sint Phi
lipsland - bleef immers ook in de
oktoberdagen nog in de frontlinie
liggen. Bovendien was een dorp
dat negen maanden in het zoute
water stond in feite onleefbaar.
Men is immers afhankelijk van
water, laat staan een goede wa
terleiding, van voedselaanvoer.
De terugkeer, zo schrijft de evacué
uit het Oost Brabantse zou zelfs
nog zes maanden op zich laten
wachten. Het waren echter wel
heel andere zes maanden, dan te
voren. Men was toch immers al
bevrijd. Al bleef nog steeds die
distributie. Het was zeer koud ih
de laatste oorlogswinter. Met
brandstof en verlichting was het
slecht gesteld, ook in het al be
vrijde Brabantse gebied. Huids-
churft kwam veelvuldig voor. De
doktersapotheek was immers nog
altijd leeg. In de loop van die
winter 1944 gierden de V'l-s en
V'2-s door de lucht en opnieuw
was er voor velen de angst en de
schrik. Maar de bevrijding was
toch het meest ongelooflijk grote
goed, dat we zoveel jaren niet
hadden gekend, aldus de in Oost-
Brabant uit onze regio geëva
cueerde bewoner. Die bevrijding
was er toen evenwel nog niet voor
Tholen en Sint Philipsland.
Er kwam zélfs na dolle dinsdag
een nog wat negatieve reactie bij
de bevolking. Ook daarvan kan
worden afgeleid, hoe zeer men in
die tijd naar de bevrijding snakte.
Op die dolle dinsdag was men, zij
het nog niet in massa, wat uit de
band gesprongen. Woensdag
daaropvolgend echter daalde de
stemming zienderogen. Welis
waar was Antwerpen bevrijd,
maar Bergen op Zoom in elk geval
nog niet. Dat zou ook nog weken
aanlopen. De geallieerde hoofd
macht was blijven steken bij het
Kempens kanaal in België en de
volgende weken zou pas blijken
hoeveel mensenlevens en mate
riaal het nog zou kosten om de
Schelde vrij te krijgen. Langer dan
ooit in de bezettingstijd duurden
de dagen na die dolle Dinsdag. Na
die 5e september 1944. De toen in
paniek weggevluchte Duitsers
kregen de kans zich te herstellen
en te reorganiseren. Bij het verzet
was inmiddels wel bekend, dat in
Stavenisse 5 Armenen sinds dolle
Dinsdag waren ondergedoken.
Men liet ze voorthands nog voor
wat ze aren. Naarmate dagen na
die dolle dinsdag verstreken werd
Canadezen Antwerpen bezet
hadden. Na de slag bij Merxem
was het kanongebulder ook ver
stomd. De bevrijdingschijn
baar zó voor het grijpen, leek de
bevolking verder weg dan ooit te
voren tijdens die dik 4 jaar bezet
ting. Zou men opnieuw onder
optekenden bij onze serie over de
evacuatie, evenals van mevrouw
Lemsom uit Sint Maartenshof
noteerden in die septemberdagen
1944 het volgende:
21 sépt.: Waalburg onbeschadigd
in handen der geallieerden. Trek
ken op naar Arnhem.
de depressie bij de bevolking in
het zo volle Tholen steeds groter.
Hoewel 's nachts nog steeds co-
lonne's gedemoraliseerde Duit
sers vanaf de Zeeuwse weg rich
ting Bergen op Zoom strompel
den. Maar in Tholen kon men
nauwelijks meer geloven, dat de
Na de in mei afgesloten serie over de evacuatie 1944 bereikte ons nog dit plaatje van Wim Heijboer uit
Diepenveen. Het gaat dan hierbij niet alleen maar om het water, want datiwas ook op de beelden van de andere
kernen wel zo, maar om het feit, dat de op de achtergrond staande huizen en schuren thans geheel zijn verdwenen.
Bij "Oude Job" en Hoenderweg-Kruising te Sint Annaland is 40 jaar later een geheel ander landschapsbeeld
ontstaan.
Duitse bezetting moeten overwin
teren? De teleurstelling na dolle
Dinsdag was er niet alleen bij de
Thoolse bevolking, maar zoals de
geschiedenis later leerde ook bij
de Britse veldmaarschalk Mont
gomery. Hij richtte de begin sep
tember dolkstoot in feite op Ber
lijn, maar slaagde er niet in om
over de Rijn te komen en dat
kostte ons land althans voor het
grootste deel nog een honger ja nu
pas een echte hongerwinter. Toen
de veldmaarschalk alle aandacht
richtte op de sprong over de grote
rivieren, zakte het tempo uit de
geallieerde opmars in België.
Daardoor kreeg het Duitse Vijf
tiende Leger van generaal Von
Zangen, dat eerst opgesloten
dreigde te worden in het noord
westen van Frankrijk, gelegen
heid te ontsnappen. Ruim 80.000
Duitsers, 600 stukken geschut en
6.000 voertuigen trokken door
West-Zeeuwsch-Vlaanderen, sta
ken over naar.Vlissingen en van-
daaruit naar Bergen op Zoom.
Die tocht diende zoveel mogelijk
's nachts plaats te vinden, want
overdag werden de terugtrekken
de Duitse troepen door de geal
lieerde luchtmacht bestookt.
Daarom ook hoorde je zelfs op
Tholen 's nachts de troepen- en
materiaalverplaatsingen vanaf de
Zuid-Bevelandse contreien. Na de
dolle dinsdag bleef toch ook op
Tholen de spanning en in de sep
temberdagen naderde het front
toch langzamerhand ook de
Thoolse richting. Dagboekschrij
ver W.A. Dormaar uit Sint-Anna-
land, van wie we ook fragmenten
weg
23 sept.: minder goed bericht uit
Arnhem, Sterke Duitse tegen
stand.
26 sept.: Britse troepen op
naar Tilburg en Den Bosch.
27 sept.: Slechte berichten. Arn
hem opgeheven. Veel slachtoffers
gekost. Twee jagers boven het
Mastgat neergeschoten. In de
Krabbenkreek voer een vrij groot
Duits oorlogsschip voorbij. Op 16
wagens zijn zondag en maandag
de Duitse militairen, die nog op
Stavenisse vertoefden met hebben
en houwen via Tholen naar Bra
bant vertrokken. Hardnekkige
geruchten dat Noord-Beveland
onder water wordt gezet. Inder
daad was die dreiging er tot 2 keer
toe, maar is gelukkig niet doorge
zet.
3 oktober: Walcherse zeedijk ge-'
bombardeerd en verder voegt de
dagboekschrijver er dan wat la-
koniek aan toe: Gist kan niet meer
worden aangevoerd en elektrische
stroom wordt alleen nog geleverd
van 's avonds 5 tot 11.00 uur.
Waterbouwkundige M. Moerland
uit Oud-Vossemeer noteert in zijn
verslag hoe op 9 oktober de wa
terstand in de Vossemeerse- en
Kerkepolder 0.40 meter plus
N.A.P. was. In de Hikkepolder
stond nog 48 cm en in de vier
kleine polders 53 centimeter plus
N A.P. Een regelmatige controle
door de Duitse .weermacht kwam
toen niet meer voor.
Het bombardement van de Kree-
krakdam heeft in die september
dagen voor de Thoolse verzets
groep nare gevolgen. De directe
verbinding met het gewest Zee
land is verbroken. Al in 4 dagen
kwamen 'geen berichten meer
door. Dat terwijl die verbindingen
juist nu zo dringend nodig zijn. Er
zijn immers bijna dagelijks brders
van de gewestelijke commandant
van het Zeeuwse verzet. Er diende
weer verbinding te worden ge
zocht. De O.D. kern vergadert in
het huis van Dijkslag sr. in de
Doelweg. Besloten wordt de veen-
man van Gorishoek in vertrouwen
te nemen. Hij knapte al eerder
karweitjes op, waarvan hij moest
en ook kon weten, dat ze niet be
paald pro-Duits waren. Via Yer-
seke zal worden gepoogd om
Goes te bereiken. Dijkslag jr. zal
daartoe als eerste een poging
doen. Daarnaast zal ook een
hechter contact worden aangelegd
met het verzet in Bergen op Zoom.
Mocht dan onverhoopt een totale
afsluiting met overig Zeeland vol
gen, dan kan men toch alle 'in
structies vanuit Bergen op Zoom
krijgen.
Bergen op Zoom, "de sleiitel tot
Zeeland" lag als een egelstelling
in het West Brabantse land. Om
geven door een tankgracht lag de
oude vesting zwaar versterkt, aan
de voet van de Kreekrakdam.
Duitse parachutisten en SS-keur-
troepen hadden tot taak West-
Brabant tot het uiterste te verde
digen en daarmee de weg naar
Zeeland open te houden. Antwer
pen en Vlissingen mochten geen
nieuwe aanvoerhavens voor de
geallieerden worden, want dan
zou de Duitse strijd zeker verloren
zijn. In het wel bevrijde Antwer
pen konden de geallieerden im
mers nog niet van de Schelde
profiteren, zo lang Bergen op
Zoom en Zeeland nog niet waren
bevrijd.
Op 5 oktober zijn toch de eerste
Canadezen in Putte en een dag
later wordt Huybergen beschoten.
Dit echter zou bijna vier weken
duren. De Canadezen poogden
langs drie wegen op te rukken
naar de Kreekrak, nl. door de
polders langs de Westerschelde,
via Putte-Hoogerheide en via Os-
sendrecht-Hoogerheide.
Dagelijks kon je nu ook in Tholen
de kanonnen die op Woertsdrecht
en omgeving schoten, horen. De
spanning steeg opnieuw tot onge
kende hoogte. Degene die zijn ra-
f.
Uit het illegale weekblad "De
Uitkijk", na Dolle Dinsdag 1944
dio niet had ingeleverd, had die
na dolle dinsdag ook niet meer zo
ver weggestoken en daarom wa
ren de berichten en vervolgens
ook de geruchten niet meer van de
lucht. Ook in Tholen was nu de
boter geheel op en van enige aan
voer was geen sprake meer. Het
merkwaardige van de bezetter
was nu en dan toch nog merkbaar.
Zo werd op 28 september de
Thoolse politie door de Duitsers
ontwapend. Via de radio kregen
de Binnenlandse Strijdkrachten
consignes. Door de beschietingen
bij Woensdrecht, Hoogerheide, en
omgeving kwamen er ook in Tho
len nog berooide vluchtelingen bij
uit die plaatsen. Sommigen had
den niets anders over dan wat op
een kinderwagen was geladen. Op
het distributiekantoor was het
overdruk om de vluchtelingen aan
noodrantsoenen te helpen, maar
erg veel was er nu ook in Tholen
niet meer te krijgen. In de kerken
werd bidstond gehouden om uit
komst. Boven de Kuyper-bossen
(Woensdrecht) doken de typ
hoons, ruisten ritsen mitrailleur
kogels door de bomen, werden
huizen en bedrijfsgebouwen door
het zwaardere geschut verwoest
en ook voor Tholen gaat die angst
knagen... dat het ook nog wel eens
een verwoesting kan worden.
Angst bij velen, bij anderen het
brandend verlangen naar het
bevrijdingsuur. Het front komt zo
dichtbij, dat de Thoolse grond
siddert.
(wordt vervolgd).
