Teelt consumptie-aardappelen
vergt goed pootgoed,
grondstructuur en bemesting
Belevenis
Nelly Breker
in Nicaragua
Rijkswaterstaat heroverweegt
chemische distelbestrijding
Herdenking
M. de Ruyter
Jubileumactie
Van der Ham
Thoolse bermen aantrekkelijk
Naastenliefde
rSNV
Donderdag 26 november 1981
EENDRACHTBODE
17
Stikstofbemesting in fasen
De kippenmest wordt duur.
De ziekte en het plastiek
Weg met het afval.
Schril contrast
Lange termijn
Frustrerend
TAALPRAATJE
Bij verhuizing
a.u.b. tijdig een adreswij
ziging sturen aan Een-
drachtbode, Postbus 5,
St. Annaland of aan uw
bezprger.
Op Tholen geen AAW/WAO'ers tussen 15 en 19 jaar
STEMMEN
VAN
LEZERS
Hallo jongens en meisjes
m
Na een slikkerige slotfase is de landbouw van de praktijk overgestapt naar de theorie.
De vereniging van bedrijfsvoorlichting Tholen en Sint Philipsland heeft haar eerste
voorlichtingsavond achter de rug. De aardappel, die in dit diepe najaar hier en daar
nog uit modderpoelen moest worden gepeuterd, vormde de hoofdschotel. Het toetje
bestond uit bestrijding van de phytophtora.
Het "bestek" werd gesymboliseerd door de heren ir. C.D. van Loon uit Lelystad en
bedrijfsvoorlichter L.N. Bax uit Tholen.
Bij de soep vooraf hanteerde voorzitter
M. Ph. van der Weele de lepel. Wel
komstwoorden voor allen, maar inzon
derheid voor de gasten, totaal 50 be
langstellenden of belanghebbenden.
1981 was een niet gemakkelijk land
bouwjaar, vond de bedrijfsvoorlich
tingsvoorzitter. Slechts augustus en sep
tember waren redelijk tot goede oogst
maanden, maar een heel lange periode
was het veel te nat en weinig zon. De
weersomstandigheden vergden in elk
geval extra kosten, de kwaliteiten zeer
verschillend naar gelang men tijdig of
niet tij dig kon oogsten, c.q. rooien. Be
roerder is dat de meeste reserves zijn
uitgeput. Gezien de huidige wintertarwe
inzaai zal een oogst van 10 ton niet een
voudig zijn. De groeiperiode is nu al in
gekort. Dat blijft nooit zonder gevolgen.
Het natte weer bevorderde evenmin de
uienkwaliteit, maar van de verschillende
produkten waren de kilo-opbrengsten in
het algemeen niet slecht. In deze regio
door het vele nat wel een laag suikerge
halte bij de bieten. Bovendien wordt
men als teler van dit produkt nog ge
straft met een gevoelige geldboete (c-
suiker) Daartegenover staat, dat ander
half uur vliegen hiervandaan de mensen
in de rij staan voor het pakje suiker.
De heer Van der Weele attendeerde
vervolgens op de 5 januari 82 te houden
studiedag over de bietenteelt, maar op
deze avond is het de aardappel, naast
broodgraan en rijst nog steeds een be
langrijk wereldvolksvoedsel,gekookt,
gebakken, puré, gefrituurd of chips. Eer
die chips worden genuttigd moet er no
gal wat gebeuren. Goede ontwatering
van de grond, voldoende kali fosfor en
stikstof en na de oogst het ventileren en
bewaren. Wat daartussen niet allemaal
kan plaatsvinden hoort men deze avond.
Over plantgoed en Ridomil, of regen en
bespuitingen, over beperkt beschadigd
rooien en bewaren, het komt allemaal
uit de aardappelmaaltijd van deze
avond, zo besloot voorzitter Van der
Weele zijn inleiding.
Eerste inleider ir. Van Loon begon het
aardappelverhaal met de basis van de
teelt, het pootgoed. Daarvoor is de
N.A.K.. keuring ook in klassen en maten
inhaerent verschillende prijzen en kwa
liteiten. Maar bij alles zijn de N.A.K.
normen niet meer dan minimum nor
men en voor betere kwaliteiten dan het
minimum zal men meer moeten betalen.
De bevestigde label geeft in elk geval
e re basis voor de kwaliteit van dit
1
Wat uitvoeriger stond de P.A.G.V. me
dewerker stil bij de stikstofbemesting.
Da arover is een voortdurende zorg om
dat de giften van jaar tot jaar hoger
worden, met name voor de teelt van het
Bintje.
De weersomstandigheden zijn uiteraard
van grote invloed. Men ligt nu eenmaal
buiten. Grote hoeveelheden regen, zoals
dit jaar veroorzaken veel slemping en
dan ontstaat zuurstof gebrek, terwijl de
stikstof vervliegt. Het intensiveren van
de aardappelteelt heeft eveneens gevol
gen voor stikstofbewerking. Tegen
woordig is de veelal gebruikte rijenfrees
nadelig voor slemping. Door die hoge
stikstofgiften ontstaat zoutschade, z dat
het toch wel aanbeveling verdient de
stikstofgift in fasen te verdelen. Vervol
gens behandelde ir. Van Loon het gron
donderzoek. Bij de zo velerlei factoren
die de structuur kunnen beïnvloeden,
ontstaat de eeste zekerheid na gronda-
nalyse.
N iet alleen voor de aardappelteelt, maar
in elk geval daar ook zeker voor krijgt
men door groenbemesting een dankbaar
resultaat. Nog beter is de kippenmest,
maar dat wordt zo langzamerhand toch
wel een duur zaakje. De inleider meen
de bij het onderdeel kwaliteitsaspecten,
dat er meer vraag komt naar de grotere
knollen, omdat het verwerkte product
toch steeds groter vormen aanneemt
(frites, chips, enz.) De "lekkere gekookte
aardappel" neemt nog maar een be
scheiden consumptieplaatsje in. Ir. van
Van der Ham Optiek in Bergen op
Zoom bestond de 1 le van de 1 le op de
kop af 20 jaar. In de week van 17 t/m 21
november werd dat gevierd. Voor jong
en oud was er een veilig-verkeerstest en
een kleurwedstrijd, die ook in het teken
van veilig verkeer stond. Veilig Verkeer
heeft, aldus Van der Ham, met 'goed
zien' net zoveel te maken als 'gezien
worden'.
Vele Tholenaars denken met tranen in
hun ogen aai» Van der Ham en zijn col
lega's. De laatste tijd zijn de contactlen
zen namelijk in opmars.
Van der Ham opende zijn zaak in 1961
in de Stationsstraat, waar hij beschikte
over een kamertje van vier bij vier. Het
winkeltje groeide uit tot een moderne
winkel, met op de bovenverdieping nog
eens twee goed uitgeruste oogmeetka-
mers. Dhr.v.d.Ham was de eerste oog-
meetkundig opticien in Bergen op
Zoom.
Loon ging vervolgens wat dieper in op
het sturen in de richting van de groter
knollenteelt door o.m. een grotere
plantbreedte (ruimer poten). Uiteraard
kwam ook het voorkiemen aan de orde,
waarvoor de boer niet meer zo in is,
maar wat nog wel steeds vruchten af
werpt. Toch was zijn advies om het
stengelaantal niet te ver te verlagen, ter
wijl voorkiemen de voorkeur houdt met
wat risico's door voorjaarskou. Bescha
diging van de knol bij het rooien bete
kent een toenemende uitval en het laat
ste onderdeel in het onderwerp van ir.
van Loon was het kiemremmiddel. Over
de poedervorm komen toch nogal eens
klachten en het leek de inleider zeer
waarschijnlijk dat er over enkele jaren
geen poeder meer mag worden gebruikt.
Een week of drie na het binnenbrengen
van de aardappel is toepassing van het
kiemremmiddel al gewenst. Vloeibare
middelen kunnen daarbij goede resul
taten geven.
Tweede inleider L.N. Bax veronderstel
de, dat aardappelziekte even lang be
staat als de aardappel zelf. In elk geval al
150 jaar geleden. Dit voorjaar ging het
op bepaalde punten op Tholen hard met
de pytophthora-aantasting. Hij deed uit
de doeken, op welke wijze die ziekte zich
verspreidt. Het overwaaien kan wel tot
boven de 10 kilometer uitkomen. De
ziekte overwintert en komt elk jaar te
rug, maar bijkomende omstandigheden
(vochtige warmte) bevorderen de ziekte.
Bij veel dauw worden de zieke zaadjes 's
nachts gevormd en naarmate het over
dag lang nat blijft, breidt het zich uit. De
vele neerslag dit jaar, op Tholen heel
wat meer dan bijvoorbeeld in het noor
den van het land, heeft tot de sterke uit
breiding van de ziekte bijgedragen. Wat
kan dit nu voor 1982 betekenen? Dat is
moeilijk voorspelbaar omdat het weer
voor dat seizoen nog onbekend is. Wel
moet rekening worden gehouden met de
mogelijkheid dat de besmettingsgraad
wat hoger kan liggen dan vorige jaren.
Of het werkelijk schade zal doen, is nog
niet te benaderen. Algemene regel is om
te spuiten als het blad elkaar raakt of
zoveel eerder als een waarschuwing
komt. Na de phytophtora aantasting
behandelde de heer Bax ook nog de teelt
onder plastiek in vogelvlucht. 'A van het
totale aardappelareaal is immers be
stemd voor de vroege aardappel. Door
teelt onder plastiek is er nog volop een
mogelijkheid voor een tweede teelt aan
wezig (bijvoorbeeld spruiten), Plastiek
dekken moet niet veel later meer dan 15
april gebeuren en ook hierbij is voor
kiemen nog steeds een zwak punt. Het
wordt te weinig gedaan. Voor de vroege
aardappel zeker niet te veel stikstof. Wie
extra vroeg wil rooien, kan met 150 kg.
volstaan. Als de temperatuur naar de 20
graden gaat stijgen, moet de plastiek er
af, zo besloot de heer Bax zijn praatje.
Inleiders hadden aangetoond, dat ziek
tehaarden opslag van afval aardappelen
zijn, zodat dit onderdeel bij de discussie
nogal aandacht kreeg. Verder zou men
het waarschuwingsbericht graag op bij
voorbeeld een veilingbandje zien opge
nomen. Zo mogelijk de eerste waar
schuwing zelfs schriftelijk ontvangen.
Aangenomen werd de suggestie om
vanuit deze vergadering een brief te
richten aan het landbouwschap om te
attenderen op het nemen van maatrege
len tegen de afvalhopen van aardappe
len. Kritiek was er voorts op het snelle
verloop van de bestrijdingsmiddelen,
terwijl ook nog vragen loskwamen over
slemping en vervlieging van de stikstof.
Vanuit het oogpunt van milieuvriende
lijk beheer is het volgens Provinciale
Waterstaat gewenst de verpachte ber
men op Tholen in beheer bij de provin-
cie te brengen. De daaruit voortvloeien
de kosten worden, wanneer daartoe
concrete stappen worden gezet, ten laste
gebracht van de provinciale begroting
1981. en bedragen nog geen 20 mille.
Het gaat om verpachte bermen met een
gezamelijke oppervlakte van 3.37.76 ha.
Hiervan is 1.76.72 ha. voor 6 jaar ver
pacht, 0.89.00 ha. voor 3 jaar en 0.72.04
ha. tot wederopzegging
Het minder maaien van de sloten en ta-'
luds op Tholen en Schouwen-Duiveland
heeft vragen opgeroepen i.v.m. de daar
geldende schouwbepalingen.
Een en ander is .vermeld in de Notitie
over de invoering van het milieuvrien
delijk wegbermbeheer.
vervolg van pag. iC
De salarispost van het gemeenteperso-
neel is met 92.797 gulden of 10.26% ver
hoogd. Dat komt ons nogal hoog voor,
temeer daar deze post al in de begroting
1981 werd opgevoerd met 19.6%. Wij
stellen voor, de post met 7 in plaats van
10.26% te verhogen en de vrijkomende
29.500 gulden toevoegen aan de post
onvoorzien.
Ten tweede wordt voor het school
zwemmen 15.910 gulden geraamd, ter
wijl de werkelijk te verwachten kosten
slechts 4 a 5000 gulden zijn. Wijs tellen
voor 10.910 gulden toe te voegen aan de
post onvoorzien.
Ten derde de herbestrating oprit Sta
tionsstraat richting Oostdijk. Is het
technisch mogelijk en verantwoord om
alleen de keerwand te vervangen en
twee meter bestrating aan dezelfde
kant? Zo ja, dan komt ook hier 4000
gulden vrij. Met de door b en w al ge
raamde post onvoorzien van 58.189 gul
den betekent dat totaal 102.599 gulden.
Daarbij komen de overschotten van
1979 (80 mille) en 1981 (72 mille), zodat
er in 1982 totaal 254.599 gulden te be
steden valt. Wat ons betreft, is meer be
leid mogelijk dan b. en w. veronderstel
len.
De belastingverhoging van 4 en' 7% zou
15.669 gulden opleveren. De bijdrage
aan de post onvoorzien is gemiddeld
6,90 per inwoner. Niet duidelijk is
waarom de post onvoorzien door middel
van belastingverhoging op dit niveau
gebracht moet worden. De 58.189 gul
den staat in schril contrast met de over
schotten in 1979 (80 mille) en 1981 (72
mille). Temeer daar in deze jaren de
post onvoorzien respectievelijk 23.340
en 20.538 bedroeg en in 1981 al een be
lastingverhoging van 5% werd doorge
voerd. De vraag rijst of deze belasting
verhoging werkelijk nodig is. Om een
nader standpunt te kunnen bepalen,
zouden wij van b. en w. gaarne in grote
lijnen vernemen uit, welke posten de
overschotten zijn ontstaan.
B. en w. hebben vier prioriteiten: ver
betering bedrijfsterrein, riolering, uit
breiding ambtenarenkorps en extra af
schrijvingen. In principe kunnen wij ons
hierin wel vinden. Het aantrekken van
werkgelegenheid is een essentiele taak
van de overheid. In St. Philipsland is de
noodzaak tot pendelen een sociaal pro
bleem aan het worden. Dat er, om dit
probleem niet te vergroten een oplossing
gezocht moet worden in de vorm van
een goed industrieterrein, is duidelijk,"
aldus den Braber.
Hij wees er verder op, dat de beperkte
begrotingsruimte mede veroorzaakt
wordt door te grote kapitaalslasten. "Te'
gemakkelijk hebben wij in het verleden
geld geleend, vooral ten behoeve van
bestrating, e.d. versneld afschrijven be
tekent wat pijn nu, maar het is nodig
voor de langere termijn.
Dat de ambtenarenstaf aangepast moet
worden aan de eisen die wij burgers aan
hen stellen, is ook duidelijk. Uitbreiding
van de staf moet echter wel gebeuren op
basis van een langere termijn planning
na een onderzoek van de knelpunten.
Heel veel aandacht moet worden be
steed aan zaken op lange termijn. Wij
kunnen ons echter niet permitteren, de
voorzieningen ten behoeve van de men
sen nu geheel uit het beleid te schrap
pen. Ik denk hierbij met name aan de
jeugd, die toch al onvoldoende aan hun
trekken komen.
In dit licht dienen wij ons te bezinnen of
een uiterste financiële inspanning ten
behoeve van het industrieterrein wel
voldoende resultaat zal opleveren. In
een tijd van economische achteruitgang
is het uiterst moeilijk om (nieuwe) be
drijven te interesseren voor een bedrijf
sterrein te St. Philipsland. Rijkspremies
in Groningen en Limburg zijn veel ho
ger.
Is het verantwoord om ons zo te con
centreren op verbetering en uitbreiding
van het bedrijfsterrein en voorbij te gaan
aan bestedingen ten behoeve van de
jeugd? De PVAB is voorstander van een
evenwichtiger besteding van de be
schikbare middelen. Wij hebben globaal
drie prioriteiten: vermindering kapi
taalslasten. industrieterrein en welzijn
van de jeugd. Hiervoor willen wij een
uiterste inspanning doen", zei den Bra
ber.
Hij pleitte nog voor betaalbare woon
ruimte, twee kleuterscholen en de
buurtbus in Anna Jacobapolder, wat de
PVAB een uitstekende zaak vond.
Naar aanleiding van vragen van het
Thoolse PvdA-statenlid dhr.H.Vene-
kamp zal Rijkswaterstaat de toepassing
van chemische bestrijding van onkruid
nader bezien en heroverwegen.
Gedeputeerde staten van Zeeland, die
over 'de zaak Rammegors' uitleg ge
vraagd hadden bij Rijkswaterstaat, kre
gen de schuld weerlegd.
Half mei kwamen de eerste distels in
bloei. Om effectief te zijn, moest de be
strijding vóór de bloei plaatsvinden en
pas op 20 mei is een gedeelte van de
Rammegors (20%) bespoten met
MCPA. Het spuiten gebeurde met een
vliegtuig, waarbij vooraf banen uitgezet
waren in het gebied, voornamelijk langs
de randen. De ontheffing van de Distel
verordening kwam te laat.
In zijn antwoord aan g.s. deelt
ir.O.Boom mee, dat de Rijkswaterstaat
geen dienst is, die zich in de eerste plaats
bezighoudt met het beheer van natuur
gebieden. Wel is het beleid van de dienst
erop gericht terdege rekeing te houden
met natuur, landschaps- en milieuas
pecten. Dit beleid is nog voortdurend in
ontwikkeling.
De Rammegors is één van de gebieden,
die tijdens de aanleg van het Schelde-
Rijnkanaal zijn aangelegd voor berging
van de uit deze werken vrijkomende
specie. Dit depot was van daarvoor van
begin af aan bestemd. Het natuurgebied
is momenteel het enige gebied dat nog
beschikbaar is voor berging van de spe
cie die vrijkomt bij toekomstige bagger-
werkzaamheden, dat ligt achter de toe
komstige compartimenteringsdammen.
De Rammegors zal dus nog heel wat
jaren dienst doen als bergingsplaats,
maar Rijkswaterstaat legt er in het ant
woord aan g.s. de nadruk op, dat bij het
beheer en gebruik van de berging steeds
zoveel met de belangen van natuur en
milieu rekening wordt gehouden. Maar
uiteindelijk is het zo, aldus ir.Boom, dat
het de provincie zelf is, die het bestrijden
van distels verplicht stelt, waardoor si
tuaties als 'de zaak Rammegors' kunnen
ontstaan.
Volgend jaar is het 375 jaar geleden dat
Vlissingen werd verblijd met de ge
boorte van Michiel Adriaanszoon de
Ruyter. Woensdag 24 maart 1982 ëal
een herdenking en kranslegging worden
georganiseerd, respectievelijk in de
St.Jacobskerk en bij het standbeeld van
de stoere Zeeuw op de Boulevard. De
Rotterdamse Marinierskapel zal de
Zeeuw met strijdnoten bejubelen, op het
programma staan een vlootschouw, een
optreden van het Loodsenkoor, toneel
voorstellingen en volksfeesten geba
seerd op het werk en leven van M.A. de
Ruyter en een maritieme expositie.
Het gemeentebestuur heeft in principe
een toezegging gedaan van een subsidie
van 15.500,- en de provincie wil in de
vorm van subsidie maximaal 7.500.-
verlenen.
Dhr.Venekamp, die als eerste de Distel
verordening aan de kaak stelde, bleek
tijdens een vergadering van de staten
commissie voor het Milieu niet tevreden
te zijn met de beantwoording door g.s.
van zijn vragen m.b.t. bespuitingen van
de Rammegors. Hij noemde de ant
woorden erg frustrerend, omdat een
aantal daarin opgenomen opmerkingen
niet waar zouden zijn: tijdens de be
spuitingen waren er geen distels in bloei
- de planten waren nauwelijks in de
knop - en niet 20%, maar 75% van het
gebied is bespoten. Daarnaast is het bij
hem erg onplezierig overgekomen dat
heel Rammegors als een speciedepöt is
aangemerkt, terwijl het in feite slechts
om een zeer beperkt gebied gaat. In eep
volgende vergadering wordt één en an
der waarschijnlijk toegelicht door
dhr.Vos van Rijkswaterstaat.
Voor de akkerdistelproblematiek is een
landelijke regeling in voorbereiding.
Deze regeling zal worden neergelegd in
een Besluit Bestrijding Akkerdistel op
grond van de Planteziektenwet. Naar
verwachting zal het besluit volgend jaar
van kracht worden.
Een modewoord, dat tegenwoordig dik
wijls wordt gebruikt, is belevenis. Het is
eigenlijk een germanisme, omdat bele
venis onder invloed van het Duitse Er-
lebnis is gevormd. Het Woordenboek
der Nederlandse Taal (W.N.T.) ver
meldt belevenis niet. De Woordenlijst
wel, evenals Van Dale. Daaruit blijkt dat
het een nieuw woord is, dat zo vaak in de
spreektaal voorkomt, dat het niet meer
als fout wordt aangemerkt. Betere
woorden zijn: ondervinding, ervaring,
lotgeval, avontuur.
'Het was een hele belevenis voor hem'
betekent een aangrijpende ervaring.
'Zij vertelde in geuren en kleuren over
haar belevenissen in de vakantie';
avonturen, lotgevallen, ervaringen.
Wel kent onze taal de woorden lafenis
van laven, begrafenis van begraven, er
fenis van erven. Belevenis is naar de
vorm ook afwijkend. Naar analogie van
bovenstaande woorden zou belefenis in
aanmerking komen.
In tegenstelling tot Sint Philipsland - dat
1 uitkeringsgerechtigde tussen 15 en 19
jaar kent - heeft Tholen geen uitke
ringsgerechtigden in deze categorie
m.b.t. de Algemene Arbeidsongeschikt
heids Wet en de Wet op de Arbeids On
geschiktheid. In totaal kent Tholen een
bevolking van 11.231 personen. Sint
Philipsland beschikt over 1.386 perso
nen tussen 15 en 64 jaar. Op Tholen
genieten 534 mannen en 104 vrouwen
een AAW/WAO-uitkering, op Sint
Philipsland respectievelijk 90 en 11.
Tholen kan mooi vergeleken worden
met de gemeente Reimerswaal. Er wo
nen ongeveer 60 mensen meer bij onze
'zuiderburen', maar aan het aantal
WAO/AAW'ers zou je dat niet zeggen.
Enkele vergelijkingen: 30-34 jaar Tho
len 50, Reimerswaal 30, 45-49 jaar resp.
77-47, 50-54 jaar resp. 98-74, 55-59 jaar
resp. 112-93 en 60-64 jaar 151-116.
Kwa inwonertal kan Sint Philipsland
worden vergeleken met ^liddenschou-
wen, waar respectievelijk 1.386 en 1.540
inwoners zijn. Tot de leeftijdsgroep van
40-44 gaat het aardig gelijk op, daarna
spant Sint Philipsland met kleine ver
schillen de kroon.
Tholen en Sint Philipsland scoren over
het Zeeuws gemiddelde gezien nogal
hoog.
Door een enorme uitslaande brand Werd
in enkele minuten in Sint Annaland het
totale huis verwoest van de familie
Goedegebuure-Van den Berg. Door
kordaat optreden van de brandweerlie
den kon het leven gespaard worden van
een baby van 3 maanden die nog boven
in de wieg lag. Vele herinneringen gin
gen door die brand toch verloren, erzijn
toch altijd dingen waar je aan gehecht
bent. Ook de trouwfoto's en zulke din
gen kunnen niet met geld betaald wor
den. En toen stond ze daar, aan de ene
kant blij dat er niemand was omgeko
men, maar aan de andere kant verdrietig
omdat alles in vlammen was opgegaan.
En dit mag echt eens met nadruk gezegd
worden, de mensen van de brandweer
en de bewoners van Sint Annaland
hebben echt laten zien wat het woord
naastenliefde inhoudt. EÏ werd spon
taan door de bevolking gegeven en dat
vind ik toch best een pluim waard voor
de mensen die zich inzetten om hulp te
bieden aan mensen die door die brand
waren getroffen. Naastenliefde is ver te
zoeken in deze maatschappij, de mensen
leven niet met elkaar, maar leven langs
elkaar. Naastenliefde heeft zich omge
wenteld in afgunst, in jaloersheid, in
terreur, in criminaliteit, elkaar belaste
ren, elkaar beschimpen, enz. De over
heid laat Nederland hoogtij vieren in
hun gestelde besluiten. Porno mag
openlijk vertoond worden, abortus mag
toegepast worden, insematie wordt toe
gepast bij feministen, euthanasie. Waar
gaan wij heen met die 'naastenliefde',
waar begint het leven, waar is de dood?
Moeten mensen beslissen over leven en
dood, gaan wij niet te ver beter te zijn
dan God zelf? Ik ben zelf beslist ook niet
zo braaf, maar leef toch heel anders, ik
laat mij niet meedraaien in deze maat
schappij, ik probeer er doorheen te kij
ken en nuchter te blijven. Onder mee
draaien versta ik overal vandaan blijven
wat je leven soms kunnen beïnvloeden.
Duizenden zijn verslaafd aan drugs,
duizenden zijn verslaafd aan alcohol,
maar het is een glijbaan waar je nooit
meer tegenkomt. Je gaat recht op je
verderf aan7
Naastenliefde is het volgende: je kan
met iemand omgaan, stil en oprecht, die
als het erop aankomt voor je bidt en
voor je vecht. Pas als je iemand hebt die
met je lacht en met je grient kun je zeg
gen: 'k heb een vriend of vrienden'. Als
de mensen meer begrip voor elkaar
zouden opbrengen, dan dat er nu haat
en nijd is, nou, dan zou het er veel aan
genamer uit zien. In Sint Annaland
hebben ze getoond hoe gebonden men
sen met elkaar kunnen zijn, en dat
waardeer ik ten zeerste.
Vincent Suurlant, Pr.Hendrikstr. 10
St.Philipsland, 01677-2808
Ik voel de kriebels in mijn buik. Weetje
waarom? Het is al weer november. En
als het november is dan ligt de boot van
Sint Nicolaas weer klaar om vanuit
Spanje naar Nederland te varen. De Sint
heeft mij gevraagd of ik een brief naar
jullie wil sturen om te vertellen dat hij in
Tholen aankomen zal.
Zaterdagmiddag êm half 3
Zorg er dus voor dat je op tijd bij de
haven bent, want de Sint komt natuur
lijk met de boot' Maar pas op datje niet
in het water valt! Jullie weten wel dat de
Sint dol is op tekeningen. Ik hoorde van
de meesters en juffen op school dat jullie
er nog niet zoveel hebben ingelevêrd.
dus maak je vandaag of morgen nog een
mooie met viltstift, kleurpotlood of verf,
en geef je hem dan aan de juf of de
meester? Die zorgen wel dat ze bij mij
komen. Voor de mooiste tekening heb ik
misschien wel een extraatje. Tot ziens op
zaterdag, of aan de haven of op de
Markt. En o ja, er is nog een etalage
wedstrijd met mooie prijzen. Hiervoor
hebben jullie toch formulieren gekregen
op school? Sukses,
Hoofd-Piet Pedro.
Hallo allemaal!
Het is al weer september 981 gewor
den en ik ben dus wat verlaat met mijn
brief, die in principe om de drie maan
den zou verschijnen. Het leven is er, na
de eerste inwerk- en aanpassingstijd,
weer heel wat drukker op geworden.
Om met de actuele politieke situatie te
beginnen: Nicaragua zit in een enorme
economische crisis, wat in heel het leef
patroon te merken is. De klap is nu dui
delijk merkbaar na de intrekking van de
steun door de Verenigde Staten.
Bovendien zijn dit jaar de koffie- en ka-
toenprijzen laag geweest, zodat er te
weinig deviezen het land binnenkonen.
Een klein lichtpuntje in het geheel is, dat
Nicaragua in verhouding met andere
Latijns Amerikaanse landen, zoals Hon
duras, Costa Rica en Equador de minste
inflatie heeft. Dit is dan hoofdzakelijk te
danken aan de internationale steun,
maar toch moet er ook bezuinigd wor
den. Alle ministeries hebben een deel
van hun budget moeten inleveren. Ook
de gezondheidszorg, waar ik zelf bij be
trokken ben. De minister was een week
voor de afkondiging van de noodtoe
stand in het ziekenhuis geweest en
vroeg nog aan ons, wat er ontbrak. Het
eensluidende antwoord was personeel.
Dat kunnen we gezien de toestand ech
ter wel vergeten. De directeur deelde in
de collegezaal mee, wat de maatregelen
van de noodtoestand zoal inhouden.
Voor ons ziekenhuis viel dat nog wel
mee omdat alles nog vrij nieuw is. Voor
het eerstvolgende ziekenhuis in de
'buurt'(zo'n 100 km verder!) werd een
cheque van 200.000 dollar voor verbe
teringen en vernieuwingen ingetrokken.
Men kreeg 10.000 dollar om de boel
wat op te lappen.
Op lager niveau heeft dit ook gevolgen.
Zo worden er nu minder - vaak gratis -
medicijnen verstrekt, wat voor veel
mensen problemen gaat geven omdat
ze werkelijk zonder 1 cordobas(de mun
teenheid) rondlopen. Ook in verband
met de crisis is de zwarte markt van
dollars verboden. De koers was 1 dollar
voor 30 cordobas en de officiële koers is
10 cordobas. Een groot verschil dus. Nu
verkoopt de bank geen dollars meer en
dat geeft weer problemen voor mensen
die naar het buitenland willen reizen.
Nederland geeft behoorlijke steun aan
Nicaragua. Er is een programma van
hulp over een periode van vijf jaar. Dit
jaar was er 36 miljoen gulden beschik
baar, waar nog twee 'zachte' leningen
van 10 miljoen gulden overheen geko
men zijn. Als SVN-werkers hebben we
de vertegenwoordiger van de Neder
landse regering ontmoet, Ton Schutte,
die hier drie jaar komt om de besteding
van het geld te begeleiden. Er zijn heel
wat projecten waaraan deze hulp ten
goede komt: gezondheidszorg, akker
bouw en veeteelt tot het uitbaggeren
van de haven van Corintho. Dit werk zal,
als alles klopt, in november beginnen.
De haveningang, die een diepte had van
1 3 meter, is nu dichtgeslibd tot 9 meter.
Met behulp van dynamiet en verplaat
sing van 650.000 m3 slib wordt de ha
veningang uitgediept tot 1 5 meter. Op
dit moment komen er soms schepen al
hortend en stotend binnen, dus nodig is
het wel. Ih de veehouderij wil men de
grasteelt verbeteren en de melkproduk-
tie verhogen. Zo is Nederland op ver
schillende terreinen actief, evenals West
Duitsland, dat hier zeer bekend is.
Frankrijk begint nu ook met hulp. Via de
pers werd hier ook snel bekend, dat
Frankrijk een socialistische regering had
gekozen.
Mexico is ook tot steun. Dit wil niet
zeggen dat de olie gratis binnenkomt,
want bijna 50% van de exportopbrengst
gaat op aan de aankoop van oliepro-
dukten. Luxe artikelen zijn hier zeer
duur. Een paar voorbeelden: een foto
rolletje 30 gulden, cassettebandje 1 8
gulden, grote koelkast 2500 gulden,
langspeelplaat 40 gulden. Zo is het vlug
uit te rekenen, dat dit alles maar voor
een klein deel van de bevolking is weg
gelegd. Er zijn mensen die voor 400
gulden per maand werken en daarvan
een gezin met een stel kinderen moeten
onderhouden. Dit houdt in, dat er bij
voorbeeld ook eens een keer een visite
in het ziekenhuis afgelegd moet wor
den. Wanneer dan een busreis betaald
moet worden, eten gedurende 1 of 2
dagen en ook nog medicijnen, dan is de
beurs heel snel leeg.
Wat betreft de medicijnen hebben wij
als Europeanen veel kritiek op het be
leid. De zwaarste antibiotica zoals peni-
ciline, kanamycine, geatamycine wor
den als aspirientjes uitgedeeld. Dat ge
beurt niet alleen in het ziekenhuis in'
Juigalpa, maar het is een landelijke
tendens. In onze ogen wordt hier hele
maal geen rekening gehouden met de
toekomst, want als dit zo doorgaat, zal
er een grote resistentie(weerstand) ont
staan tegen de nu gebruikte antibiotica.
Een voorbeeld uit de dagelijkse praktijk.
Stel dat iemand inderdaad voor het een
of ander peniciline nodig heeft. Men
schrijft dan bijvoorbeeld zes ampullen
voor die gespoten moeten Wanneer
men geld heeft, kan men ze alle zes ko
pen, maar dan moeten er nog spuiten
gekocht worden. Ook moet nog iemand
gevonden worden die de injecties toe
dient, een buurman bijvoorbeeld. Er is
geen enkele controle op. Wie niet ge
noeg geld heeft, koopt maar drie am
pullen. Na drie spuiten kan men zich
beter voelen, maar dat wil niet zeggen
dat alles vernietigd is. De infectie kan
opnieuw beginnen, maar nu met een
kleine verandering: de bacteriën heb
ben zich zo aangepast, dat ze resistent
zijn. Voor een griepje wordt hier soms
lincomycine gegeven en een van de
dingen die toch iedere arts behoort te
weten is, dat een virus niet op antibioti-
constructiever kan worden. Sinds kort
ben ik hoofd van het laboratorium ge
worden. Dat kan tijdelijk zijn, maar mis
schien ook wel blijvend. Het vorige
hoofd is nu in Mexico om haar diplona te
halen zij direct van omdat/ school als
hoofd van het lab werd geplaatst. Ik zie
ze nog niet terugkomen, aangezien ze
zich er zo op verheugde om weer naar
Mexico te gaan. Bovendien is het ook
niet zo gemakkelijk om met de mensen
in het lab om te gaan. Van de 1 2 men
sen zijn er zeker 6 tot S^die het lab in het
ca reageert. Voor de verhoging wordt dit
echter wel gedaan.
Voor mensen die van heel ver(2 tot 3
dagen reizen) komen, is het nog wel te
begrijpen. Die hebben namelijk geen
tijd om eens even aan te zien en nog
terug te komen. Dat moet meteen goed,
want misschien komen ze het eerste jaar
niet meer terug in de stad.
Wat mijn eigen werk betreft: in het
halfjaar dat verstreken is heb ik al veel
werk verzet, maar iets opbouwends is er
hog niet bij. Misschien dat het nu iets
geheel werkelijk niets kan schelen. Al
leen de betaaldag is belangrijk. Zo valt
het niet mee om eens wat te organise
ren. Er is geen animo voor. Bovendien is
er veel te weinig personeel om aan de
vraag te kunnen voldoen. Hier is het
omgekeerd als in Nederland. De arts
bepaalt niet hoeveel werk er is. Wij be
palen hoeveel patiënten de artsen kun
nen sturen. Regelmatig ga ik naar de
dagelijkse overdracht van de wacht,
waar alle zeventien artsen samen zijn
voor een korte bespreking. Elke keer
moet ik dan ook zeggen, dat er veel te
veel werk bijkomt. We werken met vijf
mensen overdag de bepalingen uit. Dit
houdt in: hematologie, chemie, bacte
riologie, urines en paracitologie. Daar
naast is er nog een kleine bloedbank
waar altijd bloed tekort is. Mocht ie
mand nog meer van het specifieke werk
willen weten, dan zal ik daar graag die
per op ingaan. Voor iedere afdeling is er
slechts 1 laborant en dat is veel te wei
nig om aan de vragen van zeventien
artsen te beantwoorden. Ook de artsen
uit de regio sturen nog mensen voor
verder onderzoek naar ons. Het lab fun
geert als een soort streeklab en de regio
is ontzettend groot. Er is ook een groot
gebrek aan labpersoneel. In het gehele
land zijn er 105 analisten en zo n 400
laboranten. Dat op een kleine drie mil
joen mensen. Over uitbreiding zullen we
dus nog maar niet praten. Gelukkig zijn
er vijf 'internacionalistas' twee Cuba
nen, twee Mexicanen en ikzelf. Wan
neer die weggaan, is er zeker geen op
volging. De analisten en laboranten zijn
er eenvoudig niet. Bovendien zou het
niet betaald kunnen worden. De Cubaan
en ik worden niet door Nicaragua be
taald.
Met zoveel werk vliegen de dagen voor
bij. 's Avonds heb ik niet veel moed
meer om uit te gaan. Het huisje waar ik
samen met Nica in woon, begint er nu
een beetje op te lijken. Er zijn twee ka
mers, opgetrokken van betonblokken
met een zinken dak en een soort keu
kentje waar niets in is, dus geen aan
recht. Het enige wat er staat, is een wa
tertank, want alleen 's avonds is er wa
ter. De laatste twee maanden hebben
we hier met z'n vijven gewoond. Uit
Nederland is nog een arts met vrouw en
kind aangekomen en die hadden ook
geen huis. Na veel hulp hebben ze nu
een woning gevonden, want veel is hier
niet te vinden. De twee kamers die wij
hebben, betekenen een hele rijkdom
voor ons. In de woonkamer wordt ook
gekookt, maar dat hoef Ik niet te doen.
's Middags is er een werkster die dat
zeer graag voor ons wil doen. Zij poetst
ook een beetje, kookt en doet de was in
de rivier. Nu ga ik nog zo'n ding kopen
on de was te doen. Dat kan dan binnen
gebeuren, want nu vallen de gaten
overal in omdat ze de was op stenen in
de rivier gaat schrobben. Zelf doe ik aan
huishoudelijk werk niets., maar de
werkster doet het met plezier. Soms
komt ze zomaar even langs en begint
dan de afwas te doen. De werkster(38
jaar) heeft negen kinderen en ze hoopt
van harte, dat er geen meer bijkomen.
Ze kan zich niet laten steriliseren, want
daar is toestemming van de man voor
nodig(emancipatie?) en die krijgt ze niet.
De werkster is erg arm en in grote
dankbaarheid neemt ze alles aan. Zo
kwam Helga(de vrouw van de Neder
landse arts) met luiers, lakens en kin-
derkleertjes aan, waarvan ik haar ook
wat gegeven heb. Ze was er dolgelukkig
mee, want ze had zelfs geen lap meer
voor een kindje van twee jaar.
Ik dacht zo bij mezelf: misschien is het
wel eens een idee om bijvoorbeeld op
het eiland Tholen een inzameling te
houden van luiers,kinderkleertjes, e.d.
die misschien toch niet meer gebruikt
worden. Ook lókens en eenvoudig
speelgoed is welkom. Heel veel kinde
ren lopen op blote voeten en hebben
daardoor grote kans op infectie van pa
rasieten. Of er een geldinzameling ge
houden zou kunnen worden, weet ik
niet. Dat het zeer zeker welkom zou zijn,
weet ik heel zeker. De kleuterschool hier
heeft vrijwel niets wegens geldgebrek.
Dit zijn zo wat gedachten die bij me op
kwamen. Misschien is er wel wat van
uitvoerbaar. Het zal zeker zeer goed te
recht komen Hier wil ik het graag bij
laten. Nieuwsgierig wacht ik het ant
woord van jullie af.
Veel groetjes van
Nelly Breker
Apartado 2484, Managua, Nicaragua.
