Ronde van Tholen voor
Thijs Fase of Nap Hage?
1901 -1981
VOETBAL
PROGRAMMA
Oefenwedstrijden Vosmeer
KAA BEE
Thijs Fase tweede
Donderdag 27 augustus 1981
EENDRACHTBODE
15
S.V. L'ESPERANCE
zoekt tegenstanders voor
ZAALVOETBAL
Kloetinge B wint Smalstadtoemooi
Smerdiek gelijk
WHS oefende tegen
Tholense Boys: 4-1
NOAD voor rust overwicht
VLOERBEDEKKING
GRATIS GELEGD
Vrijdagavond half zeven Molenvlietsestraat
De zeven ronde van Tholen belooft vrijdagavond om half zeven
een groots spektakel te worden, nu met name de eilandelijke
favorieten Thijs Fase uit OudVossemeer en Nap Hage uit
St.Maartensdijk zo goed in vorm zijn. Het is de laatste moge
lijkheid om voor eigen publiek in dit seizoen te schitteren.
NSW A-ji
winnen tere
-junioren
ternooin
Eerste uitvoering
Gymnastiek in Nederland
Oprichting Olympia
De Eerste Wereldoorlog
Twintiger jaren
Naamgeving
Toestellen
Na de Tweede
Wereldoorlog
Gymlokaal Zoekweg
Zaterdag 29 augustus 1981 uur
WHS-Roosendaal 18.00
WHS 2-Roosendaal 2 18.00
Thol.Boys-DVO 15.30
Thol.Boys 2-DVO 2 15.30
DVO 3-Thol.Boys 3 15.30
DVO 4-Thol.Boys 4 15.30
SPS 3-Thol.Boys 6 15.00
Melissant-Smerdiek 15.00
Smerdiek 2-Hansweert 2 15.00
Kapelle 4-Smerdiek 4 14.30
Noad-WIK(A.Kot) 14.00
Kapelle 5-Smerdiek 5 14.30
Noad 3-W1K 4(B.Keur) 16.15
Stavenisse-Oudemolen 16.00
Vosmeer-Apollo '69 14.30
Oudemolen 2-Stavenisse 2 15.00
Vosmeer 2-Apollo '69 2 14.30
Stavenisse 3-NVS 3 14.00
NVS 4-Stavenisse 4
Smalstadtoemooi 'Smerdiek' 10.00
Met deelname van Smerdiek, SPS, DVO,
VES, Klundert, Kogelvangers, Dinteloord en
Goes.
Dinsdag 1 september 1981 uur
Tholense Boys-Steenbergen 19.15
Thol.Boys 2-Steenbergen 2 19.15
WC '68-Smerdiek 19.30
WC'68 2-Smerdiek 2 19.30
Zondag 30 augustus 1981 uur
Vosmeer 3-Grenswachters 3 11.30
Grenswachters 4-Vosmeer 4 11.30
Vosmeer dames-NSV dames 10.00
Woensdag 2 september 1981 uur
Vosmeer 1-WHS 1 19.30
Vosmeer 2-WHS 2 19.30
Donderdag 3 september 1981 uur
TDC-Smerdiek 19.30
Smerdiek 4-Vosmeer 3 19.30
Vosmeer 4-Smerdiek 5 19.30
Vosmeer 1 heeft zijn oefencampagne
met wisselend succes voortgezet. Voor
het nederlaagtournooi werd d gespeeld-
woensdagavon tegen Krabbendijke en
het resultaat was een verdienstelijk ge
lijk spel: 1-1. Het was een aantrekkelijke
en sportieve wedstrijd waarin men voor
rust het net aan beide kanten niet kon
vinden. In de tweede helft gelukte het
eerst de gasten om door Minnaard de
score te openen maar een kwartier voor
het einde wist Frank Timmermans C zn.
met een mooi doelpunt de stand in
evenwicht te schiete De gebruikelijke
strafschoppen leverde een 4-3 Vosmeer
zege op. Zondag ontmoette men thuis
Bavel, dat evenals Vosmeer vorig sei
zoen de degradatie niet kon ontlopen en
ook in de le klas Noord Brabant moet
gaan proberen om de weg terug te vin
den. Vooral na de rust bleek duidelijk
dat de Brabanders al iets verder met hun
voorbereiding waren want de thuisclub
werd naar een knsloze 1-5 nederlaag
gespeeld. Vosmeer opende na 5 minuten
de score toen Jan Burgers op rechts
Frans Verhees de diepte in stuurde, die
zijn broer Ad Verhees op maat bediende
om de voorzet doeltreffend af te ronden.
Vosmeer schiep zich in de eerste helft
meerdere goede kansen maar een schot
van Sjaak Istha werd door de paal ge-
in sporthal Tholen op maandagavond
van half zeven tot acht uur, zowel
dsames- als herenteams.
Tel. 01665-2585 liefst tussen zes en half
Advertentie I.M.
In het Smalstad jeugdtoemooi voor B-
junioren dat zaterdag werd gehouden op
de terreinen van Smerdiek, zijn de B-
junioren van het Zuid-Bevelandse
Kloetinge als overwinnaars uit de bus
gekomen. In de eindstand eindigde het
Rotterdamse T.D.C. op de tweede
plaats, Kogelvangers uit Willemstad
werd derde, de vierde plaats was voor
Meto uit Hoogerheide, Smerdiek BI
bezette de vijfde. Klundert werd zesde,
nummer zeven was Smerdiek B2, Din
teloord werd achtste, D.V.O. uit Roos
endaal werd voorlaatste en W.I.K. uit
Kerkwerve werd tiende. De uitslagen:
Poule A: Smerdiek Bl-D.V.O. 5-1, Ko-
gelvangers-W.I.K. 2-0, T.D.C.-Smer-
diek 1-0, D.V.O.-Kogelvangers 0-2,
W.I.K.-D.V.O. 1-1, Kogelvangers-
T.D.C. 0-2, D.V.O.-T.D.C. 0-5, Smer
diek Bl-W.I.K. 6-2, T.D.C.-W.I.K. 7-0
en Smerdiek-Kogelvangers 0-2. T.D.C.
en Kogelvangers waren een ronde ver
der.
Poule B: Smerdiek B2-Meto 1-1, Klun-
dert-Dinteloord 0-0, Kloetinge-Smer-
diek 3-0, Meto-Klundert 1-0, Dinte-
loord-Meto 0-3, Klundert-Kloetinge
0-2, Smerdiek-Dinteloord 1-1, Kloetin-
ge-Meto 5-0, Smerdiek-Klundert 1-5,
Kloetinge-Dinteloord 4-0. Kloetinge en
Meto mochten verder. In de strijd om de
3e en 4e plaats versloeg Kogelvangers
Meto met 1-0. Kloetinge won in de fi
nale met 1-0 van T.D.C, zodat de beker
toch nog in Zeeland bleef,
wedstrijden:
Smerdiek-VES 0-0, Smerdiek 2-VES 2
0-6, Smerdiek 3-Krabbendijke 3 4-2,
Smerdiek 4-Krabbendijke 4 3-1, Tho
lense Boys Al-Smerdiek Al 5-3 en
Steenbergen C2-Smerdiek C2 4-1.
keerd en een afstandschot van Kees
Timmermans Szn. ging rakelings langs
de paal. Ook in de aanvang van de
tweede helft kreeg Vosmeer een aantal
mogelijkheden maar Andrê Aamoudse
schoot over na goed aangeven van Frans
en Ad Verhees schoot rakelings naast.
Na een kwartier spelen kwam Bavel op
gelijke hoogte door een frommeldoel-
punt van Ton Bogers, waarna ze binnen
een kwartier de wedstrijd helemaal in
hun voordeel beslisten. Eerst maakte
Toon v.d. Velde met een mooi schot 1-2
waarna Toon Marijnessen na een solo
voor 1-3 zorgde. Peter Marijnessen
zorgde met een hard schot voor 1-4 en
een solo van Toon van der Velde werd
met een vijfde doelpunt bekroond. Vos
meer mocht hierna nog wel veel op de
Bavel-helft vertoeven, maar de verdedi
ging van de Brabanders had de zaak
goed gesloten. De strafschoppen leverde
met 5-4 de troostprijs op voor Vosmeer.
De reserves deden het ook nu weer goed
en wonnen met 3-1 van Bavel 2. De
gasten namen al spoedig een voorsprong
door Henk v.d. Velde, maar Frank
Timmermans schoot nog voor rust zijn
ploeg naar gelijke stand. Na de thee was
Vosmeer beter en Timmermans wist met
zijn tweede doelpunt Vosmeer op voor
sprong te schieten. A<j van Treyen
maakte het karwei met een derde doel
punt definitief af. De strafschoppen
werden door Bavel met 3-5 beter geno
men. Vosmee 4 had aan een doelpunt
van Gerrie Schot genoeg om de zege in
de uitwedstrijd tegen het Halsterse
V.V.C. naar zich toe te trekken. Dit ge
beurde reeds in de eerste helft waarna
men de zaak goed gesloten hield. Vos
meer 3 zag zijn oefenwedstrijd afgelast
alsook de Vosmeer-dames die Borgvliet
op bezoek zouden krijgen. Zij hadden
echter een alternatief met een uitwed
strijd tegen Terheyden, die met 1-2 werd
gewonnen. Deze stand was al bij de rust
bereikt en Anita Goedegebuure scoorde
beide doelpunten.
Smerdiek speelde dinsdagavond met 1-1
gelijk tegen Steenbergen. De reserves
verloren met 2-3 en het vierde elftal
moest eveneens de winst thuis uit han
den geven met 2-4. Het derde team
speelde evenals het standaardelftal in
Steenbergen en met 6-2 was de winst
duidelijk voor de thuisclub.
Met aan beide zijden nog wat gehaven
de ploegen, werd dinsdagavond toch
leuk geoefend tussen tweede klasser
WHS en derde klasser Tholense Boys.
Allebei kampioen, dus straks gezamen
lijk op avontuur in een nieuwe klasse.
Naar gewoonte begonnen de gasten fel
en ze kregen ook de openingstreffer op
hun naam. Vooral het directer Thoolse
spel was daarvan de oorzaak, terwijl de
groen-witten te weinig breedtespel lie
ten zien. In de tweede helft kwam dat er
wel van en uiteindelijk domineerde de
thuisclub ook. Tegen het eind schoot Jan
v.d. Vlies in de vlucht nog tegen het
hout. De verraste Wim Fase zou geen
verhaal hebben gehad, de lat wel. De
voorsprong van de thuisclub was toen
echter al uitgegroeid tot 4-1 met doel
punten van Theo Moerland, Peter
Scherpenisse, Jan Burgers en een actieve
Henk Vermaas. Het manmoedige
Thoolse verweer was er tot het eindsig
naal. Vanavond is er voor Vosmeer een
extra oefenpartij tegen H.S.C. in Heerle.
Zaterdag om half drie thuis Apollo voor
het nederlaagtournooi.
De aangekondigde oefenwedstrijden
van WHS 4 en 5 tegen Steenbergen gaan
zaterdag niet door.
Het Sint Philiplandse Noad toonde zich
afgelopen zaterdag in de eerste helft op
het Sint Annalandse sportveld tegen
WHS 2 feller en directer in het aanvals-
spel. Daardoor moest Kees Goedege
buure ook tweemaal vissen, maar deze
behoorlijke achterstand bleek voor de
thuisclub niet onoverkomelijk. Al voor
de tijd was duidelijk, dat er technisch bij
de groen-witten wat meer in zat. Noad
compenseerde dat echter door vechtlust.
Aanvallend zat de thuisclub nog wat te
klungelen, maar het zat er toch wel in
dat de zaken rechtgetrokken konden
worden. Na een frommeldoelpunt van
Nico Hage was er een uitstekende vrije
trap van Bram Rijnberg, zodat kort na
het begin van de tweede helft de partijen
weer op gelijke hoogte werden gebracht:
2-2. Vanaf die tijd bleek Noad zijn kruit
te hebben verschoten en liep de thuis
club via Nico Hage en Jo Ridderhof uit
tot 5 - 2.
WHS 3 had de handen vol aan Noad 2
en won met 1 - 0. De partij tussen Hal
steren 4 en WHS 4 eindigde 0 - 0 en
zaterdag won WHS 4 van competitiege-
noot SPS 3 met 1-3.
ALLE SOORTEN
Zuid-Oostsingcl 43 Tel. 34368
BERGEN OP ZOOM
advertentie IM
Beiden zullen na vele goede klasserin- ronde weer piekfijn voor elkaar dankzij
gen de Thoolse wielersupporters niet de medewerking van middenstand,ge-
willen teleurstellen. Ook Martin v.d.
Jagt uit Oud-Vossemeer zal zeker pro
beren om voorin te eindigen, zoals ook
Dirk Uijl uit Poortvliet zijn goede pres
taties van de laatste weken wil voortzet
ten. Als pech hem niet achtervolgt, zal
ook Dirk voorin te vinden zijn.
Bij de tachtig renners - het maximum
aantal - die door burgemeester E.Bae-
rends worden weggeschoten, zijn Toon
v.d.Steen uit Bruinisse, die tot het laatst
toe in de selectiegroep voor het wereld
kampioenschap was opgenomen. Ver
der Chris Hollemans uit Bergen op
Zoom, die de laatste weken overwinning
na overwinning behaalt. De Belgische
kampioen bij de brandweerlieden, Sjaak
Verbrugge, zal zeker voorin te vinden
zijn. Wie in Tholen ook best zou willen
winnen, is Wim de Waal uit Axel, die
nog weinig succesvol was met zijn val
partij in St.Maartensdijk. Met de andere
coureurs van de Zuidwesthoek zal hij
proberen om vrijdagavond de beker en
de bloemen mee te nemen. Iemand die
lief(winnaar in 1980) en leed(enkele ja
ren eerder in de moddersloot) in Tholen
meemaakte, Henk de Jongh uit Goes,
zal zich ook vooraan willen manifeste
ren. Andere sterke coureurs zijn vrij
dagavond Wim de Wilde, Theo Appel
doorn, Charles Dietvorst, Gerrit van 't
Geloof, de gebroeders St.Nicolaas, Kees
Spaans en vele anderen.
Wim Evertse en Jan van 't Hof hebben
de organisatie van de zevende amateur-
meente,politie,Rode Kruis.motorclub
Tikkie Truch en de werkploeg van
coordinator Jaap Schot.
Het parcours van de wedstrijd over 80
km(40 ronden) loopt weer door de bin
nenstad. Net als de laatste jaren zal deze
route weer een hele klus zijn voor de
renners. Vanaf de start in de Molen
vlietsestraat rijdt men naar de Oude-
landsestraat, Oudelandsepoort en het
Zuid Oudaan, waar de coureurs over
kinderkopjes moeten. Via het Herten
kamp komt men dan op het supersnelle
asfalt van de Ten Ankerweg om tenslot
te in de Molenvlietsestraat terug te ke
ren. Met goed weer een snel parcours,
maar met slecht weer erg moeilijk. Het
wielercomité hoopt, dat vele Tholenaren
het parcours op 28 augustus zullen be
volken om van goede sport te kunnen
genieten.
Thijs Fase was in Heikant heel dicht bij
de overwinning toen hij drie ronden
voor het einde alleen ontsnapte. Wim de
Waal zette echter de achtervolging in en
wist Thijs in de laatste ronde te bereiken,
waardoor de overwinning aan de neus
van Fase voorbij ging. Niettemin een
goede tweede plaats.
Nu de vakanties ten einde lopen neemt
ook het aanbod van wielerwedstrijden af
en dan met name op doordeweekse da
gen.
Vrijdag 21 augustus was er een wieier-
feest in het West-Brabantse Huybergen
met in het voorprogramma amateurs
over slechts 65 km. waarin Henny
Roovers eerste werd in 1.39.12; De
Tholenaren v.d. Jagt en Uyl reden in
deze avondwedstrijd hun rondjes mee in
het peloton en eindigden buiten de eer
ste twintig prijzen.
Zaterdag 22 augustus reisde Nap Hage
naar het Zuid-Hollandse Barendrecht
en ging van start voor 90 km. waarin
weinig uitvallers waren. In een felle
massaspurt noteerde de jury Hage op
een dertiende plaats. De zusjes Hage
waren aktief in het Belgische Aalst voor
60 km. met Jenny de Smet als eerste en
Bella op een vijfde plaats terwijl Heieen
naar een vijftiende prijs fietste.
Op uitnodiging van een comité in
Duinkerken was een Hollandse dame
safvaardiging present in een 60 k km.
koers met wederom Jenny de Smet als
eerste. Conny Petterson (Sint-M-
dijk)was tweede en Bella Hage (3) met
Heieen (4) maakten het Nederlands
succes compleet.
Zondag stond de ronde van De Heen op
de kalender met een omloop van onge
veer 5 km. door het winderige polder en
dijklandschap rondom dit Steenbergse
kerkdorp. De nieuwelingen Iz. Hage -
Schetters - Van Dijke hadden geen suc
ces in deze veel krachten vergende
koers, doch eerstgenoemde reed zijn af
stand uit in het peleton. Schetters en van
Dijke werden achteruit geworpen door
een lekke band en een valpartij. In de
amateurs-categorie ontstond een grote
groep met daarin de kanshebbers voor
de zege waaronder Nap Hage. Verbrok
keld kwamen groepen over de finish en
de goed functionerende jury plaatste
Hage op een correkte tiende plaats. Dirk
Uyl kon niet voluit gaan wegens een
lichte verkoudheid en verliet De Heen
vroegtijdig na 60 km.
Morgen (vrijdag) is de slotwedstrijd van
het Thoolse seizoen. Verder zijn er acti
viteiten in Oost-Souburg (29 aug.) -
Achtmaal (3 sept.) - Rotterdam (5 sept.).
De jeugd
commissie van WHS organiseerde za
terdag het jaarlijks terugkerend
A.J.Soeterstoernooi voor A-junioren.
Een druk bezet toernooi met veel nieu
we gezichten. Zo waren er SVH uit Hei-
nenoord, NEO '25 uit Sprang-Capelle,
NSW uit Numansdorp, Jeha uit Bre-
da(winnaar vorig jaar), Krabbendijke
en Roosendaal. Apollo uit 's Graven
polder was verhinderd. Hun plaats op
het toernooi werd ingenomen door de
Bl-junioren van WHS, die zich uitste
kend weerden. Er werd in 2 poules van 4
ploegen gespeeld. In poule A was NSW
heer en meester. Het team werd met 6
punten uit 3 wedstrijden le in die poule.
Hierdoor waren ze automatisch in de fi
nale beland. In poule B was het een
spannende strijd. Bij het ingaan van de
laatste wedstijd in de voorronden had
NEO 3 punten, WHS 3 punten en SVH 2
punten. WHS moest aantreden tegen
NEO en bij een overwinning waren ze
verzekerd van de finaleplaats, maar ze
sprongen nogal slordig met de kansen
om. Het werd 1-1. SVH won met 4-0
van WHS BI. Met een beter doelsaldo
zat SVH in de finale. De finale werd
door NSW met 1 - 0 gewonnen. Krab
bendijke werd 3e na een 3-0 overwin
ning op WHS en NEO won de strijd om
de 5e en 6e plaats van Roosendaal met 1
- 0. Jeha eiste een vierde plaats voor zich
op na een 4 - 0 overwinning op WHS B1
1. NSW, 2. SVH, 3. Krabbendijke, 4.
WHS, 5. NEO, 6. Roosendaal, 7. Jeha en
8. WHS BI. Ere-voorzitter A.J.Soeters
reikte de spelers na afloop de prijzen uit
en prees hen voor de inzet en de organi
satie voor het goede verloop. Er was ook
nog een dankwoord voor de fluiters. Het
was een plezierig en geslaagd toernooi.
Verdere uitslagen: Noad-BWR 2-1,
WHS 2-Noad 1 5-2, WHS A-METO A2
14-2, WHS D2-NVS D2 1-6, WHS F-
NV8 F 1-5, NVS B2-WHS B 2 1-0, WHS
El-SPS El 4-4, NVS E2-WHS E2 0-1,
Krabbendijke Bl-WHS BI 0-0, WHS
C-Stavenisse C 3-1, METO Bl-WHS B2
10-2, WHS Dl le plaats toernooi Ril-
landia, evenals WHS El, Borgvliet D3-
WHS D2 1-7, Borgvliet E2-WHS E24-1.
Het woord gymnastiek is afgeleid van het Griekse gumnasion. Dit was de plaats waar
de Grieken naakt (gumnos naakt) hun lichaam oefenden. Naast spraakkunst en
muziek was het een hoofdbestanddeel van het onderwijs.
Het oefenen van het lichaam is echter veel ouder. Het spelende kind imiteert de
volwassene. Hij oefent zo onbewust zijn lichaam als voorbereiding op de eisen van het
leven. Men kan zijn lichaam oefenen voor de strijd om het dagelijks bestaan (jacht en
oorlog). Lichaamsoefeningen kunnen ook een religieuze betekenis hebben (dans).
Het is dus al zo oud als de mensheid is. De huidige lichamelijke opvoeding is gericht
op de geestelijke vorming en de bevordering en het behoud van de gezondheid en
behendigheid. De betekenis van de gymnastiek nam toe naarmate de maatschappij
meer verstedelijkte en de lichaamsbeweging in het arbeidsproces éénzijdiger werd.
Aan het eind van de 18de eeuw en het begin van de 19de eeuw krijgt men opnieuw
belangstelling voor de gymnastiek. Eén van de eersten is Pestalozzi. Volgens hem kan
de gymnastiek meewerken aan de verheffing van het gewone volk dat in armoedige
.omstandigheden verkeerde. Ook in Duitsland wordt lichamelijke opvoeding geprop
ageerd. Hier ligt het accent echter op de weerbaarheid. Dit ais reactie op het feit dat
Napoleon het sterk verdeelde Duitsland onder de voet liep. Na de val van Napoleon
rijst er verzet tegen de (politieke) turnverenigingen. Dit wordt zo sterk dat deze in een
groot aantal staten werden verboden uit angst voor het nationale bewustzijn dat van
deze verenigingen uitging.
C.P. van Rijssel en E. Quist. Aan het
eind van het jaar telde Olympia 20 wer
kende leden en 43 donateurs.
Ruim een halfjaar na het begin was men
met de oefeningen zover dat de eerste
uitvoering kon worden gegeven. Deze
vond op 15 januari 1902 plaats in de
bewaarschool. Na de Olympiamars ver
zorgd door stafmuzikanten van het 3de
regiment infanterie te Bergen op Zoom
ging het scherm omhoog en zag het pu
bliek de leden in uniform. Eerst bood de
weduwe Moelker het door haar ge
schonken vaandel aan, waaraan me
vrouw Wiers de eerste medaille hechtte.
Daarna vonden diverse oefeningen
plaats, zoals brug-, staaf- en vrije oefe
ningen, rekturnen, vrije pyramides en
jaardag van de Koningin trad Olympia
afwisselend op met het fanfarecorps
Concordia op de Markt. In 1904 werden
de gymlessen naar de woensdagavond
verschoven, terwijl de jongste leerlingen
op dinsdagavond les kregen. M.M. van
Rijssel, W. van Duivendijk, W. de Korte
en Iz. Lindhout volgden vóórturnlessen
te Roosendaal, Bergen op Zoom en an
dere plaatsen. Zij moesten de direkteur
met (Je oefeningen helpen en vervingen
hem wanneer hij afwezig was. Olympia
deed ook mee aan de gewestelijke uit
voering te Bergen op Zoom, waar de
vereniging de 4de prijs voor de plaat
soefeningen behaalde.
Ook in het volgend jaar werden prijzen
gewonnen. De meisjes-afdeling werd
echter in verband met de geringe be
langstelling opgeheven, doch werd in
1906 weer opgericht. Hierna heeft
In Nederland waar tussen de Belgische
opstand (1830) en de laatste wereldoor
log geen oorlog is geweest, heeft men in
tegenstelling tot andere Europese lan
den nauwelijks aandacht aan de weer
baarheidsgedachte besteed.
In het midden van de vorige eeuw is, in
navolging van Duitsland, de school-
gymnastiek ingevoerd. De Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen heeft hierop
veel invloed gehad.
Een aantal Nutsdepartementen (afde
lingen) richtten Nutsgymnastiek-scho-
len op waarvan er in 1857 reeds 30 wa
ren.
Voor de opleiding aan deze scholen wa
ren veelal alleen gepensioneerde onde
rofficieren beschikbaar, die op de mili
taire gymnastiekscholen waren opge
leid. Ook later werden veel oud-militai
ren gymnastiekleraar. In 1863 wordt de
gymnastiek op de middelbare scholen
verplicht gesteld. Vijf jaar later werd het
Koninklijk Nederlands Gymnastiekver-
bond opgericht. Deze vereniging legde
zich onder meer toe op het beoefenen
van de gymnastiek, atletiek, 'spel,
zwemmen, wandelen en volksdansen.
Doordat de vereniging- en de school-
gymnastiek vaak door dezelfde leraar
werden geleid, is er weinig verschil tus
sen beiden.
De Nederlandse lichamelijke opvoeding
heeft wat betreft de ontwikkeling van de
stelsels vrij nauwkeurig de ontwikkeling
in Duitsland gevolgd. Het Duitse tur
nen, dat veel van toestellen gebruik
maakte, heeft hier echter nooit zo'n op
gang gemaakt. Evenmin heeft de
Zweedse gymnastiek algemene uitbrei
ding gevonden. Dit laatste stelsel, waar
bij weinig toestellen werden gebruikt,
werd in Zwedei\ gebruikt om de volks
gezondheid op een hoger plan te bren
gen.
De oprichting van de gymnastiekvereni
ging Olympia te Tholen is een gevolg
geweest van de propagandauitvoering
van de gymnastiek- en schermvereniging
"Uitspanning door Inspanning" (Udi)
onder leiding van direkteur G. Wiers,
gymleraar te Bergen op Zoom. Onge
twijfeld is deze laatste, die ook gymleraar
was aan de Rijksnormaalschool (oplei
dingsschool voor onderwijzers) te Tho
len, de initiatiefnemer geweest. Het op
treden van de Bergse vereniging werd
mede mogelijk gemaakt door de Tholen
se rederijkerskamer "Door Oefening
Volmaakter" (D.O.V.), die 15,- subsi
die gaf voor het optreden, dat op woens
vereniging moest echter wel de inrich
ting van de gemeentelijke gymnastiek
zaal betalen en nieuwe toestellen kopen,
zoals ladders, ringen, klimpalen, tou
wen, bok- en zweefmolen. Dit materiaal
werd ook door de lagere school en de
Ulo gebruikt. Ook moest de vereniging
de schoonmaakster betalen.
Het eerste decennium werd gevierd met
een tweetal uitvoeringen. De publieke
belangstelling voor de uitvoeringen was
echter maar matig. Dit was ook zo in de
volgende jaren.
De Eerste Wereldoorlog had ook voor
Olympia gevolgen. Verschillende leden
werden gemobiliseerd. Doordat de be
waarschool werd gebruikt als huisves
ting voor de Belgische vluchtelingen,
waren er in 1914 zes weken geen oefe-
Olympia. Dat jaar werd op aandrang
van het gewest Zeeland van de N.G.V.
koninklijke goedkeuring aangevraagd.
De verenigings-statuten werden bij K.B.
van 26 maart 1919, nr. 57 goedgekeurd.
Het schermen wordt in deze statuten
niet meer genoemd. In deze statuten
werd het bonds-tenue als uniform vast
gesteld.
In de twintiger en dertiger jaren doet
Olympia regelmatig mee aan geweste
lijke uitvoeringen. Men gaat zelfs over
de landsgrenzen, zoals in 1923 toen het
bondsfeest in het Belgische Borgerhout
werd bezocht.
Het 25-jarig jubileum werd in 1926 ge
vierd op een feestavond, waar gymoefe-
ningen werden afgewisseld met mu
zieknummers uitgevoerd 'door het
Bronnen:
J. Kugel. Geschiedenis van de
gymnastiek. 1973. W.A. Heckeren
A.C. Heyn. Geschiedenis der li
chaamsoefeningen van de oudheid
tot heden. 1924. Archief van de
gymnastiekvereniging Olympia.
1901-1973. Ierseksche en Thool-
sche Courant 1901 en 1902.
dagavond 6 februari 1901 werd bepaald.
De leden van deze vereniging konden
hierdoor gratis naar de voorstelling in de
bewaarschool (later de ulo; werd dit jaar
afgebroken) aan de Markt.
De uitvoering werd een succes. De zaal
was vol met een aandachtig publiek. Een
aantal nummers werd luid toegejuicht
aldus het verslag van D.O.V. De uitvoe
ring werd besloten door een bal in de zaal
van W. Moelker, dat tot in de vroege
ochtend duurde.
Men was in Tholen voor de gymnastiek
gewonnen. Spoedig na het optreden
kreeg de eerdergenoemde G. Wiers van
het gemeentebestuur vergunning om op
zaterdag van 5 tot 21 uur gymnastiek
onderwijs te geven in het achterlokaal
van de bewaarschool. Hij mocht ook de
gymtoestellen van de Rijksnormaal
school gebruiken, evenals de kachel en
de gasleiding. Dit laatste om het lokaal
te verlichten. Het besluit om een vereni
ging op te richten werd op 22 april 1901
genomen op een door 9 personen be
zochte vergadering. Het eerste bestuur
bestond uit voorzitter W.C.G. Kosters,
H. de Groot, secretaris-penningmeester,
de commissarissen C.M. van Rijssel en J.
Hekkert en het lid C. Geleynse. De con
tributie werd op 10 cent per week of
5,20 bepaald. Het aanschaffen van een
kostuum door de leden was niet verp
licht. Het doel van de nieuwe vereniging
was de ontwikkeling van het lichaam
door de beoefening der gymnastiek en
het schermen.
De vereniging werd genoemd naar het
brede ruime dal Olympia in het land
schap Elis in het westen van de pelopo-
nesus in Griekenland, waar van de 9de
eeuw vóór Chr. - 394 na Chr. de Olym
pische spelen plaatsvonden. Dit Olym
pia is weer afgeleid van de naam van de
hoogste berg in Griekenland, Olympus,
waar de woonplaats was van de Griekse
oppergod Zeus, ter ere van wie ook de
spelen werden gehouden. (Deze open
bare volksspelen werden indertijd op
raad van het Delphisch orakel ingesteld
om een einde te maken aan oorlogen,
partijschappen en epidemieën, waaraan
het oude Griekenland ten prooi was ge
vallen. De spelen moesten een soort
verenigingsband tussen alle Griekse
staten scheppen. De Olympische spelen
werden in 1896 opnieuw ingesteld.)
Op 4 mei 1901 begon direkteur Wiers
met gymlessen aan een drietal groepen.
Naast een hoofdafdeling w^s er een
groep jongens tot 12 jaar en een groep
van 12 tot 16 jaar. Nog in hetzelfde jaar
werd een damesafdeling opgericht door
De gymnastiekvereniging
Olympia te Tholen
voltigeren (kunstige sprongen met het
paard). Men was enthousiast. Op aan
drang van het publiek moesten de sto-
koefeningen van de dames zelfs na de
pauze worden herhaald. De oefeningen
werden afgewisseld met komische voor
drachten door de leden Hekkert en de
Korte met pianobegeleiding van mej.
van Rijssel. Na afloop kon men in de
bovenzaal van Moelker de Polka, Wals,
Quadrille, Pas de Quatre en de Was-
hingtonpost dansen op de muziek van
de stafmuzikanten.
Het tweede optreden vond op 6 juni
plaats na afloop van de paardenmarkt.
Nu werden de oefeningen afgewisseld
met muziek van de stafmuzikanten. Op
1 september ter gelegenheid van de ver
Olympia een aantal jaren met wisselend
succes een meisjesafdeling gehad.
De vereniging kocht de eerste jaren ook
toestellen. Het eerste toestel was een
parterrerek, dat gedeeltelijk werd be
taald uit de opbrengst van een loterij.
Later kocht men nog een cocosmat, een
rekstok en 8 fleuretten of schermdegens
in 1915. Knotsen, die gedeeltelijk door
direkteur Wiers werden betaald zijn in
1917 aangeschaft. In 1921 werd in de be
waarschool aan de Markt de nieuw op
gerichte Uloschool ondergebracht. Bij
de school kwam een nieuw gymlokaal
dat aan Olympia in gebruik werd gege
ven met een subsidie van f 150,-. De
ningen mogelijk. Ook direkteur Wiers,
in garnizoen te Bergen op Zoom, kon
niet altijd komen. M. van Rijssel werd in
deze tijd direkteur. Aart het eind van
deze oorlog werd een uitvoering in ver
band met de kolenschaarste afgelast.
Een andere uitvoering vond plaats met
carbidverlichting in plaats van gaslicht.
Ook voor de viering van het derde lus
trum in 1916 was er slechts een matige
belangstelling. Een jaar later werd de
adspirantenafdeling opgeheven en wa
ren er nog maar 16 werkende leden. Het
aantal donateurs bleef zakken.
Na de oorlog komt er een opleving. Het
aantal leden stijgt en de adspiranten-af-
deling werd weer opgericht. In 1919 wa
ren er 11 heren, 19 dames en meisjes, 17
adspiranten en 36 donateurs lid van
Thoolsche Kamermuziekensemble en
voordrachten. Op 1 mei van dat jaar
werd de door de Thoolse burgerij ge
schonken vlag door mevrouw L. Wagt-
ho-Regers aangeboden, daarna waren er
demonstraties van de beste leden van
Olympia en de verenigingen uit Bergen
op Zoom en Zierikzee. De dag daarna
werden kringwedstrijden gehouden, 's-
middags defileerden de verschillende
deelnemende gymverenigingen door
Tholen, waarna er een optreden op de
Markt was. 's-Avonds was er een bal.
Men houdt zich deze jaren ook bezig
met wandelmarsen. In 1927 werden
hierbij voor het eerst trommels gebruikt.
Helaas is er weinig bekend van de ver
enigingsactiviteiten uit de dertiger jaren.
Dit deel van het archief is in de laatste
wereldoorlog vernietigd. Er werden te
veel inlichtingen gevraagd waar de
Duitsers niets mee te maken hadden. In
deze jaren werden de lessen stopgezet en
werd Olympia officieus ontbonden.
Na de bevrijding heeft men de vereni
ging nieuw leven ingeblazen. Het was
het werk van voorzitter C. Amsing, se
cretaris W. Comelisse en direkteur
(sinds 1923) C. Bijl.
Het ledenaantal steeg snel, in het bij
zonder gaven veel dames en meisjes zich
op. Men was zo enthousiast voor de
gymnastiek dat men op een zaterdag
middag met vrachtauto's naar Oud
Vossemeer trok, een mars door het dorp
maakte en een demonstratie gaf. Het
gevolg was de oprichting van Spido.
In deze jaren nam Olympia regelmatig
deel aan wedstrijden in Zeeland. Onder
andere in 1949 in Sas van Gent, Wolp-
haartsdijk en Middelburg. De dames en
meisjes zestallen behaalden daar een
aantal eerste en tweede prijzen.
Het jaar daarvoor had Olympia meege
daan aan de viering van het 80-jarig be
staan van het Koninklijk Nederlands
Gymnastiek Verbond te Arnhem. Aan
de rytmische oefeningen deden daar
22000 turners en turnsters mee. De ver
eniging bleef groeien. In 1950 was het
aantal kleuters zo sterk gestegen, dat de
direkteur assistentie nodig had. De ge
meente kreeg dat jaar van de vereniging
een subsidie van 100,— voor de aan
schaf van turntoestellen. Het gebruik
van het gymlokaal aan de Venkelstraat
was voor de vereniging gratis. In het be
gin van de vijftiger jaren zoekt de har
monie Concordia samenwerking met
Olympia om samen tot oprichting van
een tamboercorps te komen. Dit werd in
1953 opgericht. Na moeilijkheden is de
samenwerking in 1956 verbroken. Aan
het eind van de vijftiger jaren was M.
Meerman voorzitter. Deze werd in 1964
opgevolgd door de huidige voorzitter J.
van de Heuvel. W. Comelisse, die in de
loop der jaren alle bestuursfuncties had
bekleed, neemt dat jaar na ruim 50 jaar
afscheid van de vereniging. In deze jaren
was W. van der Linde penningmeester.
Andere bestuursleden waren de heren J.
Duijzer, P. Quist en A. Reyerse en de
dames Vijfwinkel, secretaresse en J.
Schot-Schot, J. Piersens was leider.
Na de bouw van het nieuwe gemeente
lijke gymnastieklokaal aan de Zoekweg,
verliet de vereniging in mei 1966 het
vertrouwde oefenlokaal aan de Venkel
straat. Wat ruimte en inrichting betreft
was het een enorme verbetering. Het
had echter een verhoging van de contri
butie tot gevolg, omdat er nu huur be
taald moest worden. Een ander nadeel
was dat een aantal ouders vonden dat de
gymzaal in het donkere jaargetijde te ver
weg lag voor hun jonge kinderen. Dat
jaar werd het 65-jarig bestaan gevierd in
samenwerking met de andere gymnas
tiekverenigingen op Tholen. Olympia
had toen ongeveer 120 leden. Een ander
hoogtepunt uit de zestiger jaren is onge
twijfeld het bezoek aan Soestdijk in
1968, waar Olympia met drie bussen
naar toe is geweest. Met nieuwe unifor
men heeft de vereniging daar een bloe
menhulde aan de koningin gebracht. In
1970 werd hef aantal van 200 leden be
reikt. Het was voor het bestuur aanlei
ding een nieuw embleem in te voeren.
Bestuurlijk gezien was het een moeilijke
tijd. Er waren nogal wat bestuurswisse
lingen. Het aantal bestuursleden zakte
zelfs tot drie. Ook het vinden van goede
technische leiding viel niet mee. Men
kwam de moeilijkheden echter te boven.
Het aantal leden bleef stijgen. Eind 1973
waren dit er reeds meer dan 250. Nu
tachtig jaar na de oprichting telt Olym
pia ongeveer 350 leden verdeeld in 22
groepen, die door één leider, zes leids
ters en 7 assistenten in de recreatie- en
wedstrijdgymnastiek worden geoefend
gedachtig de lijfspreuk van het Kon.
Ned. Gymnastiek Verbond Mens Sano
in Corpore Sano, een gezonde ziel in een
gezond lichaam.
J.P.B. Zuurdeeg
gemeentearchivaris