Gecombineerde ontsluiting
plan Buitenzorg/Hertenkamp
Meerderheid voor minst kwade
uitbreiding van St. Maartensdijk
Waterschap verhoogt Geschot met 4
en zuiveringslasten met 2 gulden
Zeeuws pronkstuk beleeft
zesde druk.
Boekennieuws
Bisamratten.
NATIONALE
K0LLEKTE
GEESTELIJK
GEHANDICAPTEN
Het moest wel.
EEN SCHILDPAD
STEEKT NIET GRAAG
ZIJN KOP UIT
Donderdag 8 november 1979
EENDRACHTBODE
7
Hoorzitting in verband met gewijzigde situatie
Moeite
Grondprijzen
Niet scheef
Ongelukkig
Verplaatsing van Splunter
Alleen dit bedrijf
Oesterdam
Kruispunt Halsteren
Laatste waarschuwing" van PvdA tegen Plan Noord
Verkeerstelling
Oplosbaar
Stijgende kosten en lagere Rijksuitkering onderhoud zeeweringen.
De uitgaven van het Waterschap Tholen zullen in 1980 dermate
stijgen, dat aan een verhoging van het Geschot en de zuive
ringslasten ook volgend jaar niet valt te ontkomen.
Het bestuur wil met een beroep op de reserve de stijging van het
Geschot beperken tot ruim V/i%: van 108 naar 112 gulden per
ha. Het stemt het bestuur tot voldoening, dat de verhoging van
de zuiveringslasten ondanks de aanleg van een persleiding van
Scherpenisse naar St. Maartensdijk, beperkt blijft tot twee gul
den: van 40 naar 42 gulden per inwoner equivalent (i.e.)
Loonbeperking
Goed onderhoud
Wegverbetering
Persleiding
Nog 2 dorpen
Onvoorzien
Zuiveringsinstallatie
Hoorzitting
De schrijver van het
eerste deel Zeeland
1940-1945
TA
MODEBR ILLEN
4
Er komt een nieuwe ontsluiting van plan
Buitenzorg met de aanleg van het bun
galowparkje in de boomgaard van de
gebr. v.d. Berge aan de Hertenkamp in
Tholen. De weg is geprojecteerd tussen
de schuur en de woning van dhr. v.d.
Berge om vervolgens gelijk met de Her
tenkamp in de bocht op de Ten Ankerweg
aan te sluiten. Oorspronkelijk was de
ontsluitingsweg langs het bedrijf van
Overbeeke aan de Postweg gepland,
maar dan zou er een nieuwe afslag op de
Ten Ankerweg bijkomen. Om die rede
nen zou de Hertenkamp afgesloten moe
ten worden, maar dat is met de nieuwe
ontsluiting nu niet meer nodig.
"Er zijn zeer veel schetsjes gemaakt,
maar dit is een zeer aanvaardbare op
lossing", zei burgemeester E. Baerends
donderdagavond in de Commissie
Ruimtelijke Ordening. Raadslid W.L.
Bijl (CDA) constateerde dat er nu een
heel andere tekening was dan tijdens de
hoorzitting in de Gasthuiskapel. Gezien
die nieuwe situatie achtte hij een tweede
hoorzitting nodig. De ontsluiting op zich
vond hij een overzichtelijke uitleg in de
bocht. P. van Schetsen (PvdA) en M.P.
van Dijke (SGP) hadden evenmin be
zwaren.
VVD-raadslid J.L. van Gorsel zei daar
entegen moeite met de nieuwe versie te
hebben. Hij wilde geen ontsluiting door
de boomgaard, maar langs het bedrijf
van Overbeeke, zoals oorspronkelijk
gepland was. Nu komen de bungalows
dichter bij Overbeeke en Schot. Er komt
wel een geluidswal, maar je zoekt zo
moeilijkheden, vond van Gorsel.
Stedebouwkundige J. Kelderman er
kende dat de weg inderdaad eerst een
barrière was tussen de bungalows en het
bedrijf van Overbeeke. maar dan krijgje
verkeerstechnisch een gevaarlijke situa
tie. Van Gorsel bracht naar voren, dat er
al twee bedrijven moeten verdwijnen
door plan Buitenzorg en hij was bang
dat een derde (Overbeeke) zoü volgen.
Het VVD-raadslid wilde tenslotte wel
aarzelend met de nieuwe ontsluiting ac-
coord gaan, mits de bedrijven een ga
rantie krijgen en de toekomstige bewo
ners zich de situatie realiseren, maar dat
bleek niet hard te maken. De burge
meester zei dat er voor plan Buitenzorg
een soepele afwikkeling van het verkeer
nodig is. Hij deelde nog mee, dat de ka-
velgroote 600-1000 m2 wordt. De be
doeling was om de bestaande woning
van dhr. v.d. Berge te laten staan, maar
in een gesprek liet deze weten: 'Pak de
hele hap maar en laat geen restje staan',
aldus de burgemeester. Daardoor is het
mogelijk een paar bungalows meer te
bouwen.
Met vier bungalowkavels in de strook
tussen Buitenzorg I en II en het schep
pen van nog enkele andere woningka
vels in Buitenzorg II kan de grondprijs
voor woningwetwoningen met 3000
gulden teruggebracht worden. Van Dij
ke was blij met deze oplossing en ook
Bijl zei verheugd te zijn dat er nog zoveel
ruimte in het plan zat. "Toch jammer
dat we groen moeten aanpakken, want
het plan verbetert hierdoor niet", zei de
burgemeester. Bezwaren van de hoofd
ingenieur-directeur van de volkshuis
vesting dwongen de gemeente echter de
kavelprijs voor woningwetbouw van 15
naar 11.000 gulden te verlagen. Van
Gorsel toonde zich hierover verbaasd.
"Tholen is met zijn sociale woningbouw
helemaal niet duur ten opzichte van an
dere gemeenten en bovendien vindt Be
ter Wonen de prijs aanvaardbaar", aldus
het VVD-raadslid.
Hij vond dat b en w maar eens met
volkshuisvesting moeten praten, want
de verhoudingen moeten niet scheef ge
trokken worden. De VVD is voor sociale
In Oktober zijn op het eiland Tholen 36
en op Sint Philipsland 6 bisamratten
gevangen. Volgens de ambtenaar van
het faunabeheer J. Meyll uit Poortvliet is
dit een goed resultaat. Vooral wat het
verspreidingsgebied van de dieren be
treft, wat duidelijk aangeeft dat er mo
menteel geen concentraties van ratten-
kolonies op de eilanden aanwezig is.
De Nationale Kollekte Geestelijk Ge
handicapten die van 22 t/m 27 oktober
gehouden is, heeft op Tholen en Sint
Philipsland de volgende resultaten op
geleverd, met tussen haakjes de op
brengst van vorig jaar. Op Tholen mocht
met lijsten worden gekollekteerd.
Tholen 2941,45 (2297,50)
Poortvliet 821,50 797,50)
Scherpenisse 1244,20(1066,85)
Sint Maartensdijk 1952,18 707,68)
Stavenisse J' 559,70 274,53)
SintAnnaland 1803,60(1388,55)
Oud Vossemeer 1968,40(1421,14)
Sint Philipsland
- Anna Jacoba Polder
794,34 784,38)
Met dank aan alle geefsters/gevers, de
plaatselijke organisatoren en de ruim
100 kollektanten die de kollekte 1979 tot
een sukses maakten. Van deze kollekte
blijft 45% in ons rayon en zal o.a. wor
den besteed voor aanschaf handenar-
beidmateriaal, kerstviering e.d.
woningbouw, maar de prijzen voor par
ticuliere woningen moeten niet de pan
uitrijzen. Bij een verhoging van de ka
velprijs voor bungalows van 1 ton naar
135.000 gulden is woningbouw praktisch
niet meer mogelijk. De groenvoorzie
ningen zijn in plan Buitenzorg wat aan
de hoge kant, maar de speelveldjes
moeten we niet inleveren. Andere op
lossingen dan het bouwen van vier extra
bungalows, zoals het draaien van de
bouwblokken, zijn lapmiddeltjes gezien
de besparing van dertig mille, zei Van
Gorsel. Van Schetsen wees erop, dat de
huren op Tholen met 400-500 gulden
per maand ongeveer gelijk liggen met
Bergen op Zoom. In principe had hij
geen bezwaar tegen overheveling van
grondprijzen van woningwetkavels naar
kavels voor bungalows die een half mil
joen gulden kosten. Toch maande hij in
Buitenzorg tot voorzichtigheid omdat
een bungalowkavel al een ton kost en de
gegadigden niet meer in de rij staan. Er
zijn al een paar opties vervallen en een
verhoging van de grondprijs zou voor de
gemeente nadelig kunnen zijn, aldus het
PvdA-raadslid.
Van Schetsen noemde het ongelukkig
dat de Stichting Beter Wonen de huur
van woningwetwoningen in andere ker
nen laat verhogen voor dit duur plan in
Tholen. Hij maakte er bezwaar tegen,
dat het beleid doorkruist wordt om be
wust lager gehouden grondprijzen in de
kleinere kernen te nivelleren. De burge
meester noemde dat 'een losse opmer
king van een ambtenaar'. De voorzitter
van Beter Wonen, wethouder Moerland,
had al laten weten 'geen fluit' voor mid
delen van de grondprijzen te voelen.
"Beter Wonen zegt wel, dat men in de
kleinere kernen steeds van de grotere
aantallen in de grote kernen geprofi
teerd heeft voor het laag houden van de
bouwprijs. Met de grondprijs willen we
voor de sociale woningbouw steeds
achteraan huppelen", zei de burge
meester. Besloten werd, in verband met
de veranderingen van het plan, ook voor
Buitenzorg II een hoorzitting te houden.
De Commissie R.O. was ook positief
over de verplaatsing van de groothandel
in zoetwaren en gedistilleerd van
Splunter naar de Kon. Julianastraat in
Tholen. Het bedrijf, dat nu op twee
plaatsen in de stadskern zit, moet niet
weg uit de Oudelandsestraat, liet de
burgemeester weten. "Er is geen druk
uitgeoefend, maar bij het laden/lossen
ontstonden er problemen in de smalle
straten. We hadden onze medewerking
toegezegd aan een verbouwing, maar in
de historische kern geeft dat allerlei be
perkingen en kostenverhogingen.
Bovendien had van Splunter voor de
bestaande panden een andere gegadig
de. Men wilde niet naar het industrie
terrein in de Slabbecoornpolder en
wanneer de mogelijkheid van de Kon.
Julianastraat er niet zou zijn, was men
vermoedelijk over de brug terecht ge
komen. Het bedrijf levert geen stank op
en geen lawaai, terwijl de auto's op eigen
terrein gestald worden", zei de burge
meester.
Van Schetsen ging volledig acccord met
het uitgangspunt van b en w, dat bedrij
ven op het industrieterrein thuishoren.
Hij had echter begrip voor de situatie en
kon een positief advies uitbrengen, maar
in de voorwaarden dient de bestemming
wel beperkt te blijven tot het bedrijf van
dhr. van Splunter. Van Gorsel ging er
ook wel mee accoord, maar hij riep geen
hoea. "Je schept precedenten en voor de
bewoners van de Kon. Juliana- en Pr.
Beatrixstraat is het niet plezierig", zei
het VVD-raadslid. In wezen gaat het nu
om een verplaatsing van de woonkern
naar de woonkern. Hij wilde ervoor wa
ken dat Tholen zoals Heusden een dode
stad wordt. Milieuvriendelijke bedrijven
zouden zeker in de kom kunnen blijven
en Van Gorsel zou er moeite mee heb
ben, als van Splunter voor een verbou
wing in de Oudelandsestraat geen ver
gunning had gekregen. Van Dijke was
blij met de flexibele opstelling van b en
w, zodat het bedrijf nu vlakbij de kom
nieuwbouw kan plegen. Ook Bijl zei
geen bezwaren te verwachten aan de
Kon. Julianastraat. De burgemeester
zegde toe, de nieuwe situatie met de
omwonenden te zullen bespreken.
Geen bezwaar had de commissie tegen
wijziging van het bestemmingsplan
Buitengebied in verband met de aanleg
van de Oesterdam. Van Schetsen con
stateerde met genoegen dat ook voor dit
bouwwerk een vergunning nodig is en
dat kan de gemeente vele duizenden
guldens opleveren. Voor een bouwwerk
van twee miljoen 3655 gulden en daar
boven 1.07% over het meerdere. Ook de
uitbreiding van de algemene begraaf
plaats in Tholen ontmoette geeij beden
kingen in de commissie R.O.
Tenslotte nam de Thoolse raadscom
missie kennis van de reconstructie van
de Tholenseweg/Steenbergseweg bij
Halsteren. Volgens de burgemeester
wordt het een heel knooppunt met
stoplichten. De Tholenseweg wordt een
afslag in plaats van een doorgaande
route zoals nu. Raadslid van Gorsel ging
accoord met de wijziging gezien de hui
dige problemen om uit de Halsterse
nieuwbouwwijk de Rode Schouw te ko
men. Tijdens de spitsuren valt het niet
mee van de Steenbergseweg op de Hal-
sterseweg te komen, laat staan vanuit de
Rode Schouw. Van Gorsel hoopte wel,
dat de Steenbergse-/Halsterseweg geen
voorrangsweg wordt. De burgemeester
had juist het vermoeden van wel. Het zal
allemaal vertragend werken, maar het
geeft wel een stuk veiligheid, meende de
Thoolse burgemeester.
Zonder hoera te roepen, heeft de meerderheid van de Commissie Ruimtelijke Orde
ning b en w geadviseerd door te gaan met Plan Noord St. Maartensdijk. "Het is
misschien een kiezen uit kwaden en dan is dit nog de minst kwade", concludeerde
burgemeester. E. Baerends. Raadslid P. van Schetsen, die namens de grootst moge
lijke meerderheid van zijn PvdA-fractie Plan Noord afwees, zei b en w een "laatste
waarschuwing" te willen geven gezien de "zeer ernstige bedenkingen in Middelburg,
de grote bezwaren op de hoorzitting, de bezwaarschriften en de mogelijk heel lange
procedure".
De burgemeester noemde de behande
ling van Plan Noord donderdag "het
klapstuk van de avond". Tijdens een
vorige vergadering waren de bezwaar
schriften over het verlies van de volk
stuintjes e.d. toegelicht. Dhr. Koopman
had toen de cijfers over de verkeers
drukte op de Provincialeweg in twijfel
getrokken omdat hij van de Provinciale
Waterstaat heel andere gegevens had.
Stedebouwkundige J. Kelderman er
kende dat het verkeer vanaf het begin
duidelijk een probleem is geweest bij
Plan Noord. De cijfers van Provinciale
Waterstaat zijn echter afkomstig van een
telpunt tussen Scherpenisse en St.
Maartensdijk, terwijl het stedebouw
kundig adviesbureau voorbij de afslag
Nijverheidsweg/Molendijk heeft geteld.
De provincie heeft in 1977 een aantal
van 2672 voertuigen gemeten en vorig
jaar kwam men tot een gemiddelde et
maalsintensiteit van 2600 voertuigen.
Na de afslag Nijverheidsweg/Molendijk
bleven er daarvan 1300 over voor de
richting Stavenisse. Het stedebouwkun
dig adviesbureau had op 27 mei 1975
van 17.00 tot 18.00 ,eld en aan de hand
daarvan een berekening gemaakt. Op de
hoorzitting in 1977 had dhr. Kelderman
toen uit z'n hoofd het aantal van 1400
voertuigen genoemd. Hij vond dat dit
cijfer correspendeert met de gegevens
van de provincie, zodat de stedebouw
kundige erbij bleef, dat Plan Noord uit
verkeerstechnisch oogpunt aanvaard
baar was.
Raadslid J.L. van Gorsel (VVD) noem
de het aantal auto's dat afslaat bij de
Nijverheidsweg en Molendijk vrij veel.
Dan zijn er ook voorzieningen nodig,
hoewel destijds bij de behandeling van
Plan Achter 't Bos is gesteld, dat de
hoofdverkeersstroom voor St. Maar
tensdijk via Onder de Linden moet, al
dus van Gorsel.
Het VVD-raadslid vond de bezwaar
schriften tegen Plan Noord zeer goed
onderbouwd, maar gezien de ontwikke
ling en de vorm van St. Maartensdijk
wilde hij toch doorgaan met deze uit
breiding, hoewel hij erkende dat er wel
degelijk bezwaren aan kleven. Van
Gorsel noemde de Verkeersveiligheid
een teer punt, maar vcjlgens hem is daar
veel aan te doen. Tenslotte maande hij
nog tot voorzichtigheid gezien de aan
wezigheid van bedrijyen aan de Veer-
hoekse- en Wouthoekweg. Volgens M.P.
van Dijke (SGP) heeft er niemand hoera
geroepen over Plan Noord, maar vol
gens hem zijn de problemen hier nog het
meest oplosbaar.
Aan ieder plan kleven er bezwaren,
Behalve met een kostenstijging, krijgt
het Waterschap in 1980 ook te maken
met een aanmerkelijke verlaging van
een van de belangrijkste inkomsten
bronnen: De Rijksuitkering onderhoud
zeeweringen. Voor dit jaar was 315.000
gulden geraamd, maar het juiste bedrag
zal 67 mille lager liggen. Voor 1980 hoeft
op niet meer dan 250.000 gulden gere
kend worden en dat is voor het Water
schap een tegenvaller van 65 mille. De
Rijksuitkering onderhoud zonweringen
is gebaseerd op 60% van de middelsom
van de onderhoudskosten over driejaar
(1974/75/76) vermeerderd met een door
het Rijk vastgesteld inflatiepercentage.
In 1980 is, dat 18%. En dat vindt het Wa
terschap niet voldoende. Voornaamste
oorzaak van de verlaging is, dat het Rijk
de 60% regeling aanmerkelijk heeft bij
gestuurd.
Het Waterschap hoopt dat de tendens,
dat de inflatie binnen de perken blijft,
zich in 1980 voortzet. Daarvan uitgaan
de, heeft het bestuur gemeend de wed
den van het personeel voor 1980 met niet
meer dan 2% te verhogen.
Inclusief de hogere Sociale Lasten is de
loonkostenstijging dan 3 a 3'/i%.
Met een beroep op de reserve voor ge-
schotsverhoging tot een bedrag van 65
mille, kan de verhoging van het geschot
tot ruim 3'/2% of vier gulden per hectare
beperkt blijven.
In de begroting 1980 is volgens het be
stuur reële aandacht geschonken aan
een goed onderhoud van de zeewerin
gen. Dit naast de momenteel met Rijks-
gelden in uitvoering zijnde dijkverster
kingen te Strijenham, Scherpenisse,
Stavenisse en Sint-Annaland als gevolg
van de gedeeltelijke afsluiting van de
Oosterschelde. Het stemt het bestuur tot
grote voldoening dat deze verbeteringen
door het Rijk dit jaar met grote voort
varendheid zijn aangepakt. Nog dit na
jaar zullen de laatste werken worden
aanbesteed, zodat uiterlijk in 1981 dit
karwei zal zijn voltooid.
Het Waterschap heeft volgend jaar ook
weer verbetering van quartaire wegen
op het programma staan: de Oudeland-
seweg, de F.M. Boogaardweg gedeelte
lijk en de Molendijk gedeeltelijk, alle
drie te St. Annaland. Ook is een raming
opgenomen voor grondverwerving ten
behoeve van wegverbetering langs de
zeedijk aan de noordkant van St. Phi
lipsland. De totale kosten bedragen
460.000 gulden. Gedeputeerde Staten
van Zeeland hebben een W.U.W.-sub-
sidie van 80% toegezegd. Het Water
schap heeft ongeveer 300 km. weg in
onderhoud. Dit jaar zijn de Eeweg en de
Molenvlietsedijk gedeeltelijk bij Tholen
verbeterd over 1377 m. Dit werk is in
eigen beheer uitgevoerd. De kosten van
229.000 gulden komen voor 80% in de
vorm van een tienjaarlijkse annuïteit te
rug.
Op grond van het Bestrijdingsplan 1978
wordt volgend jaar een persleiding aan
gelegd vanaf Scherpenisse naar de
rioolwaterzuiveringsinstallatie te St.
Maartensdijk over 3223 meter, wat
770.500 gulden vergt. Zodra dat klaar is,
kan het afvalwater uit Scherpenisse
rechtstreeks naar St. Maartensdijk wor
den getransporteerd, wat voor de ver
vuiling van het oppervlaktewater een
bijzonder grote verbetering zal beteke
nen. Momenteel is de voorbereiding van
dit karwei in volle gang. Volgens het
Waterschap zijn van de gemeente Tho
len de benodigde vergunningen inmid
dels ontvangen. Er bestaat goede hoop
dat de instemming van G.S. van Zee
land binnenkort mag worden verwacht.
Het Waterschap streeft ernaar, de per
sleiding in de winter aan te leggen om de
schade voor de grondgebruikers zoveel
mogelijk te beperken.
In de begroting 1980 is een ton uitge
trokken om plannen te maken voor de
aansluiting van St. Annaland en Stave
nisse op de zuiveringsinstallatie in St.
Maartensdijk. Ook dat zal via perslei
dingen gebeuren. De installatie zal dan
aanmerkelijk uitgebreid mogeM moe
ten worden, (zie hierover ook verslag
van Raadscommissie Ruimtelijke Orde
ning). Naar het zich laat aanzien, zullen
deze werken in 1981 worden uitgevoerd.
Ondanks deze zuiveringstechnische
werken blijft de stijging van de zuive
ringslasten beperkt tot twee gulden per
I.E. voor een gezin (een huis wordt voor
3 I.E. aangeslagen) wordt dat dus zes
gulden meer. Voor een alleenwonende
kan op zijn of haar verzoek de zuive
ringsheffing tot 1 I.E. beperkt worden,
zodat het dan maar om twee gulden per
jaar meer gaat.
De lozing van ongezuiverd afvalwater
op Rijkswater gaat volgend jaar omhoog
van 21,75 naar 23,50 per I.E., terwijl
ook de bijdrage aan de Technologische
Dienst van de Zeeuwse Waterschappen
een niet geringe stijging vertoont: van
1.90 naar 2,15 per I.E. Voor de zui-
veringstaak is in de begroting 1980 een
post voor onvoorziene uitgaven ge
raamd van 21.023,12. Voor de tradi
tionele taken van het Waterschap is dat
37.226,40. De begroting sluit met een
totaal aan inkomsten en uitgaven van
8.913.532,18.
De kapitaaldienst van 9.194.249,19
heeft een nadelig slot van 740.313,70.
Er is een geldlening van een half miljoen
gulden geraamd, maar het tekort zal
voorshands met kort geld (rekeningcou
rant krediet of kasgeldleningen) worden
gefinancierd. De financiële Commissie
van de algemene vergadering zal de be
groting nu eerst onderzoeken voor de
openbare behandeling op donderdag 29
november.
maar we moeten kiezen, zei W.L. Bijl
(CDA). We hopen dat Plan Noord het
beste is. De angst voor ongelukken op de
Provincialeweg - die natuurlijk overal
kunnen gebeuren - vind ik te groot. Over
de Ten Ankerweg heeft jaren het door
gaande verkeer voor het gehele eiland
gereden en daar zijn toch ook weinig
ongelukken gebeurd, aldus het CDA-
raadslid.
Van Schetsen wees erop, dat hoe lager
de verkeersfrequentie is, des te gevaar
lijker de situatie. Hij gaf de voorkeur
aan andere goede mogelijkheden boven
Plan Noord, want het PvdA-raadslid
vond wel, dat de bouwgrond in St.
Maartensdijk veilig gesteld moet wor
den.
Hij betreurde het, dat een andere mo
gelijkheid verspeeld wordt met de uit
breiding van de zuiveringsinstallatie.
Hebben b en w zich al eens verdiept in
verplaatsing van de bestaande installa
tie, vroeg Van Schetsen.
De burgemeester antwoordde dat zijn
eerste reactie op de uitbreiding van de
zuivering was "nooit van z'n leven",
maar dat was bij een blanco kaart. Er
blijken al zoveel stekken gestoken te
zijn, terwijl het waterschap ook al goed
keuring van de provincie heeft. Nu kan
de provincie ons ook niet laten zitten
met Plan Noord, vond de burgemeester.
Verplaatsing van de installatie zou enige
miljoenen vergen. Wanneer dat terrein
voor woningbouw zou worden benut,
krijgje een langgerekte uitbreiding van
St. Maartensdijk en dat vond de voor
zitter toch ook geen prettig alternatief.
Van Gorsel vond het een goede zaak om
de rioolwaterzuiveringsinstallatie uit te
breiden achter de huidige installatie in
de driehoek Provincialeweg/Oudeland-
seweg. In Scherpenisse, waar de zuive
ring eerst gepland was, is er namelijk
nog niets. Laten we deze uitbreiding op
korte termijn doen, zei het VVD-raads
lid. Ook Van Dijke had er geen moeite
mee, terwijl Bijl evenmin iets had kun
nen vinden om tegen dit plan te zijn.
Volgens Van Schetsen was het beter ge
weest in een vroeger stadium in overleg
met het waterschap de situatie te bekij
ken. Hij betreurde het nogmaals dat de
ze zaak niet diepgaand bekeken was,
want het PvdA-raadslid had nu begre
pen dat het om de financiën ging. "We
zouden 't geweldig toejuichen als de in
stallatie verder van St. Maartensdijk
weg zou zijn", want planologisch is het
aan de Provincialeweg onjuist. Ik geef
nu nog geen advies aan b en w, maar
onder druk van toekomstige berekenin
gen zal ik misschien accoord gaan met
de uitbreiding. Het ontwikkelen van
Plan De Muye of Plan Noord werkt
echter ook kostenverhogend ten aanzien
van de bouwgrond, net zoals bij ver
plaatsing van de zuivering", aldus Van
Schetsen. Volgens de burgemeester gaat
het bij verplaatsing om "schrikbarende
bedragen". Per miljoen verplaatsings
kosten wordt de bouwgrond 4000 gul
den per kavel duurder, aldus voorzitter
Baerends donderdagavond in de Com
missie Ruimtelijke Ordening van de
Thoolse gemeenteraad.
Besloten werd1 nog over de uitbreiding
van de zuiveringsinstallatie een hoorzit
ting te houden. Dat gebeurt wel over
minder belangrijke zaken, vond Van
Schetsen met de burgemeester.
■t
Het hierbij afgedrukte fragment
is genomen uit deel I van de Ge
schiedenis van Zeeland geduren
de de tweede wereldoorlog. Dit
deel is geschreven door de heer
L.W. de Bree uit Vlissingen, in
leven leraar geschiedenis en au
teur van een aantal op historische
motieven gebaseerde boeken. De
heer De Bree i? op 28 maart 1977
overleden. Hij had toen juist de
beschrijving tot voorjaar 1943
voltooid. De opdracht tot het
schrijven van de Zeeuwse ge
schiedenis 1940-1945 werd op 25
juni 1973 gegeven door de
Zeeuwse staten. Zij stelden gedu
rende een aantal jaren gelden
beschikbaar voor de werkzaam
heden en verleenden op 20 april
1979 een subsidie voor het uitge
ven van het eerste deel. Een ad
viescommissie heeft de heer De
Bree bij zijn werk voor dit boek
begeleid. De geschiedschrijving
zal worden voltooid door drs. G.
Taal, wetenschappelijk hoofd
medewerker aan het instituut
voor de moderne geschiedenis
van de rijksuniversiteit te Gro
ningen. Tot de commissie van
advies (allen Zeeuwen of in Zee
land woonachtig) behoort ook de
oud-Sint Annalander drs. A.H.
Paape, thans directeur van het
bureau voor Oorlogsdocumenta
tie te Amsterdam. Dit eerste deel
is gisteren verschenen bij Uitge
verij Den Boer te Middelburg
(404 bladzijden, waarvan 44 fo
topagina's, gebonden editie
J" 47,— reuzepocket 29,80 per
ex.).
Uitgever Elsevier (voorheen Van Goor)
heeft van de zesde druk van het woor
denboek der Zeeuwse Dialecten een ju
bileumeditie gemaakt. Normaal had dat
al gekund bij de vijfde druk, als eerste
lustrum. Wat er nu aan grafisch ver
zorgd fraais is uitgekomen, kan inder
daad een jubileum-uitgave worden ge
noemd. Vandaar dat door de handel
opgekochte vorige druk exemplaren
straks wellicht voor stuntprijzen aange
boden worden. Begrijpelijk als men uit
voering en gecompleteerder inhoud van
die zesde druk vergelijkt. Met al schitte
rende titelpagina's (links de initiatief
neemster Dr. Ha. C.M. Ghijsen gepor-
treerd en rechts het grafisch juweeltje
inclusief het Zeeuws wapen in kleur. Er
is toch inderdaad wel jubileum-aanlei
ding bij deze zesde druk, want de feite
lijke reden tot de verfraaide uitgave is
het vijftigjarig bestaan van de Zeeuwse
Vereeniging voor Dialectenonderzoek
en daaraan toch heeft het "Zeeuws
woordenboek", zoals de volksmond
kortheidshalve het Zeeuwse ronde ac-
centueerd, haar ontstaan te danken. Van
die in 1929 opgerichte vereniging werd
de Zeeuws woordenboek hoofdredactri
ce secretaris. Zij en het verder Zeeuwse
dialectenspinnenweb begon direct met
het verzamelen van gegevens voor een
woordenboek der Zeeuwse dialecten.
Vijftig jaar later mag en moet worden
vastgesteld, dat het tot een Zeeuws
pronkstuk werd.
Het hoort als een halve eeuw geleden het
kabinet in de pronkkamer, op elke
Zeeuwse boekenplank. Of het een nog in
de provincie wonend gezin is, dan wel een
al lang vertrokken "slöêtdelver".
Dit woord vindt je niet eens in het
Zeèuws woordenboek, want in Sint
Maartensdijk had men het vroeger over
"slööte" en dat betekende uitdiepen en
zuiveren. Maar onder de D kom je het
"delve" wel tegen, ook als betekenis van
het sloten graven, maar tegelijkertijd
ook het meekrab-delven". 'n zwaere
kerwei." Niet eens hebben we opges
poord of ook "keutjesaevend" er in
staat, maar dat lijkt toch zeer waar
schijnlijk met een zo grote hoeveelheid
dialect. Dialect op alfabet in 1130 pagi
na's. De prijs van de jubileum-editie is
171,— Wat wil je anders voor een
pronkstuk?
Misschien dat niet zo weinigen zich af
vragen of er 35 jaar na de Zeeuwse be
vrijding nog zonodig een boek moest
uitkomen, waarin nog eens lang en
breed het vijfjarig tweede wereldoorlog
gebeuren moest worden uitgesponnen.
Is het na 7 lustrums niet welletjes wat er
in dat opzicht over toenmalige en vol
gende generaties is uitgestort? Is al niet
lang schier elke dag van die vijf jaar als
het ware uitgesponnen, hetzij in druk,
hetzij rond de haard? Van onze kant
komt er een positieve bevestiging op
deze vragen. Niet alleen, omdat we eeu
wen door al zoveel wat had moeten
overleven, verloren lieten gaan en daar
bij mag men zowel denken aan geschie
denis zelf en aan "natura", niet alleen
omdat het hierboven gevallen woord
"bevrijding" ook nog voor iedereen,
hetzij wel of niet meegemaakt, de on-
middêllijke herkenning verzekert, dat
het over bezettingstijd gaat, maar vooral
ook omdat deze Zeeuwse geschieds-
schrijving 1940-1945 een beeld geeft van
wat zowel naast de deur als in eigen huis
gebeurde. Daarom moeten de Zeeuwen
zich wel bij dit boek betrokken voelen.
Die betrokkenheid werd met name ook
door het provinciaal bestuur onderkend.
Men had er behoorlijk wat voor over om
een werk als dit, met een door de regio
gerichtheid beperkte oplage, toch in die
contreien bereikbaar te maken. Bereik
baar voor velen en het eerste-, zowel als
over een tijd, het tweede deel, zal on
getwijfeld in vele Zeeuwse huiskamers
de boekenplank vullen. Wie het eerste
deel straks zal hebben gelezen, zal in
grote mate kunnen instemmen met de
mening: ja, dit moest wel.
Gttdlpl. Oogmeetkundlg Opticien
Gedlpl. Oogmeetkundlg Opticien
|Steenbergsestraat 20-22, Tel. 3 42 28
BERGEN OP ZOOM
Advertentie IM
"Een halve kilo schildpad alstublieft".
Dat zult u niet vaak gehoord hebben.
Schildpadvlees is een van de duurste
voedingsmiddelen ter wereld en wordt
in onze regionen vrijwel uitsluitend in
soep verwerkt. Hiervoor gebruikt men
voornamelijke de groene schildpad.
Deze leven in warme equatoriale wate
ren en kunnen van enorme afmetingen
(lengte ca 1 'A m) en gewicht worden.
Het is een van de oudste overlevende
dieren die nog steeds in de levensmid
delenindustrie gebruikt worden. Af
komstig uit Zuid Amerika. West Indië,
Afrika en Australië, speelde hij al een
belangrijke rol bij ontdekkingsreizen.
Het proteïnerijke vlees was namelijk een
welkome aanvulling op het magere dieet
aan boord. Het "slachten" van een
schildpad, die meestal levend worden
aangevoerd, is geen eenvoudige zaak.
Hem dient namelijk als een misdadiger
het hoofd afgehakt. De schildpad echter,
vermoedend wat hem te wachten staat,
is daar absoluut niet behulpzaam en
weigert zijn nek uit te steken. Het kan
dagen duren voordat men erin slaagt
hem zoveel van zijn leerachtige nek te
doen blootgeven dat men op snelle en
vakkundige wijze een einde aan zijn be
staan kan maken.
De schelp van de schildpad is gedeelte
lijk gemaakt van een gelatineuse stof
bekend onder de naam "calipash" voor
de bovenschelp en "calipee" voor de
onderschelp. Het zijn deze stoffen die
aan de soep zijn karakteristieke smaak
geven. Schildpadden worden tegen
woordig beschermd. Zij mogen nog
maar gedurende bepaalde perioden van
het jaar gevangen worden en ook het
aantal eieren voor lokale consumptie is
streng beperkt. Met zuinigheid wordt
ervoor gewaakt dat deze delicatesse ook
voor de toekomst bewaard blijft.
