'De Vier Winden' St.Annaland
in z'n eentje gerestaureerd
BROEK
c»o:
Ger. Gemeente Poortvliet
heeft flink
verenigingsgebouw
BOUMAN POTTER
mzMwtw
Werkloosheid 6,3% mannen en
18% vrouwen
Tien jaar
Donderdag 16 juli 1981
37e Jaargang no. 36
Dore's 39 cent
L.A.Verhage uit Poortvliet leeft voor de molens
Maalvaardig
Aandrijving uniek
Lid "Vereniging
Goud-en
Zilversmeden
v
A
0
Woensdag braderie
in Scherpenisse
Lage rente
Waardering
Molenstraat tel. 01662-445 Poortvliet
Eendrachtbode Postbus 5
4697 ZG Sint-Annaland
Telefoon 01665-2752. Telex 54520.
Het enige nieuwsblad voor de streek Tholen
en Sint-Philipsland, waarin opgenomen de
Thoolse Courant en het Advertentieblad.
Verschijnt donderdag.
Postrekening 1 2 44 07
Bankrekening 30 30 05 556.
Abonnement ƒ15,50 per halfjaar, per jaar
30,—Per post 37,50 per jaar.
Losse nummers 0,80.
Opgave advertenties voor dinsdag 16.00
uur.
Advertentieprijs 0,29 plus btw per mm
Spierinkjes t/m 20 woorden ƒ6,50 contan-
tinclusief btw. Op rekening ƒ7,50.
Hoofdredacteur G. Heijboer.
Zover zijn we nog niet over tijd, na bij
zonder drukke weken voor de grote uit
tocht begon, om nog niet even stil te
mogen staan bij het feit, dat sinds 1 juli
1971 iedere Thoolse burger, gemeente
bestuurder en ambtenaar het moest
doen met een heringedeeld gebied. Er
was van onderaf niet om gevraagd. Het
werd van bovenaf opgelegd, al werd het
diplomatiek in provinciale schoenen
geschoven. Dat doet er allemaal ook niet
zoveel meer toe, want in tien jaar heeft
ieder met die nieuwe situatie wel leren
leven. Het zou niet meevallen, het aantal
burgers de kost te moeten geven, die van
die hele herindeling nauwelijks weet
hebben of het langs de kouwe kleren
laten afglijden. De rijksoverheid was
trouwens na de toch ingrijpende beslis
sing voorzichtig, want tegelijk met de
centralisatie werd decentralisatie ge
propageerd. In de veronderstelling, dat
je het ene kunt doen, zonder het andere
na te laten. Wat achteloos werd de basis
van schaalvergroting weggemoffeld,
want schaalvergroting, herindeling,
houdt centralisatie in. Dat een Thoolse
herindeling vlekkeloos kon verlopen,
lag meer aan het feit dat men in deze
regio vrijwel niet te maken kreeg met
revolutionaire elementen, dan de groot
te van het enthousiasme. Veel meer met
burgers, die weliswaar hun eigen belang
in de gaten wilden houden, maar daaron
of daarvoor toch zeker niet anti-maat
schappelijk reageerden. Daar kwam nog
bij, dat de lagere overheid- inclusief de
ambtenaren - zich het vuur uit de sloffen
liepen om de overganspijn te beperken,
deze opmerking over de ambtenaren-
strook dan wel niet met wat Wim Kan er
over opmerkte. Toen er een protesttocht
in Den Haag was van stakenden ambte
naren. Hij zei inners, dat toen de paar
den met de politie niet voor, maar achter
de stoet liepen, anders waren ze niet om
vijf uur binnen geweest.
Feit is, dat op Tholen ook na 1971 veel
voor de gewone burger bij het oude
bleef. Zelfs Oud-Vossemeerse rechten
en gebruiken, waarvoor dan te voren
wat opgeblazen werd gevreesd, werden
niet aangetast. Daarmee is dan niet ge
zegd, dat alle burgers tien jaar later over
de herindeling staan te juichen. Met na
me niet omdat de herindeling toch wel
degelijk centralistische gevolgen had. In
Thoolse duidelijkheid gesproken: de
grootste kernen kwamen nog meer in de
lift. Als er na tien jaar nog sprake is van
controverse, komt dat niet omdat wordt
getornd aan het feit, dat veel beter ge-
zanenlijk iets kan worden gedaan dan
afzonderlijk, maar omdat de centrale
voorzieningen de kleine kernen voorbij
gingen. Dat is ons tienjarig gevecht ge
weest. Niet het zout op slakjes leggen
omdat we tegenstander van de herinde
ling zouden zijn, maar nuchter en zeker
constateren dat herindeling onont
koombaar decentralisatie inhoudt. Zo
kostte het vele kolomnen, eer bestuur
ders er van doordrongen waren, dat
woningbouwverspreiding behoud van
de kernen is en blijft. Juist rond de he
rindelingsdatum was er ln de grote ker
nen een bouwpiek. Halen wat te halen
valt, maar het gevolg was niet zelden
windeieren. Ze kunnen ons niet zomaar
overtuigen, dat in tien jaar bijvoorbeeld
Stavenisse - uiteraard wel afhankelijk
van het bestuur dat men wenste - geen
sportvoorziening of geen plezierbootha
ventje zou hebben gekregen. Zo min er
in tien jaar in verschillende andere dor
pen ooic die voorzieningen niet gekomen
waren, die er nu zijn. Immers, andersom
kan de worden gesteld. In sommige
plaatsen waren voorzieningen waar al
jaren op wordt gewacht allang gereali
seerd als men zelfstandig had kunnen
blijven. De rijksoverheid mag naar onze
mening best weten, dat het rendement
van de herindeling beperkt bleef. Be
perkt tot een paar onderdelen van de
eens zo lange reeks van te verwachten
voordelen. Anders mag de plaatselijke
overheid de pluim hebben, dat veel wat
maar mogelijk was ten bate van de bur
ger werd gedaan. Dat kon ook dankzij
de zeer gezonde financiële positie van de
heringedeelde gemeente Tholen.
Wel blijkt altijd, dat hoe dichter men bij
het vuur zit, hoe beter men zich warmt.
Daaraan kan zelfs een herindeling niets
veranderen.
St. Annaland, dinsdag 14 juli, dore I 36-
38, dore II 35, apart 25-36, drielingen
21-22, kriel I 73-78, kriel II 32, Gloria
40-43, Gloria bonken 85, premiere I 35,
bonken I 85, bonken II 70-85, Aminca I
39-43, bonken 68-85, aanvoer 400 ton.
Woensdag 15 juli, dore I 37-39, dore II
36, apart 30-36, drieling en 21, kriel I
75-81, kriel II 37-39, Gloria I. 35-40,
Gloria bonken 74, premiere I 35, pre-
niere II 33, bonken I 70, bonken II 50,
Aminca 33-52, bonken, 60-62, Lekker-
lander 32, aanvoer 395 ton.
St. Maartensdijk, dinsdag 14 juli, dore
34.- -39.-, Gloria 37.90, 38.80, dore drie
ling 21.20, gloria drieling 21.-, kriel
77.40, aanvoert 65 ton.
Woensdag 15 juli, dore I 38.- - 39.60,
dore II 33.60 - 38.-, Gloria I 32.- - 34.-,
Gloria II 27.- 32.-, Gloria bonken 61.10,
dore drieling 16.-, Gloria Drieling 22.22,
Kriel 82, aanvoer 75 ton.
Verhage is een familie waar het mole-
naarsbloed door d'adren vloeit. Met na
me bij dhr.L.A.Verhage uit Poortvliet
bruiste dat nog volop, toen hij in 1972
zijn zakelijke activiteiten beëindigde en
zich met volle energie aan de restauratie
van zijn in 1966 verworven molen 'De
Vier Winden' in St.Annaland wijdde. Op
woensdag 8 juli 1981 werd de in volle
glorie herstelde, ronde stenen boven
kruier met stelling uit 1847 opgeleverd in
het bijzijn van gemeentebestuurders, fa
milieleden en kennissen.
De nu zeventigjarige Verhage haalde de
- voor een leek - gevaarlijkste toeren uit
om in z'n eentje dé molen te restaureren.
Hij ziet er nu nog niet tegenop om vanuit
de kap een balk te schilderen en woens
dagmiddag klom hij nog met gemak in
de wieken om de zeilen te bevestigen
voor een ererondje van "De Vier Win
den". In de afgelopen jaren heeft meni
ge St.Annalander en bewoner van het
vlakbij gelegen bejaardencentrum de
Schutse zich afgevraagd, hoe Verhage
dat allemaal in z'n eentje klaarde. Vol
bewondering werden de vorderingen
aanschouwd.
Toen dhr.Verhage in 1966 de molen
overnam van dhr. G.J.Bre Breas, ver
keerde deze in desolate toestand. Er was
geen stelling meer, de kap was versleten
en regende door, spruiten, schoren en
staart verkeerden in een zodanige staat
dat deze vervangen moesten worden en
het hekwerk van de roeden moest in
verband met gevaar voor de omgeving
gesloopt worden. In de molen waren
vrijwel alle gaande werken en de zolders
verwijderd en vervangen door graanop-
slagsilo's.
In 1972 begon Verhage met de restau
ratie, waarbij hij eerst voorzieningen
trof tot behoud van de molen. Om 'De
Vier Winden' weer maalvaardig te ma
ken, werden maalstoelen, si"lo's en ele
vatoren verwijderd, de machinekamer
gesloopt, de ramen opengehakt, de stel
ling aangebracht, de roeden gerepa
reerd, het hekwerk aan de wieken ge
maakt en de windborden aangebracht.
Verder werden de stellingdeuren en de
ramen aangebracht, de lange en korte
spruit gestoken, die met de distel hand
matig in model zijn gebracht. De lange
en korte schoren en staart werden aan
gebracht, alsmede de kruihaspel gere
pareerd. Ook het kruiwerk werd her
steld, er werden nieuwe kapplanken en
bedekking aangebracht en de rooster-
zolder werd vernieuwd. De maal-, steen-
en kapzolder werden aangebracht, als
mede trappen geplaatst. De bonkelaar,
koningsspil en spoorwiel werden aange
bracht, er werden twee koppel stenen
gelegd, inclusief het aandrijfwerk, de
buil werd gemaakt en opgesteld en het
houtwerk en de muur werden enkele
keren geschilderd.
De werkzaamheden werden in 1976 on
derbroken door ziekte en overlijden van
mevr.Verhage en in 1979 wegens een
ongeval tijdens de restauratie. Het litte
ken is nog zichtbaar op het hoofd van
molenaar Verhage, die goed herstelde
om zijn werk af te maken.
"Hij knutselt graag met zaag, hamer,
enz. en daarom heeft hij in 1972 uit lief
de voor de molens en uit vrijetijdsbeste
ding de restauratie van 'De Vier Win
den' aangepakt", vertelde zoon A.Ver-
hage uit Dinteloord. Hij liet weten, dat
de voorvaderen in 's Gravenpolder,
Wissenkerke en Kerkwerve al molenaar
waren, totdat L.A.Verhage in 1942 de
molen 'de Korenaar' in Poortvliet kocht.
In 1966 kwam de molen aan de Bie-
rensstraat in St.Annaland daarbij. Na
het stopzetten van de zakelijke activitei
ten in 1972 begon de restauratie. De
St.Annalandse bevolking heeft dat erg
op prijs gesteld, zei dhr.A.Verhage. De
grote interesse en het medeleven werd
ook enkele keren financieel tot uitdruk
king gebracht. Bovendien heeft het Prins
Bernhardfonds en de ANWB door be
middeling van de vereniging De Hol
landse Molen een financiële toezegging
gedaan. Er is altijd nog at te vernieuwen
of te verbeteren, maar de restauratie is
nu toch afgerond, zei zoon A.Verhage in
een welkomstwoord tot de gasten, die
het resultaat kwamen bewonderen.
Vanaf de begane grond, waar vroeger
zelfs een paardestal was, ging het naar
de meelzolder, waar de unieke aandrij
ving was te zien. Volgens dhr.Verhage
was dit het enigste systeem in Neder
land. De reden was eigenlijk kostenbe
sparing, want toen hij op de steenzolder
een nieuw wiel moest hebben, kon hij
dat van een oude molenaar in Noord-
gouwe overnemen voor 200 gulden. Dat
was eigenlijk een te groot wiel, waardoor
de stenen in 'De Vier Winden' te hard
zouden lopen, maar een nieuw wiel
kostte wel 2000 gulden. Daarom werd er
een vertraging ingebouwd, waardoor
een unieke aandrijving ontstond. Na de
steenzolder, werden ook de luizolder en
de kapzolder beklommen om de hele
restauratie van a tot z te kunnen zien.
Wethouder C.J.Moerland stak zijn be
wondering niet onder stoelen of banken.
"U hebt uw hele liefde voor molens in
De molenaar van de nieuwe molen in
St.Annaland(de pas gerestaureerde 'De
Vier Winden'),dhr.L.A.Verhage, geeft
een van de wieken een duwtje, gadege
slagen door de molenaar van de oude
molen in St.Annaland, dhr.C.Kod-
de(links). Rechts op de rug gezien een
broer van dhr.Verhage.
deze restauratie gelegd door dit monu
menten weer in z'n oorspronkelijke staat
terug te brengen en 'De Vier Winden'
weer aanzien te geven. Hartelijk dank
daarvoor en onze felicaties, ook aan de
bevolking van St.Annaland.
Dank ook aan het bedrijfsleven voor het
medeleven. De gemeente heeft ook met
liefde voorschotten verstrekt, toen de
CRM-subsidie uitbleef. We wensen u
nog veel plezier met deze molen. U bent
wel niet zo jong meer, maar u klimt nog
in de wieken en u hebt uw diensten
aangeboden voor andere molens. We
zullen zeker graag uw hulp inroepen als
we geld hebben, want we willen onze
molens in stand houden. De twee in
St.Maartensdijk zijn hard aan reparatie
en restauratie toe. Ik heb pas de begro
ting van een molenbouwer gezien en dat
is niet mis", aldus wethouder Moerland.
Dat is ook niet te verwonderen, als men
weet dat dhr.Verhage 3000 uren be
steedde aan de restauratie van (De Vier
Winden', die in St.Annaland nu weer
met recht de 'nieuwe meule' wordt ge
noemd.
De werkloosheid van mannen daalde tijdens de maand juni 1981 op Tholen en St.
Philipsland van 259 tot 257. Eind juni 1980 waren 134 mannen werkloos. De wer
kloosheid van vrouwen steeg van 77 tot 117. Eind juni 1980 betrof dit een aantal van
86. Het aantal aanvragen steeg van 14 tot 18. Eind juni 1980 bedroeg dit een aantal
van 19.
Onderstaand overzicht geeft de juiste situatie weer ten aanzien van de ontwikkeling
van de werkloosheid in vergelijking met de vorige maand.
MANNEN
Beroepsgroepen
mei
juni
mei
juni
1980
1980
1981
1981
Bouwnijverheid
15
23
69
53
Grondwerken
15
17
44
39
Metaal
7
11
31
38
Landbouw
6
12
7
Handel
7
7
8
8
Horeca
1
2
2
5
Niet varend verk. pers.
4
3
8
6
Kantoor/onderw. pers.
13
15
15
19
Los arbeiders
30
32
49
50
Pers. alg. dienst
7
8
12
13
Overige beroepsgroepen
4
26
49
19
Totaal werkloze mannen
109
134
259
257
Aanvragen
25
19
14
18
VROUWEN
Kapsters
-
2
4
8
Verkoopsters
20
20
19
29
Kantoor/onderw. pers.
18
27
23
36
Soc. en gen. zorg1
7
10
7
10
Los arbeidsters
8
7
8
15
Overige beroepsgroepen
16
20
16
19
Totaal werkloze vrouwen
69
86
77
117
Bouwnijverheid
Het hoogste aanbod bevindt zich in deze sector. Het aanbod daalde wel iets, maar
deze vermindering was zeer gering. Ten opzichte van vorig jaar juni zijn er nu 30
bouwvakkers meer werkloos.
Grondwerken
Ook in de sector water-, spoor- en wegenbouw bleef de arbeidsmarkt ongunstig. Nu
22 mannen meer werkloos dan vorig jaar juni. De plaatsingsmogelijkheden in eigen
rayon zijn vrijwel nihil.
Metaal
De werkloosheid is ten opzichte van vorig jaar aanzienlijk gestegen. Door ontslagen
bij énkele bedrijven zal het aanbod in de komende maanden verder toenemen.
Voeding en genotmiddelen
Bij de banketindustrie heerst volop activiteit. Op korte termijn is er weer behoefte
aan part-time krachten. Bij een zilveruienconservenindustrie zal de werkgelegenheid
eveneens toenemen wegens de zilveruienoogst.
Handels- en kantoor/onderwijzend personeel
Het aanbod van mannen bedraagt bij deze sectoren totaal 27. Voor de vrouwen
omvat dit een aantal van 65.
Los arbeiders en personeel alg. dienst
Dit aanbod is van vrij grote omvang.
Jeugdigen
Het aantal schoolverlaters 1981 bedraagt 35 mannen en 55 vrouwen.
Gemeente van inwoning
Van de 257 werkloze mannen is een 22-tal mannen afkomstig van St. Philipsland.
Van de 117 werkloze vrouwen is een 13-tal vrouwen woonachtig in laatstgenoemde
gemeente.
Percentages werkloosheid (van de afhankelijke beroepsbevolking):
Mannen juni 1980 mei 1981 juni 1981
werkloosheid 134 3,3% 259 6,4% 257 6,3%
Vrouwen
werkloosheid 86 13,2% 77 11,8% 117 18,0%
Juwelier
horloger
opticien
Grote Kerkstraat 5 - Steenbergen
TEL. 01670-63385
Adn C Broekhuis een bearip voor kwaliteit en service
Advertentie IM
Tienjarige balans
0
Veel vrouwen op de werklozen-
staat
L.T.S.'ers ski,den jubileumweek
uit
0
De kleiduiven Schutterskoning
0
Gouden medaille voor adjudant
Quaak
0
Molenaar Verhage zorgde voor
knappe restauratie 'De Vier Win
den'.
0
Geref. Gem. Poortvliet kreeg
nieuw verenigingsgebouw
0
St. Annalands echtpaar 65 en
Oud-Fliplands echtpaar 60 jaar
getrouwd.
0
Thoolse onderwijzeres onder de
bogen
0
Jan Overeenkam doet in vakan-
tietijd mee aan de kabinetsforma
tie
Woensdag braderie in Scherpe-
nisse
0
Zaterdag wielerronde in Poort
vliet
0
Onderzoek woongerief bejaar
denwoningen
0
Nog een rijtje geslaagden
0
Het voetbalprogramma en de
promotie
0
VAKANTIE: GENIETEN KAN
MEN IN ZIJN EENTJE, VOOR
RUZIE MAKEN IS MINSTENS
EEN ANDER NODIG.
0
Dit nummer bestaat uit 18 pagi
na's.
Woensdag 22 juli wordt in Scherpenisse
de jaarlijkse braderie gehouden. Van elf
uur in de voormiddag tot negen uur 's
avonds kan men op de hoge markt en
omgeving terecht in de stands van be
drijven en verenigingen. Er is weer va
riatie genoeg. Een speciale attractie is de
prijsvraag, waarvoor men bij aankoop
van vijf gulden een formulier krijgt. Van
ontbrekende letters in een gedicht moet
een slagzin gemaakt worden. Deelname
is de moeite waard, want voor de win
naars is een dames- en een herenfiets
beschikbaar. De trekking is 's avonds om
negen uur bij het rad van avontuur, waar
de fietsen de gehele dag te bezichtigen
zijn.
Zie voor meer informatie over de bra
derie in Scherpenisse de speciale bran-
deriepagina.
hei
DO!
De Gereformeerde Gemeente Poortvliet
leeft zaterdagmiddag achter het kerkge-
uw in de Zuidstraat een nieuw vereni
gingsgebouw in gebruik genomen. Er
kunnen wel 120 mensen een plaats vin
den. Consulent ds.G.Mouw uit Tholen
sprak er zijn vreugde en blijdschap over
uit, dat de Ger. Gem. in 't bezit was ge
komen van zo'n schoon gebouw.
De belangstelling was niet groot, toen
ds.Mouw in de kerk een kort openings
woord sprak naar aanleiding van Psalm
147: zo de Heere het huis niet bouwt,
tevergeefs werken de' bouwers eraan.
Ds.Mouw citeerde deze woorden van de
wijze Salomo en noemde de Heere hqt
fundament en de uiterste hoeksteen, die
nimmer meer vergaat. Hij is 't leven.
Ds.Mouw bracht verder naar voren, dat
er weinig stil gestaan wordt bij de tekst
'zo de Heere het huis niet bouwt'. "Alle
zegen komt van boven en het geluk is
niet van de aarde. Geluk zit hem ook
niet in het vele en de liefde niet in het
kapitaal. Voor een miljoen kunt je nog
geen half ons liefde kopen. Het is een
wonder en een voorrecht, dat je in deze
tijd van verval deze kerkzaal mag ope
nen. Veel kerken worden er afgebroken,
maar door samen de schouders eronder
te zetten, mogen we nog wat doen. Bij
verscheurdheid gaan de lasten langs de
schouders. We zijn mens, dus er valt wel
eens een woord en we zijn het wel eens
niet eens. We zijn immers geen vol
maakte mensen, maar kruimelaars. Ik
hoop dat de gemeente nog tot in lengte
van jaren dit gebouw zal mogen ingaan
en elkaar in liefde mag ontmoeten, tot
opbouw van de gemeente", zei ds.
Mouw.»'
De consulent dacht de niéuwe accom
modatie te benutten voor catechesaties,
verenigingen, bruiloften en begrafenis
sen.
Hij dankte b en w en de welstandscom
missie voor de medewerking, aannemer
Ligtendag uit St.Philipsland voor het
zeer aanvaardbare gebouw, calculator
L.Walpot voor de organisatie, schilder
Noom uit Scherpenisse, woninginrich
ting Van Houte uit St.Maartensdijk, de
leden van de kerk die het geld bijeen
brachten tegen een te verwaarlozen
rente, de leden voor het beschikbaar
stellen van hun vrije tijd, de vrouwen
vereniging voor de schoonmaak, stoe
len, tafels en vitrage, de fam.Jansen in
de Schoolstraat voor de medewerking
om deze bouw mogelijk te maken, mevr.
v.d.Velde voor de opslag van bouwma
teriaal, schoonmaakster mevr.Hage en
koster Jansen, alsmede de bouwcom
missie. Achter de deur van de consistorie
is er heel wat geïmproviseerd, terwijl de
kerkdiensten op zondag normaal door
gang konden vinden, aldus ds.Mouw.
Op 16 januari gingen er veertien palen
de (eigen) grond in, nadat eerst het klei
ne zaaltje was afgebroken. Dhr.
A.C.Sakko,voorzitter van de bouwcom
missie, had een ontwerp gemaakt, dat
door calculator Walpot nader werd uit
gewerkt. Er kwam een grote zaal van
13x6 m, een consistorie van 5.40x 4 m,
een hal van 2.70x5 m, een keuken met
doorgeefluik naar de grote zaal en twee
toiletgroepen. De leden hebben de fun
dering zelf gegraven, waardoor er 20.000
gulden van de aannemingssom afging.
De totale kosten kwamen op 194.300
gulden, waarvan de leden 114.000 gul
den bijeen brachten tegen een gemid
delde rente van 3.3%. Diaconie en kerk
voogdij zorgden voor het ontbrekende
bedrag. Er kwamen nog wel 7200 gulden
bij voor meerwerk, maar de totale last
was toch geen probleem voor de Ge-
ref.Gem.Poortvliet.
En dat voor zo'n kleine gemeente, zei
wethouder C.J.Moerland, die als ge
meentebestuurder graag blijk wilde ge
ven van zijn belangstelling om dit heu
gelijk feit mee te vieren. "Het is een flink
gebouw geworden en aangezien er wei
nig leden zijn, hebben die heel wat werk
moeten verzetten. Wij hebben met name
waardering voor die inzet en medewer
king. Ik hoop dat het gebouw aan z'n
doel heantwoordt: om te rouwen en te
trouwen en om er de jeugd in op te van-
Vervolg op pag. 11
De nieuwe kerkzaal van de Geref.Gemeente in Poortvliet met rechts voorin
het doorgeefluik naar de keuken en rechts achterin de uitgang naar de hal.
^J/VDNINGINRICHT
NG I
1 :.U
If
i
Advertentie IM
