Degrofa
Hoe Oud-Vossemeer begon, hoe het zeilde en reilde
VOETBAL
L gedessineerde slaapzakken i
OPLOSSING
SCHAAKPROBLEEM
door J. J. Bevelander VU
MODEBRILLEN
(Nadruk verboden)
itnodehuis
katoenen voering geen 49.75 maar bij ons mSnMm m
partij tweed dcllllGSIllclll.tGlS OQ 1
modieuze voorjaarsmode geen 98- maar
75
partij
heerlijke broekpakken
geen 78.- maar bij ons
75
partij klasse XtlcHltGlpclkkGll gj 75
geen 82.50 maar bij ons
Haast u! Hoe eerder u komt hoe meer keus!
De verkoop begint Zaterdag morgen om 9 uur precies.
Oude Stationsweg 5c, Bergen op Zoom
De inwijding
Ter meerdere glorie
Fundationes Missarum
Begraafplaats
Het priestergraf
Donderdag 3 april 1975
EENDRACHTBODE
7
SHAKESPEARE SCHREEF
VOOR IEDEREEN
Op de Brink in het dorp Diever
(Drenthe) staat in het grasveld, dat de
aloude kerk uit 1759 omlijst, een beeldje:
Titiana en Spoel, een meisje in de
voorpoten van een figuur met een
ezelskop, elkaar omhelzend. En even
verder staat op 'n ANWB paddestoeltje
een verwijzing "Openluchttheater 1, 3".
Diever is in de loop der jaren het
Shakespeare-dorp gaan heten, doordat
men er sedert 1945 ieder jaar weer een
spel van de beroemde Engelse auteur
opvoert in de openlucht, tussen de
bomen van het bos die als decor dienen.
De stimulator van deze spelen is de
plaatselijke arts de heer L.D.
Broekema, die al heel wat jaartjes in
Diever meeloopt en er vlak na de oorlog
arriveerde. "Ik vond het dagelijks leven
van de mensen hier zo kleurloos", zegt
hij, als wij hem spreken. "Steeds maar
van de vroege ochtend tot de late avond
in dezelfde tredmolen. Daaruit kunnen
psychische problemen voortkomen en
ziekten. Ik meende, dat hier iets moest
Worden gedaan".
In zijn studententijd had deze arts als
Die Broekema veel aan declamatie en
voordracht gedaan; hij is nog met het
gezelschap van Albert van Dalsum als
figurant mee geweest; hij was
kunstrecensent van het Utrechtse
studentenblad, stond even te twijfelen of
hij nu architect of medicus zou worden,
kortom, hij had een diep culturele
inslag, die hij hier in Diever kwijt kon.-
Vlak na de tweede wereldoorlog begon
hij zich met het amateurtoneel in het
dorp te bemoeien.
„Ze deden hier wel aan amateurtoneel,
maar het was, alsof ze alles uit een
boekje oplazen", zegt hij. Toen de
dorpelingen hoorden, dat hij zich ermee
wilde bemoeien, ging al gauw de mare
door de omgeving: „Die nije dokter gaot
toneelspeule".
Hij koos voor hen een spel van
Fabricius uit en hield in de pauze een
toespraakje om tot een nieuwe
toneelvereniging te komen, waarop zo'n
32 mensen zich meldden. Maar.... er
konden maar 8 op het kleine toneel
Om de vier jaar zou er dus een aan de
beurt zijn.
"De ruimte vond ik buiten", zegt dokter
Broekema. "Buiten spelen, in deze
prachtige bossen. Het leek mij toen
meteen al ideaal".
De Oranjevereniging vroeg hem of ze
dan niet een historisch spel konden
opvoeren, betrekking hebbend op de
afgelopen oorlog.
"Maar ik kon dat niet", zegt hij. "Zo
vlak na die ellende, die je overal had
meegemaakt. En ik weigerde".
"Wat mij betreft speel je dan
Shakespeare moet de toenmalige pre
dikant van het dorp hebben uitge
roepen.
Shakespeare
„Dat sprak me aan", lacht hij. Ik had
een steengoede leraar Engels gehad, die
mij de liefde tot Shakespeare had
bijgebracht. En opeens zag ik in een
klap de bossen en daarinde
Middernachtsdroom".
Op de eerste leesrepetitie dacht hij; "O,
wat ben ik begonnen", maar men leerde
snel aan, men stond geheel achter hem,
elke avond - nu altijd nog voor elk nieuw
stuk - was er repetitie. En 31 augustus
1945 was de openluchtpremiere.
"We hadden toen nog maar weinig
spullen", zegt onze gastheer. "De elfjes
moesten we in de rollen verbandgaas
kleden, ook Titiana kwam daarin te
lopen en voor hertog Theseus
gebruikten we een oud pluche tafelkleed
als mantel.
Maar alles liep. Banken en stoelen
kwamen uit de cafe.s en de kerk, het
spotlicht kwam van dokters motorfiets
en in een boom zat de gehele avond een
mevrouw die een lamp vasthield om de
scènes van extra licht te voorzien. Van
Amerikaanse connecties ontving dokter
Broekema een gramofoonpiaat met
Mendelson's muziek, die werd
afgedraaid op een oude pathéfoon met
een slinger
Maar men was enthousiast. En men
wilde het volgende jaar weer. Toen
kwam "The Tempest" ten tonele,
daarna voor den keer "Peer Gynt" van
Ibsen, maar het decorwerk daarvoor gaf
zoveel moeite, dat voortaan alleen
Shakespeare-stukken werden gekozen.
Toen men een jaar "Hamlet" speelde -
het lievelingsstuk van dokter Broekema
- huurde een Engelsman, die een groot
Shakespeare-kenner was en die het stuk
had gezien, een vliegtuig en vloog met
20 landgenoten naar ons land om in
Diever een voorstelling mee te maken.
Toen was de naam gevestigd, men kreeg
al gauw de naam van "Shakespeare-
spelers" en Diever werd al gauw het
"Shakespeare-dorp genoemd.
Tussen haakjesin het dorp,
ongeveer een kilometer van de kern af
ligt een bungalowpark, dat de naam
Midzomer draagtDe lanen heten naar
figuren uit „Shakespeare's Droom", dus
Oberonlaan, Pucklaan, Spoellaan, enz.
Het was op een keer een tip van dokter
Broekema aan de burgemeester, die
namen zocht voor dit nieuw ontworpen
project in zijn gemeente.
Maar waarom nu Shakespeare?
„Shakespeare" omdat hij van alle tijden
is. Voor iedereen. Niet alleen maar voor
de intellectuelen, want die waren er niet
in die tijd", zegt dokter Broekema.
Inderdaad vinden Shakespeare's,
"Poëms, comedies and histories" zo ,n
grote weerklank door het boertige
streekkarakter, toch met een hoofse
trant en door het decorloze toneel, zoals
het Elisabethaanse toneel in
Shakespeare's dagen.
Want pas als de eikebladeren aan de
bomen komen dan beginnen de spelen
in Diever. Dan is het decor klaar. Geen
zetstuk maar pure natuur rondom.
"Drie redenen zijn er, dat Shakespeare
het mooiste toneel werk heeft gemaakt,
dat er is", zegt dokter Broekema:
„Ten eerste: De opbouw van zijn
karakters, die op de grondtrekken ervan
stoelen en niet zoals in deze tijd na een
opvoedingsperiode ten tonele komen.
Wy/aterti^-l^pmulder
7*. Jtt» l«M op
advertentie IM
"Ten tweede: Een diep en geniaal
inleven in het idioom, de manier van
denken, de ritmische verteltrant,
aangepast aan de figuren, waarom het
ook zo moeilijk is zijn werk goed te
vertalen.
Ten derde: om de gemoedsstemming.
Hierbij wil ik toch zeker de vertalingen
van Burgersdijk noemen, die subtiel
woord voor woord heeft uitgezocht en er
in onze taal de juiste uitdrukking aan
heeft gegeven. Ik vind dat ongelooflijk
knap".
De vaak in onze tijd wat moeilijk te
begrijpen passages "vertaalt" dokter
Broekema dan zelf nog weer.
"Maar ik merk dan hoe gebrekkig onze
Nederlandse taal is geworden, hoe
weinig keus aan woorden er is, en
hoeveel woorden er zijn ontstaan, die
alleen maar op het zakenleven
betrekking hebben", zegt hij.
Een laatste vraag van ons: "Vindt U, dat
amateurs dit aankunnen?"
Deze plaatselijke arts, die nu al voor de
29e maal een Shakespeare-stuk
regisseert, maar ook voor de muzikale
omlijsting zorgt, deze puntgaaf uitkiest
en er niet voor terugdeinst een klassiek
werk met een Westside story te mengen,
ja zelfs electronische muziek toepast,
zegt lachend:
"De ijver alleen al om het te doen, is
belangrijk. En dat enthousiasme is er.
Al regent het en is het koud, wij
repeteren in de open lucht. Nu "As you
like it". Dan "De vrolijke vrouwtjes van
Windsor", een andere keer misschien
weer eens de "Midzomernachtsdroom",
och, hij schreef zoveel
Om met de woorden van Theseus uit
Midzomernachtsdroom te eindigen, die
het antwoord duidelijk geven:
"Nooit is iets verkeerd of ongepast, wat
eenvoud in oprechte ijver biedt".
Vanwege de vele afgelastingen van afge
lopen zaterdag en maandag (Tweede
Paasdag) en het beperkte inhaal
programma voor a.s. zaterdag, zullen er
waarschijnlijk verschillende wed
strijden ingelast worden. Voor WHS zit
dat er misschien niet in omdat SC
Voorne - De Zwervers is vastgesteld en
PPSC-Sizo en Doto-RCL vermoedelijk
ingelast zullen worden. Ook Smerdiek
hoeft niet aan te treden. Trouwens, voor
de hele 3e klasse A is er geen
programma, al zullen de wedstrijden
Hoek - Kloetinge en Good Luck -
Terneuzense Boys misschien nu wel
doorgaan.
Tholense Boys zal hoogstwaarschijnlijk
zaterdagmiddag om drie uur op eigen
veld wel moeten aantreden tegen
Wolphaartsdijk met scheidsrechter J.
Kant. Deze wedstrijd was voor
afgelopen zaterdag ingelast, maar ging
niet door vanwege de weers
omstandigheden en de terreinge
steldheid. In 4B staat VVN - Kapelle
wel definitief op het programma en
mogelijk wordt ook Yerseke
Nieuwland ingevoegd.
Het reeds wel officieel vastgestelde
programma ziet er als volgt uit:
zaterdag 5 april 1975 uur
GJS 2-Smerdiek 2 (Gruijters) 16.15
WHS Dames-Roosendaal 2 12.00
SPS-Seolto (Kruf) 16.15
NOAD-Family Boys (Peters) 16.15
DVO-Staven isse (Verstijl) 15.00
Thol. Boys 2-Seolto 3 (Verv.) 16.15
Kogelv.2-WHS 2 (Gabriels) 16.15
ChrisI.2-SPS 2 (v.Rijsberg) 16.15
DVO 3-WHS 3 (de Jong) 13.00
Thol. Boys 3-Chrisl.4 (Schouw) 14.15
Rozenoord 2-SPS 3 (v. Unen) 14.00
Smerdiek 4-NOAD 2 (Tetteroo) 13.30
zondag 6 april 1975 uur
Vosmeer-HVV (v.Ham) 14.30
FC Bergen 2-Vosmeer 2 (Bogers) 11.30
Vosmeer 3-Odio 3 (Bakx) 11.30
WW 3-Vosmeer 4 (Roodenburg) 12.00
rita
bosstraat 27 bergen op zoom
advertentie IM
39.
van grossier naar particulier
2e klasse A landelijk
SC Voorne - SSS
3e klasse D Zuid 1
HV V-Steen
Goes-Breskens
4e klasse B Zuid I
Krabbendijke-Kapelle
2-4
0-2
0-3
1-3
Het gehele inhaalprogramma voor
zaterdag en maandag in de afdeling
werd afgelast. In de KNVB gingen nog
enkele wedstrijden door, maar daarbij
was geen enkele streekclub betrokken.
WHS zag in de tweede klasse hoe
Voorne steviger onderaan kwam door
winst van SSS. Vosmeer zag z'n kansen
op een definitieve tweede of derde plaats
beter worden door verlies van HVV. In
de vierde klasse moest Tholense Boys
toezien hoe Kapelle zich veilig probeert
te spelen via winst op de koploper.
Het oplossen van het schaakprobleem in
de E.B. van 27 maart is: de laatste zet
van wit was:
20 de2 X e8
21 kf 1 - gl, kg 1 - f 1, zwart dh 4 X h3
4-, dh 3 h2 4-, dh 2 hl 4- mat
Gaat zwart bij zet 20 echter een pion
opspelen om de koning een vrije uitgang
te verschaffen, dan dreigt lb 3 X f74-.
Later kan zwart gedwongen worden tot
afruil, wat dan in het nadeel van zwart
is.
Schaakliefhebbers: sluit u aan bij de
schaakclub Oud-Vossemeer of D.S.V.F.
Sint-Philipsland.
Het jeugdteam van de Oud-Vosse-
meerse schaakclub is zesde geworden
bij de districtskampioenschappen in de
Hollandse Tuyn te Bergen op Zoom. De
ploeg o.l.v. T. van Maanen behaalde 10
punten, tegenover D.S.V.F. uit Sint-
Philipsland 81/j. Winnaar van het toer
nooi werd Roosendaal met 27'/i punt.
De tweede plaats werd veroverd door de
schaakploeg uit Nieuw-Vossemeer met
19'/j punt.
Een plechtige consecratie voor de R.K. kerk
(kerkinwijding) door een Bisschop, heeft nooit
plaatsgevonden. De inw^ding is door pastoor
Houtman op eenvoudige w^jze verricht. Vergeten is de
juiste datum van deze gebeurtenis te vermelden.
Ontroerd heeft een stampvolle kerk mensen
toegekeken en geluisterd toen pastoor Houtman hen
vanaf de voet van het altaar begroette.
"In nómine Patris, et FlllU, et Spiritus Sanctie".
Vol aandacht zfln de ceremoniën gevolgd, vol
aandacht is er geluisterd naar de b(] deze mis
behorende Gregoriaanse zangen.
"Domus mea domus oratiónis voc&bitur, diclt
Dóminus".
Mijn huis zal een huis zijn van gebed, zegt de Heer.
In tegenstelling tot de Calvinistische bedehuizen met
hun sober interieur is in de R.K. kerken altijd veel
aan versiering gedaan. Iets wat zich de laatste jaren
sterk heeft verminderd vooral in de nieuwe moderne
gebouwen. Soms kan men thans het verschil tussen
een Protestantse en R.K. kerk moeilijk meer
waarnemen. De R.K. kerk te Oud Vossemeer
behoort, hoewel niet te vergelijken met grote
Basilieken, tot de gebouwen waar veel van het oude in
ere is geblewen. Het meeste van wat in de kerk
aanwezig is werd, sinds de stichting, door gelovige en
daarbij met aardse goederen gezegende parochianen
geschonken. Jacobus Franse en zijn echtgenote
Adriana Heestermans schonken in 1853 een fraaie
zilveren montrans aan de kerk. Een montrans is een
kunstig fraai stuk smeedwerk met binnenin een koker
(loena) waarin het Allerheiligste d.i. het gewijde
brood wordt bewaard.
Het geheel wordt na de dienst weggeborgen in de
Tabernakel die zich in het altaar bevindt.
Ditzelfde echtpaar schonk in het jaar 1871 twee
zilveren kandelaars voor de communiebank. Twee
jaar later vereerden beiden de kerk met een kruisweg
bestaande uit veertien geschilderde Kruiswegstatiën.
Momenteel heeft pastoor Vermeulen vaak moeite
kopers voor deze schilderijen van de pastoriedeur weg
te krijgen. Naast de familie Franse - Heestermans
komen veel namen voor in de lange lijst van kleine en
grote schenkingen.
Uit dankbaarheid is er veelal bij vermeld, hetzij voor
een tachtigste verjaardag, een geslaagde operatie of
genezing van een ernstige ziekte. Altijd werd de kerk
bedacht en een som geld gegeven voor aankoop van
iets dat het bedehuis nog fraaier moest maken.
In 1885 werd hiervoor door een protestant, die
onbekend wenste te blijven, een zelfgemaakte
mahoniehouten lessenaar gegeven waar pastoor
Verbraak erg mee in zijn nopjes is geweest. Ook dit
laatste geschiedde volgens hem Gode tot meerdere
glorie.
Een belangrijke bron van inkomsten voor de kerk
waren de gelezen en gezongen jaargetijden, missen
voor de zielerust van de overledenen.
Vaak is het voorgekomen dat bij het leven een bedrag
aan de kerk werd gelegateerd met de bepaling dat nu
hun dood jaarlijks een aantal missen voor hun
zielerust zouden worden opgedragen.
Door de al eerder genoemde Jacobus Franse en zijn
echtgenote werden in 1862 1050,- en een
Oostenrijks effect groot 100 florijnen aan de kerk
vermaakt met de bepaling dat: "na hun dood voor
ieder een gezongen jaargetij gedurende den tijd van
honderd jaren. Vervolgens vijftig jaren lang voor
ieder zes H. diensten en na verloop dereerste vijftig
jaren jaarlijks nog voor ieder vier H. diensten".
Staat er sinds 1841 een R.K. kerk te Oud Vossemeer,
de R.K. begraafplaats is pas tien jaar later aangelegd.
Was er de kerk voor de levenden, men wilde ook
graag een rustplaats voor de doden. Nog steeds moest
men die naar Nieuw Vossemeer overbrengen om daar
in gewijde aarde te laten begraven.
6 juni 1851 werd van de gemeente toestemming
verkregen om achter de kerk een stuk grond te kopen
voor een afzonderlijke begraafplaats. De grond
eigendom van H. Brandt kwam voor 550,- in het
bezit van de parochie.
Op 1 november 1851 moest op de nieuwe
begraafplaats het eerste graf worden gedolven.
Hielden de Calvinisten hun bedehulzen sober van
interieur, in de R.K. kerken is alttyd veel aan
versiering gedaan.
Het plaatje geeft een beeld van het altaar met
omlijsdng in de R.K. kerk te Oud Vossemeer.
Joanna Dingena Franse 8 jaar oud werd als eerste van
de vele Rooms-Katholieke inwoners van Oud
Vossemeer die haar in de loop der jaren zouden
volgen op haar eigen kerkhof ter ruste gelegd.
Vanwege Allerheiligen waren alle Roomsen vrij.
Velen van hen maakten de uitvaartdienst mee, nog
meerderen woonden op de begraafplaats bewogen de
ter aardebestelling bij en baden met pastoor Kriek:
Réquiem aetérnam dona ei, Dómine
Heer, geef haar de eeuwige rust
Et lux perpétua ldceat ei
En het eeuwige licht verlichtte haar
Reguiéscat in pace
Dat zij ruste in vrede.
Het bidprentje vermeldde de volgende tekst.
Nauwelijks deed zij d'eerste schrede
Op 't onzeker levenspad,
Of reeds nam de dood haar mede
Voor zij nog gestreden had.
God schiep reeds zijn welbehagen
In dat kind zoo schul'loos schoon;
En hoewel zoo kort van dagen,
Schonk Hij haar een eeuw'ge kroon.
Ziet, zij roept u uit den hoogen:
„Treurt, geliefden, niet om mij;
'k Ben u slechts vooruit getogen,
Eenmaal blijk 'k u eeuwig bij".
„Schrei niet meer, o lieve Moeder,
Vader droog toch af die traan;
'k Ben nu bij den Albehoeder,
'k Ben den Hemel ingegaan".
Op 17 mei 1858 overleed te Nieuw-Vossemeer Joannes
Henricus Brendinck. Wegens de vele verdiensten de
R.K. kerk bewezen, vooral om tot de bouw daarvan te
komen, werd zijn stoffelijk overschot naar deze zijde
van de Eendracht gehaald en na een plechtige uit
vaartmis op het kerkhof begraven.
Anno Domini 1893 de 17e februari stierf Joannes
Cornelis Clarijs. Hij was de tweede Oud-Vossemeerse
jongen die preister werd. 12 jaar mocht hij dit ambt
bekleden. Op 15 augustus 1881, Maria Hemelvaart,
had hij in de kerk van zijn geboorteplaats de eerste H.
Mis opgedragen. 24 september van hetzelfde jaar
volgde zijn beboeming als kapelaan te Heinkenszand.
In januari 1889 keerde hij naar Vosmeer terug, door
bloedspuwingen verzwakt niet meer in staat zijn werk
als geestelijke te verrichten. Bij zijn moeder de
weduwe P. Clarijs, wonende in de Zilverstraat, nam
hij zijn intrek.
In zijn laatste vier levensjaren bezocht hij vaak de
kerk, assisteerde soms pastoor Willemse bij het
biechthoren en een feestelijke mis op hoogtijdagen.
Genezing voor zijn ziekte was er evenwel niet.
Op de avond van 17 februari 1893 stierf hij, meer
malen gesterkt door de H.H. sacramenten. In de kerk
opgebaard namen op 21 februari veel dorpsgenoten,
waaronder ook protestantei\, afscheid van hem.
De uitvaartdienst werd de volgende dag geleid door
de Deken van Middelburg J. A. Eversteijn. In de
stampvolle kerk waren ook een twintigtal priesters
aanwezig, studiegenoten van de overledene.
Naar aanleiding van Galaten 2 20 hield de Deken
een lijkrede, „Vivo autem, jam nom ego: vivit vero in
me Christus".
Na de Absoute volgde de zang Responsorium.
„Libera me, Dómini, de morte aetérna, in die illa
treménda: Quando caeli movéndi sunt et terra: Dum
véneris judicére séeculum per ignem.
Red mij van de eeuwige dood, o Heer, op die schrik
wekkende dag: als hemel en aarde beven: als Gij
komt met vuur, om de wereld te oordelen.
Zijn lichaam werd bij gezet in het nieuwe priestergraf
dat door de moeder van de overledene bij deze droeve
gelegenheid aan de kerk werd geschonken. Tot heden
is Joannes Cornelis Clarijs de enige priester gebleven
die op het R.K. Kerkhof werd begraven.
(Nadruk verboden).
