DE EVACUATIE 1944
veertig jaar geleden
WHS-BRU
Kampioenskansen WHS 2 en 5
en Vosmeer 1 en 3
Donderdag 8 maart 1984
EENDRACHTBODE
11
voetbal
programma
Het KNVB-elftal WHS 2 en de afdelingsploegen
WHS 5, Vosmeer 1 en 3 maken een goede kans op het
kampioenschap in hun klasse. Vosmeer 1 en 3 en WHS
5 staan op de eerste plaats in respectievelijk de le
klasse 101,3e klasse 310 en 4e klasse reserve A, terwijl
WHS 2 in de reserve 3e klasse A met een tweede plaats
eveneens een prima positie bezet.
Gezin uit elkaar
Thol. Boys betere
ploeg in oefenduel
Sluis werkte niet.
Een periode van beroering (4)
De wal rond Tholen.
Op bergen en in dalen
Zaterdag 10 maart uur
Zaamslag-Thol. Boys(H'drickx) 14.30
WHS-Bruse Boys(de Nooijer)v-
riendsch. 14.30
Mevo-SPS(Veenvliet) 14.30
Smerdiek-De Meeuwen(Cornelis)
15.00
Thol. Boys 2-Kloetinge 2(Jobse) 14.30
Seolto 2-Smerdiek 2(Meesters) 13.00
WHS 2-De Meeuwen 3(Janse) 15.30
Family Boys-NOAD(Mols) 14.30
Thol. Boys 3-Good Luck 3(Andel)
15.30
Stavenisse-DVO(Maas) 15.00
Chrislandia-SPS 2 15.00
K'vangers3-WHS4(Starink) 12.15
Thol. Boys 4-BVVB 2(Kl'man) 13.30
NOAD 3-Smerdiek 5(B'singh) 16.15
BVVB 3-SPS 3(Arts) 14.30
Zondag 11 maart uur
Vosmeer-Gr'wachters(Rutte) 14.30
Vosmeer 2-Meto 2(Verbeek) 11.30
Vosmeer 3-BSC 7(vd Heijden) 11.30
MOC 9-Vosmeer 4(Arts) 12.30
Divo 4-Vosmeer 5 12.00
Vosmeer d. Rood Wit W(Nefs) 10.00
Dinsdag 13 maart uur
Mvl: zvv Chris-Vosmeer 3 20.00
Mvl: zvv Vosmeer 2-Welberg 4 21.00
Flinke zege Vosmeer 1
Het eerste zaalvoetbalteam van Vos
meer heeft in de thuiswedstrijd tegen
Meilust flink uitgehaald. Het werd een
12-1 overwinning, waar het bij de rust,
die met 3-1 inging, nog niet naar uit
zag.
In de tweede helft bleef Meilust vooral
conditioneel achter en regelmatig sco
rend liep Vosmeer uit naar een 12-1
zege. De goals werden gemaakt door
Bram de Groen (4x), Frans Verhees
(2x), Adrie Hommel (2x), Jan Duine
(2x) en Kees Timmermans en Jack
Mosch ieder lx.
Het 2e zaalvoetbalteam Van Vosmeer
heeft de competitiewedstrijd thuis
tegen Cluzoha 5 met 2-3 verloren. In
de eerste helft opende Vosmeer de
score met een doelpunt van Kees Ist-
ha, maar zag halverwege Cluzona
langszij komen. Via een doelpunt van
Dick de Groen ging men toch met
voorsprong de rust in. Na de thee
slaagde Cluzona erin gelijk te maken.
Hierna streden beide ploegen fel voor
de overwinning, die uiteindelijk met
een derde treffer bij de Wouwse ploeg
terecht kwam.
Nieuwdorp 2
Rozenburg
Oostkapelle
AZVV
Roda B.
Hoek
Arnemuiden
SSC
Good Luck
SHO
Oranje Wit
Bruse B.
WHS
Yerseke
Kloetinge
Serooskerke
Zwaluwe
NTVV
Dinteloord
Wemeldinge
Tern. Boys
Kapelle
Thol. Boys
Krabbendijke
Zaamslag
Veere
Smerdiek
Nieuwdorp
Arendskerke
De Meeuwen
Nieuwland
SNS
MEVO
BWR
Wolph'dijk
SPS
Serooskerke 2
WHS 2
Kloetinge 2
De Meeuwen 3
Bruse Boys 2
Seolto 2
Klundert 2
Dinteloord 2
13 102 1
14 93 2
735
644
726
564
545
436
427
1 75
248
148
15
14
15
15
14
13
13
13
14
13
22 22- 9
21 29- 13
17 22- 17
16 14- 13
16 23- 17
1621- 11
14 16-19
11 21-17
10 14-21
9 10- 19
8 13-31
6 10- 19
16 11 27- 36
16 9 6
14 7 6
15 7 5
15 6 7
1566
1473
1555
1545
134 1
14 2 5
1523
15 1 4
1 24 25- 12
1 20 26- 15
3 19 27- 16
2 19 22- 15
3 18 20- 16
4 17 19- 16
5 15 19- 18
6 13 23- 27
8 9 17-28
7 9 15-23
0 7 11-24
0 7 10-23
13 7 5 1
13 742
13 742
13 724
13 634
144 7 3
13 5 26
13 346
13 247
12066
12 1 3 8
19 26- 12
18 28- 17
18 25- 15
16 27- 19
15 31-24
15 15- 12
12 22- 23
10 17- 22
8 12- 25
6 12-24
5 10- 32
15 25 41- 16
15 22 44-23
14 19 37- 19
15 18 22- 19
15 17 28-30
15 16 19- 16
13 12 27- 32
16 12 26-32
Geschiedschrijving is een moei
lijke zaak. Het onderwerp is im
mers altijd verleden tijd. De
schrijver dient zich wel op vast
staande feiten te baseren als die
tenminste voorhanden zijn. Dan
nog rijzen er soms twijfels wat wel
en wat niet helemaal juist is.
Neem bijvoorbeeld het begin van
de inundatie. Al eerder hebben we
daartoe geattendeerd op de bij
eenkomst in Scherpenisse op de
20ste februari 1944 toen de Duitse
officier het bevel gaf dat "morgen
de sluizen open moesten als de
vloed kwam". Het bewijs lijkt dan
voor de volle honderd procent
geleverd en dat is trouwens ook,
voor wat die datum betreft, be
vestigd door de toenmalig ook
aanwezige waterbouwkundige
Moerland uit Oud-Vossemeer.
Niettemin troffen we ten huize
van de wed. Janna van 't Hof-de
Viet (82), wonende Zuidstraat 11
te Poortvliet een minutieus bijge
houden dagboekje aan van haar
man wijlen Dingenus van 't Hof,
waarin staat aangetekend dat er
op 18 februari 1944 begonnen is
met het water in te laten. De aan
tekeningen gaan dan dagelijks
door inclusief het aangeven van
de waterstand tot 2 september van
dat jaar. Drie dagen eerder - 30
augustus 1944 - plaatste de
dienstdoend Duitse militair ter
controle de laatste handtekening
in het dagboekje van stoomge
maalbeheerder Van 't Hof. Men
kan misschien opmerken, dat deze
man zich kan hebben vergist in de
datum. Mogelijk wel, maar er is
verder in zijn dagboekje geen dag
verloren gegaan, dus eigenlijk
geen speld tussen te krijgen. Mis
schien zegt u, dat het er toch wei
nig toe doet of het 18 of 21 fe
bruari was en dan hebben ze in
zoverre ook wel gelijk, maar wij
poogden tussen het evacuatie-
verhaal door slechts terloops aan
te t <nen, dat geschiedschrijving
toch een moeilijke zaak is. Het
verhaal dat we te horen kregen
van mevrouw Van 't Hof-de Viet,,
bijgestaan door haar twee doch
ters, die het eveneens allemaal
meemaakten, was in het kader
van deze serie toch belangwek
kend genoeg om er wat van mee te
nemen. Het vier personen tellend
gezin woonde in februari 1944 op
het Poortvlietse stoomgemaal.
Niet het nieuwe dat er nu staat.
Nee, het oude gemaal met de hoge
schoorsteen. Daar waren uiter
aard ook de sluizen, die men open
of dicht draaide naarmate er
overtollig regenwater naar buiten
het eiland geloosd moest worden.
Het was de taak in Poortvliet van
Dingenus van 't Hof. Dijkgraaf
was E.C.W. Geuze en water
bouwkundige Verburg was de di
recte chef van Dingenus. Voor dit
driemanschap was het een even
grote schok als voor de andere bij
de waterschappen betrokkenen
op Tholen, dat men 180 graden in
functioneren moet draaien. Het
water niet uit, maar er in.
De boterham voor Dingenus van
't Hof lag bij het waterschap
Poortvliet. Maar als je voor de
keus wordt gesteld om eenzaam in
het huis bij het gemaal achter te
blijven en vrouw en kinderen te
moeten laten vertrekken, kost het
wel een slapeloze nacht. In die tijd
woog echter de boterham zwaar,
want als je werk had, was er loon
en als je dat niet had was er niet
zoals tegenwoordig een uitkering.
Dingenus van 't Hof bleef bij zijn
gemaal, zoals hij het 31 jaar lang
zou doen. Zijn vrouw mocht ook
Tholense Boys 2
14 10 20- 36
Wemeldinge 2
15 8 22-37
Smerdiek 2
15 8 14-31
(021) 2e klasse standaard
The Gunners
16 21 29- 14
Vrederust
15 19 34- 19
Chrislandia
15 18 22- 15
S.C. Stavenisse
14 17 22- 14
Beek Vooruit
15 16 20- 22
Terheyden
16 16 26- 26
F.C. Wandelbos
15 14 21-23
V.V.R.
15 13 25-29
D.V.O.'óO
14 12 20- 29
B.V.B.'63
15 11 17-26
W.S.C.
16 9 13-32
(022) 2e klasse reserve A
Klundert 3
17 26 40- 10
Chrislandia 2
16 24 64- 24
W.H.S. 3
17 22 42- 20
P.T.T. (B) 2
16 20 45- 18
S.P.S. 2
16 20 36- 19
Dinteloord 4
15 18 28- 17
D.V.O.'60 2
16 17 47- 31
Klundert 4
16 17 37- 22
Seolto 3
17 16 25- 29
The Gunners 2
17 10 28- 31
B.W.R.2
17 6 19- 78
F.C.H.2
16 0 13- 125
(033) 3e klasse reserve A
Vrederust 2
17 31 64- 13
N.O.A.D.'67 2
17 25 38- 19
Chrislandia 3
1621 31-25
B.V.V.B.'63 2
16 19 46- 33
Kogelvangers 3
15 1841-29
V.V.C68 2
14 1731- 13
S.C. Stavenisse 2
16 16 31-28
Smerdiek 3
17 12 27- 54
V.V.C68 3
15 11 27-41
D.V.O.'60 3
17 9 33-49
W.H.S. 4
16 7 27-36
Tholense Boys 4
16 4 14- 70
(041) 4e klasse reserve A
W.H.S. 5 15 25 45-20
V.V.C/68 5 11 18 36- 9
Smerdiek 5 13 17 37-21
S.P.S. 3 12 13 30-25
N.O.A.D.'67 3 12 12 22- 18
S.P.S. 4 13 1140-27
Smerdiek 4 13 9 27-41
F.C. Bergen 2 11 6 10- 21
B.V.V.B.'63 3 11 5 13-38
SC Stavenisse 3 13 4 16- 56
(012) le klasse reserve
1 B.V.C.'54 2 17 30 50-18
2 Rust Roest 2 16 2458-17
3 Beatrix'63 3 17 22 36-29
4 Olympia'60 2 17 20 34-27
5 O.N.I. 2 17 19 24-25
6F.S.V.2 14 15 30-22
7H.N.C.2 16 14 23-31
8 Dinteloord 3 14 13 29-23
9 J.P.S. 3 16 13 21-31
10 Good Luck 3 14 12 32-27
11 Tholense Boys 3 15 4 16-58
12 D.S.E. 2 17 4 19-64
le klasse 101
Vosmeer 1319
Grenswachters 14 19
SVC 13 17
NSV 13 15
Sprundel 13 15
ODIO 12 14
SC Welberg 13 14
SAB 14 9
Kaaise Boys 12 8
HSC'28 14 8
DSE 13 6
3e klasse 310
Vosmeer 3 15 25 55-23
DOSKO 6 14 22 46-27
BSC 8 15 18 50- 46
MOC'17 7 15 17 35-23
NVS 3 15 17 37-27
Cluzona 5 15 15 33-33
Lepelstr. Boys 2 14 14 33- 27
MOC'17 8 15 12 39-46
MET0 4 16 12 37-43
REC 5 16 10 34-48
FC Bergen 4 15 9 23-48
BSC 7 15 9 26- 57
25- 16
22- 9
14- 12
21- 13
17- 16
18- 13
16- 17
15- 23
15- 20
10- 19
14- 29
FC Bergen 8
Halsteren 9
DIVO 4
Nw. Borgvliet 7
MET0 6
2e klasse 208
Nieuw Borgvliet 2
ODIO 2
DOSKO 3
SC Gastel 3
NVS 2
Cluzona 2
Vosmeer 2
de Schutters 2
MET0 2
NSV 2
RBC 3
Halsteren 3
4e klasse 401
FC Bergen 5
Nieuw Borgvliet 3
WVV'67 2
SC Welberg 3
MOC'17 9
Vosmeer 4
Halsteren 6
Lepelstr. Boys 3
Steenbergen 5
ODIO 5
HSC'28 3
DOSKO 7
14 12 37- 42
15 12 33- 51
14 11 38- 38
14 '6 26- 49
14 0 15- 113
14 24 28- 7
15 23 36- 18
15 1931- 15
14 18 27- 17
15 15 26-22
15 15 20- 18
15 15 21-20
16 15 27-31
15 1331-41
15 12 22-25
16 8 21-43
15 3 11-44
16 28 76- 27
14 22 52- 20
14 20 64- 25
15 20 44-31
14 18 44- 37
14 15 39- 23
15 15 32-28
15 11 20-38
14 9 28-44
14 6 28- 56
15 5 15-64
14 1 12-61
2e Klasse West (dames)
Moerse B. Girls
Vosmeer
Nieuw Borgvliet
Rood Wit W.
Noordhoek
Marjola Girls 2
NVS
Virtus
MOC'17
RSV
DVO'60
Sprundel
15
15
15
14
16
14
14
15
16
16
16
16
29 69- 7
24 54-15
22 47- 22
20 19- 13
16 32- 40
13 28- 33
1221-21
12 23- 32
12 29- 45
10 24- 48
9 19- 29
3 10- 60
Dames en heren PJZ eerste in toernooi
Middelburg
De PJZ Tholen/Sint Philipsland heeft
prima resultaten geboekt tijdens een
volleybaltoernooi in Middelburg,
waaraan 30 teams deelnamen. De
PJZ-Tholen eindigde zowel bij de da
mes als de heren op de eerste plaats.
De Thoolse dames wonnen in drie sets
van CPJ-Schouwen. Het tweede team
van Tholen werd derde. Het eerste
team van de heren beantwoordde
eveneens aan de hooggespannen ver
wachtingen door KPJ-Zevenbergen en
CPJ-Schouwen te verslaan. Het twee
de heren-team legde beslag op de 9e
plaats.
Er waren 3 poules bij de heren met 18
ploegen en 2 bij de dames. PJZ-Tholen
was, dankzij de vele actieve leden, met
4 teams sterk vertegenwoordigd. Bij de
heren werd het eerste team eerste en
het tweede team derde in de poule,
zodat beide teams aan de finale
mochten deelnemen. Bij de dames
werden beide teams eerste in hun.
poule. Speelsters van de twee dames
teams waren: Bets Gaakeer, Carlies
Suurland, Carina en Corrie Stoel,
Wendy Geluk, Janny Boogaard, Inge
borg Noteboom. Heieen van Daalen,
Anja en Elles Punt, Lenny Cleijsters en
Petra van der Slikke.
Het eerste Thoolse heren-team kreeg
de overwinning zeker niet cadeau. Er
ontbraken 3 vaste spelers, zodat Tho
len enigszins gehandicapt aan de strijd
begon. De wedstrijd tegen KPJ-Ze-
venbergen verliep erg spannend. We
gens een blessure van Arne Geluk
werd de strijd enige tijd onderbroken.
Hoewel men aanvankelijk dacht dat
het wel meeviel, bleek na onderzoek
van de ter plaatse aanwezige Dr. No
teboom, dat van een enkelbreuk spra
ke was. Zijn plaats in het team werd
ingenomen door Carina Stoel en de
wedstrijd eindigde in winst, hoewel er
een derde set aan te pas moest komen
om een beslissing te forceren. De
wedstrijd tegen CPJ-Schovwen werd
eveneens gewonnen mede dankzij het
werk van de invallers Iman Geluk en
Bets Gaakeer. Een prima resultaat
waar hard voor geknokt werd.
Bij de heren speelden: Bram van
Kempen, Iman en Arne Geluk, Kees
Groeneveld, Koos Deurloo, Henk van
Riet, Marcel de Wilde, Henk Note
boom, John Potappel, Frans Burgers
en Wim van Engelen.
Veronica heren districtsklasse B
In verband met carnaval waren er het
afgelopen weekeinde geen competi
tiewedstrijden. Een aardige gelegen
heid om een competitie-overzicht te
verstrekken na 18 van de 22 speelda
gen. Het Smerdiekse Veronica bek
leedt met 35 wedstrijdpunten een ze
vende plaats. Drie teams degraderen
zeker uit deze klasse, terwijl mogelij
kerwijs een vierde team moet verdwij
nen, afhankelijk van het feit of er
teams uit het eigen district uit de derde
divisie degraderen. Op papier staat
Veronica er momenteel redelijk voor.
Wel is het zo, dat nog thuiswedstrijden
op het programma staan tegen Brevoc
en Apollo. Beide teams hebben kam-
pioens-aspiraties, zo kan uit de stan-
denlijst worden afgelezen. Zeker niet
kansloos zijn de Smerdiekenaren in de
uitwedstrijd tegen Blauw-Wit en Ze
bra's. Er is nog niets beslist. Deze
maand zal nog vele spannende wed
strijden opleveren.
Stand: 1. Brevoc 55 punten, 2. Apollo
53 p. 3. Symmachia 36 p. (nog 1 wed
strijd te spelen), 4. Set-up 36 p. 5.
Blauw-Wit 36 p. 6. Batsers 36 p. 7.
Veronica 35 p. 8. Zebra's 34 p: 9. Rowi
33 p. 10. A.K.S. 25 p. (nog 1 wedstrijd
te spelen), 11. Gilze 23 p. 12. Bermi 22
P-
4e klasse 404
Steenbergen 8
SC Welberg 5
MOC'17 12
Vivoo 4
NVS 5
Vosmeer 5
15 29 92-
14 24 57-
14 16 39-
14 16 33-
14 1531-
14 15 34-
12
13
32
32
23
32
FC Moerstraten 4 14 14 35- 33
Thol. Boys speelde vriendschap
pelijk tegen de' Willemstadse
vierde klasser Kogelvangers en
won met 1-2. Op een goed bes
peelbaar veld waren de Boys dui
delijk de betere ploeg. Dries Lin-
denberg kwam al snel alleen voor
het doel, maar trof de paal terwijl
aan de andere kant Kogelvangers
hetzelfde overkwam. Er kwam
een eigen Kogelvangers-verdedi
ger aan te pas om een inzet van
Jaap Schot over de lijn te werken:
0-1. Dit was tevens de ruststand.
In de tweede helft was de begin
fase voor Kogelvangers, dat dan
ook op gelijke hoogte kwam, 1-1.
De thuisploeg bleef gevaarlijk,
maar de lat voorkwam echter een
tweede treffer. Hierna nam Thol.
Boys de touwtjes weer in handen
en drukte de tegenstander terug
op eigen helft. Kansen voor onder
andere Jan vd Vlies, Paul Deurloo
en Dries Lindenberg werden ech
ter niet benut. Op een pass van
Johan Schot was het echter toch
Paul Deurloo die 1-2 binnen
schoot en daarmee verzekerde
Tholen zich van de overwinning.
De eerstvolgende ontmoeting is
de uitwedstrijd tegen Zaamslag.
Hopenlijk neemt men daar enige
afstand van de onderste regionen.
Het degradatieduel in de tweede
klas tussen WHS en Bruse Boys is
voor zaterdagmiddag a.s. om half
drie opnieuw vastgesteld nu de
ontmoeting 3 maari werd afgelast.
De vele regen had het veld on
bespeelbaar gemaakt en zater
dagmiddag was het evenmin aan
trekkelijk om te kijken. WHS had
overigens op een grote schare
toeschouwers gerekend omdat het
vrijwel de enige voetbalwedstrijd
op het eiland was.
Zaterdag rekent WHS-voorzitter
A.C. Scherpenisse erop, dat zijn
club een keer wint. Dat zou dan de
eerste thuisoverwinning in deze
competitie zijn. "Kansen schep
pen we genoeg, dat is de laatste
keer in Arnemuiden ook duidelijk
bewezen. De stootkracht ont
breekt echter nog. Het duurt alle
maal wat te lang. De beslissende
pass blijft uit, men durft niet (van-
afstand) te schieten", aldus de
WHS-voorzitter.
Scheidsrechter is P. de Nooyer uit
Vlissingen. Bij WHS ontbreekt
Theo Fase, die dinsdag door de
kaakchirurg in het Sint Francis-
cusziekenhuis te Rotterdam werd
geopereerd, nadat hij in de oefen
wedstrijd tegen Noad op twee
platsen z'n jukbeen had gebroken.
Fase had een elleboog in z'n ge
zicht gekregen, maar op foto's in
Lievensberg was eerst geen breuk
te zien. Toen hij last bleef houden,
werd de schade toch duidelijk.
Bram Rijberg is ook nog gebles
seerd en na de training van van
avond wordt duidelijk, welke spe
lers fit genoeg zijn om het condi
tioneel sterke Bruse Boys de baas
te blijven. WHS, dat vorig seizoen
dankzij het nog zwakkere NEO
net in de tweede klas kon blijven,
moet het nu zelf doen. Daarbij
komt nog de zwaardere degrada
tieregeling, want ook de voorlaat
ste plaats is niet veilig. De num
mer voorlaast van 2a speelt een
beslissingsreeks tegen de num
mers voorlaatst van de 2e klassen
b en c om behoud van twee plaat
sen in de 2e klasse.
blijven, maar de twee dochters
van 19 en 15 niet. Dat kun je als
moeder niet maken. De "polder
werkers", zoals in die tijd deze
functionarissen werden genoemd
hadden wel het voordeel zeer tij
dig op de hoogte te zijn van het
evacueren. Althans overtuigd van
de bittere noodzaak. Daarom
lukte het mevrouw en de dochters
Van 't Hof in Halsteren een gast
vrij onderkomen te krijgen. Ze
kregen ruimte op een boerderijtje
en in die evacuatietijd had moe
der Van 't Hof soms 13 mensen
om om te eten. De evacuatie ging
per ezelskarretje en de twee
dochters liepen naar Halsteren.
Van 't Hof had vanzelfsprekend
ook wel eens een vrij weekend en
hij kon dan in Halsteren bij het
gezin zijn, zoals omgekeerd moe
der en dochters ook wel op bezoek
konden bij man en vader in het
huis bij het stoomgemaal. Daartoe
moest men vergunning hebben
van de voor menigeen beruchte
Ortscommandant te Lepelstraat.
Je haalt het als het ware allemaal
weer voor de geest. In het dag
boekje van machinist Van 't Hof
staat aangegeven, dat het water op
28 april het door de Duitsers ge
wenste hoge peil van 18+ n.a.p.
had bereikt op 28 oktober, twee
dagen voor de bevrijding van
Tholen ging het zoute water via
het Poortvlietse gemaal weer zee
waarts. Eerst op 13 juni 1945 was
het stoomgemaal weer in tact als
van ouds. Het dagboekje van 't
Hof heeft nauwgezet aan, dat in
die februarimaand 1944 maar 74
uren de goede kant uitgedraaid
werd, terwijl dat bijvoorbeeld in
januari nog 155 uur was.
De fam. Van 't Hof moest bij het
hierboven weergegeven verhaal
nog wel kwijt, dat er in juli of au
gustus 1944 een Engels vliegtuig
in de omgeving van het stoomge
maal is neergestort. Twee vliegers
kwamen bij boer Jan Poot, die in
de omgeving nog wat droog kon
boeren. Eén vlieger bereikte het
stoomgemaal en Van 't Hof. Wat
moest er met deze mensen gebeu
ren? De Poortvlieters waren het
Engels niet machtig en men
meende er goed aan te doen een
politieman in Scherpenisse te ver
wittigen. Het liep voor de Engel
sen verkeerd af. Ze zijn in Duitse
handen gevallen, zo weet me
vrouw Van 't Hof zich nog te he
rinneren. Voor Dingenus van 't
Hof was de evacuatietijd er een
van maanden vol eenzaamheid.
Behalve het verhaal van de fam.
Van 't Hof is er over het stoomge
maal Poortvliet nog één van de
toen nog zeer jeugdige Han Elen-
baas. Zijn vader was timmerman
en kon in Poortvliet blijven en
Han weet zich nog goed te herin
neren, dat de sluis die eerste da
gen helemaal niet goed werkte,
althans niet goed in Duitse ogen.
Hij kan er een wat technisch ver
haal over vertellen, wat erop neer
komt, dat er balken aangebracht
moesten worden om die sluisdeu
ren open te houden. Daartoe
kreeg Elenbaas opdracht en toen
dat niet meteen lukte, werd dooi
de bezetter al gesproken over sa
botagedaad waarop de doodstraf
stond. Maar meer dan een techni
sche mislukking was het in feite
niet. Het betekende wel dat te-
verschillende polders reeds open
stonden, waarmee hij dan heeft
bedoeld bij komende vloed. Hij
schreef ook dat vrijdag 17 maart
1944 om 8 uur 's avonds de eva
cuatie volledig voltooid diende te
zijn. Alle verkeer over de brug zou
dan worden stopgezet. In de hier
aan voorafgaande dagen was het
vervoer over de brug drukker dan
ooit. Die vrijdagavond kon men
vaststellen dat het eiland Tholen
vrijwel leeg was. In elke toen nog
zelfstandige gemeente mochten
zo'n 30 mensen blijven, maar
waar mogelijk werd met dat max
imum de hand gelicht. Er waren
ook nog boeren, die op hoger ge
deelten mochten blijven. Die uit
zonderingen hadden bovendien
het voorrecht, dat hun vrouw, I
knecht, 2 paarden en 2 koeien ook
mochten blijven, maar geen kin
deren beneden de 18 jaar. Dat was
veelal een zo bezwaarlijke zaak.
dat die uitzonderingen zich be-
kleine bosje achter de woning van
molenaar Dorst en bij het lage
deel van de Plantagestraat. Er
werden door de gemeente vrijwil
ligers opgeroepen om aan deze
dijkjes te werken. De waterstand
was toen nog niet zo hoog dat deze
verhogingen al waterkerende
doelen waren. De waterstand was
I meter boven de vloer zeesluis
stoomgemaal. De tuinen van de
huizen aan de Singel stonden on
der water. Het dorp Poortvliet, zo
schrijft wijlen notaris Van de Vel
de bood een troosteloze blik. De
weihoek was één grote watervlak
te en ook in het Scherpenisse-
Westkerke was veel water. Noch
troostelozer dan die polders leken
de vrijwel uitgestorven dorpen.
Voorbij Scherpenisse stond veel
water tussen Veer en Stoofdijk.
Malland en de Priestermeetpolder
stonden blank. De Joanna Maria
polder te Sint Annaland stond
voor een kwart blank en bij het
polders geloosd. Er was een pomp
opengesteld achter de molen van
Van de Velde, achter de Veiling,
bij de molen van Dorst tegenover
de Hofstraat en bij het Slachtveld.
Toen bleek er ook nog een oud
riool te liggen, dat nog steeds in
verbinding stond met de vest en in
omgekeerde richting werkte. Za
terdagavond 25 maart werden via
de bekkenslag (omroeper) vrij
willigers opgeroepen om dit euvel
te verhelpen. Die zondag en vol
gende dagen werd daaraan ge
werkt en de moeilijkheid werd
overwonnen. De Duitse weer
macht vorderde mannen om het
Schenkeldijkje dat vanaf "De
Laatste Stuiver" naar de zeedijk
loopt, door te graven. Anderzijds
kon er aan de Voorstad een dijkje
worden aangelegd. Zo'n 300 vrij
willigers poogden het water bui
ten Tholen te houden, want naast
ervaren grondwerkers zag men
ook bakkers, slagers, kantoor-
(BigenhAndige Unterechrift)
Sonderausweis Nr. *02.
Der, Beojtter beim Xaaserwehr Dingenus van 't Hof
f. Vor- oud Ztm&btn»)
geboren am
wohnhaft in
<>2 liarz 1898
B 75 Fcortvliet
(Wohnort, Stnaao und i
in Poortvliet
ist berechtigt, zur Durchfiihrung
Dienstobliegen heiten in der Zeit von
in Poortvliet
24.00Uhr bis 64.00 Uhr
die St rasse zu betreton
Qfiitig bis 1. Juli 1942.
Middelburg den 3. November 19 41
3ez.-Leutnant der ^&3*9£8HM!irie.
Een vergunning voor Dingenus van 't Hof om in Poortvliet te blijven
tijdens de evacuatie en inundatie wegens zijn functie bij het stoomgemaal.
Wasserwehr was toen geen Wasserkehr.
meer door de in die februari-da-
gen heersende oostenwind er vrij
wel geen water kon worden inge
laten, afgezien van het feit, dat het
in Poortvliet door die technische
moeilijkheden ook pas een dezer
dagen later ging gebeuren dan in
de andere Thoolse kernen. Maar
ook daar gingen de akkers toch in
het zoute water.
De in 1944 nog kandidaat-notaris
E.D. van de Velde te Tholen al
werkzaam op het kantoor van zijn
vader, schreef in oktober 1944 zijn
tijdens dat evacuatiejaar gedane
waarnemingen en ontvangen
brieven van evacué's in een bro
chure, die hierdoor ook heeft bij
gedragen aan een stukje geschie
denis uit 1944. Uit deze bron is
ook in een vorig artikel al wat ge
put en dat kan hier nog worden
vervolgd. De notaris schreef, dat
op 20 februari de sluizen van de
perkten, behalve voor de enkele
die hun droogblijvende hofstede
rond Tholen hadden. Dat konden
de kinderen immers vlakbij in
Tholen-stad worden geëvacueerd.
De op de droogliggende lande
rijen blijvende boeren waren ech
ter wel ingelijfd bij het Bureau
Ontruiming. Dat wil zeggen dat ze
alleen maar op aanwijzing van dit
bureau mochten boeren. Ook dat
was menigeen een te groot be
zwaar en die verkozen de "be
perkte" vrijheid van het evacua
tieadres boven de dwang van het
B.O..
De bevolking van Tholen, die
(zoals eerder gesteld), mochten
blijven, had wel de opdracht een
waterkering om de stad aan te
leggen. Een deel van de oude
wallen was nog in tact, zodat al
leen op die plaatsen waar die
wallen in de loop der jaren waren
geslecht, verhoging aangebracht
moest worden. Bijvoorbeeld in het
Vossemeerse Botshoofd stond wel
1 meter water op het land. In de
Thoolse Deurloopolder was jaren
daarvoor al de zeesluis dichtge
metseld. Die moest voor de Duit
sers opengekapt worden, maar na
1 dag had men nog maar een paar
emmer puin. Dit mislukte dus en
toen was er het Duitse bevel om
de sluis van de 1500 gemeten pol
der geheel open te zetten. Dat ge
beurde en de sluis werd doorlo
pend door de Duitsers hewaakt.
Op 26 maart 1944 stond het water
1.40 m. boven de vloer van de
zeesluis. De Postweg lag nog een
20 cm. boven water, maar de vil
la's aan weerszijden daarvan
stonden al vrij diep in het water en
ook de polder Schakerloo was een
grote watervlakte. In de stad
Tholen kwamen er moeilijkheden
met de riolering. Met behulp van
elektrische pompen werd het wa
ter uit de vesten via buizen naar
buiten, dat wil zeggen naar de
mensen of wie dan ook aan de
slag. Na het doorsteken van het
Schenkeldijkje liep het water uit
Slabbecoorne in de Dalempolder.
Ook de dijk bij "De Drie
Zwaantjes" werd doorgegraven,
zodat het water in de Kerkepolder
steeg en in de Molenstraat van
Oud-Vossemeer zo'n 30 cm hoog
kwam te staan. Vrij van water
bleven de Deurloopolder, Da
lempolder gedeeltelijk, Oud-Vos-
semeer- en de Vrijberghe polder.
Om in Scherpenisse te komen
moest men via Oud-Vossemeer -
Sint-Annaland en Sint-Maartens
dijk. Het stoomgemaal te Poort
vliet kon vanaf Tholen via de
zeedijk worden bereikt. Die route
nam met name de in deze afleve
ring genoemde familie Van 't Hof
uit Poortvliet.
De peilschaal wees op 1 april 1944
een hoogte aan van 1.65 m. boven
de vloer van de zeesluis. Op 1ste
paasdag was er nog 5 centimeter
bijgekomen. Op het Oudeland
verbleven nog 2 boeren, die met
bootjes naar de stad kwamen en
dan aanlegden bij molen Van de
Velde. In Tholen werd een collec
te gehouden om de vrijwilligers
die de dijkjes hadden aangelegd te
vergoeden. De begraafplaats van
Tholen was geheel onbruikbaar
door de hoge waterstabd. Er werd
met Halsteren een regeling ge
troffen getroffen om daar te be
graven. Dat kon niet lopend en
een rijtuig was er niet of te duur.
Bij latere begrafenissen werden de
kisten op de grond op het Thoolse
kerkhof geplaatst, dus niet meer
ingegraven. De kist werd dan met
aarde bedekt. Op 22 april stuurde
de Duitse weermacht een vernie-
lingsploeg. Die moesten bomen
omzagen, dijken laten springen,
kortom versperringen aanbren
gen. De meeste binnendijken
werden doorgegraven, een 60 bo
men lagen op de Poortvlietse dijk.
De waterstand was al zo hoog, dat
het dijkje aan het einde van de
Molenvlietsestraat moest worden
verhoogd. Op de droogliggende
gronden werden geen landmijnen
gelegd, maar palen geplaatst om
vliegtuiglanding te voorkomen.
Om de Thoolse toen verdubbelde
burgerij van melk te kunnen
voorzien, werden de nog aanwe
zige koeien door 2 koewachters
gehoed. Ze werden aan de dijken
geweid. Tot zover de notering van
notaris Van de Velde.
Zondag 27 februari een week na
de beruchte bijeenkomst in hotel
Men zal ontdekt hebben dat de tot dusver bij deze evacuatie-serie geplaatste foto 's niet van de beste kwaliteit zijn.
Dat kan niet anders, want het zijn veertig jaar oude, meestal met een eenvoudig toestel gemaakte kleine kiekjes,
die in scherpte niet met de huidige mogelijkheden zijn te vergelijken. Hier een plaatje van heel ver genomen van
hel Poortvlietse stoomgemaal en de aangrenzende woning, waar machinist Dingenus van 't Hof tijdens de
evacuatiemaanden vele eenzame uren heeft doorgebracht, (foto van dc fam. v. 't Hof)
Als voor de enkele mensen, die mochten blijven en op de hoger gelegen gedeelten vertoefden water moest worden
aangevoerd ging dat met paard en tank-rolslee naar de Smitstraat in Poortvliet, (foto fam. van 't Hof).
Bijl te Scherpenisse werd in de
Stavenissese hervormde consisto
rie een feestdienst gehouden. Er
waren nog 40 mensen en dat wa
ren merendeels vrouwen, want het
manvolk diende aardappelen te-
laden. In zijn dankgebed smeekt
de ouderling, dat de gemeente
weer spoedig in Gods huis zal
mogen samenkomen. Als de
dienst is beëindigd, speelt de or
ganist: Op bergen en in dalen, ja
overal is God. Op 16 maart zijn de
laatste mannen, die geen "ausw-
eis" hadden uit Stavenisse ver
trokken. Er wordt door de polders
gevaren. In die dagen kwam
overigens nog menigeen een keer
terug van het evacuatie-adres om
nog op te halen wat wel nodig was,
maar in de eerste haast was ver
geten. Dat deed ook mevrouw
Lemson uit Stavenisse. Ze had
geen vervoer toen ze eenmaal in
Tholen was aangekomen en leen
de een fiets. Via de Vossemeerse
dijk en het ook al verlaten Sint
Annaland kwam ze 13 april nog
een keer in haar geboorteplaats
't Lijkt of ik heel ergens anders
ben", schrijft ze in haar dagboek.
"Enkele boerderijen die nog
droog staan lijken op eilandjes in
de zee. Wat is het vreemd stil als ik
in Stavenisse kom. Een leeg ge
voel overvalt me. Bij de buren zit
de poes op het hek voor de deur.
Er is niemand meer. Klagelijk
miauwend komt ze naar me toe en
ik zet wat eten voor het beestje
klaar. Ook dit wordt een slacht
offer van de evacuatie", dacht ik.
Ook bij een evacuatie blijven er
altijd nog bijzonderheden. Zo was
er in Stavenisse een, oude vrouw
van 95 jaar nog in haar woning,
toen bijna iedereen al was ver
trokken. Toen de politie op on
derzoek ging of er nog mensen
achtergebleven waren, die er niet
meer mochten zijn, werd ze ont
dekt. De burgemeester liet haar
naar Tholen brengen met de
woorden: Hier hebben we een
onderduiker van 95 jaar. Tijdens
de zitting van het kantongerecht te
Tholen op 24 maart werd afscheid
genomen van deurwaarder M.C.
van Elsacker. Het loon van de
vaste en losvaste arbeiders werd
van 36 op 39 cent per uur ge
bracht. In Poortvliet werd in de
door de familie Bruijnzeel on
truimde woning ingebroken. Eén
dader werd gegrepen en uitgele
verd aan de politie in Bergen op
Zoom. de andere, een Bergenaar.
zag kans te vluchten. In mei kreeg
notaris D.v.d. Velde te Tholen
eervol ontslag en kon zijn zoon
E.D. hem opvolgen. Het eiland
Tholen was leeg en bij elke vloed
kwam het water weer wat hoger te
staan. Op de evacuatie-adressen
overal in den lande leek het wel of
het nooit anders was geweest.
wordt vervolgd).
