V errassende benoeming
medewerker buitendienst
Roompotsluis in gebruik
I
Echtpaar Giljam-de Wilde
van 'de Rand' 60 jaar bijeen
Blaffende honden met
privacy en openbaarheid
De evacuatie 1944
veertig jaar geleden
Boekennieuws
KAA BEE
Donderdag 26 januari 1984
EENDRACHTBODE
11
Publieke tribune Sint Philipsland: "Gerechtigheid"
Vanuit de volle publieke tribune werd met applaus
gereageerd en met de opmerking: 'toch gerechtigheid
burgemeester'. Het is ook in Sint Philipsland onge
bruikelijk en daar evenmin toegestaan dat vanaf de
publieke tribune op raadsbeslissingen wordt gerea
geerd. Bij de benoeming van een medewerker in de
buitendienst, nodig na het overlijden van de heer
M.A. van Duuren, werd daarop toch een uitzondering
gemaakt. De burgemeester deed wijselijk of hij niets
had gehoord. Soms moeten mensen even afreageren.
Les van emoties
Eerlijk en weloverwogen.
100 Vleesvervangers
Leeftijdsgrens.
Ruim vijftig jaar woonde het echtpaar Giljam-de Wilde aan 'de Rand' bij Scher-
peftisse, maar de gezondheid noopte 2 januari tot verhuizing. Cornelis Giljam
naar het bejaardentehuis 'de Schutse' en Adriana de Wilde na een verblijf van acht
weken in het ziekenhuis naar haar enige dochter in Sint-Annaland. Daar waren ze
17 januari bij elkaar om het zestigjarig huwelijksfeest te vieren.
Pontonniers
Paarden
De ingekomen stukken vergden vorige week woens
dagavond in de raadsvergadering te Sint Philipsland
maar weinig tijd, maar terwijl zes goedkeuringen voor
kennisgeving werden aangenomen, was een zevende
schrijven toch meer discutabel. Dat lag ook dicht bij
huis, want een tweetal inwoners hadden er de ge
meenteraad op geattendeerd, dat blaffende honden
overlast kunnen veroorzaken. Als een brief wordt ge
richt aan de gemeenteraad, is openbaarheid onver
mijdelijk. Ook al hadden b en w daarbij geadviseerd
het schrijven ter afdoening te stellen in handen van
het college.
Klagers lastig
gevallen
Baantjes verdelen.
Een periode van beroering! (1)
Het kan best zijn dat menig lezer er nog niet bij stilstond. Er is ook al bijna een
generatie over heen gegaan. Velen die er toen nog waren, zijn er niet meer. Feit is
wel dat 40 jaar geleden de regio Tholen en Sint Philipsland zijn grootste beroering
beleefde uit de bezettingsjaren. De evacuatie.
Januari 1944
Schermutselingen
Stavenisse
'Uit uw land en uit uw maagdschap"
ming zowel bij college als raad,
maar evengoed bij de bevolking,
volop leeft. Er moest een keuze
worden gedaan uit 22 sollicitan
ten. Het gaat me nu niet direct om
de personen, maar ik constateerde
wel enkele procedure foutjes, zo
vervolgde dhr. Kornaat. Dat in
het dorp eerder bekend is dan bij
de raad wie niet en wie wel, roept
minstens twijfel op over een zorg
vuldig beleid. Tijdens een later
overleg met de raadsleden hebben
b en w die fout weliswaar toege
geven, maar beter is dit te voor
komen. Meerdere kandidaten
kwamen in aanmerking, vond
dhr. Kornaat.
Uit de stembus kwamen er 5 voor
de heer W. Hoek en 2 voor de
door B en W voorgedragen A. van
Duuren, heeft v.an de overledene
en zoon van de nieuwe voorman
gemeentewerken. Gezien de uit
latingen was het publiek het
blijkbaar volkomen eens met de
raadsmeerderheid. Eer de stem
ming plaatsvond, was er al een vrij
uitgebreide discussie voorafge
gaan. Weliswaar had de raads
voorzitter gewaarschuwd, dat
wanneer personen in het geding
zouden komen, er een besloten
zitting van gemaakt moet worden.
Dat is bij benoeming van perso
nen volgens het reglement van
orde het geval. De fracties verze
kerden bij monde van dhr. Kor
naat echter bijtijds dat het meer
om de procedure zelf ging dan om
de personen. De PVAB-woord-
voerder erkende dat deze benoe-
Ook s.g.p. woordvoerder L. den
Engelsman vond het een slechte
zaak dat een raadslid de uitslag op
straat moet horen en je zelfs nog
nergens van af weet. Ik heb toen
eerst een wethouder gebeld en het
een en ander met hem besproken.
De raadsleden hadden ingelicht
moeten zijn voordat aan de solli
citanten over de keuze van b en w
mededelingen werden gedaan.
Een jammerlijke toestand en een
grote misser van het college, aldus
Den Engelsman.
C.D.A. woordvoerder J. de Jager
vond, dat hoewel het onderwerp
bij de bevolking emotioneel ge
voelig ligt, de benoeming daarvan
toch los gezien moet worden. Hij
vond dat men ook zeer zorgvuldig
te werk moet gaan met het noe
men van functie-eisen in een ad
vertentie. Dat kan bij gegadigden
verkeerde verwachtingen oproe
pen. Ligt het zwaartepunt in de
volgorde van eisen of kan men dat
willekeurig toepassen?
Burgemeester T.A. Vogel zei dat
AI.I.K SOORTKN
VLOERBEDEKKING
GRATIS GELEGD
Zuid-Ooslsingel 43 Tel. 34368
BERGEN OP ZOOM
Advertentie I.M.
De scheepvaart van en naar de Oosterschelde dient er rekening mee te
houden dat onbelemmerde vaart door de monding niet meer mogelijk is.
Alle scheepvaartverkeer moet vanaf 1 februari gebruik maken van de
schutsluis aan de noordzijde van de stroomgeul Roompot.
In verband met de werkzaamhe
den aan de stormvloedkering en
de aanwezigheid van een vaste
hulpbrug werden al in 1979 de
stroomgeulen Hammen en Schaar
van Roggenplaat afgesloten.
De stand van de werkzaamheden'
vereist nu dat ook de stroomgeul
Roompot voor alle scheepvaart
verkeer wordt gesloten. De exacte
datum van deze maatregel is af
hankelijk van de vorderingen van
het werk. De betonning voor de
scheepvaart zal zowel aan de
Oosterschelde-als aan de Noord
zeezijde worden aangepast op de
doorvaart via de sluis. De maxi
maal toelaatbare scheepsafmetin-
gen zijn 95 meter (lengte) en 14,50
meter (breedte) terwijl een mini
mum kielspeling van 0,70 meter
moet worden gehanteerd. De
drempel is aangelegd op 5,70 me
ter beneden N.A.P. De bovenkant
van de sluisdeuren en het sluis-
plateau liggen op 5,80 meter
boven N.A.P. Aan de beiden zij
den van de sluis zijn wachtplaat-
sen ingericht voor zowel de be
roeps- als pleziervaart.
De kolkomzetting in de sluis ge
beurt via 4 schuiven in elke deur
en duurt plus minus 3 minuten bij
1 meter verval. In de periode dat
nog gebouwd wordt aan de
stormvloedkering zal de sluis vol-
kontinue bediend worden. In het
bedieningsgebouw van de sluis is
een post voor marechaussee en
douane ingericht. De waterbouw
kundige werken in de Ooster-
scheldemonding zijn in volle
gang. In alle drie de stroomgeulen
worden volop werkzaamheden
uitgevoerd. Het varen in dit ge
bied buiten de betonning is door
de aanwezigheid van ankerdraden
en andere obstakels en de sterk
toegenomen stroomsnelheden le
vensgevaarlijk.
Rijkswaterstaat acht het met het
oog op de veiligheid van met na
me de watersporter van het
grootste belang dat deze maatre
gelen strikt zullen worden nage
leefd.
trouwers-dam
GREVELINGEN-
MEER
JOORD BEVELAN
De belangstelling voor recepten in
de vegetarische sfeer is nog steeds
groeiende. Vorig jaar publiceerde
Joost Drenthe uit Ermelo het eer
ste echte receptenboekje met
honderd alternatieve, uitsluitend
vleesvervangende recepten. Dit
pocketboekje, '100 Recepten voor
een vleesloze dag', staat daarmee
nog steeds op zichzelf en biedt
vooral lekkere en pittige vegetari
sche recepten. Er waren er al ruim
7000 van verkocht; dezer dagen
verschijnt de tweede oplage.
Drenthe toont aan, dat vleesloze
maaltijden niet saai en eentonig
hoeven te zijn. De recepten zijn zo
samengesteld, dat de vleesver
vangers gemakkelijk in de nor
male eetgewoonten in te passen
zijn. Door voor een goede variatie
van het hoofdgerecht en het pi
kante deel van de maaltijd te zor
gen, in combinatie met verschil
lende groenten, komt men ruim
schoots aan de noodzakelijke mi
neralen en vitamines. Het boekje
heeft een voorwoord van voe
dingsingenieur Th. van Rooy.
het inderdaad beter was geweest
de raad eerst in te lichten. Het
college wist dat het een moeilijke
keus zou zijn. Als er 22 sollicitan
ten zijn en je hebt er maar 1 nodig,
dan moeten er 21' worden afge
wezen. Daarmee is dan niet ge
zegd, dat die ongeschikt zijn. B en
w zijn er van overtuigd, dat er
eerlijk en weloverwogen is gehan
deld. We dachten er goed aan te
doen de sollicitanten via een
schrijven op de hoogte te stellen.
Vooral in een tijd van werkloos
heid moeten de mensen niet lan
ger aan het lijntje worden gehou
den dan strikt noodzakelijk. We
hadden zelfs nog meer dan 22
sollicitanten verwacht.
De heer Kornaat meende, dat het
groter aantal uitbleef wegens de
gestelde leeftijdsgrens van 35 jaar.
Als die norm ook was gehanteerd
bij de burgemeestersbenoeming
in Sint Philipsland was u hier niet
gekomen, concludeerde de PVAB
woordvoerder. Er zijn zoveel
mensen die ouder zijn en ook
werkloos, die hebben ook recht op
een reële kans, vond Kornaat, die
35 jaar minimaal bleef vinden. Hij
was er ook niet over te spreken,
dat een wethouder op 4 januari de
uitslag de ronde deed gaan en ge
tuigen hiervan zitten in de zaal,
verzekerde Kornaat.
De raadsvoorzitter erkende dat
het een moeilijke zaak blijft. Er
gens moet je toch grenzen trek
ken. Van de 22 zijn er 7 uitgeno
digd voor een nader onderhoud
met b en w. Uiteindelijk werden er
4 geselecteerd. Ook de andere
medewerkers van gemeentewer
ken kregen inspraak. Die moeten
immers 8 uur per dag met de
nieuwe samenwerken. Met in
spraak bedoel ik geen uitspraak,
versta me goed, zo uitte zich de
raadsvoorzitter voorzichtig. Na de
stemming feliciteerde hij de in de
zaal aanwezige benoemde W.
Hoek. Hij hoopte op goede sa
menwerking. Na de raadsverga
dering stelde hij een ongetwijfeld
teleurgestelde Van Duuren tele
fonisch op de hoogte van de uit
slag.
Dhr. Hoek heeft al een aantal
maanden bij gemeentewerken St.
Philipsland ingevallen toen M.A.
van Duuren langdurig ziek was.
Adriana de Wilde (85) en Cornelis Giljam (89) uit Scherpenisse vierden 17januari hun zestigjarige bruiloft.
met paarden. Toen hij al een
tractor had, hield hij nog 1 paard
aan om in het voorjaar te zaaien.
Toen de melkmachine kwam,
stopte Giljam met het bedrijf, dat
door zoon David werd overgeno
men.
Tijdens de evacuatie in 1944 werd
naar Lepelstraat uitgeweken. De
koeien gingen mee en bleven er
vijftien maanden. Tijdens de
ramp van 1953 kon men naar
Scherpenisse, dat in tegenstelling
tot 'de Rand' geen water kreeg.
Cornelis Giljam verliet Tholen
bovendien nog voor de vervulling
van zijn dienstplicht van januari
1914 tot augustus 1917. Hij was
eerst in Dordrecht en diende bij
de pontonniers in Keizersveer. Op
de fiets ging hij heen en weer naar
hufc. Later waren Vlijmen en
Geertruidenberg de standplaat
sen. Tijdens landbouwverlof kon
hij wat langer in de geboortestreek
vertoeven, maar overigens vond
Giljam de diensttijd best plezierig.
Later ging hij met de reisclub nog
wel eens een dagje weg, maar 'de
rand' was tot de jaarwisseling
woon- en werkgebied. Het echt
paar Giljam-de Wilde, dat 4 kin
deren, 10 klein- en 7 achterklein
kinderen heeft, wacht op een twee
persoonskamer in de Schutse om
weer bij elkaar te kunnen zijn, na
zestig jaar lief en leed gedeeld te
hebben.
HELP DE LEPRA BESTRIJDEN.
DOE HET NU!
Giljam is vroeger heel wat keren
in het gebouw geweest, waar nu
garage Dekker (waar z'n dochter
woont) is. Dat was voorheen na
melijk de veiling St. Annaland,
waar aardappelen gebracht wer
den. De landbouw was de be-
staansbron en twee van de drie
zoons zijn die bedrijfstak trouw
gebleven, terwijl de derde zoon
technisch ambtenaar werd bij het
waterschap. De vader van Corne
lis Giljam, die schaapherder was
en koeien hield, heette nog Giljam
met een U. Die naam komt op
Tholen nog steeds voor, maar bij
de geboorte van Cornelis vergat
de ambtenaar van de burgerlijke
stand de 'U', waardoor het Giljam
werd.
In de buurt van de Lage Markt
werd hij geboren en op z'n
twaalfde verhuisde Cornelis naar
'de Rand' met twee broers en drie
zusters. In hetzelfde jaar overleed
z'n vader.
Adriana de Wilde werd eveneens
in Scherpenisse geboren. Ze kon
goed leren, maar na zes jaar moest
ze van school, waarna ze als
werkster en landarbeidster de kost
verdiende.
In 1924 tróuwde ze met Cornelis
Giljam, waarna het echtpaar aan
de Noordstraat ging wonen. Daar
werden drie zoons geboren en aan
'de Rand', waar ze zich in 1931
vestigde, volgde een dochter.
Giljam heeft er altijd op de boer
derij gewerkt. Hij had een ge
mengd bedrijf met zo'n twintig
koeien, waarvan negen melkdie-
ren, zes varkens en twee paarden,
waarvan hij de veulens steeds
verkocht. Tot 1956 werkte Giljam
Foto met dank aan Dr. W.H.Jopling
Stort uw bijdrage op
postgiro 50500 of
bankgiro 70.70.70.929
Nederlandse Stichting voor
Leprabestrijding/Amsterdam
Mauritskade 63,1092 AD
Amsterdam. Tel. 020 - 93 89 73
P.v.A.B.-er A.P. Kornaat meende
dat het college zich best had kun
nen indenken, wat deze open
baarheid voor consequenties heeft
voor betrokkenen. Hij vond dat
soortgelijke verzoeken best ano
niem aan de pers doorgegeven
kunnen worden, terwijl de raad er
volledig kennis van kan nemen bij
de ter inzage liggende stukken.
Hij vond bovendien, dat het col
lege niet met rasse schreden rea-
geeerde, want betrokkenen had
den al eerder een brief geschreven
aan b en w, zonder dat er ant
woord op was gegeven. Kornaat
had er op zichzelf geen bezwaar
tegen dergelijke zaken aan het
college te delegeren, mits men de
raad maar op de hoogte houdt van
beantwoording.
C.D.A. raadslid J. de Jager had
ongeveer dezelfde bezwaren. In
feite een langdurige kwestie,
waarvan hij hoopte dat er toch
voor allen een zo goed mogelijke
oplossing zou komen. Met Kor
naat was hij het wel eens, dat er
wat meer privacy in acht genomen
had kunnen worden. Sgp woord
voerder L. den Engelsman was
dezelfde mening toegedaan voor
wat de vertraagde reactie van b en
w betreft, maar wees er op, dat
wanneer inwoners aan de ge
meenteraad een brief sturen, dat
ook een openbare behandeling
vraagt. Het college heeft vorig jaar
februari toegezegd, dat er zo snel
mogelijk een nieuwe algemene
politie verordening zou komen en
die toezegging is afgelopen de
cember herhaald. Met het college
kunnen we het wel eens zijn, dat
zoiets geen haastwerk moet wor
den, maar als het college er een
paar jaar over kan doen, hoe lang
krijgt de raad dan nog tijd om zich
daarover te buigen.
Burgemeester T.A. Vogel onder-
streepte de opmerking van raads
lid Den Engelsman, dat raad en
openbaarheid één zijn. Betrokke
nen hadden trouwens ook geen
enkel bezwaar tegen openbare
behandeling. Men heeft daar last
van blaffende honden en dat mag
best kenbaar gemaakt worden.
Daarvoor alleen zal geen algeme
ne politie verordening worden
gewijzigd. Overigens had de
voorzitter uit eerdere opmerkin
gen van S.G.P. zijde begrepen, dat
men een nieuwe A.P.V. eerder wat
wilde afremmen dan bespoedigen
vanwege mogelijk principiële wij
zigingen. Daarop heb ik geant
woord, dat die er niet komen, zo
vervolgde de burgemeester. Er
staat in de huidige A.P.V. ook wel
iets over honden en die moeten
dan geen overlast veroorzaken,
maar justitie seponeert dat ge
woonlijk. Daarom weet hij ook
niet of men die overlast kan op
lossen. Moet je het aantal deci
bellen gaan bepalen? De A.P.V.
wijziging is een ingreep, zo ver
volgde de heer Vogel, waar men
niet zo maar over heen kan lopen.
Hij vond het wel een slechte zaak,
dat niet de honden, maar de
mensen die klaagden, nu telefo
nisch lastig worden gevallen. B en
w zullen overigens besprekingen
gaan voeren met betrokkenen om
zo tot een goede oplossing te ko
men. In de tweede ronde wilde
dhr. Kornaat toch weten of er een
mogelijkheid was om in een geval
als dit de namen van de personen
niet te noemen. De voorzitter wil
de hiervan best kennis nemen en
mogelijk doen dat ook degenen,
die in de toekomst een brief aan
de gemeenteraad insturen.
Bij het aanwijzen van een verte
genwoordiger in het algemeen
bestuur van de Betho (sociale
werkplaats te Tholen), wat een
raadslid moest zijn, hadden b en w
de heer Den Engelsman voorge
dragen. De heer Kornaat zei niet
te twijfelen aan de deskundigheid
van dat raadslid, maar door liqui
datie van het kanaalschap "De
Eendracht" verliest bijvoorbeeld
ook de heer J. de Jager weer een
vertegenwoordiging. Mogelijk is
in dat opzicht een betere verdeling
gewenst opperde Kornaat. De Ja
ger verklaarde zich bereid in te
stemmen als hem dat wordt ge
vraagd. De voorzitter weest er op,
dat deze voorracht vooral tot
stand kwam, omdat Betho-verga-
deringen gewoonlijk voor de
middag gehouden worden en dan
kan lang niet iedereen. Overigens
had hij zelf zo'n 25 vertegen
woordigingen en als er daar van
de raaad happig op zijn, dan wil
hij graag menige functie inleve
ren. Hij verzekerde de raad dat hij
in dit opzicht graag met een uit
verkoop zou komen. Ondertussen
kreeg het bewuste raadslid toch
wel alle stemmen voor de Betho-
functie.
Het is niet zo gemakkelijk zich bied terecht wat later frontlinie
is niet zo gemakkelijk zich
voor te stellen, dat zo'n gebied
binnen 14 dagen vrijwel compleet
met have en goed moet verhuizen.
De inwoners van Tholen-stad wa
ren een geluk beschoren te kun
nen blijven. In Sint Philipsland
aanvankelijk ook nog wat meer
mensen dan in de andere Thoolse
dorpen. Er bleven maar een 30 tot
50 inwoners achter, die behoor
den tot waterschappen en wat
daarmee verband hield. Daardoor
kon er ook een smid achterblijven
en zelfs een winkelier. Maar de
andere duizenden inwoners heb
ben na februari 1944 elders in den
lande een onderkomen gevonden.
Met bijna alles wat ze hadden.
Dat onderkomen kon heel dicht
bij 2ijn, zoals in Tholen-stad,
Nieuw-Vossemeer, Lepelstraat,
Bergen op Zoom, maar evengoed
in Groningen of Sittard. De ge
meenschappen, de families, de
vrienden en kennissen, soms zelfs
de gezinnen, ze werden uit elkaar
gerukt. Vanuit een betrekkelijk
rustig bezettingsgebied naar bij
voorbeeld vlak bij Wilton Feije-
noord, waar het bombarderen van
de geallieerde luchtmacht steeds
grotere vormen aannam.... Ja,
men kwam onwetend in een ge-
zou worden, zoals rond Nijmegen
en Arnhem. Het lijkt ons dat ieder
van de nog levenden, die nu min
stens vijftiger zijn en daaraan be
wuste herinneringen overhielden,
dat elk van hen daarover een
apart verhaal zou kunnen vertel
len. Van beleefde algemene- en
van beleefde persoonlijke situa
ties. De een wist de dans goed te
ontspringen, een ander kwam in
het grootste gevaar terecht, een
derde heeft de hongerwinter
1944/45 tot op het bot ervaren.
Het evacuatie-levensverhaal zou
van die velen enorm gevarieerd
zijn. Hieronder houden we het
wat algemeen, maar het kan tege
lijkertijd dat eigen persoonlijk
beleven weer levensgroot doen
opdoemen.
Er is geen periode waarin het zo
van geruchten gonst als in oor
logstijd. In januari 1944 restten
nog enkele maanden van het
vierde jaar van de Tweede
Wereldoorlog, voor ons land te
gelijkertijd ook het vierde bezet
tingsjaar. Zoiets gaat niemand in
de kouwe kleren zitten. Toch wa
ren de verschillen in den lande
uitermate groot. Neem in dat
vierde oorlogsjaar bijvoorbeeld
Amsterdam en Sint Philipsland.
In de hoofdstad van ons land wa
ren razzi'as aan de orde van de
dag. Overvallen van de bezetters,
waarbij een of meer straten wer
den afgezet, om vervolgens naar
gelang de opdracht hetzij bepaal
de, hetzij alle huizen te doorzoe
ken of zich daar onderduikers of
Joden bevonden. Het kon ook zijn
dat alleen maar jacht werd ge
maakt op een vrouw of man uit
het verzet, die op de een of andere
manier was verraden. Of dat de
Moffen lucht gekregen hadden
van een gehele verzetsgroep. Het
kon ook zijn dat de razzia zich
"beperkte" tot het inrekenen van
jongeren of mannen in een be
paalde leeftijdsgroep omdat er
weer voor werk in de Duitse oor
logsindustrie nodig waren. Het
was toen al zover, dat weinigen
zich daartoe nog vrijwillig aan
melden.
In het algemeen ging dit alles het
platteland veelal nog voorbij. Ook
daar waren via algemene oproe
pen al vele jonge mannen ge
dwongen in Duitsland te gaan
werken en onder te duiken, maar
de razzia's zoals hiervoor om
schreven, die in de grote steden al
schering en inslag waren, kwamen
in deze regio nog vrijwel niet voor.
Er waren wat schermutselingen
tussen optredende Jeugdstorm- of
W.A. groepen en de bevolking. In
een enkel geval spitste zich dat
ook toe tot een wat gevaarlijker
situatie, maar daar bleef het wel
zo ongeveer bij. Het verzet kon in
beperkte mate zijn gang proberen
Een beeld van het geïnundeerd gebied, zoals men dat in alle Thoolse kernen in maart 1944 kon zien. De foto toont
de Sint A nnalandse Bierensstraat. Zo stond het zoute water een maand of acht in de straten naarmate die hoger of
lager in de kern waren gelegen.
te gaan en in de landbouw waar
van deze regio toen nog compleet
moest bestaan, leefde het in feite
na de dertiger zware crisisjaren
economisch in zoverre wat op, dat
men van de geoogste vruchten
weer een dusdanige prijs maakte,
dat er wat uit de armoedeput werd
gekropenBovendien waren de
zorgen hoe met de bonnenkaart
rond te komen, de verwarming, de
fietsband, de schoenen, de onvei
ligheid van over de polder dave
rende vliegtuigen, soms beschoten
en zoveel meer andere onveilig
heden, dus de drang te overleven,
veel groter dan het aardse goed.
Er werd volop aan clandestien
slachten en het draaien van olie
gedaan, er was speruur, dat wil
zeggen, dat men na bepaalde
avondklok niet meer op straat
mocht, allemaal ongeneuchten,
een sombere tijd.... maar de
Thoolse en Sint Philipslandse ge
meenschap was januari 1944 toch
nog verbonden. De onrust was
hier toch minder dan voor een
Amsterdamse bevolking. Het
bleef zo niet. Integendeel, de klap
die de Duitsers vervolgens onze
regio uitdeelden, overtrof als een
donderslag de bevolking in veel
ergere mate dan de "collectieve"
stedeling tevoren had meege
maakt.
Daarmee is niet gezegd, dat die
verschrikking al niet elders
plaatsvond. In de gebieden langs
de Noordzeekust was al jaren een
beperkte strook geëvacueerd.
Maar twee eilanden en trouwens
ook Schouwen Duiveland in één
klap, was zelfs op Walcheren niet
meegemaakt. Toch stond in de
januarimaand 1944 de evacuatie
van Tholen en Sint Philipsland
voor de deur.
Stavenisse was daarvan het eerste
slachtoffer. Daar werden een
aantal huizen gevorderd, waarin
een paar honderd Armeense
krijgsgevangenen - die vrijwillig
in Duitse krijgsdienst waren ge
gaan om de gevangenschap te
ontlopen werden ondergebracht.
Ook in onze contreien wist men al
lang, dat in zo'n geval de Duitsers
geen pardon kenden. Ontruiming
maar om enkele tientallen gezin
nen, al was het daarvoor zeker
niet prettig, maar de gemeenschap
bleef nog wel gehandhaafd. De
medeburgers leefden volop mee
met de slachtoffers. Het had hen
immers evengoed kunnen treffen.
Voor de betrokkenen erg, maar
Zondag 20 februari 1944 preekte de toenmalig hervormd pre
dikant te Stavenisse uit Genesis 12:1: "De Heere nu had tot
Abram gezegd: Ga uit uw land en uit uw maagdschap en uit uws
vaders huis naar het land dat Ik u wijzen zal".
Veertig jaar geleden was er het Duitse bevel: Tholen Anna
Jacobapolder evacueren.
Wie weet het nog? De generatie die moest vertrekken, is in 40
jaar sterk uitgedund. Wie is er nog over van de beperkte groep
die in die tijd wel mocht blijven? Wat weten deze twee catego
rieën, die tot de evacuatie één gemeenschap vormden, hoe het in
die evacuatieperiode de ander is vergaan? Een stukje geschie
denis dat nu nog kan worden vastgelegd. Is het tot dusver niet
vrijwel onbeschreven gebleven? Het kan nog. In het kader van
een 40-jarige Eendrachtbode pas het daar uitstekend in. Wie
was 40 jaar geleden veraf en wie dichtbij? Ook de redactie is
daaromtrent lang niet volledig geinformeerd. Er is weliswaar de
eigen ervaring, er zijn wat spaarzame schriftelijke overleverin
gen, er is een enkele schaarse foto, maar daar houdt het mee op.
Er zijn inmiddels bronnen aangeboord en spontane medewer
king verleend. Maar die evacuatie-indruk kan veel completer
zijn, indien menigeen alsnog ervaringen op schrift toestuurt dan
wel foto's uit die periode wil inzenden (uiteraard worden die na
eventueel gebruik geretourneerd). Foto's óf indrukken van het
vertrek uit het eigen woongebied naar elders in den lande, van
een overtocht met de pont te Oud-Vossemeer of van het wach
ten bij de Thoolse brug. Hoe de ontvangst en het verblijf op de
evacuatieadressen, wat in de omgeving werd beleefd. Vergeet de
ernst van de situatie niet, maar verzuim evenmin de humor te
vermelden. Schrijft u maar en stuurt u maar in naar Een
drachtbode - Postbus 5 - Sint Annaland. Ook door uw mede
werking kan een belangrijk stukje historie boven water worden
gehaald, waarvoor de jongere en mogelijk komende generatie
erkentelijk zal zijn. In dit nummer de eerste aflevering en de
voorgeschiedenis van de evacuatieperiode.
van de huizen door de bewoners
binnen 24 uur. Die bewoners
moesten ergens onderdak zien te
vinden. De meesten hadden ter
plaatse familie en dat lukte dus
wel. Anderen konden bij vrienden
onderdak vinden. Het ging nog
slechts een kleinigheid van wat
toen al de gehele bevolking van
Tholen en Sint Philipsland op de
al genoemde uitzondering na,
boven het hoofd ging.
(wordt vervolgd).