II
Sociaa
economisch beleid
Verhuis
onderzoek
THOLENDERWIJS
Suèdézet
O, MOEDER,
MIJN HAAR!
Emancipatie
KUNSTZINNIGE VORMING OP
THOLEN BIJ HET
Donderdag 20 oktober 1983
IX HE P
Vrijdag, 28 oktober a.s. houden Provinciale Staten hun
maandelijkse vergadering. Op de agenda prijken ruim twin
tig voorstellen, waaronder enkele tamelijk belangrijke.
Afvalproblematiek
Kruispunt St.Anna
NUSO-consulent
Sociaal-
pedagogische zorg
Verpleeghuisplan
Natuurbehoud
PZEM-zaken
De nieuwe
NAJAARSCOLLECTIE
hangt voor u klaar
OVERDENKING
waarmede zal ik
verzoening bewerken..?"
door Joop Koornstra.
ABDIJ
Gedeputeerde staten hebben
kortgeleden het sociaal-econo
misch beleidsplan voor Zeeland
gepubliceerd. In dit stuk wor
den de grote lijnen voor de ont
wikkelingen tot 1987 aangege
ven. Uitgebreide aandacht
wordt geschonken aan de mo
gelijkheden die het provinciaal
bestuur heeft op sociaal-econo
misch terrein en voor welke
keuzen het zich geplaatst ziet.
De nota komt tot de conclusie dat
het beleid moet worden gericht
op: activiteiten die verbonden zijn
met zeehavens: recreatie en toe
risme en landbouw en visserij.
Het plan mondt uit in een actie
programma voor de komende
twee jaar. Het zal een taak van de
provincie moeten zijn het be
drijfsleven actiever te informeren
over diverse stimuleringsregelin
gen.
Op landbouwgebied zouden er
initatieven moeten komen voor de
sector glastuinbouw. Uitgifte van
nieuwe mossel- en oesterpercelen
is dringend gewenst.
De werkgelegenheid in de bouw
vertoont een somber toekomst
beeld. Er zijn aanvullende projec
ten nodig zoals restauratie, groot
onderhoud, stads- en dorpsver
nieuwing en verbetering van in
frastructuur.
Geconstateerd wordt dat er in
Zeeland nogal wat overleg- en
adviesinstanties zijn op sociaal-
economisch gebied. Er zouden
voorstellen moeten worden uitge
werkt om tot één provinciaal or
gaan te komen. Het soms inge
wikkelde - stelsel van milieuver
gunningen wordt beheerst door
rijksregelingen. De provincie zal
moeten nagaan hoe ze zaken die
op haar terrein liggen kan ver
eenvoudigen.
De Philipsdam en Oesterdam
worden van grote betekenis
geacht als infrastructuurwerken.
Uitstel van uitvoering wordt
onaanvaardbaar gevonden.
In het kader van het arbeids
marktbeleid wordt sterk gepleit
voor aanleg van de Vaste oever
verbinding Westerschelde.
Gs hebben het ontwerp-be-
leidsplan toegezonden aan een
aantal instanties op sociaal-
economisch gebied, het be
drijfsleven, gemeenten etc.,
met het verzoek voor het eind
van deze maand commentaar te
geven.
Het plan is verkrijgbaar bij het
bureau Economische zaken,
provinciale griffie, Koorkerkhof
1, Middelburg, tel. 01180-
31011. Het kost ƒ7,50.
Donderdag 27 oktober, 14.00
uur vergadert de provinciale
emancipatiecommissie.
Op de agenda staat o.a. een dis
cussie over de uitgangspunten
van het provinciaal emancipatie
beleid en over het subsidiebeleid.
De vergadering is openbaar en
wordt gehouden in het provincie
huis, Sint Pieterstraat 42 in Mid
delburg.
De AROB-commissie uit gedepu
teerde staten houdt dinsdag 25
oktober, 9.30 uur, een hoorzit
ting. De heer W.H.J. Ravens te
Bergen op Zoom wil niet dat het
pand Ooststraat 9 in Wissenkerke
gebruikt wordt als café/verg
aderruimte. Gs hebben hiervoor
aan b en w. van Wissenkerke een
verklaring van geen bezwaar ver
leend.
De tweede'kamer uif gèdeputeer-
de staten behandelt dinsdag 25
oktober drie bijstandszaken en
wel om 10.30, 1 1.00 en 11.30
uur. Het gaat om uitspraken van
de gemeenten Hulst, Goes en Sas
van Gent.
IEÜWS
De provinciale planologische
dienst is begonnen aan een on
derzoek naar verhuizingen.
Op deze manier wil men meer te
weten komen waarom mensen
verhuizen.
Vooral wil men duidelijkheid heb
ben over de vraag of de verander
de economische omstandigheden
invloed hebben op het wonen.
Onderwerp van de enquête is ook
het Zeeuwse vestigingsoverschot,
dat sinds kort (weer) is omgesla
gen in een vertrekoverschot.
Het onderzoek wordt gehouden
onder mensen die vorig jaar in
Zeeland zijn komen wonen of zijn
vertrokken en onder mensen die
"binnen de Zeeuwse grenzen"
zijn verhuisd tussen de regio's
Noord-Zeeland (Schouwenen
Sint-Philipsland), Midden-Zee
land (Walcheren en de Bevelan-
den) en Zeeuwsch-Vlaanderen. In
totaal gaat het om ongeveer 4800
huishoudens.
Dezelfde dag (25 oktober) behan
delt de derde kamer uit gedepu
teerde staten twee beroepschrif
ten op grond van de woningwet.
De eerste zitting is om 1 0.00 uur.
Mevrouw P.O. Padmos uit Yerse-
ke heeft bij gs beroep aangete
kend tegen het besluit van de ge
meenteraad van Reimerswaal
haar woning aan de Damstraat
onbewoonbaar te verklaren.
De tweede zitting, om 10.30 uur,
gaat ook over een besluit van de
gemeenteraad van Reimerswaal
tot onbewoonbaarverklaring. Dit
maal het huis van de heer J.A.
van 't Leven in Hansweert.
Alle zittingen zijn openbaar en
worden gehouden in het provin
ciehuis, Sint Pieterstraat 42 in
Middelburg.
Staten
vergadering
Een van de eerste zaken waaro
ver de staten zullen moeten be
slissen is de benoeming van een
nieuwe griffier der staten.
Hij kan worden beschouwd als de
hoogste ambtenaar bij het Pro
vinciaal Bestuur. Hij is "secreta
ris" van Provinciale Staten en
Gedeputeerde Staten en hoofd
van de "Provinciale Secretarie
de Provinciale Griffie.
In volgorde van hun voorkeur
hebben gs de staten een voorstel
voor benoeming gedaan: 1dhr.
mr. J.A. Lander, momenteel chef
van de afdeling welzijn, volksge
zondheid en cultuur van de Pro
vinciale Griffie van Zeeland en 1 e
waarnemend griffier; 2. dhr. dr.
S. Knigge, chef van de afdeling
Financiën van de Provinciale Grif
fie van Zeeland: 3. dhr. H. Mine-
kus, gemeentesecretaris van Alp
hen aan den Rijn. De plaats van
griffier werd in april vacant door
het overlijden van de heer J. Wa
genvoort.
Voor een eind dit jaar te houden
inzamelingsactie van restanten
van (landbouw)bestrijdingsmid-
delen vragen gs ƒ15.000,—
aan de staten.
In het verleden leverden derge
lijke acties tonnen schadelijke
stoffen op. Hoewel eigenlijk het
rijk deze zaak zou moeten regelen,
vinden gs het in de eerste plaats
belangrijk dat deze stoffen op een
verantwoorde manier worden
verzameld. Voorts stellen gs zich
afwijzend op tegenover een ver
zoek van de Bv. Centrale Vuilver-
werkende Industrie (CVI) tot wij
ziging van het Provinciaal afval-
stoffenplan. De CVI wil namelijk
op haar stortplaats in de Dekker
spolder (Sas van Gent) huishou
delijk afval en grof huisvuil stor
ten. Zoiets is volgens het afval-
stoffenplan niet toegestaan. Gs
Veel PZEM-zaken in statenvergadering
gaan uitgebreid in op het verzoek
van de CVI, maar concluderen dat
er niet aan dient te worden vol
daan.
Een van de overwegingen is dat
een van de belangrijkste uit
gangspunten van de Afvalstof
fenwet is de centrale verwer
king van huishoudelijke afval
stoffen. Centrale stortplaats
voor Z.-Vlaanderen is de Koe-
gorspolder in Terneuzen.
Gs vragen een krediet van
770.000,— voor het aanbren
gen van verbeteringen aan het
kruispunt St. Anna bij Terneuzen.
Deze kruising staat al een aantal
jaren hoog op de zg. blackspot-
lijst. Ook is er sprake van een ge
wijzigde verkeerssituatie na het
gereedkomen van een nieuwe in
valsweg in 1982 naar Terneuzen
(verlengde Tractaatweg). Verder,
zo delen gs mee, is de verkeersre-
gelinstallatie danig aan vervan
ging toe. De werkzaamheden
beogen het overzichtelijker ma
ken van de situatie en het aan
brengen van extra beveiligingen
voor fietsers.
Gs willen ƒ80.500,— beschik
baar stellen voor een NUSO-
(speeltuin) consulent. Deze man
of vrouw gaat o.a. adviserend
werken ten behoeve van speeltui
nen en mensen die in dit werk ac
tief zijn in Zeeland. Het rijk betaalt
hiervan ƒ60.500,
Gs stellen de staten voor de
Dienst Sociaal-Pedagogische
Zorg in Zeeland over 1983 te
subsidiëren met ƒ142.000,
De stichting kan dan het te ver
wachten tekort over dit jaar
wegwerken, dat vooral is ont-
staan door bezuinigingsmaatre
gelen van het rijk. De stichting
heeft zelf al zoveel mogelijk be
zuinigd. Verdergaande maatre
gelen kunnen alleen maar wor
den getroffen in "de personele
sfeer", hetgeen meteen gevol
gen heeft voor de gehandicap
ten die op het werk van de
stichting zijn aangewezen. Over
de gevolgen voor 1984 en later
zullen gszich nog beraden.
Uver het verpleeghuisplan Zee
land is in deze rubriek al veel in
formatie gespuid. Daarom beper
ken we ons nu tot de mededeling
dat provinciaal gezien de laatste
beslissing wordt genomen: vast
stelling door de staten. Dan zal
het plan worden aangeboden aan
de staatssecretaris voor Welzijn,
Volksgezondheid en Cultuur.
Een ander "volksgezondheids-
voorstel" is de wijziging van sa
menstelling en werkzaamheden
van de Provinciale Raad voor de
Volksgezondheid. Vorige week
schonken wij hieraan al uitge
breid aandacht.
De Vereniging tot behoud van
natuurmonumenten kan een
stukje (0, 32, 40 ha) van de Koe
dijk bij Nisse kopen. Het gaat om
een totaal bedrag van ongeveer
2000,—. Het beleid van de
provincie is dit soort aankopen
met 50% te subsidiëren. Gs wij
zen de staten op het belang van
deze 'bloemdijk
Er is een rapportage verschenen
over de beheerskosten die de
Stichting het Zeeuwse landschap
maakt voor verschillende natuur
gebieden in Zeeland.
Naar aanleiding hiervan doen gs
de staten een aantal voorstellen.
O.a. betreffen die: indienstne
ming bij de stichting van twee ar
beidskrachten terreinbeheer; af te
wachten hoe het met de bewei
ding van Saeftinge moet gaan en
het maximum extra provinciaal
subsidie in het exploitatietekort
voor 1984 te bepalen op
176.000,-.
Eén belangrijk onderdeel in de
discussie vormen ongetwijfeld
drie "PZEM-zaken": de deelne
ming in de Vliegasunie; overna
me van de gemeentebedrijven
Middelburg en de oprichting
van Zekatel BV (kabeltelevisie).
Zoals bekend gaat de PZEM de
conventionele centrales Borssele
ombouwen op kolenstook. Na het
verbranden van kolen blijft de
PZEM met vliegas zitten. Het gaat
om zeer grote hoeveelheden. De
PZEM is niet de enige "vliegas
producent" in Nederland. Er is
een organisatie die de gezamen
lijke belangen behartigt: de Vlie
gasunie BV. Die zorgt b.v. voor de
afzet van vliegas voor de vervaar
diging van industriële produkten.
Gs stellen de staten voor hun"
aandeelhouders in de PZEM te
machtigen aansluiting te zoeken
bij de Vliegasunie.
Zoals bekend wil de PZEM in
het vervolg niet alleen via het
gas- of elektriciteitsnet bij u
binnenkomen, maar ook via een
kabeltelevisienet. Men wil
daartoe een speciale BV oprich
ten: "Zekatel" geheten, met
een aandelenkapitaal van vijf
ton. Om dit mogelijk te maken
zouden de staten moeten be
sluiten tot wijziging van de sta
tuten van de PZEM en tot deel
name in het kapitaal van Zeka
tel.
Een lid van het college van gs
heeft laten weten niet in te stem
men met het uitbreiden van de
PZEM-activiteiten tot kabel-tv.
Al jaren^wordt gesproken over de
mogelijke overname van de ge
meentebedrijven Middelburg
door de PZEM en de Watermaat
schappij. Nu is het zover dat hier
een eindbeslissing over genomen
kan worden. Het is de bedoeling
dat de zaak per 1 januari a.s. zijn
beslag- krijgt. (Kortgeleden werd
in deze rubriek al aandacht be
steed aan de financiële en (zeer
geringe) personele gevolgen van
deze beslissing.
Of ambtenaren er (nog) warmpjes
bij zitten zullen we in het midden
laten, maar gs stellen in elk geval
voor iets te doen aan de verwar
mingsinstallatie in het provincie
huis. Met een investering van
60.000,— hoopt men een jaar
lijkse besparing op de stookkos
ten van 1 5.000,— te bereiken.
Zoals gebruikelijk staan tenslotte
ook een aantal begrotingswijzi
gingen op de agenda.
De statenvergadering wordt,
zoals gezegd, gehouden op vrij
dag 28 oktober a.s. Plaats van
samenkomst: statenzaal, Abdij
11 Middelburg. Aanvangstijd-
stip 10.00 uur. ledereen heeft
vrije toegang. (Men behoeft
daarvoor niet persé om 10 uur
aanwezig te zijn).
Abdijnieuws is de
informatierubriek van de
provincie Zeeland.
Redactie:
bureau vooriichting.
Sint Pieterstraat 42,
4331 EW Middelburg,
telefoon 01180-31391
of 31392
informatierubriek van de gemeente tholen
Redactie:A/oorlichtingsambtertaar Gemeentehuis Tholen Markt 15 Sint-Maartensdijk Tel 01666 2955
Het Regionaal Educatief Centrum "De Bevelanden Tholen heeft per 1
september 1 983 de zorg voor de Kunstzinnige Vorming op Tholen.
In de Meulvliet worden nu reeds een 9-tal kursussen op kreatief gebied
verzorgd.
Deze kursussen zijn: tekenen en schilderen door Wim van Doorne op
maandagavond; Keramiek/potten bakken op dinsdagmorgen, dins
dagavond door Wijna Zoutendijk; getouwweven op woensdagmorgen
door Anneke van Dijk en boetseren door Gerrit van Engelenhoven op
woensdagavond.
De lessen zijn voor volwassenen en duren 2 uur per week, 's morgens
van 9.30 uur tot 11.30 uur en 's avonds van 1 9.30 tot 21.30 uur.
Ook voor kinderen is er een gelegenheid zich met kreatieve middelen
bezig te houden. Op de dinsdagmiddag om 16.00 uur verzorgt Wil
Koldenhof een kinderatelier. Kinderen vanaf 8 jaar kunnen op dit atelier
hun vindingrijkheid en expressiemogelijkheden ontwikkelen.
Verschillende thema's dienen hiervoor als uitgangspunt. Het maken
van maskers, poppen, muziekinstrumenten enz. Er wordt getekend,
gewerkt met klei en gips, er worden dingen gemaakt van oude dozen,
blik en ander kosteloos materiaal.
Tussen de bedrijven door worden er spelenderwijs allerlei theoretische
zaken bijgebracht zoals kleurenleer, perspectief, reliëf e.d.
Het R.E.C. heeft het plan binnenkort een dergelijke kursus ook aan te
bieden voor volwassenen, met de bedoeling ouders de gelegenheid te
bieden inzicht te verkrijgen in de kreatieve handvaardigheid.
Dit is uiteraard niet het enige plan dat het R.E.C. heeft met de Kunst
zinnige Vorming. Bij aanvang van het kursusseizoen is gebleken dat er
op Tholen belangstelling bestaat voor Yoga/bewegingsexpressie. Zo
dra voldoende deelnemers (1 2) zich hebben aangemeld (do. en vr.
01660-3194) gaat deze kursus voor een periode van 10 weken van
start.
Ook wordt er bij het R.E.C. naar de mogelijkheid gezocht een kursus
"tekenen en schilderen" in de ochtend- of middaguren te verzorgen en
is een kursus "werken met textiel" en een kursus "beeldhouwen"
(hakken in steen en hout) in voorbereiding.
Door middel van advertenties en publikaties wordt U op de hoogte
gebracht.
Naast deze kursussen verzorgt het R.E.C. afdeling K V. een oriëntatie-
kursus Kunstzinnige Vorming voor het "Baanlozenprojekt Tholen
In deze kursus worden door 4 docenten 4 vakken verzorgd.
Tekenen en schilderen druktechniekenen
werken met textiel boetseren
Wanneer deze kursus (op dit moment op de helft) goede resultaten
boekt is het R.E.C. van plan deze kursus in het jaarprogramma vanaf 1
januari 1 984 op te nemen.
Het kursusjaar van de afdeling K V. bij het R.E.C. loopt van 1 septem
ber t/m 31 mei. Deelnemers wordt de mogelijkheid geboden tussen
tijds in te stappen. De kosten bedragen 191,25 per jaar voor vol
wassenen, exclusief materiaalkosten en 1 20,00 voor scholieren en
houders van een pas 65+ (Voor kinderen geen extra materiaalkosten).
Heeft U belangstelling of wilt U zich opgeven voor één van boven
beschreven kursussen, bel dan op donderdag of vrijdag tijdens kan
tooruren, 01660-3194 of kom even langs de Molenvlietsedijk 5A ir
Tholen, of bel de overige dagen, eveneens tijdens kantooruren
01100-20547 of 01100-20913.
U ontvangt dan van het R.E.C. een folder met uitgebreide informatie.
rrtodfihuis
Bosstraat 34, Bergen op Zoom, tel. 3 44 12.
Adverteritie I.M.
2 Sam. 21 vs. 3.
De vraag in bovenstaande tekst is
van het allergrootste gewicht en
belang en een ieder van de lezers
zou deze vraag wel in het hart
moeten leven. Hoe komt het toch
dat deze vraag bij verreweg de
meeste mensen niet leeft? Ze vra
gen wel: hoe kom ik in de hemel,
hoe wordt ik zalig, hoe raak ik
mijn ellende kwijt. En hoewel de
ze vragen in andere woorden het
zelfde kunnen zeggen als de vraag
in de tekst, is de praktijk toch vaak
anders. Genoemde vragen draai
en om het eigen ik en de goede
staat waarin we ons bevinden in
tijd of eeuwigheid, het gaat er om
dat wij. het aangenaam hebben.
Waar staat ze niet bij stil? Bij de
oorzaak van de ellende. Daar staat
natuurlijk niemand bij stil, u niet
en ik niet. Israël heeft er jaren lang
overheen geleefd; God strafte
niet; men vergat; men dacht dat
het voorbij was, wanneer men het
al als zonde ervaren had; men zag
niet dat de Heere uitstel, tijd gaf
om berouw te tonen en zich te
bekeren. En wanneer alles zo
doorgaat, reist de mens met een
onverzoende schuld naar de eeu
wigheid, terwijl hij onwetend en
zelfs meent in te zullen gaan in de
hemel!
Wat is het dan nog een wonder
wanneer de Heere met Zijn straf
fen komt en die als tuchtigingen
heiligt door de Heilige Geest aan
het hart, zodat de ziel gaat onder
zoeken wat de reden is dat deze
tegenheden hem overkomen. Da
vid mocht in ieder geval tot on
derzoek gebracht worden en hij
werd uitgedreven in het gebed tot
God, om de Heere te vragen in
persoonlijk binnenkamer gebed
en in openlijke raadpleging van
de priester welke Gods wil was,
opdat hij ontdekt werd aan de
zonde. En de Heere geeft ant
woord, een eerlijk antwoord het
welk de koning bepaalt bij de
bloedschuld van het volk. En wat
lezen we dan? Opstand, veront
schuldigingen, afweer, morren,
verdediging, verklaring, zeggen
dat het lang geleden was, dat er
een andere koning was, dat het
verjaagd was...? Ach vele zwijgza
me mensen worden welbespraakt
wanneer het er om gaat hun zon
den te verdedigen voor God en
voor ambtsdragers; voor zichzelf
hebben ze het allang goed ge
praat. Neen, niets van dit alles bij
David. Hij is hierin ook type van
Gods ware volk hetwelk de schuld
zich mag toeëigenen, zodat het
bukt onder veroordelend en be
schuldigend recht des Heeren.
Daarom ook die vraag tot u: weet
u daar ook van, of staat u buiten
de kennis van deze zaken?
Zie, en dan komt de vraag uit de
tekst. Hij weet dat verzoening er
niet zomaar is, er moet wat ge
daan worden, bewerkt worden.
Dat is niet van zijn kant te bepa
len. De eisende partij eist voldoe
ning en legt ze op. Hier in de tekst
de Gibeonieten, die namens de
Heere dan de eis op tafel leggen
dat bloedschuld alleen met bloed
uitgedelgd kan worden! Dat is
naar de Schrift, naar Gods inzet
ting, naar de wet en naar het
recht! We willen dit niet meer, dit
schrappen we uit Bijbel, gods
dienst en kerkelijk leven; dat
blijkt ook in het maatschappelijk
leven en de rechtspraak. We wil
len geen verzoening door voldoe
ning. David vroeg waarmee ver
zoening bewerkt moest worden,
daarin lag de vraag welke is de eis
en het werk der voldoening, wat is
de schuld die betaald moet wor
den? Ziet u hoe kostelijk en geze
gend deze gang is? Ziet u dat de
Kerk niet buiten recht om geza
ligd wil worden.
Dat is de weg van Gods Kerk,
zoals ze door de Heilige Geest
onderwezen wordt in het binnen
ste: rechtsvoldoening. Welk een
wondér wanneer dan niet mijn ei
gen bloed vloeit, maar een ander
in mijn plaats betaalt met Zijn
dierbaar bloed! Mijn schuld
wordt door een ander betaald, dat
leert de Kerk. Christus betaalt.
Dat leert Jesaja 53, welk hoofd
stuk zonder kennis van deze zaak
nimmer verstaan kan worden. Dat
ligt ook ten grondslag aan alle
Borgtochtelijk werk: rechtsvol
doening, zij het in dit geval door
een Ander voor mij.
David wist uit eigen leven dat dat
nodig was; in persoonlijke onder
vinding wist Hij daarvan. Maar
ook hier als koning van het volk
weet hij dat ditzelfde voor Zijn
volk geldt en dat er geen andere
weg ter verzoening met God is
dan in te gaan op de eis van het
geschonden recht, van de overtre
den wet, van de beledigde God.
En wanneer dan de eis komt dan
zegt de koning "Ik zal ze geven".
O dat in heiliger, geestelijker,
wonderlijker zin eens gekend
werd dat antwoord van die Meer
dere David die zei "Ik zal ze ge
ven". Hij gaf voldoening, hoewel
Hij de schuld niet maakte. Hij gaf
voldoening hoewel Hij de zonde
niet beging. In zijn voldoening
vindt Zijn Kerk vergeving, be
houd, verzoening bij God.
Dat de Heere dan deze vraag van
de tekst eens in waarneiü in onze
zielen wilde leggen en dat het
mocht uitdrijven tot kennis van de
voldoening, zodat Gods zegen
vanuit vereniging met Hem, op
basis van het recht, weer ons deel
worde. Waar de Heere vanuit
ontdekking en kennis der schuld
deze vraag vanuit nood des harten
doet geboren worden bij Zijn uit
verkorenen in het hart, daar gaat
de wet eisen, maar daar wordt ook
vanachter de wet en het recht
vandaan een volkomen genoeg
doening schenkende Meerdere
David gevonden, in wiens vol
doening de ziel verzoening mag
kennen met God en vrede in de
ziel. Worde dat uit gunst alleen
uw deel.
Tj. de Jong v.d.m.
Poortvliet
Ze mocht de Holwerda's graag en als er tijd over was, ging ze er graag
een praatje maken. Zo had ze vernomen van de jeugd van de oude dame
die bepaald niet over rozen gegaan was. Wat was er vroeger toch een
armoe geweest. En dan die ellendige tuberculose. Haar moeder en zusje
waren er aan gestorven, zijzelf huid t.b. Mevrouw Holwerda had haar
de plekken op haar hoofd getoond, daar was geen haar meer op ge
groeid. "Wat het je nooit opgevallen?", had ze gevraagd. "Nee hoor,
helemaal niet", had de verzorgster naar waarheid geantwoord. Maar
wel was ze een keer in de kapsalon gekomen toen mevrouw Holwerda
net onder de kap zou. Ze had gezien dat de kapster de kale plekken met
watten had bedekt om verbranden van de hoofdhuid te voorkomen.
Maar toen ze opgekamd was, viel er niets meer van te bemerken.
In Rustoord terug, hield de directrice haar staande. "Hoe is het ge
gaan?" Het meisje vertelde. "Nou", zei zr. v. Veen, "Je weet niet watje
wensen moet, maar het zou wel een slag zijn voor haar als het mis ging,
die twee zijn zo op elkaar ingesteld".
Intussen zat Niske bij het bed van haar man en staarde onafgebroken
naar zijn gezicht. Af en toe riep ze zijn naam terwijl ze zijn hand
vasthield. Hij reageerde echter niet. Wat had ze veel aan deze lieve man
te danken, dacht Niske. Het verleden ging als in een film aan haar
voorbij. Hun kennismaking die later op het ijs voortgezet werd. Hun
verloving. Ze zag hem zo nog binnenkomen met een fles wijn onder zijn
arm. "Wat heb je daar?", had ze gevraagd. "We gaan onze verloving
vieren", had hij gezegd. Zo had hij zijn aanzoek geformuleerd. Altijd
doortastend was hij opgetreden, na de begrafenis van haar zusje, toen ze
het niet meer zag zitten, had hij haar dezelfde dag nog meegenomen
naar zijn ouders in Foxhol. En daarna, toen hun huwelijk kinderloos
bleef, had hij haar bemoedigd en haar steeds verzekerd dat hij zo
gelukkig met haar was. Het had haar geholpen er in te berusten. O, als
ze hem nu maar niet hoefde missen, al was hij helemaal hulpbehoevend,
ze wilde alles wel voor hem doen!
Maar ze had vroeger al teveel zieken en stervenden meegemaakt om wel
te kunnen zien dat het met Frans achteruitging.
Af en toe kwam er een zuster om de hoek kijken, de dokter was ook
alweer geweest. "Kunt u niets doen?" 'had ze gevraagd. "Er zijn altijd
nog dingen waar wij machteloos tegenover staan, mevrouw", had hij
ernstig gezegd. "En als hij bijkomt, is hij hoogstwaarschijnlijk geheel
verlamd. Ik weet niet of je dat iemand mag toewensen. Maar het valt
niet mee om elkaar na een heel leven te moeten missen hè? Hoe lang
was u eigenlijk met elkaar getrouwd?" "Eergisteren vijftig jaar dokter".
"Zozo, dat is een tijd. dat houden de meeste mensen tegenwoordig niet
vol".
"Nee, zeker niet, zegt u dat wel" beaamde Niske, "maar o, ik heb er zo'n
fijne man aan gehad!" -
"Dan heeft u dus een mooie tijd waar u op terug kunt kijken". Niske
knikte. Ze vecht tegen haar tranen, de arts merkte het. "U bent erg flink
hoor". Hij legde even troostend zijn hand op haar schouder voor hij de
deur uitliep en voelde intens medelijden.
Hoofdstuk 4
Niske voelde zich "bevroren" zoals ze het zelf uitdrukte. Het was net of
ze het zelf niet beleefde. Als in een droom was alles gepasseerd. De
begrafenis had gisteren plaatsgevonden. De pastoraal medewerker van
het huis had een korte rouwdienst gehouden in het kapelletje en had
haar troostend toegesproken, maar ze kon zich niet meer herinneren
wat het geweest was. Eén gedachte had haar steeds beheerst: FLINK
ZIJN!
Er was veel belangstelling geweest, veel mensen van het huis en van de
fabriek. Mijnheer Monnega had gesproken op het graf en zijn vroegere
werknemer geprezen om zijn werklust en doorzettingsvermogen.
Ze zou straks eens kijken naar de condoleantielijst, wie er allemaal
geweest waren.
Langzaam begon het besef tot haar door te dringen dat Frans er niet
meer was en nooit meer haar zorg nodig zou hebben. Ze betrapte zich
erop dat ze steeds naar de klok keek of het al tijd was om hem te helpen
of naar bed te brengen. Grote gaten waren in haar dagelijks leven
gevallen.
De directrice had haar gevraagd of ze vanmorgen weer beneden bij de
koffie wilde komen, maar ze was liever nog boven gebleven. "Ik moet
het allemaal eerst nog een beetje verwerken" had ze gezegd en dat had
de directrice best begrepen. "Maar niet te lang wëgblijven hoor. had ze
gezegd, we moeten weer verder, en uw tafelgenoten kijkjen naar u uit".
Na een paar dagen had ze het aangedurfd en wastze weer naar beneden
gegaan. Hartelijk werd ze begroet. "Goud, daj dr weer binn. kop d'r
veur helden heur!", had mevrouw Kemminga gezegd. Niske had geg
limlacht. Ze bedoelden het allemaal zo goed, de meesten van hen
hadden het ook ai meegemaakt. De mannen stierven meestal eerder dan
de vrouwen. Zes van de acht aan haar tafeltje, telde ze, waren ook
weduwe. Al was ieders huwelijk niet zo goed geweest als het hare, je
bleef toch maar alleen achter.
Even dwaalden haar ogen naar de mannentafel. De plek waar Frans
gezeten had, was alweer ingenomen door een nieuwe. Het was hard.
maar zo ging dat. Sterfgevallen kwamen zo vaak voor dat er niet lang
over nagepraat werd. En de opnamelijst was lang genoeg. Nu ze alleen
was, zou ze ook maar eens naar de welfaremiddag gaan, misschien was
er iets wat ze kon doen, borduren of zo. Ze moest haar tijd opvullen, niet
iedere keer naar de klok kijken.
De dagen regen zich aaneen en een paar maanden later waren de lege
plekken in haar bestaan grotendeels opgevuld met allerlei aktviteiten.
Zr. An had haar zoveeü mogelijk afleiding proberen te geven, ze deed
mee met sjoelwedstrijden en gymnastiek. Ook was zr. An komen praten
over een eenpersoonskamer, ze zou deze tweepersoons moeten verlaten,
er zou een nieuw echtpaar komen. Och, ze wist dat haar dit te wachten
stond en waardeerde het dat ze nog zolang op deze kamer had mogen
blijven, wel was het mikschien beter dat ze verhuisde. Elke ochtend dat
lege gevoel als ze naar het andere bed keek
