Een "mijmerend" vertoeven
in 't verleden...
ONS STREEKMUSEUM,
Bijenhouden steeds
populairder
ZOMERVRUCHTEN
EN DIEPVRIES
TAALPRAATJE
Donderdag 2 augustus 1979
EENDRACHTBODE
11
Door Han Dekker.
Bijna zes jaar geleden begon hier "DE MEESTOOF",
het thans alom bekende "Streekmuseum voor Tholen
en Sint-Philipsland". 't Is het gebouw van Sint-Anna-
lands voormalige gemeentehuis aan de Bierensstraat,
en telkens wanneer we er door de zware voordeur
binnengaan, omvat ons die eigenaardige sfeer van een
voorbije wereld... Het leven onzer verre voorgeslach
ten, bepaalde jeugdbeelden, samen hier verstild in fo
to's en al wat weleer werd gebruikt of voortgebracht,
en vooral één der huidige exposities is het, die in een
geest van wisselend tijd-en-plaats verbinden, ons on
bewust aan 't "associëren" zet. Zo maar wat gedach-
tenspelingen, bij zo maar een jaar: 1906
500 liter water per
persoon
Via de Boerenoorlog, het begin der
luchtvaart en een gedurfd auto
mobielpionieren, zijn daar een
aantal fotoreprodukties naar op
namen van de in 1925 overleden
keer Nicolaas Bruynzeel. De
meeste hebben betrekking op 'n
plaatselijke sluizenbouw, dijk-
herstellend kruiwagenwerk en die
beruchte watersnood van de 12de
maart, want goed beschouwd was
1906 me het jaartje wel!
De koningin komt!
"Somber klonk het gelui van de
noodklok door den akeligen nacht,
ieder toeroepend: "Wie zijn leven
liefheeft, berge zich!De droeve
mare; "Oud-Vossemeer is onder-
geloopen!", werd spoedig' in den
omtrek verbreid. De stadsomroe
per te Tholen verzocht allen die
paarden en voertuigen beschik
baar hadden, zich naar de plaats
des onheils te begeven...De schip
pers haastten zich met hunne
roeibooten er heen.." Aldus lezen
we aandachtig in een dicht bij de
foto's liggend boekje van A. Boot:
"De Overstrooming in Zeeland".
Het werd uitgegeven "Ten voor-
deele der noodlijdenden", en bevat
één en al barre triestigheid die na
acht lange dagen even doorbroken
wordt door 'n spontane lichtstraal:
"Dinsdagmorgen 20 Maart werd
geheel onverwacht de blijde tij
ding vernomen: De Koningin
komt! In een open landauer kwa
men H.M. en Z.K.H. Prins Hendrik
met klein gevolg aan het veer,
waar Tholens Burgemeester H.M.
welkom heette..."
Vier dagen na dit koninklijk be
zoek "varen" we in gedachten met
Dominee Johannis de Voogd, sa
men hier met de zijnen in de
Voorstraatse pastorietuin. Hij was
een sterke persoonlijkheid, voor
wie 1906 een bij uitstek wonderlijk
jaar werd.
Zwetend hanteerde hij in maart
schop en kruiwagen, beluisterde in
september met genoegen "Accele
rando" dat hem binnenshuis 'n se
renade bracht wegens z'n konink
lijk onderscheiden zijn, en ontstak
bij 't kerstfeestvieren met de jeugd
eigenhandig in kerk de kerst
boomkaarsjes.
verslaggever-Boot door 't zo zwaar
getroffen Oud-Vossemeer: "Wat
eén somber gezicht, dat grote
kerkhof, ééne watervlakte, alleen
steekt hier en daar een hooge steen
er bovenuit. Akelig klinkt het ge
luid van de duwboomen op de
steenen van de straat onder water.
Naargeestig klinken onze stem
men. De vensters zijn meest geslo
ten. Waar men ze open liet, kunnen
we aan alles zien dat men over
haast de vlucht heeft moeten ne
men..." Ja-ja!! 't Was mede voor
bepaalde delen van het Thoolse
land een machtig zorglijk voorjaar
toen. De doorbraken van "zes",
waarbij (voor zover bekend) geen
mensenlevens te betreuren vielen,
brachten heel wat extra werk...
De "landsluus"
Vlijtig bezig zijnde of stijfjes po
serend in hun grijs-gestreepte
"bezloên", zien we vorige eeuwse
Sint-Annalanders bij 't realiseren
daar
van een gigantische landsluis,
kleinere uitwateringen en het door
ds. De Voogd bedachte verbin
dingsdijkje door de Suzannapol-
der.
Hoe lang en hard moest er ge
zwoegd worden in die dagen, voor
naar verhouding maar een heel
klein beetje loon. Groot waren in
tal van huisjes dan ook de zorgen,
en bij velen die 'n groot gezin had
den, kon zelfs 't vrij geringe be
drag voor zo'n fel begeerde herin
neringsfoto er onmogelijk af-
...."Vaoder 'eit er wat geld an laete
zitte, an aol dat fotogedoe....,"
hoorden we meer dan eens dochter
Huigje zeggen, want zo was vader
Klaas: mensen die beslist niet be
talen konden, hielp hij gratis! Ar
moe scheen toen uiteraard "nor
maal" te zijn....M'n jongen," zei
vaak onze in sept. '83 geboren
landbouwer/ barbier en ongeëve
naarde volksverteller Witte Rijn
berg, "a'je vroeger nie' aarm was,
dan kó'je glad nie' meet de kroê
mee!....," en Japje Geluk, een nog
elf jaar oudere, eveneens zo inte
gere dorpspersoonlijkheid, gaf in
deze op de hem eigen wijze als zijn
visie: "De standen bin' van God
gegeve', da's zeker waer 'óór, ma'
vergeet óak vooral nie' m'n
knechtje (en daarbij ging z'n ene
wijsvinger al schuddend de hoogte
in), de misstanden de mênsjes
gemaakt!
Rond 1906 gaat op St.-Annaland
politie Van Houten met pensioen.
Plichtsgetrouw vervulde deze
ruim veertig jaar zijn dienst in een
eeuw waarin de gemeenten zich
bij veldwachter sollicitaties te
houden hadden aan 't van hoger
hand verordineerde:."....om tot
zoodanige bediening bij voorkeur
de aanwezige eervol ontslagen
Militairen te nemen....," en op de
gang staan we een ogenblik stil bij
dat zo rustieke dorpsportret,
waarop hij zichtbaar trots de rij
wiel-acrobatische toeren volgt
van 'n die zomer bij hem logerend'
neefje.
Lotelingen maakten er een feest
dag van!
Eind 1862, in het jaar dat koning
Willem III het Thoolse eiland be
zocht, kwam Pieter van Houten bij
de politie. Zijn directe, Sint-An-
nalandse voorganger heette Izak
Eckebus, die hiervoor in genoemd
jaar 'n salaris genoot van ruim
twintig gulden per maand, plus
bovenkleding en schoenen...Vrij
schoeisel, ook voor Van Houten
natuurlijk. Men komt hem op 'n
bepaalde wijze zelfs tegemoet in
zijn schoenmakerskosten... Zoals
ieder jaar, begeleidt hij ook in 1880
de lotelingen lopend naar Tho
len. 't Zijn er 22 deze reis, onder wie
David van Beveren, Arij Dekker,
Adam den Haan, Piet van der Male
en Jan Pleune, en 's daags erna
declareert Van Houten ten ge
meentehuize z'n kosten.
Ambtelijk nauwkeurig specifi
ceert men daar: "Tholen vice ver
sa, 2 x 15,7 is 31,4 km". Men neemt
hierbij aan, dat 5 kilometer per
uur lopend kan worden afgelegd,
zodat hem 5 "loopuren" a 25 cent
per uur, zijnde 1,— 1,43 en een
halve cent, worden toegekend als
"reisvergoeding"...
Straks "verhaalt" de gemeente die
kosten op schoolmeester Samuel
Martijn van der Bel, als zij op
diens jaargeld 392,- drie gulden
leges inhoudt, voor 't verlenen van
vrijstelling van 't wetsartikel dat
betaalde bijbaantjes voor onder
wijzers verbiedt. "Mits dit in gee
nerlei opzigt tot nadeel van het
onderwijs zij...," mag meester Sa
muel in 1880 blijven: "Koster,
Klokluider, Voorzanger en Kerke
lijk ontvanger bij de Hervormde
gemeente." Tien jaar daarvóór, in
1870 dus, had meester S.M. v.d: Bel
op 'n haar na z'n schoolbaan ver
speeld, toen veldwachter Van
Houten proces-verbaal tegen hem
op moest maken, wegens mishan
deling van leerling Johannis P.
van J£lsacker...."Opa was ouder-
lienk, in die is toen vö z'n in de
bocht gespronge....," zei ons hier
over Izak Polderman van de
Ook en vooral in de landbouw was
't pootaanspelen toen! Tegen het
einde van 'n campagne "zulver-
juuntjes" ging men gezamenlijk
op de foto soms, zoals hier op 't erf
van boer Izak van Dijke. Links
wordt de groep geflankeerd door
diens zoon Johannes, en rechts,
staande naast echtgenote Maria
van Oudenaarde, door voorman
Jacob Geluk. "De standen bin" van
God gegeve'", da's zeker waer
'óór..." De heer J(apje) Geluk, een
onvergetelijk-blijmoedig christen,
die, geboren te St.-Maartensdijk
(1872) en overleden te Stavenisse,
op 21 januari 1960 begraven werd
te St.-Annaland, en wiens overlij-
densmelding wees op 't laatste vers
van psalm zeventien.
"....staan we een ogenblik stil bij
dat zo rustieke dorpsportret..."
Een plattelandsbeeld a la Johan
Braakensiek...
Meuldiek, die stellig geen vriend
bleek te zijn geweest van "Elzak-
kertje"....Misnoegd gromde oud
bakker Izak: "Sammetje 'o d'n
'aollef dóód motte slaa', dien doe
rak!...."
Boosaardig loensende aap.
Fier om zich heen kijkend, deed
onze martiale Pieter van Houten
z'n vele rondes door dorp en vel
den. Hij hield van lekker eten, kon
geweldig drinken, en de meeste
kwajongens waren geducht op
hun hoede, zowel voor hem als
voor zijn uit de Oost meegebrach
te, boosaardig loensende aap...In
de vruchtentijd waren het, mees
tal tmssen licht en donker, groep
jes "bógerende" bengels die hem
heel wat last bezorgen konden,
evenals de vooral in 't najaar, bij
nacht en ontij door de polder slui
pende stropers...Ook kermis-,
koop- en andere, doorgaans met
jenever "besproeide" gelegen-
heidsdagen, brachten vaak zorgen
en zwarigheid, maar ondanks dit
alles, verliep P. van Houtens
dienstleven vrij gemoedelijk, en
vond hij dat het hier goed toeven
was...
Van moord verdachte....arresteert.
Het is zondag, 19 februari 1871. In
Sint-Annalands Herv. Gemeente
klinkt de stem van dominee Karei
J.L. Ruijs van Dugteren, die, hier
in '65 als proponent gekomen, over
twee maanden vertrekken zal
naar Zevenbergen. Plechtig heeft
het eeuwenoude kerkje zich ook
vandaag gevuld met die devote, zo
welbekende zondagssfeer. Velen
volgen met aandacht de preek,
maar dan ineens....Terwijl koster
Van der Bel verschrikt naar voren
loopt, verschijnt daar...veldwach
ter Van Houten, die onder grote
ontsteltenis een doodsbleek in de
bank zittende, van moord ver
dachte I.D. arresteert...
Vlak tevoren was op "de Krabbe",
'n hofstee onder Tholen, een ern
stig misdrijf ontdekt geworden.
Een daar evenals I.D. werkzame,
dan 24-jarige Ploon Ligtendag,
had men namelijk levenloos aan
getroffen in de "pit" of drenk
plaats....Haar bij de put staande
klompen schenen naar een onge
luk of...zelfmoord te wijzen, maar
gezien deze allebei blonken van 't
pas geschuurd zijn (rondom was
alles mest en modder!), bleken zij,
als 'n naïeve misleidingspoging, er
na de misdaad te zijn neergezet....
Maandenlang hield dit vreselijke
gebeuren de gemoederen bezig.
Een onbekende dorpsrijmelaar-
ster maakte er zelfs 'n "gedicht"
op, dat door verschillende, even
eens de lees- en schrijfkunst
machtig zijnde jongedames, naar
stig overgenomen werd... "Tjon-
gen nog toe!" "'t Is toch verschrik-
"...want goed beschouwd was 1906
me het jaartje wel!...."
keluk Knulja! Ma'k 'et oak es
overschrieve?...."
Zo waren het deze winter een Lie-
zebeth, Wanne, Siene, Mertina,
Mietje en tal van andere streek-
bewoonsters, die naast het gebrui
kelijke kousen breien of borduren
van...merklappen, vol overgave dit
drama-op-rijm kopieerden en
voordroegen....Ademloos beluis
terde men bij het "buurten" dit
romantisch stukje "droefheids-
poëzie", waarbij de "argeloze,
schuchter-blozende maagd" de
vrouwen soms aan 't snikken
bracht, en het "sluw wreedaardi
ge, met bloed bespatte monster"
veler gezicht deed vertrekken van
woede!
Dikwijls verschenen deze dingen
in druk, en trokken liedjeszangers
er welgemoed de boer mee op...
Die sentimentele, 19de eeuwse
sfeer van misverstanden en ro
mantiek, bleek ook in 1906 nog vo
lop aanwezig.. Uit het zoëven be
keken "De Overstrooming in Zee
land" steekt 'n als bladwijzer ge
bruikt kalenderblaadje. "Donder
dag 9 Augustus, 1906" staat erop.
Zo maar een dag, van zo maar een
jaar..., met 'n eronder staand,
toenmalig-zoetelijk versje bij
wijze van: zo maar een groet..."
"Jonge lezers! in uw leven,
Wil ik u dit versje geven,
't Welk een korte wensch bevat:
Leeft nog lang gezond, tevreden
Vindt waar ook uw voet mag tre
den
Trouwe vrienden op uw pad."
Het houden van bijen wordt steeds pop
ulairder. Deze van oudsher agrarische
activiteit wordt ook meer en meer door
niet-agrariërs beoefend. Er hebben zich
in ons land zo'n negenduizend bijenhou
ders georganiseerd in vijf organisaties.
Tesamen met een stijgend aantal niet-
georganiseerden houden zij naar schat
ting een 70.000-tal bijenvolken.
De bij is een uitermate nuttig diertje,
ook al vindt menigeen het maar een naar
steekbeest. Bijen leveren produkten als
honing en was en ze zorgen voor de
bestuiving van planten. In feite zijn ze
onmisbaar: zonder bijen geen augurken,
geen fruit, geen zaadveredeling, geen
sierbessen en ga zo maar door.
Onze 70.000 bijenvolken produceren,
afhankelijk van het weer in de zomers,
tussen een half en één miljoen kilo ho
ning; dat betekent een produktiewaarde
van ongeveer 7 a 8 miljoen gulden. De
gemiddelde consumptie van honing ligt
in ons land in de buurt van de 300 gram
per persoon. Wij zitten daarmee in de
middengroep. In West-Duitsland haalt
men een gemiddelde van bijna 1000
gram, hetj hoogste ter wereld. De ho
ningbij is daar dan ook het "vierde"
landbouwhuisdier, ze staat er boven het
schaap op de ranglijst.
Honing
Honing is het bekendste produkt van
bijen. Ze wordt ook gebruikt als ge-
nees(krachtig)middel, in geneesmidde
len (hoestdrank) en in voedingsmidde
len voor sportlieden. Bijenwas wordt in
ons land niét meer geproduceerd. Dit is
mede een gevolg van het houden van
bijenvolken in kasten in plaats van in
korven. De imkers hier maken gebruik
van met behulp van geïmporteerde bij
enwas vervaardigde kunstraat: gegoten
of gewalste vellen bijenwas met celin-
drukken. Deze vellen worden door de
bijen uitgebouwd tot volledige raten,
soms nog wel met de door de diertjes zelf
uitgezweten was als aanvulling. Voor dit
doel wordt bijenwas geïmporteerd uit
tropische streken. Bijenwas wordt ver
der nog gebruikt voor (kerk)kaarsen, in
de farmacie, in cosmetica, in de levens
middelenindustrie, in meubelwas etc.
Eén van de grootste industrieën voor de
zuivering van deze en andere wassoor-
ten staat in het Brabantse Bladel. Ande
re produkten uit de bijenhouderij zijn
koninginnegelei (royal jelly), kithars of
propolis en bijengif (produkten die door
deze insecten worden afgescheiden) en
mede (een drank uit gekruide honing).
Aan de produktie hiervan wordt in ons
land echter weinig gedaan.
Bestuiving
De indirecte betekenis van de honingbij
is vele malen groter dan de directe. Haar
rol bij de bestuiving van planten in de
land- en tuinbouw en in de natuur is van
enorme waarde. Van grote betekenis is
de bij voor bijvoorbeeld de teelt van
aardbeien en augurken onder glas en
voor de teelt van fruit. Hoe meer de bij
en aan bestuiving (overbrenging van het
stuifmeel vanuit de helmstokjes van de
meeldraden op de stempels van de
bloemen) doen, hoe hoger de opbreng
sten aan vruchten. Maar niet alleen in de
land- en tuinbouw, ook in natuur- en
landschap, in tuinen, perken en plant
soenen vervult de honingbij een onmis
bare rol. In steden wordt het nut van
bijen voor de bestuiving van planten in
parken niet altijd onderkend. Bestuur
ders die het plaatsen van bijenvolken in
de stad verbieden vergeten wel eens dat
vele vogels alleen maar in de stad kun
nen leven dankzij de bessen van bes
heesters en dat deze besheesters niet
vanzelf, maar dankzij de bestuiving
door bijen bessen dragen.
Hobby
Bijenhouden is een hobby. Er zijn maar
een paar echte beroepsimkers. Als eco
nomisch nevenbedrijf wordt de imkerij
maar door 50 a 100 imkers beoefend.
Gemiddeld houdt een imker zeven bij
envolken. De Nederlandse tuinders
"huren" deze bijenvolken.
Behalve voor de bestuiving en de pro
duktie van honing, wordt de honingbij
de laatste jaren ook steeds belangrijker
als object van onderwijs en onderzoek.
Om het korte seizoen waarin er zomer
vruchten op de markt zijn wat langer te
maken, kunnen de produkten in de
diepvries worden bewaard, kan er jam
van worden gemaakt en kunnen ze op
alcohol worden gezet. Bij dat laatste gaat
het overigens niet zozeer om de vruchten
zelf, maar om het lekkere hapje en
drankje dat dan ontstaat.
Zomervruchten als aardbeien, bessen,
bramen, frambozen en kersen kunnen in
de diepvries worden gestopt. Ze zijn dan
zo'n 6 tot 8 maanden te bewaren. Hou er
wel rekening mee dat na het ontdooien
de vruchten vaak slapper zijn geworden
en ook minder mooi van kleur. Soms is
er zelfs een ander smaakje bij gekomen.
Diepvriesfruit is nog zeer goed te ver
werken tot compote, moes. pudding en
dergelijke en ook in eén vruchtensla
smaakt het bijzonder goed. Diepvrie
zen: reken voor 1 kg schoongemaakt
fruit 200 tot 250 g suiker en 300 g suiker
voor zure vruchten. Maak de vruchten
schoon, was ze en laat ze uitlekken.
Neem een diepvriesdoosje, leg er een
laagje vruchten in, bestrooi die met sui
ker en schud die erdoor. Leg een vol
gend laagje vruchten erop, bestrooi die
ook met suiker en schud die erdoor en ga
zo verder tot het doosje vol is. Handig is
het om per portie te verpakken, want
eenmaal ontdooide vruchten moeten
snel op. Aardbeien, frambozen en rode
bessen kunnen zonder suiker worden
ingevroren. Maak ze schoon, laat ze uit
lekken en doe ze - per portie - in alumi-
Afrikaans
In de huidige tijd is Zuid-Afrika heel
dikwijls in het nieuws, meestal in sterk
afkeurende bewoordingen door het ge
voerde apartheidsbeleid. Hoe men
daarover denkt laten we in het midden,
maar er mag ook wel eens positief over
dit land worden geschreven. Daarbij
doelen wij op het bezit van een eigen
taal: het Afrikaans.
Op 6 april 1652 landde Jan van Rie-
beeck, in dienst van de Oost-Indische
Compagnie, via de Tafelbaai in Zuid-
Afrika en stichtte de Kaapkolonie,
waarvan hij de eerste gouveneur werd.
Het toen gesproken Nederlands werd
door de komst van andere kolonisten,
meest Franse Hugenoten en Duitsers, in
de loop der jaren sterk gewijzigd tot het
Afrikaans.
In de Unie van Zuid-Afrika is veel strijd
gevoerd tegen het Engels en het was
voor de voorstanders van het Afrikaans
een enorme teleurstelling, dat het Engels
in 1910 tot de officiële voertaal werd
uitgeroepen. De strijd ging door en in
1925 werd het Afrikaans naast het En
gels als voertaal erkend. De taal heeft
een eigen letterkunde met als bekendste
schrijvers Du Toit, Hoogenhout, Celliers
en Van Langenhoven.
Over het Afrikaans heeft J.A. Meijers
een goed boek geschreven, dat we bij dit
Taaipraatje mede raadpleegden.
Verschillen
Ten aanzien van ons Nederlands zijn er
nogal wat verschillen, die we in kort be
stek. zonder volledig te willen zijn, op de
korrel nemen. In de eerste plaats ge
bruiken ze "ons" voor wij, "ek" voor ik.
"hullie of hulle" voor zij. Wij gaan niet
nium bakjes of geparafineerde karton
nen bekers. Sluit goed af, zet een datum
erop en uiteraard ook de inhoud en vries
ze in. Op deze manier ingevroren
vruchten liever niet langer dan 6 maan
den bewaren.
wordt dus: ons gaan nie (zonder t).
Hullie vragen. Ek ga nie.
Het woordje "er" is er onbekend. Het
Afrikaans kent alleen "daar". Wij reke
nen erop wordt": ons reken daarop.
Voor men wordt "'n mens" gebezigd, "'n
Mens moet dat nie doe nie". (men moet
dat niet doen) Het ontkennende niet
wordt dikwijls achteraan de zin her
haald. De verleden deelwoorden gelo
pen, geschreven, gebiecht, gekomen
worden: geloop, geskrijf, gebieg en ge-
kom. Wij zijn gekomen: ons het gekom.
De ch wordt g: Toch, lichten, nachten:
tog, liggies, nagte.
De verkleinwoorden eindigen op "ie"
(tjie, pie). Boekie, lepeltjie, dingetjie,
windjie, armpie.
Het lidwoord de wordt "die". De koe bij
de horens vatten wordt: "die bul bij die
horings pak". Van de hak op de tak
springen: "van die os op die esel spring".
"Die dag was baie heet", baie is erg, bar,
veel.
Het Afrikaans kent vele echte vondsten,
vooral om het Engelse woord te ontwij
ken. Wij noemen daarvan: prikkelpop-
pie voor pin-up girl, amperbroekie voor
hotpants, peuselkroeg voor snackbar,
verneukpoep voor kunstmest, laatlam-
metjie voor nakommertje, kopseer voor
hoofdpijn, koekiesdrukkertjie voor tul-
bandvorm. onderbaadjie voor vest,
baadjie voor jas, stasie voor sta tion, vul-
stasie voor benzinepomp. We besluiten
dit Taaipraatje met het Afrikaanse
Volkslied van C.J. van Langenhoven:
"Die stem van Zuid-Afrika".
Uit die blou van onse hemel.
Uit die diepte van ons see.
Oor ons ewige gebergtes,
Waar die kranse antwoord gee,
Deur ons ver verlate vlaktes
Met die kreun van ossewa,
Ruis die stem van ons geliefde,
Van ons land Zuid-Afrika.
PSEUDONIEM
Onder een pseudoniem verstaan we de
schuilnaam, die iemand, meestal een
schrijver, aanneemt met verzwijging van
zijn eigen naam. Bij uitbreiding: ook het
werk dat onder een schuilnaam wordt
uitgegeven. Het begrip pseudoniem
komt al door de eeuwen heen voor en
kan verschillende oorzaken hebben.
Vooral in perioden van bezetting en
vreemde overheersing namen schrijvers
vaak een schuilnaam aan, om niet in
moeilijkheden te raken. Verder zijn er
nog een aantal andere overwegingen. Bij
het schrijven van schotschriften, waarbij
vaak ook de uitgeversnaam en de plaats
van uitgave werden gefingeerd, zal de
vrees voor vervolging de reden zijn ge
weest een schuilnaam aan te nemen. Een
jonge auteur, een nieuweling in de kunst
der schone letteren, verschuilt zich
achter een pseudoniem, om zich niet aan
kritiek bloot te stellen. Ook komt het
voor dat de schrijver een karakteristiek
pseudoniem kiest, om de aard van zijn
werk te kenmerken.
Schrijfsters verschuilen zich zelfs achter
mannennamen. Soms is de eigen naam
veel minder bekend dan het pseudo
niem. Voorbeelden hiervan zijn: Lode-
wijk van Deijssel, de scherpe kriticus
van de beweging van 1880. Zijn werke
lijke naam was K.J.L. Albertingk Thijm.
Stijn Streuvels, de bekende Vlaamse
letterkundige en schrijver (o.a. de Vla
schaard) luisterde in werkelijkheid naar
de naam Frank Lateur.
Ieder kent de naam Herman de Man, de
schrijver van "Het wassende water". Hij
heette S.H. Hamburger.
Hetzelfde geldt voor Anton van Duin
kerken, wiens naa W. Asselbergs veel
minder bekend is. Andere voorbeelden
van schuilnamen, die meer bekendheid
kregen dan de eigennamen: Willem van
Elsschot, de Vlaamse schrijver en dich
ter (eigen naam Alfons de Ridder) en
Marnix Gijsen uit Antwerpen, de Sig-
norenstad. In werkelijkheid heette hij
J.A. Goris. Andere bekende pseudonie
men zijn: De Schoolmeester voor Gerrit
van der Linde, bekend door zijn dieren-
gedichtjes. Piet Paaltjens voor Francois
Haverschmidt (Snikken en Grimlachjes
zijn van zijn hand). Njcolaas Beets
schreef onder de schuilnaam Hilde-
brand zijn beroemde Camefa Obscura.
Zijn vriend en studiegenoot Joh. Knep-
pelhout gebruikte de naam Klikspaan
voor zijn boek "Studententypen".
Alom bekend is ook Multatuli (veel heb
ik geleden), schrijver van het boek Max
Havelaar. Zijn naam was Eduard Dou-
wes Dekker. Cornelis van Eeden schreef
onder het pseudoniem Cornelis Paradijs
zijn "Grassprietjes". De voorvechter in
de Zuidafrikaanse Taalbeweging J.D.
du Toit vervormde zijn echte naam tot
Totius.
Verder noemen we nog: Geerten Gos-
saert voor C. Genretson, Willem de
Mérode voor Willem Eduard Keuning,
Samuel Fland voor Herman Heijer-
mans, schrijver van Vuurvlindertje en
Droomkoninkje, Anthon Donker voor
N.A. Donkersloot, Guillaume van der
Graft voor W. Barnard en Lucebert voor
Lubertus Jac. Swaansdijk. Er zijn er
vanzelfsprekend nog veel meer, doch bij
bovengenoemde schuilnamen wilden
wij het maar laten.
Water is de belangrijkste grondstof voor
ops levensonderhoud. Wij moeten er
ons bijgevolg goed van bewust zijn dat
de kwaliteit van het water een levens
noodzakelijke problematiek is. Ieder
van ons moet daarom zijn steentje bij
dragen om het verbruik van produkten
die het water schaden, streng te beper
ken. Om de dagelijkse hoeveelheid le
vensmiddelen per persoon (groenten
vlees, graan, vruchten, drank) voort te
brengen, is er ongeveer 500 liter water
nodig. Oplosmiddelen, kleurstoffen,
olie, groentenafval. fotografische ont
wikkelingen, resten van vloeibare medi
camenten. mogen nooit in de w.c. ge
worpen worden. Zij behoren, eventueel
in krantenpapier ter absorptie van de
vloeistof, gewikkeld in de vuilnisbak.
Het overschot van medicamenten kan
men bij voorkeur aan de apotheker te
ruggeven. die ze vakkundig zal vernieti
gen.
