DE MENSEN HEBBEN
ME EIGENLIJK
ARCHITECT
GEMAAKT
9250,-
FÖTAK
BERGSE
BRADERIE BELANGSTELLING
ALS „VANOUDS"
Genieten van 1974
NIEUWE
KENTEKENREGISTRA TIE
KOFFIE
VOOR EN
TEGEN
NEDERLAND
MOLENLAND
WIE NIET
STERK IS
MOET
SLIM ZUN
KOOL
HYDRAAT
VRUE
KINDERMELK
BRANDBAAR
HEIDS
AANWIJZING
NIEUW
WAPEN
TEGEN
VLIEGTUIG
KAPERS
TOYOTA COROLLA 1200 DE LUXE
AUTOBEDRIJF WIERIKX
Kolibri
kleurenfoto's
PK dol I n
MC delta
Scheidende Architect
J. D. Dormaar uit Sint-Annaland:
Donderdag 1 augustus 1974
EENDRACHTBODE
FF
FF
Sfeer scheppen
Afwisselende praktijk
van elk filmmerk
beter
fotowerk
Oude ambachten
Miss Braderie
reinigt goedkoop
zie maar
kostuum3.90
mantel3.90
pantalon1.85
rok 1.85
japon2.65
en nog goed ook
probeer maar
Tholen
Stoofetraat 12
„De mensen hebben me eigenlijk architect gemaakt. Zestien jaar geleden was ik
opzichter aan de weg naar Poortvliet en de riolering in Sint-Annaland en dan
kwamen ze naar me toe: Dormaar, wil je eens een dakkapelletje voor me aanvragen.
Dormaar,we willen een w.c. laten zetten. Dormaar, ik wil m'n huis optrekken. Zo
begon het. Na de rioleringswerken in Sint-Annaland kreeg ik mijn ontslag, maar ik
had als zelfstandige direct werk als architect",De rstr eekbewoners doen nog steeds j
een beroep op de heer J. D. Dormaar uit de van der Bosstraat in Sint-Annaland
voor hun verbouwing of nieuwbouw, maar vandaag stopt hij ermee. Per 1 Augustus
heeft de 69-jarige architect zijn bedrijf overgedragen aan de uit Sint-Annaland
afkomstige Th. Moerland, die nu in Sint-Maartensdijk woont.
Thomas is een bekende klank voor de
heer Dormaar, want ook zijn vader
heette zo. Deze was opzichter bij de
calamiteuze polder Sint-Annaland,
terwijl zijn grootvader technisch
ambtenaar bij de proviciale waterstaat
was. De weg en waterbouw zat dus
duidelijk in de famillie, maar de dertien
jarige Jaap Dormaar werd
landbouwer. Twee jaar in Sint
Philipsland en twee jaar in Serooskerke.
Toen haalden zijn ouders hem over om
timmerman te worden omdat ze toch
geen geld hadde om een "ostie te
kopen. Als zeventienjarige werd
Dormaar timmerman in Sint-Annaland
en Tholen. In zijn vrije tijd haalde hij op
23-jarige leeftijd zijn diploma
waterbouwkunde. Dat betekende een
grote stap vooruit, want toen hij bij het
baggersbedrijf in de Wieringermeer(Het
begin van de Zuiderzeewerken) kwam
werken, leverde dat diploma 26 gulden
per week meer op. Dat was in 1928 een
forse verhoging. Dormaar studeerde
verder en haalde 't PBNA-bouwkunde
diploma. Hij werkte daarna bij de
calamiteuze polder op Schouwen, de
centrale dienst Walcheren en bij
architecten en aannemers in Vlissingen
.Scherpenisse, Groningen en Arnhem.
Dhr Domaar deed veel ervaring op, ook
in middelgrote projecten, als calculator
en uitvoerder. Hij werkte aan het
zwembad in Middelburg en het
landbouwhuis in Goes.Ook de afsluiting
van de JPIuimpot' met nylonzakken -
destijds een experiment - kwam mede
ondertoezicht van dhr Dormaar tot
stand.
aangepast aan de tijd en de geldelijke
omstandigheden om een zo hoog
mogelijke bouwsubsidie te krijgen. Mijn
kleine praktijk was niet het minst
variabel: De veiling van Stavenisse,
boerderijen in Scherpenisse,
recreatiewoningen in Wouw, garage de
Viet in Sint-Maartensdijk en garage^
Bernaards in Bergen op Zoom,
bungalows in Schouwen en in Halsteren
en dan natuurlijk de vele verbouwingen,
vooral in Sint-Annaland en Oud-
Vossemeer. In de afgelopen herfst had
ik ook 22 landbouwsaneringsgevallen in
behandeling: verbouwing en uitbreiding
van _landbouwbëdfijven", aldus dhr.
Dormaar.
De scheidende architect is blij dat hij bij
de beëindiging van z'n bedrijf als laatste
werk nog zo'n mooi project heeft
kunnen opleveren: een bungalow aan
de F.M.Boogaardweg in Sint-Annaland
in Sint-Annaland. Hoewel dhr.
Dormaar de uitspraak "alles is schoon
met mate" prachtig vindt, beschouwt hij
zijn laatste bungalow toch als zijn
mooiste werk. "Een degelijk bouwwerk
waarin niets is nagebootstst qua
indeling of'sfeer. Sfeer en gezelligheid,
daar gaat h'et om in een huis, maar sfeer
scheppen is net zo moeilijk als meubels
uitkiezen. Het scheppend element van
de Thoolse architect Boekhouwers is
groot. Zelf hou ik van degelijke,
eenvoudige bouw. Mijn vrouw vind t het
meestal te eenvoudig wat ik teken. Het
bejaardencentrum De Schutse vind ik
De scheldende architect J.D.Dormaar uit Sint-Annaland
Toen hij in zijn geboorteplaats voor
zichzelf kon beginnen als architect,
bouwde dhr. Dormaar met
verschillende anderen een huis in de van
den Bosstraat, zoals hij later ook de
huizen in de Kerkeblokstraat in Sint-
Annaland bouwde. Het accent lag op
eenvoudige woningen, verbouwingen en
verbeteringen en het ombouwen van
woningen en winkels. Dhr. Dormaar
weet uit ervaring hoe een gezin in een
nieuwe woning in gunstige zin kan
veranderen'" "Slecht, bekrompen, raar
wonen, is van invloed op de psychische
gesteldheid van de bewoners. De bouw
wordt steeds meer een intensief bedrijf,
want de mensen zijn veeleisend en de
bouwcyclus wordt sneller. Ik heb steeds
met de mensen besproken wat ze zelf
graag hadden. De uitwerking heb ik
echter veel eenvoudiger degelijker en
economischer als de lagere scholen in
Sint-Annaland met de vele uitsteeksels,
die qua schilderwerk een grote
onderhoudspost betekenen. De Sint-
Annalandse kerken zijn schraal. Na de
verbouwing is de Hervormde kerk niet
opgeknapt. Nee, de mooiste bouwwerken
in Sint-Annaland zijnde molens, die qua
vorm en proportie prachtig zijn. Van
heel het eiland Tholen is het stadhuis in
Tholen wl het mooiste bouwwerk, maar
alles is schoon met mate", zegt de
scheidende architect, die als Dormaar
in alle bouwbesprekingen ook steeds de
humor heeft verwerkt om het leven met
verhaaltjes van vroeger en anecdotes op
te fleuren. Hij zal voorlopig nog wel in
de bouw werkzaam zijn, want samen met
zijn opvolger Tom Moerland (die van
het architectenbureau Boelhouwers
komt) 'zal dhr. Dormaar de lopende
projecten afwerken.
Oplossing kruiswoordraadsel E.B. 155
Horizontaal: 1. keu;; 4. dok; 7. dorre; 9. getob; 11. rue; 12. kogel; 13. Rob; 15.
boord; 17. Ba'arn; 19. Ob;22. sos; 23. men;: 24. ao; 25. lijn; 27. schamel; 28. van; 29.
neg; 30. ham; 31. vel; 32. esp; 33. ven; 35. lip 37. pan; 38. heester; 40. arm; 42. id;
43^al; 44. rug; 46. Ee;47. leger; 61. Irene; 53. roe; 54. Essen; 56. iet; 57. krans; 59.
tijger; 61. tik; 62. laf.
Verticaal: 1. koers; 2. er;3. Urk;4. del; 5. Ot; 6. koran; 7. duo; 8.Eos; 9. gek;
10. boa; 11. robijn; 14. braam; 15. bol; 16. dos; 17. bel; 18. non; 21. schedel; 22 map;
23. meester; 26. negen; 28. varia; 33. vader; 34 est; 36. prent; 37. pil; 38. har; 39.
rui; 41. mee; 43. Weert; 45. grief; 48. gok; 49. Oss; 50. met. 52. eer; 54. enk;
Nijl; 58. ai; 60. ga.
GEHEEL
RIJKLAAR
MET VELE EXTRA'S: O.A.:
Radiaalbanen
Zonwerend glas
Chroom sierlijsten langs
dakrand, ramen enz.
INCL. AFLEVERINGSKOSTEN
Slaapstoelen
Tankdop met slot
Moquette vloerbedekking
>->■
Wassenaarstraat 23
BERGEN OP ZOOM
Telefoon 01640-3 37 94
advertentie IM
De ministers van Verkeer en Waterstaat
en van Justitie hebben aan de Tweede
Kamer een nota van wijzigingen toege
stuurd op het wetsontwerp kenteken
plicht voor op de weg staande motorrij
tuigen.
Deze wijzigingen beogen een verbete
ring van de kentekenregistratie tot
stand te brengen, zodat deze betrouw
baarder kan worden dan tot nu toe het
I geval is.
Met name de overschrijving van het
kentekenbewijs bij verkoop van een per
sonenauto, motorfiets of bedrijfsauto
wordt aan stringentere regels gebonden.
Bij de nieuwe opzet is het van groot be
lang voor de verkoper dat het kenteken
bewijs op naam van de nieuwe eigenaar
komt.
Thans wordt deze overschrijving nog
vaak nagelaten, hetgeen bijdraagt tot de
onzuiverheid van het kentekenregister.
De nieuwe regeling houdt in dat aan de
bestaande kentekendelen I en II een
deel III wordt toegevoegd. Dit deel III
moet zichtbaar op het voertuig worden
gevoerd, zowel bij het rijden als het par
keren. Het zal in beginsel een jaar gel
dig zijn. Op dit deel III staat niet de
naam van de eigenaar of houder van de
auto, maar wel het kentekennummer en
enkele gegevens van diens auto vermeld.
Volgens de nieuwe voorschriften mag de
verkoper van een auto of motorfiets aan
de koper slechts ter hand stellen deel II
en een copie van deel III van het kente
kenbewijs, die bij de nieuwe regeling
wordt geïntroduceerd. De delen I en III
blijven bij de verkoper. De koper gaat
met deel II, de copie van deel III en een
legitimatiebewijs naar een postkantoor,
waar de overschrijving geschiedt. Daar
krijgt hij een nieuw deel II, uitgeschre
ven op zijn naam, met een blanco bin
nenzijde.
Tevens ontvangt hij op het postkantoor
een zogenaamd vrijwaringsbewijs, dat
hij aan de verkoper moet afgeven. Deze
WOUWSEWEG 1
TEL. 01640 - 41250
BERGEN OP ZOOM
Nergens anders 'in den lande kr^gt de nabootsing van een middeleeuws marktgeA
beuren een zo grote belangstelling als In Bergen op Zoom.
Naar schatting zjjn er afgelopen weekend op de Bergse Braderie weer zo'n 200.000
bezoekers geweest. Een belangrijke koopkracht impuls voor de middenstand die
dan mogeiyk niet helemaal evenredig aan het aantal bezoekers omzet boekt maar
er toch een lekker uitje aan heeft in een tjjd dat de uitverkoop al aan het luwen is.
Het blijft elk jaar gezellig om enkele uurtjes in het Marklezaat te vertoeven en dat
op een tijdstip dat er in de regio duizenden toeristen op niet te beste zwem- of
visdagen vermaak vinden in een stukje speenvarken aan het spit.
De tiende Braderie in Bergen op Zoom slaagde als nooit tevoren en tevoren was het
ook al volop raak.
Een van de initiatiefnemers Wim van
Bladel die nog steeds zorgt dat er een
Braderiekrant verschijnt en van wie een
altijd weer "puntige" Bergse
burgemeester Van der Laar opmerkte
dat men het daarom ook wel een
"bladelie" feest kon noemen zei dat
Tholenaren en Sint Philiplanders toch
wel aan komen wippen toen werd
geconstateerd dat de braderiekrant dit
maal niet in de contreien is verspreid.
Het papier is ook duur geworden en
inderdaad krijgt de Bergse Braderie in
onze omgeving toch wel de nodige
bekendheid om er van te profiteren. Zo
schuifelen er ook drie dagen streek-
bewoners door het Bergse vierkantje en
omgeving want men is in de regio de
laatste jaren veel meer naar elkaar
toegegroeid. Brabantse weekenders of
langduriger vakantiegangers werpen
hun hengel uit aan de Thoolse- en Sint
Philipslandse boorden bunkeren
proviand bij de middenstand in die
streek terwijl omgekeerd de mobiliteit
van de burgers uit dezelfde regio zo is
toegenomen dat menigeen wekelijks in
het Markiezaat is te vinden en zgker
een kijkje neemt bij het Braderie-ge-
beuren. Het Bergse centrum zat middag
al vol nog eer de winkeliersvoorzitter W.
Besling de medewerking van het
gemeentebestuur roemde en ook blij
was met het nieuwe braderie-reglement
dat de ambtenaren in elkaar gezet
hadden. Bij de winkeliers is ér een
toenemende belangstelling en dat is
geen wonder na een tien jaar zo succes
vol opereren. Ook burgemeester Mr. L.
van de Laar wenste publiek veel plezier
en de deelnemers 'n goed resultaat. De
braderie is een evenement waarbij wij de
deur wijd open zetten voor de vriend
schap onder elkaar. Zo zou het altijd
moeten kunnen zijn meende de
burgemeester die met het bestuur ver
volgens een korte braderietour maakte
piet een kijkje bij de oude ambachten
op kunstmarkt en in enkele straten.
Ondertussen kondigden de herauten de
opening van het festijn luidkeels aan.
De markt had op deze tiende braderie
een ander aanzien dan tevoren door de
aanwezige oude ambachten. Een zeer
attraktief onderdeel voor de tien
duizenden bezoeker het tweede lustrum
volop waardig. Men zag de hand-
fabricage van kaarsen,het weefgetouw
de 'mandenmaker enz. terwijl over
geheel een doordringende geur van ge.
roosterd vlees de massa naar de open
eetzaal trok om een broodje met
varkensvlees en pittig sausje te nuttigen
van Deine Leynse die met deskundige
medewerkers speenvarkens aan het spit
bereidde. Een voorproefje daarvan
kreeg de burgemeester donderdag
middag na de officiële opening aange
boden. Niet alleen de oude ambachten
vormden deze tiende braderie een extra
attraktie.ook de door Aat Weysters met
zorg geselecteerde deelnemers voor de
kunstmarkt verleenden extra glans.
Schilder- en bloemsierkunst, keramiek
en handweven dichter en boetseerder
pottenbakker en edelsmid^glasblazer en
houtsnijwerker ze vormden een variatie
waarmee de organisator eer boekte en
het publiek volop tevreden kon zijn.
Naast die bijzondere attrakties voor
iedereen naast een toenemende
aktiviteit van deelnemende winkeliers
zorgt de organisatie nog voor bij
komstigheden die de goede sfeer nog
verhogen. Daartoe behoort dan ook de
verkiezing van miss Braderie. Het doel
is mede daardoor zoveel mogelijk deel
nemers in middeleeuwse klederdracht te
krijgen. De keuze van de jury viel op
mevr. Leny van der Heijden. Zij
veroverde de meeste punten qua
presentatie en qua costuumkeuze. Aan
de Middeleeuwse kledij was een flinke
stoot gegeven door degebr. Elich. Ook
al weer omhet voor het publiek zo aan
trekkelijk mogelijkte maken zijn er de
prijzen voor de mooiste straten of
fraaiste gevels. De Steenbergse straat
Dat betekent: je lekker voelen in alles
wat deze tijd je aan comfort biedt, met
hier en daar toch een weemoedig
knipoogje naar het verleden.
Neem nu bijvoorbeeld de voorjaars- en
zomermode van dit jaar.
Vrolijker en vrouwelijker kan het al
niet! Voor thuis en op vakantie zijn er
gebreide draion broekpakken, pullovers
en debardeurs, vooral in wet en verder
in allerlei heldere kleuren, heel
vrouwelijke lange gebloemde vesten,
romantische jurken met klokkende
rokken in prachtige bloemdessins en
verder bloezes in geweldige leuke
dessins, die met van alles en nog wat te
combineren zijn.
En dan zijn er natuurlijk de dansende
avondjurken, in de halterlijn of met
"spaghettibandjes" la 1950. Voor een
geklede gelegenheid kunt u ook nog een
modieus broekpak vinden, liefst met
heel brede revers en een pantalon met
wijdvallende pijpen.
Daar hoort dan vanzelfsprekend een
bijpassend kapsel bij, in de stijl 1930
1950 met een krullende lok op het
voorhoofd en golven op het achterhoofd.
Modekapper Dicky Peeters, die de
meisjes van deze foto's kapte kan u daar
alles over vertellen. Ook de make-up
doet mee aan de "femme fatale"-look,
met rode lippen, zwaar aangezette
wimpers en blosjes op de wangen.
En fijn aspekt van het jaar 1974, het
jaar van het verantwoord samenkomen
van allerlei aantrekkelijke
modetendenzenvan voorgaande jaren, is
het feit dat al het moois dat nu in de
winkels ligt en hangt zo bijzonder
gemakkelijk mooi te houden is.Wat u
ook koopt .hetzij een pullovertje, een
debardeurtje, een rok, een pantalon,
een tailleur of een avondjurk, het is
allemaal even gemakkelijk te wassen en
te drogen en strijken is er nauwelijks
meer bij.
Dat was voor de dertiger en vijftiger
dames niet weggelegd.
Die hebben heel wat uurtjes besteed aan
het onderhoud van hun garderobe
Dat alles hebben we te danken aan de
moderne materialen die voor de kleding
van nu gebruikt worden.
Een van deze materialen is dralon..
Badkleding is doorgaans een hoofdstuk
apart in de mode, maar ook de
badmode '74 kan mode en gemak in
zich verenigen.
Er zijn zelfs bikini's en badpakken van
synthetische materialen die binnen tien
minuten na het zwemmen weer kurk
droog zijn!
Genieten van '74betekent dus ook:
de romantiek van vroeger hand in hand
doen gaan met het comfort van nu.
Is er een fijnere combinatie mogelijk?
De dralon confectiecollecties geven u
het antwoord.
ging dit jaar met de eer strijken terwijl
Korte -Mee- en Kremerstraat de
respectievelijk tweede en derde prijs
kregën. De prijs voor de fraaiste gevel
was voor de familie Versluys in de
Fortuinstraat. Een gevel met volop sfeer
en het opschrift "In den gouden Krone".
De mooiste stand kwam opnaam van de
gebr. Elich die daardoor de wisselbeker
een jaar in de kast kregen.
Drie dagen gonsde de Bergse binnen
stad van de massa bezoekers met pieken
op de donderdag- en zaterdagmiddag
met zelfs inde zomer 1974 ook nog drie
droge Braderie-dagen welke dreigende
wolken zich ook boven het Markiezaat
voordeden. Ook dat is de traditie van
het Bergse winkelfestijn. De weers
gesteldheid gedurende de tien jaar
braderie Bergen op Zoom ligt in
positieve zin ver boven het Nederlands
zomergemiddelde.
Elke dag opnieuw zaten de toch ruime
parkeerterreinen in Bergen op Zoom
vol, wat de ongeveer 70.000 bezoekers
per dag komen lang niet alleenuit het
Markiezaat zelf maar een zeer groot
deel uit de wijde omtrek.
Daaruit blijkt de centrumfunctie en de
uitermate geschiktheid van Bergen op
Zoom als braderiestad bij uitstek. Het is
vorige week opnieuw en voor de tiende
maal bewezen.
I- V .r
clry-ckion
advertentie IML1
Volgens een algemeen geldende ver
onderstelling is koffie een opwekkend
middel.
Inderdaad geeft de caffeïne die in de
koffie zit wel een „kick", maar het is
echt niet zo dat die opwekkende wer
king erg lang aanhoudt.
Het idee, dat een kopje kopje koffie na
de avondmaaltijd uren later nog slape
loosheid tot gevolg zou hebben is meer
zelfsuggestie dan werkelijkheid.
Onmiddellijk na het drinken van een
kop koffie treedt er inderdaad een zeke
re verbetering op in het koncentratie- en
reaktievermogen. Dit loopt echter snel
weer terug en daalt zelfs tot een peil be
neden dat van voor het bewuste kopje
koffie.
Hoe de koffiedrinkgewoonten ook mo
gen zijn, het is van het grootste belang
om de koffie niet te kombineren met
kalmerende middelen. Zo'n kombinatie
kan, evenals kalmerende middelen en
alkohol, tot ongelukken leiden.
t
kan hiermee later dus altijd bewijzen
dat de wagen volgens de regels op een
andere naam is gesteld. De copie van
deel III dient om te voorkomen dat de
auto of motorfiets zonder medewerking
van de verkoper op naam van een ander
komt te staan. Nadat de verkoper het
vrijwaringsbewijs heeft ontvangen geeft
hij aan de koper de delen I en III van
het kentekenbewijs af.
Als de koper deze handelingen niet
heeft verricht heeft hij een ongeldig
kentekenbewijs. Hij heeft immers de
delen I en III niet in zijn bezit. Hij kan
de wagen dus ook niet doorverkopen
met een geldig kentekenbewijs.
De jaarlijkse uitgifte van deel III maakt
een periodieke toetsing van de juistheid
van dc tenaamstelling in het kenteken
register mogelijk. Voor de leges wordt
gedacht aan een bedrag van 17,50 zo
wel voor de eerste afgifte van een com
pleet kentekenbewijs (de drie delen p
een copie van deel III tezamen) als voor
dc jaarlijkse afgifte van deel III. De
overschrijving van de kentekenbewijzen
zal in het nieuwe stelsel dus kosteloos
zijn.
Zodra het parlement zijn goedkeuring
heeft gehecht aan het wetsontwerp kan
worden begonnen met de uitreiking van
de delen III. Na voltooiing van deze uit
reiking, waarmee een aantal maanden
zal zijn gemoeid, kan de nieuweregis-
tratieregeling in werking treden. De uit
reiking is in handen van de Rijksdienst
voor het Wegverkeer. Bij deze dienst is
men thans bezig de gehele kentekenre
gistratie te automatiseren.
Waar komt ons nationale embleem, de
molen, vandaan?
Het is bekend dat de Romeinen water
molens hadden en ook molens die door
dieren werden aangedreven.
De windmolen is van veel latere datum;
voor het eerst wordt er melding van ge
maakt in een Angelsaksische oorkonde
uit het jaar 833.
Lange tijd werd aangenomen dat de
Kruisvaarders-het idee van de windmo
len meebrachten uit Syrië of Palestina,
maar dat is onjuist. Ten eerste beston
den ze in die landen niet en bovendien
waren er in het jaar 833 nog geen kruis
tochten geweest.
Wel is het zo dat op deze kruistochten
de mensen uit de Noordeuropese landen
met elkaar in kontakt kwamen en hun
kennis konden uitwisselen. Voor landei
met weinig of geen snelstromend water,
zoals Holland, was de windmolen voor
de voedselvoorziening (het malen van
graan) en voor de waterhuishouding (het
bemalen van land) van bepalend belang.
Wind was er immers in de Noordeuro
pese landen genoeg.
In 1105 wordt melding gemaakt van de
eerste windmolen in Frankrijk. In Ve
netië - waar wel veel water maar geen
stromend water was - komt er een in
1332. In Speyer (Duitsland) wordt in
1393 de eerste windmolen gebouwd,
door een hollands ingenieur!
De Hollanders ontwikkelden al spoedig
een ongeëvenaarde kennis op dit gebied
en het was ook in Holland dat de eerste
windmolen met draaibare kop werd ge-
konstrueerd, die bij ongeacht welke
windrichting zijn diensten kon blijven
bewijzen.
Zo werd Holland het centrum van de
Europese molenbouw en werd de molen
onafscheidelijk met ons land verbon
den.
Er werden soms de gekste juridische
bokkesprongen gemaakt in verband
met windmolens. De monniken van een
Augustijner klooster in Overijssel wil
den in 1391 een windmolen bouwen,
maar dit werd hun verboden door de
graaf van een naburig landgoed, met als
motief dat de wind over zijn gebied
streek en dus hem alleen toebehoorde.
Dit zinde de bisschop van Utrecht aller
minst en deze stelde dan ook dat de hele
provincie onder zijn bewind lag zodat de
kloosterlingen toch hun windmolen
mochten bouwen.
De graaf van Friesland bestond het om
van zijn molenaars een jaarlijkse wind
belasting te eisen. Kennelijk was het
toen nog mogelijk om van de wind te le
ven!
Hoe het zij, windmolens bleven
onmisbaar tot de industriële revolutie
die de vorige eeuw inzette. Hoewel het
best mogelijk is, dat, nu men in ver
band met de energieschaarste ook weer
serieus gaat denken over het bouwen
van zeilschepen voor de grote vaart,
windmolens ook weer in aanzien zullen
stijgen, en dan niet alleen als beziens
waardigheid of voor Monumentenzorg.
Mensen hebben altijd meer gewild dan
ze fysiek konden opbrengen, vandaar
dat ze werden gedwongen hun hersens
te gebruiken. Ze konden niet zo best lo
pen, dus gingen ze rijden. Ze konden
maar heel gebrekkig zwemmen, dus
gingen ze varen. Een peddel is een ver
lengstuk van de arm, en van een uit
geholde boomstam met een peddel tot
een schip met een groot aantal roeiers is
slechts een kwestie van schaalvergro
ting. Het is een geleidelijke ontwikke
ling, een evolutie.
In de techniek is echter niet alleen spra
ke van evolutie maar ook van mutatie,
een wijziging van principe. Met een zeil
kan een schip ook varen, maar de voort
stuwing komt op een heel andere ma
nier tot stand dan bij een roeischip.
De overgangsfase van roeischip naar
zeilschip nam een paar duizend jaar in
beslag; van lang voor Christus tot In de
18e eeuw heeft men een kombinatie van
het zeilschip en het roeischip gebruikt,
de galei. Op zijn manier was de galei
een technisch hoogtepunt, waarbij de
„onderdelen" - galeislaven - gemakke
lijk waren te vervangen.
Pas toen de „brandstofkosten" voor de
galeien te hoog werden, werd het zeil
schip als zodanig geperfektioneerd, tot
in de vorige eeuw de stoommachine
weer een mutatie teweegbracht. Zeil- en
stoomschip werden een tijdlang gecom
bineerd, net als vroeger bij de galei het
geval was, maar de stoomturbine en la
ter de dieselmotor betekenden het einde
voor de zeilvaart. Zeilschepen en roei
boten zijn nu alleen nog voor rekreatie
in gebruik.
De laatste mutatie is de toepassing van
kernenergie, maar dit is in de koopvaar
dij voorlopig alleen rendabel voor sche
pen met een zeer groot vermogen, zoals
de „Otto-Hahn".
Als je in een haven rondkijkt en je reali
seert welke ontwikkelingen bijvoorbeeld
de Nederlandse koopvaardij heeft door
gemaakt, kun je je haast niet voorstellen
dat dat alles is ontstaan uit fysiek on
vermogen
We kunnen niet naar Amerika zwem
men, dus hebben we maar een vloot ge
bouwd.
Onderzoekers, verbonden aan de Aus
tralische Commonwealth Scientific and
Indsutrial Research Organization,
CSIRO - het Australische TNO - heb
ben een koolhydraatvrij vervangings
middel ontwikkeld voor kinderen die al
lergisch zijn voor koemelk.
In de bekendmaking zei CSIRO dat een
land „overvloeiend van melk en honing"
toch niet voor iedereen geschikt is daar
sommige babies koemelk niet verdra
gen. Reden hiervoor is een allergische
reaktie op melkeiwitten dan wel een niet
kunnen verdragen van sommige in melk
aanwezige koolhydraten, in het bijzon
der van melksuiker.
Alhoewel de onverdraagzaamheid voor
melksuiker soms van tijdelijke aard is,
kunnen kinderen in die periode geen
gewone melk drinken. De tot nu toe ge
bruikte vervangingsmiddelen voor melk
bevatten sojaboneneiwitten. Slechts een
daarvan heeft het voordeel dat het even
eens geen koolhydraten bevat.Het door
CSIRO ontwikkelde produkt - op basis
van melkeiwitten en vet - is het tweede
in de koolhydraatvrije categorie. Het
kan dienen als melksubstituut voor alle
door koolhydraten veroorzaakte dieet-
problemen. De koolhydraatvrije voe
dingsmiddelen zijn een beter hulpmid
del, omdat thuis of in het ziekenhuis een
geschikte suikersoort kan worden toe
gevoegd, al naar gelang het betrokken
kind verdraagt.
Het nieuwe voedingsmiddel ziet er uit
als melk doch bevat aanzienlijk meer -
eiwit en vet, respectievelijk 4'/i en 7%.
De bereiding is eenvoudig. De moeder
of verpleegster kan het geconcentreerde
produkt met een gelijke hoeveelheid
water aanlengen.
Na ruim twee jaar van proefnemingen in
de kinderziekenhuizen van Melbourne,
Sydney en Perth zal het nieuwe produkt
binnenkort op de markt gebracht wor
den.
Alle vanaf 1 januari 1974 in Australië
gefabriceerde of geïmporteerde nacht
kleding in de kindermaten dient te zijn
voorzien van labels waarop de mate van
brandbaarheid van het gebruikte mate
riaal is aangegeven.
De verschillende voorgeschreven labels
zijn gebaseerd op uitvoerige onderzoe
kingen door het Australische TNO-in-
stituut, de CSIRO, in nauwe samenwer
king met de brandwondonderzoek-af
deling van het Koninklijk Kinder Zie
kenhuis van Melbourne.
De CSIRO had ontdekt dat de voorheen
gehanteerde maatstaven, opgesteld uit
sluitend aan de hand van laboratorium
proeven, niet overeenstemden met de
ervaringen opgedaan bij dagelijks ge
bruik van de materialen.
Vorig jaar zijn alleen reeds in het Kin
derziekenhuis van Melbourne 62 kin
deren opgenomen met ernstige brand
wonden als gevolg van ontvlamde kle
ding.
Kinderen met kledingbrandwonden zijn
meestal voor hun leven zowel lichame
lijk als geestelijk getekend. De Austra
lische regering beschouwt de maatregel
als een eerste stap om te komen tot een
aanzienlijk lager sterftecijfer door
brandwonden.
De dertigjarige Robert Eyles, een
scherpschutter uit Sydney, heeft een
nylon kogel ontwikkeld die volgens hem
een doeltreffend middel tegen vliegtuig-
kapers kan zijn. De kogels zijn van het
kaliber 38 en hebben een lengte van 1,8
cm. Ze zijn tot op 18 meter dodelijk,
maar verlaten het lichaam niet, zodat
anderen niet geraakt worden. Evenmin
kunnen ze de romp van een vliegtuig
doorboren of door vliegtuigstoeien
heengaan. De heer Eyles heeft patent op
Zijn vinding aangevraagd.
