Vlissingen-Oost
Het Zeepe
Kamperen
buiten de camping
DE EVACUATIE 1944
veertig Jaar geleden
VOL
Donderdag 9 februari 1984
De provinciale planologische dienst heeft tellingen gepubli
ceerd over het kamperen buiten de officiële kampeerterreinen.
In 1 983 bleken de aantallen te zijn toegenomen.
Kamperen
bij de boer
Vergunning
en richtlijnen
«INI
CAMP INC
Overloopterreinen
Wild kamperen
Kampeerwet
IX B'KROHP
Waarheen
Een periode van beroering (2)
Geen paniekstemming.
Inundatiebevel
"Verblijd U ten allen
tijde"
ABDIJ
IEUWS
"Van schor tot industrieterrein".
Zo heet de nieuwste brochure die
bij de provincie verkrijgbaar is en
die is samengesteld door het bu
reau voorlichting. Ze beschrijft de
ontwikkelingen van het Sloege-
bied in Vlissingen-Oost vanaf de
jaren zestig tot nu. Wat ooit
onontgonnen natuurgebied was,
is nu een vestigingsplaats voor
vele bedrijven.
Geschiedenis
Al in 1949 werd tussen Walche
ren en Zuid-B^veland in het Zuid-
Sloe de Quarleshaven droogge
maakt. De grond was bestemd
voor de landbouw. De waters
noodramp in 1953 en de daaruit
voortvloeiende dijkversterkingen
riepen de vraag op of het reste
rende deel van het Zuid-Sloe ook
voor landbouwdoeleinden moest
worden ingepolderd. Er werd be
sloten tot een aadere bestem
ming. Provincie en rijk gaven me
dewerking om bedrijven te vesti
gen aan diep vaarwater zoals de
Westerschelde, die mogelijkhe
den bood voor de ontwikkeling
van een zeehavenindustriegebied
met basisindustrieën.
Het begin
Scheldepoort, de scheepsrepara-
tiewerf van De Schelde, vestigde
zich in 1 964 als eerste in Vlissin
gen-Oost. Na Scheldepoort volg
de er een hele rij van bedrijven
zoals bijvoorbeeld M T Chemi
cals - een Amerikaans bedrijf dat
vooral werkt aan de produktie van
chemicaliën voor gewasbescher
ming in de landbouw, stabilisatie
van kunststoffen, glascoating en
houtbescherming; Hoechst Hol
land - waar fabrieken staan voor
fosfor en fosforprodukten, en een
ammoniakterminal; De allumi-
niumsmelterij Pechiney; Raffina
derij Total en het Gas-overslagbe-
drijf Eurogas. Momenteel werken
er in het Sloegebied rond 4.000
mensen. De oppervlakte is ruim
2.000 ha, verdeeld over het
grondgebied van de gemeenten
Vlissingen en Borsele.
Planologie
In het streekplan Midden-Zeeland
is het Sloegebied bestemd tot ter
rein voor industriële activiteiten
aan diep vaarwater, voor energie
voorziening en op- en overslag.
Ook zijn daarin vestigingseisen
opgenomen. Voordat een bedrijf
zich kan vestigen of uitbreiden
moet er een milieu-effectenrap
portage worden uitgebracht. Dit
betekent dat bekeken wordt wel
ke effecten de nieuwe activiteiten
hebben op de omgeving en vooral
op het milieu. De gemeenten
Borsele en Vlissingen moeten in
hun bestemmingsplan(nen) voor
Vlissingen-Oost zönes aangeven
waar wel en geen bedrijven kun-
Gedeputeerde staten vragen pro
vinciale staten een subsidie van
50 procent te verlenen voor de
aankoop van een stukje duin-
grond in het natuurgebied Het
Zeepe/Slot Haamstede.
De instantie die om subsidie heeft
gevraagd is de Vereniging tot be
houd van natuurmonumenten in
Nederland. Het gaat om een klein
terrein (ongeveer 1/3 ha) dat aan
sluit bij een groot gebied dat de
vereniging al in eigendom heeft.
Aangezien het niet mogelijk bleek
dit stukje grond in beheer over te
dragen aan een natuurbescher
mingsorganisatie (de verkopers
wensen slechts tot vervreemding
over te gaan) is aankoop de enige
mogelijkheid om het natuurge
bied veilig te stellen.
Het provinciale subsidie bedraagt
ongeveer 2300,—.
nen worden gevestigd. Belangrijk
bij de zonering is de afstand tus
sen de woonkernen en het indus
triegebied.
Havenschap
Het havenschap Vlissingen is een
samenwerkingsverband tussen
het rijk, de provincie en de ge
meenten Vlissingen en Borsele.
De gemeente Middelburg heeft
een adviserende stem. Het schap
is bij wet ingesteld en fungeert
sinds 1 februari 1971. Taken zijn
o.a. :beheer, onderhoud en ex
ploitatie van havens, werken, in
richtingen, industrie- en handels
terreinen en wateren in Vlissin
gen-Oost en het oude havenge
bied van Vlissingen. Ook geeft het
havenschap terreinen uit, koopt
en' verkoopt ze en sluit het con
tracten met bedrijven en andere
instanties.
De brochure
In het bijzonder voor scholieren,
die bijvoorbeeld een werkstuk
moeten maken over industriële
ontwikkelingen in Zeeland, maar
ook voor degenen die belangstel
ling hebben voor de provincie
Zeeland in het algemeen is de
brochure gratis verkrijgbaar bij
het bureau voorlichting van de
provincie. Sint Pieterstraat 42 in
Middelburg,
telefoon 01180-31395.
In Zeeland liggen bijna 200 'of
ficiële" kampeerterreinen met
in totaal zo'n 32.000 staan
plaatsen (tenten, caravans en
campers). Naar schatting kun
nen ongeveer 130.000 mensen
hier een plaatsje vinden.
Vooral in het hoogseizoen (de
zomermaanden en Pinksteren)
kunnen deze terreinen de toe
loop niet opvangen.
Dan zijn er nog de campings bij de
boer en de zg. overloopterreinen.
Ook wordt er wel "wild" gekam
peerd, b.v. in wegbermen, op dag
recreatieterreinen en in de dui
nen.
Bovendien laten officiële cam
pings soms meer mensen toe dan
eigenlijk is toegestaan.
Al enkele jaren verricht de pro
vinciale planologische dienst tel
lingen van het kamperen bij de
boer in het hoogseizoen. In 1 982
is voor het eerst ook gételd op
overloopterreinen. Zoals gezegd
laten de tellingen zien dat er in
1983 meer kampeerders buiten
de officiële campings verbleven
dan in 1 982.
In 1983 werd op 877 terreinen
bij de boer gekampeerd. Dit
aantal neemt de laatste jaren
iets af; in 1981 was het nog
918. Het aantal "kampeermid
delen" (dus: tenten, caravans
en campers) neemt daarente
gen op deze minicampings nog
steeds toe: in 1978 gemiddeld
1.159 kampeermiddelen (op
507 terreinen), in 1981 2.741
en in 1983 3.988.
Deze groei moet worden toege
schreven aan de toename van het
aantal terreinen waar meer dan
vijf eenheden zijn toegestaan: in
1982 nog 70, in 1983 109 ter
reinen. In totaal zijn er zo'n
16.000 slaapplaatsen beschik
baar op terreinen bij de boer (4
plaatsen per eenheid). Op Schou-
wen-Duiveland en Walcheren
wordt het meest bij de boer ge
kampeerd.
Wie een minicamping wil be
ginnen heeft een vrijstelling
nodig van het gemeentebe
stuur. Op dit moment is voor
tweederde van de terreinen nog
geen vrijstelling afgegeven.
Daar staat overigens nog geen
;kwart van het totale aantal
kampeermiddelen (minder dan
twee gemiddeld per terrein).
Volgens richtlijnen van de provin
cie mogen er drie, hoogstens vijf
kampeermiddelen op het erf van
de boerderij worden gezet. Op
390 terreinen zijn meer kam
peermiddelen geteld dan volgens
de vrijstelling is toegestaan.
Voor 1983 zijn gedeputeerde
staten van Zeeland akkoord ge
gaan met een regeling om de
kampeerders tijdens piekperioden
te kunnen opvangen. Het is in een
aantal gemeenten dan geoorloofd
meer dan vijf plaatsen per bedrijf
te bezetten. Voor wat betreft het
aantal afgegeven vrijstellingen
voor meer dan vijf plaatsen spant
Valkenisse de kroon, nl. 37, ge
volgd door Domburg (19), Veere
(14), Middenschouwen en Marie-
kerke (elk 1 3).
Overigens bleken zich op 40 ter
reinen die wel een vrijstelling
hadden - in het geheel geen kam
peerders te bevinden.
aasm mIm
Ml
Net als in 1 982 is in '83 geëxpe
rimenteerd met overloopterreinen
bij campings om het tekort aan
toeristische standplaatsen te kun
nen opvangen. Er waren zo'n 28
terreinen in gebruik, vooral in de
kop van Schouwen en de Wal-
cherse kuststrook. Er zijn circa
3000 eenheden geteld, ofwel
1 2.000 slaapplaatsen.
In juli en augustus 1983 zijn op
zeven zondagen voor het krieken
van de dag tellingen verricht op
plaatsen waar wild kamperen
pleegt voor te komen: bij het be
gin van de Brouwersdam, de
Veersegatdam en de Schotsman.
Gemiddeld werden zo'n 100
wildkampeerders gesignaleerd.
In vergelijking met 1 982 wordt er
overigens minder gekampeerd.
De gegevens over het kamperen
bij de boer, op overloopterrei
nen en het wild kamperen zijn
te vinden in een infoblad van
het bureau voorlichting van de
provincie Zeeland, Sint Pieter
straat 42, 4331 EW Middel
burg, tel. 01180-31395. Op
aanvraag wordt het gratis toe
gezonden.
Het infoblad schenkt ook aan
dacht aan de kampeerwet die in
1981 is vastgesteld, maar die nog
niet in werking is getreden (met
uitzondering van de artikelen over
dekampeerraad).
Deze wet regelt precies wat er
wel en niet mag als het gaat om
het kamperen buiten officiële
campings, hoe het zit met het
verkrijgen van vrijstellingen
etc. In korte bewoordingen
geeft het infoblad aan wat de
belangrijkste punten van de wet
zijn. Tenslotte wordt uit de
doeken gedaan hoe de situatie
op dit moment is, nu immers de
nieuwe wet nog niet in de prak
tijk kan worden gebracht.
Dinsdag 14 februari zijn er twee
hoorzittingen van de AROB-com-
missie. De eerste zitting is om
9.30 uur. De heren C P. Boon en
W.G.V. Spuesens uit Terneuzen
hebben bezwaar aangetekend
tegen de verklaringen van geen
bezwaar van gs voor de bouw van
4 woningen aan de Dinkelstraat in
Terneuzen.
Om 10.00 uur zijn de heren W.
de Kraker, C. Nanninga en J.
Bockstael uit Sas van Gent aan de
beurt. Zij zijn het niet eens met de
verklaringen van geen bezwaar
van gs voor de bouw van 22 wo
ningen aan de Poelstraat in Sas
van Gent.
Om half elf die dag behandelt de
derde kamer uit gs een beroep
van vijf katholieke schoolbesturen
uit Zeeuwsch-Vlaanderen tegen
het raadsbesluit van Hontenisse
tot vaststelling van het bedrag per
leerling in het lager onderwijs.
De tweede kamer uit gedeputeer
de staten behandelt 14 februari,
11.00 uur een beroepschrift van
een inwoonster uit Middelburg: in
het geding is een beslissing van
burgemeester en wethouders van
Middelburg op een aanvraag voor
bijstand.
De eerste kamer uit gedeputeerde
staten buigt zich om 11.30 uur
(ook op 14 februari) over een be
roepschrift van Rayon Tax Wal
cheren b.v. te Vrouwenpolder.
Deze heeft beroep ingesteld tegen
het besluit van burgemeester en
wethouders van Valkenisse waar
bij de verleende vergunning voor
het vervoer van personen mét
slechts één taxi aan M. Grootjans
te Biggekerke aan Rayon Tax
Walcheren werd overgedragen.
Alle beroepszittingen zijn open
baar: zij worden gehouden in het
provinciehuis, Sint Pieterstraat
42 in Middelburg.
Abdijnieuws is de
informatierubriek van de
provincie Zeeland.
Redactie:
bureau voorlichting.
Sint Pieterstraat 42,
4331 EW Middelburg,
telefoon 01180-31392
of 31402
Het is 11 februari 1944"er loopt
door 't gehucht, een wonder ge
ruchtZo zou de situatie op die
dag beschreven kunnen worden.
Maar er wordt de nu bijna 4 be
zettingsjaren zoveel gekletst. Ve
len hebben zich al die tijd aan het
dunne levensdraadje vastgeklemd
dat aan die oorlog, die bezetting,
de vrijheidsberoving toch wel eens
een eind zou komen.
Het illegale Trouw had immers
ook in de kop van het blad staan:
"Deez' ellenden, gaan volenden,
En verpletterd wordt het juk".
Of het illegale "Je Maintiendrai":
"Lijdt u mijn Ondersaten - Die
oprecht zijn van aert, Godt zal u
niet verlaten Al zijt ghy nu be-
zwaert".
Elk strohalmpje hielp te over
leven. Ook om die geruchten te
overleven. Ja, in Stavenisse waren
inmiddels een groep Armen aan-
de Duitsers binnenkort de invasie
verwachten. Daarom moest de
kuststrook geheel onder water ge
zet worden.
Het lijkt dat de inwoners van de
kernen het allemaal vrij kalm op
nemen. In dat opzicht hadden de 3
xk bezettingsjaren toch wat gehar-
der gemaakt. Men kon tegen een
stootje. In wezen kwam het er
echter op neer dat men het nog
niet echt kon geloven of dat er op
gerekend werd, dat weer snel een
bericht zou volgen, dat het weer
niet zou doorgaan. Toch werden
de eerste brieven naar families el
ders verzonden om die op de
hoogte te stellen en eventueel te
vragen of men daar óf bij kennis
sen van die familie onderdak zou
kunnen krijgen. Geleidelijk aan
stapelden de telegrammen, die
nuarimaand nog gecollecteerd
voor winterhulp, maar ook dat
was een n.s.b. organisatie.
De beroemde Duitse generaal
veldmaarschalk Rommel, die er in
Afrika uitgebonjoerd was door de
geallieerde legers maakte in ons
land een inspectietocht langs de
kustverdediging. En het opperbe
vel van de Duitse weermacht
deelde mee, dat bij Kersj in Rus
land de bolsjewieken tamelijke
sterke aanvallen deden met nieu
we strijdkrachten, die echter met
zware bloedige verliezen werden
afgeslagen. Ten zuidoosten van
Leningrad ontruimden onze troe
pen, aldus nog steeds het opper
bevel van dè Duitse weermacht,
door de vijand niet gehinderd, een
vooruitspringende bocht in het
front en betrokken nieuwe ge
reedgemaakte stellingen. In Tho-
len overleed ten huize van haar
Oud-Vossemeer waarschijnlijk de
jongste mogen noemen. Hij kon
ons echter na 40 jaar ook niet
meer de exacte datum en uur ge
ven, al wist hij nog goed daarbij
aanwezig te zijn geweest. In hotel
Bijl waren die zondag de tech
nisch hoofdambtenaar van de
provinciale waterstaat, de heer
A.L. de Jong, de boerenleider van
de N.S.B. op Tholen J.C. Droog-
endijk te Stavenisse. Verder P.J.
Noom, dijkgraaf van het'water
schap Sint Maartensdijk en de
waterbouwkundige ambtenaren
Nortier van Stavenisse, van Oost
van Sint Maartensdijk, Dijke van
Scherpenisse, Verburg van Poort
vliet, Kramer van Tholen, Moer
land van Oud-Vossemeer en de
nestor W.A. Dormaar van Sint
Annaland. Bovendien een Duits
officier. Het is die zondag licht
vriezend weer, maar de water-
gekomen. Maar nu is er sprake
van een complete evacuatie van
Tholen en Sint Philipsland. Wie
gelooft dat? Maar van welk ge
rucht dan ook, altijd blijft er wel
iets hangen. Daarom nam in de
regio de zorg toe, zelfs al werd de
14e februari notabene officieel
bekendgemaakt, dat de evacuatie
voorlopig van de baan was. Ter
wijl tot dan toe nimmer officieel
was meegedeeld, dat evacuatie
zou plaatsvinden. Er moest dus
toch wel een plan zijn geweest, zo
was de gerechtvaardigde gevolg
trekking, want anders hoeft men
het "van de baan zijn" niet offi
cieel af te kondigen. Inderdaad,
dat plan lag al jaren klaar bij de
Duitsers. Woensdag 16 februari
duiken de geruchten dan ook weer
op een krijgen ook steeds meer
grond. In Stavenisse maakt op die
dag de omroeper bekend (het is 4
uur namiddag) dat "deze ge
meente vóór 5 maart moet zijn
ontruimd. Vrijwillige ecavuatie
wordt aanbevolen. Wie voor 24
februari vertrekt, mag gaan waar
hij wil. Jawel, maar alleen ten
oosten van de lijn Amsterdam -
Gouda Breda. Bij gedwongen
evacuatie zal een woonplaats
worden aangewezen". Het bevel
geldt niet alleen het gehele eiland
Tholen, maar ook Schouwen-
Duiveland en een gedeelte van
Sint Philipsland. Dit laatste bleek
dan met name Anna Jacoba Pol
der te zijn. Niet officieel werd be
kendgemaakt, maar dat ging toch
ook wel van mond tot mond, dat
soortgelijke verzoeken inhielden
zich op.
Met de dag steeg wanhoop en
verloor hoop terrein dat het op het
nippertje nog zou worden inge
trokken.
Dat de bevolking gespannen was
ligt voor de hand, maar van pa
niekstemming was er toch geen
sprake. In bezettingstijd volgt im
mers toch het ene bericht op het
andere, evenals de ene gebeurte
nis op de andere Die woensdag 16
februari hield de coöperatieve
brandstoffenvereniging "Alge
meen Belang" te Sint Maartens
dijk nog een ledenvergadering.
Dat het vanwege de kolenschaar-
ste een brandend vraagstuk was,
bleek uit het feit dat er die avond
80 leden aanwezig waren in hotel
Van Iwaarden. Het bestuur
kampte met zakkentekort en be
loofde de aanwezigen een poging
te wagen een vergunning te be
machtigen tot aankoop daarvan.
Zou dat niet lukken, dan wordt
een beroep gedaan op de leden
ieder minstens één zak in te leve
ren tegen een zekere vergoeding.
In Oud-Vossemeer had de echt
genote van de heer W. v.d. Z. die
een blijde gebeurtenis tegemoet
zag, het ongeluk te vallen en haar
been te breken. Scherpenisse telde
aan het begin van dat evacuatie
jaar 1314 inwoners en Stavenisse
1869. Onder het motto "zing en
deel uw geluk" was er in de ja
zuster mevr. wed. Van der Eijk-
Offers op 52 jarige leeftijd. Het
was de bekende Nederlandse
zangeres Maartje Offers. In Sta
venisse hield in café P. Hendrikse
de geitenvereniging "Ons Belang"
haar jaarvergadering, waarbij
werd geconstateerd, dat het le
dental in 1943 aanmerkelijk was
gestegen. Te Sint Annaland werd
uit 39 sollicitanten tot water
bouwkundig ambtenaar van het
waterschap en de cal. polders J.D.
Jagt uit Scherpenisse, benoemd,
hoewel hij toen tijdelijk te Edam
werkzaam was.
Zo leek temidden van de komen
de evacuatie-beroering het leven
nog ongeveer zijn normale gang te
gaan, maar vanwege die evacua-
tieberichten was er toch een alge
mene bidstond afgekondigd op de
eerstvolgende zondag. Die zondag
20 februari gebeurde er toch meer
in onze regio dan de bidstond
voor de nood der tijden.
Een zeer ongewone en ingrijpen
de zondag was het voor de bestu
ren en ambtenaren van de polders
of waterschappen op het eiland
Tholen. Ze hadden een oproep
gekregen allen naar hotel Bijl in
Scherpenisse te komen. Of dat
voor- of na de middag is geweest
kan nu moeilijk meer worden ge
verifieerd. Van de daar aanwezi
gen zou men de nog in leven zijn
de waterbouwkundig ambtenaar
(gepensioneerd) M. Moerland te
bouwkundigen horen in hotel Bijl
als een donderslag bij heldere he
mel het Duitse bevel, dat maan
dag 21 februari - dus reeds de
volgende ochtend - om 5 uur de
waterkeringen uit de sluizen die
nen te worden weggenomen, zo
dat het zoute water ongehinderd
naar binnen kan stromen. Bij niet
voldoen aan dit bevel, zo voegt de
overigens vriendelijk mededelen
de Duitse officier, wordt dat als
sabotage aangemerkt en voor sa
botage geldt de kogel.
Dat weten de heren dan. Er valt
een stilte in de zaal Bijl. Het zijn
allen mensen, die als vrijwillig
bestuurder of als benoemd amb
tenaar pogen niet alleen zout wa
ter buiten de polder te houden,
maar ook het overtollig zoetwater
naar de zee af te voeren. Nu moet
er honderd en tachtig graden in
beroepsopvatting worden ge
draaid.
Zou dat niet te veel gevergd zijn?
Of kropen er in het achterhoofd al
gedachten, dat men mogelijk nog
wat goeds zou kunnen doen. De
nestor van de aanwezige water
bouwkundigen wees op wat tech
nische moeilijkheden om op een
zo korte termijn aan het bevel te
kunnen voldoen Dat bracht de
technisch hoofdambtenaar van de
provincie over aan de Duitse offi
cier. Maar zover ging de vriende
lijkheid nu ook weer niet. Die mof
Een luchtfoto, die 10 september 1944 werd genomen vanuit een
geallieerd vliegtuig en wat droge punten, maar veel zout water op
Tholen laat zien. Toch was het niet meer de hoogste waterstand
tijdens de inundatie. Er waren namelijk poldermensen, die naar
mate de geallieerde legers dichterbij kwamert de peilstok al een tik
op de kop gegeven hadden. Niet alle deskundige Duitsers hadden
het door.
zou het niet aandurven bij z'n su
perieuren terug te komen met de
mededeling dat er technische
problemen waren, die het onder
water zetten konden beltten. Wie
wist bovendien dat die Duitse of
ficier niet enkele dagen eerder als
uiterste termijn had genoemd,
dan hij als opdracht meekreeg. Er
viel verder weinig meer te praten
op die meest gedenkwaardige bij
eenkomst van het laten we maar
zeggen "Thoolse waterschap".
Het vonnis was geveld. Daarvan
waren als eersten die water
schapsmensen nu zo zeker als wat.
Ze kozen hun weg terug naar de
eigen gemeente. Per fiets of een
enkeling per auto. Dag en nacht,
zo was er als detail nog bij ver
meld, dienen de sluizen bij ko
mende vloed open te zijn. Het
zoute water naar binnen. Bij een
van die waterschapsmensen komt
dan plotseling het Bijbelwoord
boven: "Verblijd u ten allen tij
de". Hoe kan dat nu met zo'n
droevig vooruitzichtVan de
kansel in Stavenisse klonk het op
hetzelfde uur: "De Heere nu had
tot Abram gezegd: Ga uit uw land
en uit uw maagdschap en uit uws
vaders huis naar het land dat Ik u
wijzen zal".
Het officiële bericht uit die dagen
luidde: "In verschillende delen
van het Nederlandse kustgebied
vinden op het ogenblik plaatse
lijke evacuaties der burgerbevol
king plaats, die op militaire gron
den nodig zijn. De evacuaties ge
schieden in de eerste plaats uit
overweging, dat men de Neder
landse burgerbevolking tijdig wil
beschermen voor mogelijke geva
ren. Alle evacuatie maatregelen
geschieden volgens plannen,
waarbij de Nederlandse autoritei
ten en organisaties in grote mate
betrokken worden. De bewoners
van de te onruimen gebieden, die
bij families en kennissen in andere
provincies onderdak kunnen vin
den, hebben de mogelijkheid bin
nen een bepaalde tijd de nieuwe
verblijfplaats zelf te kiezen.
Na afloop van deze termijn ge
schiedt de ontruiming volgens
vastgestelde regelen. Inlichtingen
worden verstrekt door de burge
meesters in de te ontruimen ge
bieden alsmede door de plaatse
lijke vertegenwoordigers van het
bureau "afvoer burgerbevolking".
Zo mooi klonk het wel, maar zo
mooi was het helemaal niet. Zou
Tholen-stad toch de evacuatie-
dans ontspringen? wordt vervolgd.
