Ketting met guldens
voor gouden Reisduif
V arroamijt bedrijgt
Thoolse
bijen
Tholen voortrekker
bij energiebesparing
Ruim 31 mille voor
landbouwgrond
Thema-avond
Het Rammegors bedreigd
Huldiging jubilarissen 40 en 25 jaar
Met de huldiging van veertien trouwe leden, een origineel geschenk van het
gemeentebestuur en felicitaties van de vier Thoolse zusterverenigingen is zater
dagmiddag het 50-jarig bestaan van de Reisduif in St.Philipsland gevierd.
Menselijke sport
Paard van Tfroje
Controle
Springlevend
Steunpilaren
Vanavond nog tot negen uur in Oud-Vossemeer informatie
Nog tot en met vanavond negen uur kan men in de Vossenkuil te Oud-Vossemeer
informatie krijgen over energiebesparing. C.J. Rozemond van de Coördinatie
groep Energiebesparing Zeeland(CEZ) noemde Tholen dinsdagmiddag bij de
officiële opening een echte voortrekker op het gebied van energiebesparing. "In
het gehele land weet men wat Tholen doet", zei dhr. Rozemond.
Bijsturen
gebruikspatroon
Straatverlichting
"Ik had er niet op durven rekenen", zei dhr. Mart.
Moerland donderdagavond in de Gouden Leeuw te
St.Annaland, waar 5.43.50 ha landbouwgrond met
een witlofschuur van hem werd verkocht. De gemid
delde opbrengst was zo'n 33 mille per ha(inclusief
schuur) en voor de twee percelen pure landbouw
grond kwam het bod op ruim 31 mille per ha uit.
Sneltreinvaart
Morgenavond wordt door de beide natuurverenigingen (Natuurvrienden St. Phi-
lipsland en Natuurvereniging Tholen) een thema-avond georganiseerd met als
onderwerp het Rammegors. De vele publiciteit die dit natuurgebied in haar nog
jonge bestaan al heeft gekregen is tot nog toe bij de natuurbeschermingsinstanties
blijkbaar niet doorgedrongen. Nog steeds is het gevaar aanwezig dat het gebied
opgespoten wordt met baggerspecie. Bij zo'n specieberging zal de bijzondere
planten- en dierenwereld van het Rammegors voorgoed verloren gaan.
Geschiedenis
De natuur
Schorren
Donderdag 20 oktober 1983 EENDRACHTBODE
Voorzitter K.A. Reijngoudt van de 50-jarige Reisduif kreeg van burge
meester Vogel 150 guldens aan een ketting. Naast dit jubileumgeschenk
van het gemeentebestuur kreeg de voorzitter(staande tweede van rechts)
nog een speldje wegens 25-jarig lidmaatschap. Diezelfde onderscheiding
De leden hadden vrijdagavond in vpncnnrt ^pn von Hp mppct vrpHp. i,,nHinHp oor.
vrijdagavond
de Druiventros al een gezellig
feestje achter de rug met een koud
buffet en bingo. Zaterdag was het
meer officiële gedeelte, eveneens
in de Druiventros. Burgemeester
T.A. Vogel toonde zich daarbij
een ware duivenmelker. Op het
eind van de veertiger en begin van
de vijftiger jaren had hij in Vlaar-
dingen zelf duiven gehouden. Hij
kocht er twee voor 25 gulden. "Als
ik lang denk, komen de ringnum-
mers nog naar boven. Ik weet nog
hoe 't ging: de duif in de ogen
kijken, op de borst blazen en kij
ken waar 't rode stipje zat. Ik was
voor het echte nestspel: de bin
ding aan het nest en de jongen.
Met foefjes als bromvliegen en
touwtjes hield ik me niet op,
evenmin als met het weduwspel,
dat inspeelt op het sentiment van
doffer en duif. Het nadeel daar
van is, dat je steeds meer duiven
krijgt en steeds grotere hokken."
De burgemeester noemde de dui
vensport een van de meest vrede
lievende en menselijke sporten.
"Voetballen is ook een mooie
sport, maar dat is nogal ge
schreeuw. Schaken is juist het
tegenovergestelde en de paardes-
port is wild. In de duivensport
observeert de mens de dieren en
de Reisduif doet dat al vijftig jaar.
't Gebeurt niet zo vaak, dat een
vereniging het een halve eeuw
volhoudt. En hoe: de Reisduif is
een zeer bloeiende vereniging.
Het gemeentebestuur draagt u een
goed hart toe omdat u geen dure
vereniging voor ons bent. Toch is
het geen goedkope sport, maar
kennelijk hebt u meer voor uw
sport over. Daar ben ik blij om en
ik zou zeggen: houen zo!
Hoewel de Reisduif nooit geen
subsidie heeft gehad, heeft de ge
meenteraad toch een geheim be
sluit genomen om voor ieder jaar
van uw bestaan 1 gulden opzij te
leggen. Dat is inmiddels met rente
opgelopen tot 150 gulden", aldus
de burgemeester, die dat over-
Onlangs is bij een St. Annalandse
bijenhouder de varroamijt ont
dekt, een gevaarlijke parasiet, die
een bedreiging vormt voor de bij
envolken. Het is mogelijk dat
reeds alle bijenvolken op Tholen,
dat 16 bijenhouders telt, zijn aag-
etast.
Bijenhouder P.J. Koopman uit St.
Maartensdijk schetste op ons ver
zoek een beeld van de problema
tiek:
Dat de mijt Varroa Jacobsoni zich
zo snel heeft kunnen uitbreiden
vanuit Oost-Azië komt, doordat
hij als parasiet van het daar in
heemse ras Apis Cerana is over
gestapt op het Europese ras' Apis
Mellifica. Dit laatste ras is over de
gehele aarde verspreid met zijn
goede eigenschappen, doch heeft
weinig natuurlijke afweermidde
len tegen de varroamijt.
De eerste aantasting van bijen
kwam op Java voor en verbreidde
zich snel over het vasteland van
Azië. Parasiterend op deze bij,
rukte ze vervolgens zeer snel via
Zuid-Rusland en Turkeije op naar
Oost-Europa, wat enkele jaren
geleden bereikt werd. Door het
vervoer van een bijenvolk van
Roemenië naar Oberursel in W.
Duitsland is de mijt versneld onze
grens genaderd en verleden herfst
overgestoken naar de Achterhoek
en
Twente.
Een bijenvolk kan al enige tijd
besmet zijn voor men het ontdekt,
terwijl de vermeerdering, jaarlijks
tienvoudig of meer is.
Jaarlijks reizen vele imkers uit het
gehele land naar de grote kool
zaadvelden in de Flevopolder om
daar bij goed weer de voorjaars-
oogst binnen te halen. Maar door
de grote verzameling van volken
uit het hele land is de besmet
tingskans zeer groot. Wanneer
dan een met mijten bezette bij
overvliegt in een gezond volk
haalt men bij het ophalen van de
volken letterlijk het paard van
Troje binnen. Als geen controle
met tabaksrook wordt uitgevoerd
komt men hier pas 1 of 2 jaar later
achter.
Verschillende van die volken die
in de Flevo hebben gestaan ko
men naar onze streek, waar voor.
de handel veel bloemzaden wor
den geteeld. Daaronder zijn goede
honinggevers, wat in een tijd
waarin op andere plaatsen weinig
te halen is, het voor een imker
aantrekkelijk maakt de volken
hier te plaatsen. Zo worden ér bij
voorbeeld bijen gebracht uit
Chaam, Roosendaal, Ulvenhout,
Eindhoven enz. Zonder het te
weten hebben deze bijen in de
Flevo een mogelijke besmetting
opgelopen.
De in de zomer in de volken aan
wezige darren (mannen) hebben
een actieradius van 25 km. In die
tijd worden zij in andere volken,
soms zeer ver van huis, toegelaten,
wat dus voor de besmetting een
gevaarlijke omstandigheid is. De
mijt legt haar eitjes op de larve als
die tegen verpoppen aan is en de
larve wordt afgesloten en wordt
pop of nimph met daarop 4 5
bloedzuigende jonge mijten.
Daardoor is de bestrijding als er
broed in het volk aanwezig is zeer
moeilijk. De bij komt zwak ter
wereld en heeft een korte levens
duur of wordt geheel verminkt uit
het volk verwijderd.
Het beschadigen van jonge bijen
gebeurt ook wel door de wasmot,
waardoor het niet direct opvalt.
Anders wordt het wanneer een
volk na 2 4 3 jaar besmetting
zwaar besmet raakt. In het vierde
jaar na de besmetting gaat een
volk totaal ten gronde aan de
mijten, die naar alle waarschijn
lijkheid heel de omgeving hebben
besmet met de gevreesde varroa.
De controle en bestrijding moet
dus plaatsvinden als er weinig of
geen broed in het volk aanwezig
isv, dus begin oktober (zoals door
velen in onze streek is gedaan) of
in het vroege voorjaar. Door con
trole is ook het geval van mijt-
ziekte in St. Annaland ontdekt,
anders had het misschien nog wel
1 a 2 jaar geduurd. Het is daarom
raadzaam de controle uit te voe
ren voor de bijen de zogenaamde
wintertros vormen, of in het vroe
ge voorjaar.
Door het organiseren van voor
lichtingsavonden worden de bij
enhouders goed op de hoogte ge
bracht van controle- en bestrij-
dingsmethoden en krijgen ze nut
tige adviezen. Dit alles is natuur
lijk in het belang van de bijen
houders zelf, maar ook voor bes
tuiving van de gewassen.
Volgens Koqpman was men zich
er van bewust dat de besmetting
zou komen. Maar door verschil
lende oorzaken is de komst 2 tot 3
jaar versneld. Zo gingen er stem
men op voor een totaal vervoers-
verbod, terwijl anderen dat juist
weer niet wilden en zo een vers
nelde verbreiding van de varroa
mijt mogelijk maakten. Alleen op
de Waddeneilanden geldt mo-l
menteel een totaal vervoersver-
bod. Een effectieve bestrijding is
mogelijk, maar dat brengt voor de
imker wel extra werk mee. Door
middel van tabaksrook worden de
bijen bedwelmd. Zij herstellen
zich, maar de mijten zijn dood.
Op deze manier kan de varroamijt
dus binnen de perken worden ge
houden, doch uitroeiing van de
ziekte is niet mogelijk.
handigde aan voorzitter
K.A.Reijngoudt. Uit een fluitke
teldoos - de Reisduif moest vijftig
jaar naar gemeentesubsidie flui
ten - haalde de burgemeester een
ketting met 150 guldens tevoor
schijn, die de voorzitter feestelijk
omgehangen kreeg.
De Zeeuwse afdelingssecretaris
van de Ned.Bond van Zaterdag-
vliegers(NBvZ), L. de Fouw uit
Kortgene, sprak in zijn felicitatie
over een springlevende vereni
ging. Hij bracht naar voren, hoe
dit seizoen drie leden in de
hoofdprijzen waren gevallen:
Verwijs vanuit St.Helena, Vermey
bij de stervlucht, wat een fiets op
leverde en Laban in het jubi
leumconcours vanuit Melun, wat
goed was voor een oud-Hollandse
broche.
't Is niet niks, vijftig jaar, zei De
Fouw. De Reisduif werd opge
richt in een tijd van grote wer
kloosheid, 1933. "Laten we met
optimisme de toekomst tegemoet
zien, dan zal 't waarachtig Ael
gaan", besloot de provinciaal se
cretaris, die een beker aanbood.
Landelijk penningmeester Joh.
van Es uit Yerseke van 'de grote
bond' sprak met veel plezier zijn
felicitatie uit gezien de jarenlange
binding van de Reisduif met de
NBvZ.
,'Het is goed om af en toe eens stii
te staan, want er is al genoeg sleur
in de wereld en ook in de duiven
sport. Dat is een gevaar voor de
vereniging. Bij zo'n jubileumvie
ring ga je anders met elkaar om
dan bij het inkorven of tijdens de
tentoonstelling. Ondanks strub
belingen is de Reisduif steeds
door moeilijk vaarwater geloodst.
In het vervoer is veel veranderd.
Na het spoor en de vrachtwagen
kwam de container waar we alle
maal zo trots op zijn. Van iets pri
mitiefs is de duivensport tot iets
professioneels uitgegroeid. Op
bewonderenswaardige wijze heeft
de Reisduif zich aan alle omstan
digheden aangepast en de vereni
ging is nog springlevend.
Met 45 ingeschreven leden is de
Reisduif een van de behoorlijk
was er voor v.l.n.r. zittend Iz. Vermey, C. Verwijs, J.C. Verwijs, J. Zuid-
weg, W. Neele en A. Verwijs. De dames Verwijs(2x), Zuidweg, Neele en
Verwijs deelden in de eer.
grote verenigingen en alle jaren
bent u de NBvZ trouw gebleven.
Rotsvast hebt u dezelfde koers
gevaren. Daarmee is de postdui
venvereniging uit St.Philipsland
een van de steunpilaren van onze
bond. We hopen dat het de Reis
duif nog lang gegeven mag zijn,
Fliplanders de duivensport te
kunnen laten beleven,', zo besloot
Van Es, die een fraaie duif-stan
daard aanbood.
Vervolgens speldde hij de zilveren
jubilarissen de NBvZ-speld op:
lz.Vermey, W.Neele, K.A. Reijn
goudt, J.C. Verwijs, A. Verwijs, C.
Verwijs en J^ Zuidweg. "Hoevelen
houden 't vol, 25 jaar lang lid van
een vereniging, 't Is de moeite
waard,', zei Van Es.
Nog meer waardering had hij
voor de grijze haren van de leden
die al 40 jaar de Reisduif trouw
zijn gebleven. Th. Bakker, W. van
Dommele, A. v.d. Est, A. Faasse,
J. Geense, K. Reijngoudt en J.
Quaak. Zij maakten de oude con-
stateurs nog mee, de prikklokken
en de primitieve berekening van
concoursen. "Toch denk je met
veel plezier aan die tijd terug", zei
Van Es, die hoopte, dat de zeven
nog lang hun ereteken waardig
mochten dragen.
Daarna volgde er een receptie met
gelukwensen van o.a. wethouder
A. Kosten, de raadsleden A.P.
Kornaat en C. den Braber en de
zusterverenigingen de Zwaluw uit
Oud-Vossemeer, de Reisduif uit
Scherpenisse, de Trouwe Duif uit
THolen en de nieuwe zaterdag
vlieger. de Zwaluw uit St.Maar
tensdijk.
Hij herinnerde daarbij aan de
energiebesparing in de scholen en
het isolatieprogramma van de
woningstichting. "Het is uniek en
goede voorbeelden trekken. Er
ontstaat een soort competitie
waarbij andere gemeenten vol
gen", zei Rozemond.
Hij benadrukte, dat energiebes
paring nog steeds hard nodig is.
"Men denkt wel eens, er is toch
gas en olie genoeg, maar bezuini
ging op het energieverbruik is ge
woon een sociale noodzaak gezien
de stijgende woonlasten", aldus
de coördinator van de CRZ.
Hij wees nog op de steun van de
PZEM en wilde het misverstand
uit de weg ruimen alsof de PZEM
de gastarieven zou vaststellen. Dat
gebeurt landelijk door de Vegin,
die overigens tegen een verhoging
is, maar de regeling wil anders.
Rozemond was het gemeentebes
tuur dankbaar voor de bijzonder
goede en enthousiaste medewer
king aan deze energiebesparings
actie in Oud-Vossemeer.
Men vindt er regelapparatuur
voor centrale verwarming, H.R.
cv-ketels, warmwatertoestellen,
kachels en energiebesparende
verlichting. Getoond wordt, hoe
met weinig of geen geld te inves
teren, toch heel wat energie valt te
besparen. Vanmiddag kan men
nog van drie uur tot half zes in de
Vossenkuil terecht, vanavond van
zeven tot negen uur.
Dergelijke energietentoonstellin
gen waren er al eerder in Tho-
len(mei 1981), St.Annaland(juni
1982) en vorig jaar ook nog in
St.Philipsland. Het stookseizoen is
echter een meer geschikte tijd
voor zo'n expositie, zei wethouder
J. Versluijs in zijn openingstoes
praak. Met d'e scholen heeft hij
veel met energiebesparing te ma
ken en bovendien is Versluijs
voorzitter van de regionale groep
Noord van de CEZ. Bovendien
wees hij erop. dat de inwoners van
Oud-Vossemeer in septem
ber/oktober hun PZEM-afreke-
ning hebben ontvangen, dus zal
men mogelijk graag informatie
willen over verschillende moge
lijkheden van energiebesparing.
In vele gevallen blijken in het bij
sturen van het gebruikspatroon
nog grote besparingsmogelijkhe
den te zitten. Dat kan zonder extra
kosten, slechts met wat inspan
ning, zo benadrukte de wethou
der.
Andere zaken kosten veel geld,
maar die komen door de bespa
ringen dubbel en dwars terug. Zo
is er ook op Tholen met z'n 7500
energie-aansluitingen nog heel
wat te bezuinigen, zei Versluijs.
Woningisolatie(dubbel glas,
spouwmuur en dakisolatie) als
mede aanpassing van installa
ties! hoog rendements) en instru
menten zijn ook doelstellingen
van het CEZ.
De wethouder kondigde aan, dat
binnenkort straatverlichtingsar
maturen waarvan de 2 buizen aan
vervanging toe zijn, worden om
gebouwd met spiegel en 1 buis,
waardoor 50% elektrische energie
wordt bespaard. Alle t.l.-armatu
ren zullen in de toekomst op deze
manier worden omgebouwd.
Versluijs herinnerde aan de suc
cesvolle proeven met oplimalise-
ringsapparatuur in de scholen. In
Scherpenisse werd in twee jaar
41% meer gas verstookt dan in
eenzelfde periode na de optimali
sering en in de Thoolse kleuter
scholen in Dalempolder 31%. Alle
scholen zijn inmiddels van die
apparatuur voorzien, evenals het
gemeentehuis, waar in alle ver
trekken op de radiatoren ther-
mostatische ventielen zijn aange
bracht. De verwarmingsinstalla
ties van de zwembaden zijn voor
zien van een automatische tem
peratuurregeling. Bij het bereiken
van de gewenste watertempera
tuur en een buitentemperatuur
van 18 graden Celcius, wordt de
installatie automatisch uitgescha
keld. Tevens zijn er voorzieningen
getroffen om stilstandverliezen te
voorkomen. In de Stove, Meul-
vliet en de Wellevaete zijn bij de
nieuwbouw energiebesparende
maatregelen getroffen.
Daarmee is alles nog niet vol
maakt, want er moet nog een op
lossing gevonden worden wan
neer 's avonds een oudercommis
sie in een school wil vergaderen.
Bij het ontbreken van verschillen
de verwarmingsgroepen wordt het
gehele gebouw verwarmd, wat
een onnodige, kostbare geschie
denis is.
Wethouder Versluijs hoopte, dat
velen de weg naar het Energie
centrum in de Vossenkuil zouden
weten te vinden.
"Het zal gegund worden, dat kan
ik u zeggen", liet kandidaat-nota
ris mr. J. Schot dan ook direct de
vele belangstellenden weten.
Daaruit bleek de tevredenheid
over de geboden prijzen.
Koper van de 1.08.40 ha bouw
land aan de Oudelandseweg werd
A. Gunter Mzn., die daar vlakbij
een nieuwe woning met witlof-
schuur bouwde en nu zijn huiska
vel kan vergroten. Deze jonge
landbouwer profiteert ook altijd
van de vroege aardappelteelt. Zijn
totaalbod was 36.500 gulden.
De twee percelen aan de Nieuw-
landseweg gingen naar onroerend
goed handelaar Van der Eijken uit
het Belgische Kapellen, die veel
voor de Roosendaalse makelaar
dij Koetshuys koopt. Voor de
2.03.30 ha bouwland(onder de
zeedijk en van mindere kwaliteit
dan de andere twee percelen) gaf
hij 59.000 gulden. Voor de 2.31.80
ha bouwland met 140 m2 schuur,
ingericht voor de witlofteelt en
voorzien van twee koelruimten
voor aardappelen en/of uien en
een kiemruimte met waterleiding
en elektriciteit, 84.000 gulden.
Mr. Schot kondigde 12% veiling-
kosten per kavel aan of 6% voor
kopers met een landbouwvrijstel-
ling. Aan het begin van de verko
ping wees A.A. Goedegebuure
erop, dat het nog nooit was voor
gekomen dal er per kavel geboden
moest worden. Dat gebeurde al
tijd per hectare. De notaris wees
erop, dat hij daarvan afweek we
gens de schuur. Hij meende ook,
dat ,t een gemakkelijke rekensom
was.
Voor de belangstellende kopers in
elk geval, want nadat dhr. Van der
Eijken na de afroep van bode C.A.
Weijler het eerste perceel had in
gezet voor 17.000 gulden, ging 't in
sneltreinvaart naar 36 mille. Ook
het laatste bod was van dhr. Van
der Eijken.
Hij zette vervolgens voor het
tweede perceel toen maar forser in
op 50.000 gulden, wat lang zo
bleef om tenslotte op 58 mille te
blijven steken.
Van der Eijken had ook de pri
meur bij het derde perceel en de
belangstellenden bogen zich
nieuwsgierig naar de hoek, wie er
wel zo kwistig bood. In een flink
tempo ging ,t naar 84 mille, waar
na er pauze was.
Na de hervatting deed dhr. Gun
ter er voor het eerste perceel 500
gulden bij, waarop Van der Eijken
niet meer reageerde. De 34 pre
mie had hij in elk geval verdiend.
Bij het tweede perceel deed A.A.
Geluk er 500 gulden bovenop,
maar hier ging Van der Eijken nog
met 500 gulden overheen. Voor
59.000 gulden werd het zijn ei
gendom. Het derde perceel bleef
op de 84.000 gulden van voor de
pauze steken en de combinatie
van de twee laatste percelen
kwam evenmin boven de 143.000
gulden uit. Na het 'verkocht' van
bode Weijler brak kastelein N.
Burggraaf een glas, waarmee de
spanning ook gebroken was.
Een beste prijs, zo waren de reac
ties. Na het bekend worden van de
verkoop van de 98 ha Bronsgeest
gronden meenden men in land-
bouwkringen dat de opbrengst
van de grond van Mart. Moerland
nadelig beïnvloed zou worden,
maar het tegendeel is uitgekomen
met een totale opbrengst van
179.500 gulden voor 5.43.50 ha.
Tevredenheid aan de biljarttafel
over de verkoping van landbouw
grond in St.Annaland, v.l.n.r. G.
Moerland, Mart. Moerland, kan
didaat-notaris mr. J. Schot, nota
risklerk J.L. Duijzer en bode C.A.
Weijler.
Dit gegeven vormde de aanleiding
om deze thema-avond te organi
seren. Eerst wordt aan de hand
van een dia-lezing een indruk ge
geven van de natuurlijke rijkdom
van het gebied. Het tweede ge
deelte van de avond zal gewijd
zijn aan een gespreksronde. Hier
in staan de volgende vragen cen
traal:
- Wat is er zo bijzonder aan het
Rammegors?
- WElke gevaren bedreigen het
gebied?
- Welke maatregelen zijn nood
zakelijk?
- Welke stappen dienen hiertoe
te worden gezet?
- Hoe kan men hier zelf aan
meehelpen?
Toen in de zomer van 1972 de
tweede dam tussen Tholen en St.
Philipsland werd voltooid wist
nog niemand van de ontwikkelin
gen die op het bedijkte terrein
zouden gaan plaatsvinden. Een
gebied, groot 147 ha., was afge
sloten van de zee en kreeg de bes
temming van speciedepot.
Ondertussen zijn er 11 jaren ver
streken en heeft het vroegere ge
bied van schorren en slikken een
ware gedaanteverwisseling on
dergaan. De zoutvegetaties met
soorten als zeekraal, lamsoor,
zeeaster en kweldergras hebben
plaatsgemaakt voor vegetaties
met wilgeroosje en gewone vlier.
Enkele jaren geleden kwam het
Rammegors in het nieuws. Het
gebied werd toen bespoten met
een herbicide om het voorkomen
van de akkerdistel tegen te gaan.
Terecht werd tegen deze bespui
tingen geprotesteerd, want naast
de akkerdistel gingen vele zeldza
me planten en dieren dood. Het
was een treurig gezicht; geelver-
kleurde vlierbossen, omgekrulde
en verdorde wilgeroosjes, vele
hectaren aan zoutvegetatie, afges
torven na een zinloze bespuiting,
want in dergelijke zoutvegetaties
komt de akkerdistel helemaal niet
voor!! Nog steeds zijn de gevolgen
van de bespuitingen te zien in de
groeiwijze van sommige vlierbos
sen.
Toch heeft het protest succes ge
had. Sinds 1981 worden er geen
bespuitingen meer uitgevoerd.
Door dé bedijking in 1972 werd
het Rammegors afgesloten van de
zee. Hiermee kwam een einde aan
de dagelijkse overspoeling van de
schorren met zout zeewater. In de
jaren die hierop volgden verd
ween het zout uit de bodem en/
werd het terrein hoe langer hoe
droger. Door deze ontzilting en
ontwatering moesten de oor
spronkelijke zoutvegetaties verd
wijnen. Soorten als zeekraal, lam
soor, kweldergras, spiesbiadmel-
de, schorrezoutgras en schorre-
kruid verdwenen van de schorren.
Tegenwoordig zijn ze nog te vin
den in de lager gelegen kreken en
langs de plassen. Hun plaats werd
op natuurlijke wijze ingenomen
door plantensoorten van zoete
standplaatsen. De voornaamste
hiervan zijn wilgeroosje, harig
wilgeroosje, gewone vlier, akker
distel en mannetjesvaren. Door
dat de schorbodem uit klei bestaat
en veel voedingsstoffen bevat,
worden de planten zeer groot en
groeien dicht op elkaar. De dichte
ruige vegetatie biedt bescherming
aan zoogdieren en vogels. Vele
zangvogels bouwen er hun nest.
Een andere aanblik bieden ons de
voormalige zandplaten. Deze wa
ren vroeger onbegroeid. Ook na
de bedijking duurde het lang
voordat er een nieuwe vegetatie
ontstaan was. Dit komt omdat de
zandbodem arm aan voedings
stoffen is. De planten blijven er
klein en groeien maar langzaam.
Sommige delen zijn bedekt met
een moslaag. Hierin komen enke
le zeldzame korstmossoorten voor
als baardmos, schildmos, leermos
en boomkorstmos.
Op meer begroeide plaatsen vin
den we veel fioringras met verder
aardbeiklaver, watermunt, smal
bladige rolklaver en vele andere.
De zandplaten bevatten zeer
soortenrijke vegetaties. Op één
vierkante meter komen soms meer
dan dertig soorten voor. Zeer
dichte grassenvegetaties ontstaan
wanneer het duinriet zich gaat
vestigen. Deze soort groeit zeer
snel en verdringt vele andere
soorten. Een duinrietpol kan per
jaar wel tien meter in doorsnede
toenemen. Daarom is het nood
zakelijk dat deze verruiging wordt
tegengegaan.Dit kan gebeuren
door één keer in het jaar te maaien
of door er schapen te laten grazen.
De zandplaten en schorren be
slaan bij elkaar circa vijftig hecta
re. Zeventig hectare van het ge
bied wordt echter ingenomen
door laaggelegen gebieden als
plassen en kreken. In de winter
staat dan ook de helft van het
Rammegors onder water. In de
zomer drogen bijna alle plassen
uit. Door de verdamping stijgt het
zoutgehalte van het oppervlakte
water tot waarden die bijna even
hoog zijn als van zeewater. Geen
wonder dat er op deze lage delen
alleen maar soorten voorkomen
die ook op de buitendijks gelegen
schorren groeien. Van laag naar
hoog zijn er in deze zoutvegetaties
vier zones te onderscheiden:
- zeekraal-zone
- zeekraal met schorrekruid en
gerande schijnspurrie
- fioringras met greppelrus, reu-
keloze kamille en stomp kwel
de rgras
- fioringras met zilte rus, zilte
zegge en fraai duizendgulden-
kruid
De plaats die de vier zones ten
opzichte van elkaar innemen
hangt samen met het vochtgehalte
en zoutgehalte van de bodem.
Kenmerkend voor het Ramme
gors is de snelle overgang van
zoutvegetaties. via allerlei over
gangsvegetaties. naar zoete mi
lieus. Juist in deze overgangszones
komen soorten voor die op spe
ciale wijze zijn aangepast aan de
extreme milieu-omstandigheden.
Naar de ontwikkelingen in deze
gradiëntvegetaties wordt momen
teel nog onderzoek gedaan.
De openheid van het kreken- en
plassengebied staat in contrast
met de geslotenheid van de ruigt-
vegetaties. Dit verschil is ook in de
dierenwereld terug te zien. De
kreken zijn het domein van de
eenden, de waadvogels en de
steltlopers. Nog voordat in het
voorjaar dit gebied goed en wel
drooggevallen is wordt het al door
talrijke bodembroedende vogels
in gebruik genomen. Vandaar ook
dat verstoring in deze periode
grote schade aan kan richten on
der het jonge broedsel.
Mede uit bovenstaande beschrij
ving mag afgeleid worden dat het
opspuiten van het Rammegors
met baggerspecie onherstelbare
schade aan het natuurlijk leven
zal toebrengen. Naast de funktie
van broedgebied voor vele tien
tallen vogelsoorten en de herber
ging van een bijzondere planten
wereld speelt het Rammegors
verder een belangrijke rol in de
voedselvoorziening van vele vo
gelsoorten en zoogdieren. Het is
onder meer een rustplaats voor de
duizenden steltlopers die bij vloed
van de Krabbenkreek vandaan
komen. Het is het enige stiltege-
bied van deze omvang in de regio.
Op de thema-avond van vrijdag
a.s. zullen deze onderwerpen uit
voeriger worden besproken. Een
ieder die geïnteresseerd is kan aan
deze bijeenkomst deelnemen.
Aanvang 19.30 u. De Wimpel. St.
Philipsland
Informatie: tel: 01666-2772. P.J.
v.d. Reest, Scherpenisse.
