Ook Marokkanen willen vredig
Kerstfeest vieren op Tholen
Dan/centrum ftien Janvier
BROEKHUI
BOUMAN POTTER
Het meeste
is de Liefde
Aanmelden voor nieuwe danslessen
vanaf Maandag 28 december iedere avond
aan de zaal van 7 tot 9 uur.
EenDanssctod
kiesjeinetTaig
Kerstconcert
Smalstads
Mannenkoor
UTUU5S'
Woensdag 23 december 1981
38e jaargang no. 7
U?t-uc
JfW ZE-
'In benauwde tijd
rond de kribbe'
Goed wonen
Niet voor hun plezier, maar
uit nood gekomen
Daar staan ze dan
Dansen is plezier voor twee bij
Antwerpsestraat 35 - 4611 AB Bergen op Zoom Tel. (01640) 3 50 10
junioren van 8 t/m 10 jaar
beginners vanaf 14 jaar
echtparen en twens
disco dansen A
De baan
Ritueel slachten
Meer naar het
Welzijnsorgaan
DeZC WEEK
Lid Vereniging
Goud-en
Zilversmeden
A
„WONINGINRICHTING"
Molenstraat tel. 01662-445 Poortvliet
«fa*
Eendrachtbode Postbus 5
4697 ZG Sint-Annaland
Telefoon 01 665-2752. Telex 54520.
Het enige nieuwsblad voor de streek Tholen
en Sint-Philipsland, waarin opgenomen de
Thoolse Courant en het Advertentieblad.
Verschijnt donderdag
Postrekening 1 2 44 07
Bankrekening 30 30 05 556
Abonnement ƒ15,50 per halfjaar, per jaar
30,— Per post 37,50 per jaar.
Losse nummers 0,80.
Opgave advertenties voor dinsdag 16.00
uur.
Advertentieprijs 0,29 plus btw per mm.
Spierinkjes t/m 20 woorden ƒ6,50 contan-
tinclusièf btw Op rekening ƒ7,50.
Hoofdredacteur G. Heijboer.
De geboorte van Jezus, die de christe
lijke wereld ook op het Kerstfeest 1981
gedenkt, houdt tevens en vooral in, het
benadrukken van de liefde van God tot
de mens. Het gevolg daarvan zou ook
moeten zijn de liefde van de mens tot
zijn naaste, tot'zijn medemens.
Hoe onkerkelijk ook, voor allen brengt
de viering van het Kerstfeest een sfeer
van hét goed willen zijn voor anderen.
Hoe materialistisch elen ook zijn inges
teld, niemand ontkomt met Kerst geheel
aan die specifieke sfeer die van dit op de
christelijke beginselen stoelend feest
uitgaat.
De prediker zegt dan ook: 'geloof, hoop
en liefde, maar het meeste van deze is de
liefde.
Al zou men niet in God geloven, al voelt
men weinig hoop, ieder mens snakt toch
naar liefde, zowel in menselijke als in
geestelijke zin. Ieder beseft in zijn hart
ook wel, dat hij liefde moet geven om
het te kunnen ontvangen.
In de dagelijkse jacht van het leven
wordt maar al te vaak vergeten. De zorg
voor het materieele bestaan heeft ons zo
in zijn ban gevangen, dat we hoogstens
daarnaast en pas daarna nog plaats wil
len geven aan het element liefde. Liefde
als het ons uitkomt is geen echte liefde.
Toch'is het ons aangezegd, dat de liefde
het voornaamste is, het meest waarde
volle. Jezus' geboorte is er niet alleen het
bewijs van, maar dient ook ter aanspo
ring. 'Zo lief heeft God de wereld ge
had'. Ook wie dit bijbelwoord vergat of
er niet meer aan wil denken, zal niet
kunnen loskomen van het begrip 'lief
de'.
Ieder mens krijgt het element liefde bij
zijn geboorte mee. Dat de mens dit laat
overwoekeren door hartstochten en be
geerten is daarmee niet in strijd. Zelfs de
ergste misdadiger behoudt in zijn hart
toch altijd de hunkering naar en het
plekje van liefde voor iets wat leeft, het
zij mens of dier, iets waaraan hij zich
geven en binden wil.
Wie met Kerstfeest in de eerste plaats
meent te denken aan lekker eten, drin
ken en andere feestelijkheden, dan is dat
toch niet het voornaamste voor u, maar
wel mét wie u dat vieren zal. Alleen met
jezelf eten en drinken heeft niets feeste
lijks.
Je hebt dus de liefde van en voor ande
ren nodig, die het met je willen vieren,
waardoor het ook pas een feest kan
worden. Hoe ruimer de mens zich weet
op te stellen tegenover geloof, hoop en
liefde, tegenover de wereld, hoe grootser
hij de Kerstviering zal zien en onder
gaan.
Evenals we het element liefde in ons
kunnen laten overwoekeren, evengoed
kunnen we het anderzijds ook cultive
ren. Van nature is daarmee ieder mens
altijd bezig.
We zoeken stuk voor stuk altijd naar
liefde, we willen allemaal vrede om ons
heen.
Al doen we dan ook nog zo onverschil
lig, we kunnen nooit geheel los komen
van de achtergronden van het Kerst
feest.
In het dagelijks leven vaak met vallen en
opstaan, omdat we in de door ons ge
cultiveerde maatschappij ook noodged
wongen nog de materiele gedachten en
noden ontmoeten die een deel van onze
aandacht opeisen. Doch uitbannen, ge
heel verliezen, kunnen we de liefde niet.
Altijd komen er, bij ieder mens, weer de
momenten in het leven, waarop dit ele
ment zich manifesteert en zich het
sterkst toont. Helaas hebben we er vaak
een aanleiding toe nodig, zoals dan bij
voorbeeld het Kerstfeest. Van nature
ook nog niet eens voldoende om de lief
de te doen domineren. Begin bij jezelf,
kijk om je heen, ver of dichtbij, naar
Polen en nog verder en je constateert dat
de vrede zoek is omdat de liefde ont
breekt.
Hoe wij echter ook in het leven staan,
misschien in de overtuiging dat we het
kunnen zonder geloof, zonder hoop,
wees er toch zeker van dat men het zon
der liefde niet weet vol te houden.
Er is er maaréén die de echte liefde weet
te geven. Echter in Hem en door Hem
kan dagelijks, kan zeker ook met Kerst
feest de liefde tot de medemens open
baar worden. Wie waarlijk vrede wil, zèl
daar vanuit moeten gaan."Want het
meeste id de liefde".
De Marokkaanse familie Benjelali in de
Kotterstraat in Tholen, zonder vrouw en
dochter. Op 29-jarige leeftijd kwam
dhr.Benjelali naar Nederland, waar hij 14
jaar in Weert wo onde en werkte, vervol
gens 6 jaar in Gouda, 6 maanden in
Roosendaal en nu 9 jaar in Tholen. Sinds
acht jaar is hij herenigd met zijn vrouw
en kinderen. "Het is hier heel rustig en
dat is goed voor m'n gezin. Een grote
stad is niks. Ik werk in ploegendienst bij
Philips in Roosendaal, ik doe bood
schappen en voor de rest ben ik thuis,
waar ik t.v.kijk. Elke week ga ik drie uur
naar Nederlandse les, samen met acht
anderen in twee groepen. In Marokko
zelf heb ik maar twee weken gewerkt,
daarna ben ik al gauw naar Frankrijk
gegaan. Iedere 2 a 3 jaar ga ik vier weken
op vakantie naar Marokko, maar ik zie
mezelf nog niet teruggaan, want er is
daar geen werk. M'n kinderenfvijf jon
gens en drie meisjes) leren hier. Mijn
oudste zoon van 18 jaar zit in de derde
klas van de mavo, m'n oudste dochter zit
op de huishoudschool" aldus dhr.Ben
jelali. Zijn zoon en dochter zijn al goed
ingeburgerd. De eerste, Hanififrechts op
de foto met het kleine kind) was op Ter
Tolne actief bij het dammen en school-
voetbal. Hij heeft inmiddels ook een
Marokkaanse ploeg voor het zaalvoetbal
in Meulvliet opgericht. De acht spelers
hebben zeven wedstrijden gespeeld,
waarvan er vier gewonnen en drie verlo
ren zijn.
Pastoor Kosciow Karol uit Radomsko.l
heeft zijn collega A.v.d.Brule uit Tholen
vrijdag 18 december na aflevering van^
de voedselzending de volgende brieft
meegegeven:
"Dierbare broeders en zusters van het^
gehele eiland Tholen. Vandaag heeft.:
ons het transport bereikt met het voedsel
i van de Thoolse burgers. Wij danken j
[jullie uit het diepst van ons hart. Moge
God jullie allen belonen voor die mooie i
zending, net voor de Kerst. Wij zijn niet
in staat jullie wat te geven, maar er is 1
toch maar een God.
i Ook de jeugd van Tholen zijn we dank-
baar voor de kaarten, waardoor we ons
1 niet zo alleen voelen. Er blijft voor ons j
niets anders over, dan u te gedenken in
ons gebed. De Kerstdagen naderen en
dan in zo'n benauwde tijd rond de krib-
be, dat is niet zo plezierig,
i Nogmaals onze hartelijke dank van mijn
6000 parochianen aan de pastoor en de
chauffeur voor de gebrachte goederen
i van de burgers van Tholen. Ook de^
overige medewerkers dank voor hun in-
spanning. Radomsko, 18 december)
1981'" aldus pastoor Kosciow Karol.
Zeker als het Kerstfeest nadert is er de grote toegeeflijkheid. Is er ook de groter
bereidheid tot het meeleven met onze medeburgers, Iaat staan familieleden of goede
vrienden, die bijvoorbeeld nu in het ziekenhuis moeten verblijven. Ook als het voor de
patiënt niet om een ernstige ziekte of letsel gaat, vinden we ze zwaar gedupeerd, nu ze
met de laatste in het gezin toch veelal gezelligste weken van het jaar, niet thuis
kunnen zijn. De afstand tussen ziekenhuis, inrichting of verpleeghuis bedraagt echter
gewoonlijk niet meer dan vrij gemakkelijk overbrugbare kilometers. Zelfs al is het in
wintertijd glad. Ze zijn dus met die dagen zeker niet helemaal van familie - of
vriendenbezoek verstoken.
Zit je echter vele honderden kilometers van je geboorteland, dan is een dergelijk
contact onmogelijk. Zoals voor de in ons land verblijvende buitenlandse werknemers.
Zoals ook dus voor de op Tholen wonende Marokkanen. Het zijn ongeveer 20
gezinnen van in totaal 60 mensen. Het merendeel in Tholen, een ander deel in Sint
Maartensdijk.
Vinden we dat ze ook bij ons horen als het Kerstfeest wordt? Of gaapt er onbedoeld en
onbewust nog een te grote kloof tussen die 'vreemdelingen' en onze eigen knusheid?
Enkele dagen gelden hadden we een
gesprek met afgevaardigden van de
Stichting Buitenlandse Werknemers
Zeeland, mensen van het Welzijns or
gaan Tholen en met een paar Marokka
nen. Later werd nog even zo'n Marok
kaans gezin in Tholen bezocht. Het eer
ste gesprek ging vooral over de opvang
en hulpverlening, de begeleiding, de
problemen en dan mag geconcludeerd
worden, dat Nederland er heus wel wat
aan doet. Hier en daar zal dat nog wor
den aangetipt in het vervolg van dit ar
tikel, maar we meenden nog vooral de
aandacht te moeten richten op de in ons
gebied verblijvende Marokkanen zelf.
Als we de vraag stellen of er nog onbe
doeld en onbewust een te grote kloof
gaapt, is daar het spontane antwoord
van de om ons heen wonende buiten
landers: Best wonen op Tholen.
Ze zullen ook vrij zijn met de Kerstda
gen. en dat op hun manier vieren. Toch
ontberen ze het echte thuis-zijn. Ze mis
sen wat, temeer nu ze rondom zich zien
hoe de Thoolse familieleden en vrien
den elkaar opzoeken, het samen gezellig
maken.
Ook de familie Benaissa-Ginali in de
Kotterstraat te Tholen voelt dat gemis.
En met hem zijn andere landgenoten in
ons gebied. Maar de erkentelijkheid
over het verkregen werk en de opvang
overheerst. Daarom hopen ze eveneens
op een vredige, op een gezellige Kerst.
Overbodig is evenwel niet toch wat meer
tot elkaar te komen. Misschien kan
daartoe ook langs deze weg een steentje
worden bijgedragen.
De buitenlandse gastarbeiders, de
Thoolse Marokkanen zijn niet voor het
avontuur, voor hun plezier zo ver van
huis. Het was bittere noodzaak. Benais-
sa, Hassani, Alhouir en welke andere
namen ons ook vreemd in de oren klin
ken, zijn in feite mensen zoals u en wij.
Even gevoelig voor een stukje hartelijk
heid. Even gevoelig te worden opgeno
men in een samenleving. Een huidskleur
zegt immers helemaal niets of een mens
goed of slecht is.
Toch komt dat vooroordeel snel om het
hoekje kijken. Vaak door onbegrip.
Terwijl juist wij zo vaak dat bijbelwoord
worden voorgehouden om niet te oor
delen opdat we niet zelf geoordeeld zul
len worden.
Nee, het is helemaal niet zo en niemand
hoeft dat ook te denken, dat we op
Tholen zo barbaars zouden zijn voor de
gastarbeiders. Integendeel, als we de
43-jarige Benaissa uit de Thoolse Kot
terstraat vragen, hoe of hij en zijn ge-
zinsledenxhet verblijf op Tholen ervaren,
komt meteen die spontane uitroep:
Gggooeeeed!
Maar het heimwee aan het geboorte
land, de eigen omgeving, de eigen fami
lie, de eigen gebruiken, de eigen Gods
dienstbeleving blijft wel. Maar men
moest wel. Ze wonen er in Marokko niet
alleen als gezinnen samen, maar in nog
veel groter familie-verband van zo'n 30
tot 40 mensen. Men kan het ongeveer
voorstellen als in een Joodse Kibboets
met veel gemeenschappelijks.
Slechts een klein deel van de familie
heeft echter werk. Wie dat niet heeft
heeft ook geen geld en geen geld bete
kent geen eten. Een aantal mensen uit
zo'n familie is dus als het ware gedwon
gen de hort op te gaan. Om het te over
leven en om de familie te steunen met
het hier verdiende geld. Dichtbij huis
zijn er voor hen geen mogelijkheden.
Dus maar naar het welvarende westen,
naar het gastvrije Nederland.
Daar gaan ze dan met het kleine bun
deltje eigendommen en een vooruitbe-
taalde overtocht (ook dat moet er eerst
nog af)-—naar de vreemde. Ze dalen uit
de grote vogels op Nederlandse bodem
en staan daar als een kat in een vreemd
pakhuis. Een pakhuis waarin het wrie
melt en jaagt en davert. Waar het alle
maal zoveel anders is dan in het éigen
vertrouwde sandalenhokje. Het allerbe
langrijkste wordt een onderkomen en
een baan. Voor dat laatste immers moest
familie en zoveel wat vertrouwd was,
worden verlaten.
Er volgt een ontmoeting met een voor
hen ongekende papieren winkel, van
voorschriften en bepalingen en al snel is
er de taai-kortsluiting wat naar beide
kanten zoveel vergissingen met z'ich
mee kan brengen. Men ontmoet dan wel
veel formaliteiten, maar niet direct zo
veel onvriendelijkheid, dat alle moed in
de schoenen zinkt - een enkele fustratie
uitgezonderd. Er blijft voldoende zicht
over om toch door te zetten, hoe moei
lijk dat begin ook is. Er zit ook niets
anders op.
Wie als Benaissa al enkele jaren Neder
landse en dan vooral Thoolse ervaring
heeft, heeft dat beroerde begin al lang
achter de rug. Maar niet iedereen treft
zo om met een op Thoolse bodem
groeiend gezin ook nog plezierig te wo
nen en te werken. Dat doet Benaissa bij
Philips in Roosendaal. Nee, geen pro
blemen want werk is het belangrijkste.
Dat betekent geld, dat betekent onder
houd voor zijn gezin, dat betekent een
keertje met vakantie naar Marokko en
dat betekent de families daar zo nu en
dan ook nog wat te kunnen toestoppen.
Want ook in deze periode van enorme
werkloosheid, staat er nog maar l
'Thoolse Marokkaan' op het arbeidsbu
reau ingeschreven. Een beter teken dat
het klikt is niet gemakkelijk te geven.
Daarmee zijn niet alle kleine problemen
ook opgelost. De partijen zijn naar beide
kanten goedwillend. Nederlanders en
Marokkanen, maar de verschillen zijn
zo groot, dat die niet in een mum van tijd
opgelost kunnen worden. Daarom ook
waren de begeleidingsdiensten zoals in
Zeeland dringend nodig.
Als de oosterling een vloeiend betoog
houdt, lijkt het er voor de nuchtere wes
terling haast op of hij met het mes ge
reed staat. Dat is helemaal niet het ge
val, maar het misverstand kan dan wel
levensgroot zijn.
Onze bloedeigen grondwet verzekert
vrijheid van Godsdienst. Dat belemmert
ons niet onderling al meteen in de
hoogste boom te klimmen al is er reli
gieuze meningsverschillen zijn. Kijk
maar eens naar de gevolgen van een
kerkelijke scheuring. Wat eens broeders
waren, zijn dan niet zelden eikaars
grootste vijanden. De Islamitische gods
dienst is in ons land vrijwel onbekend.
Zeker op Tholen. Die is ook van zo'n
andere orde dat het niet eens te verge
lijken is met de grootste kloof tussen de
uiterst linker - en uiterst rechterzijde van
de protestanten.
In grote lijnen aangegeven kent de Isla
miet naast de Bidstonden het ritueel
slachten. Voor hen een Godsdienstige
verplichting waar men niet onderuit
kan. Voor hun geloof van minstens de
zelfde waarde als het sacrament van het
Heilig Avondmaal voor de meest Ort
hodoxe protestant. Eenmaal per jaar is
er voor de islamiet het grote offerfeest,
gedachtig aan wat eens Vader Abraham
heeft gedaan.
Het daartoe nodige schaap moet ter
plaatse geslacht kunnen worden. Op
Tholen is dat probleem Voor de Marok
kanen nog niet opgelost. Niet vanwege
tegenwerking van de gemeente, maar
men is thans nog op Roosendaal aange
wezen en dat is voor deze mensen als het
ware onoverkomenlijk in hun geloofs
beleving.
Hiervoren is al benadrukt, dat Neder
land er zich niet maar met een Jantje van
Leiden afmaakt wat de gastarbeiders
betreft. De daartoe gevormde stichtin
gen hebben ook in Zeeland veel goed
werk gedaan. Thans hopen echter de
bezuinigingen de draad te verkorten,
zodat in de toekomst vooral het Thools
Welzijnsorgaan zich veel meer nog dan
thans met de gastarbeiders zal dienen te
bemóeien.
Met gretigheid volgen ook de Marok
kanen de taalcursussen en andere bege-
leidingsvormen opdat de Nederlandse
samenleving voor hen duidelijker wordt.
Zo wordt de weg gewezen naar de ge
meentelijke diensten de arbeidsbureaus,
enz.
Onze streek kent dan ook geen uitzon
derlijke moeilijkheden met deze men
sen. Integendeel, veelal reeds opgeno
men in sportverenigingen of andere sa
menlevingsvormen. Het merendeel er
vaart dat ze goede buren zijn en dat ze
goede buren hebben, hulpvaardig,
vriendelijk. Maar er blijft vanzelfspre
kend toch het gemist niet in eigen land,
bij eigen volk. in eigen familiekring té
kunnen zijn.
Laat deze toelichting een bijdrage mo
gen zijn tot een verdere wederzijdse
verdraagzaamheid.
Immers, ook Benaissa en zijn landgeno
ten willen, zij het dan weliswaar van
huis, vredig Kerstfeest vieren. Wie zou
hen dat niet gunnen?
Ondanks de vroeg ingevallen winter met
sneeuw en matige vorst zijn er bij-scha
penfokker G.M.Geluk uit SintMaar-
tensdijk al twee lammetjes geboren.
"Dat is buitengewoon vroeg. Zeer zelden
gebeurt dat nog in het oude jaar", zegt
dhr.Geluk, die op de Thoolse Dagen
vaak in de prijzen valt bij de schapen
keuring. Op 16 december werden twee
lammetjes geboren en ze zijn goed ge
zond, levendig en mooi.
In de schuur
staan nog 34 schapen, zo rond als een
ton, die begin januari op het programma
staan om te lammen. "Het is een grote
hobby van me. Je bent er twee maanden
dag en nacht nee bezig", zegt dhr.Geluk.
Van de zomer hoopt hij totaal zo'n hon
derd schapen te hebben. Tachtig procent
van de jonge schapen gaat naar Belgie
voor de fokkerij.
Het Kerstnummer 1981
en de meeste daarvan is de
Liefde
Lammetjes voor Kerst verzekeren
Lentekomst
Polen kregen Thoolse voedsel
pakketten.
Ook Marokkanen willen vredig
Kerstfeest vieren op Tholen
Maatschappelijk werk en Gezins
verzorging kregen extra aandacht
van bestuur Welzijnsorgaan
Sint Philipsland doet niet mee aan
Stichting Cultuur Spreiding Zee
land
Riolering campings Stavenisse uit
bovenwijkse pot.
Sint Annaland opende ijsbaan die
er mag zijn
i
Geen aparte bus chr. school Sta
venisse
Een zilveren E.H.B.O.-er
Thoolse kantonrechter liet auto
hoorn loeien.
De BV Betho in 1982
Thools college positief over boer
derijproject
Vogel- en tafeltenniskampioenen
Eerste Kerstfeestvieringen en ko
mende Kerstprogramma's.
Veel plaatselijk nieuws en andere
berichten in het voorlaatste num
mer 1981.
Alle Eendrachtbode-medewerkers
wensen alle lezers goede Kerstda
gen.
ZONDER DE NACHT KEN
NEN WE DE STERRENHE
MEL NIET
Het Kerstnummer bestaat pit
14 pagina's
Het Smalstads Mannenkoor uit Sint_
Maartensdijk geeft vanavond, donder
dag 24 december, vanaf 19.30 uur een
kerstconcert in de N.H. Kerk te Oud-
Vossemeer. Dirigent, bestuur en leden
prijzen zich gelukkig dat zij op deze
avond medewerking krijgen van brass
band Excelsior uit Kloetinge. Deze
brassband geniet niet alleen in onze re
gio, maar ook provinciaal en zelfs lan
delijk grote bekendheid. Onder leiding
van 'vakman' Ko den Toonder hebben
ze al op diverse concoursen uitstekende
resultaten behaald. Tijdens de viering
van het 100-jarig bestaan van Accele
rando uit Sint Annaland hebben ze ook
hun partij geblazen. Het Mannenkoor,
en de brassband zijn overigens geen
vreemden van elkaar, want vorig jaar
werkten ze beiden mee aan de volks-
kerstzangdient in de Maria Magdalena-
kerk te Goes, waar maar liefst 1300
mensen aanwezig waren.
Hoogtepunten voor wat het Mannen
koorgedeelte betreft zullen ongetwijfeld
zijn:
'Kerstnacht' van C.J.M.Merkx, waarin
maar liefst 4 verschillende koorleden op
de solotoer gaan en waarin het overbe
kende 'Stille Nacht' te horen zal zijn.
Men vraagt speciale aandacht voor het
derde couplet, want dat wordt zo hoog
gezongen, dat het voor de meeste koren
moeilijk te realiseren is. Volgens de be
werker van deze zetting moet een koor
dan over zeer goede tenoren beschikken.
Het dubbelkorige( 8 stemmig) 'O Mag
num Mysterium' van Jacob Handl
vraagt ook bijzondere aandacht.
Al met al is het een programma wat be
slist de moeite van het bezoeken waard
zal zijn. Het Smalstads Mannenkoor re
kent daarom naast de zangliefhebbers
ook op belangstelling van leden van de
muziekverenigingen en hun aanhang.
De avond begint om 19.30 uur, terwijl
ds. Van der Heijden uit Oud Vossemeer
de opening en meditatie verzorgt. Het
orgel voor zowel samenzang als bege
leiding wordt bespeeld door Jo Hage uit
Scherpenisse.
Juwelier
horloger
opticiën
Grote Kerkstraat 5 - Steenbergen
Tel. 01670- 33 85
Adri C. Broekhuis, een begrip voor kwaliteit en service
Lu.
Advertentie IM
Advertentie 1M
