0
Milieu-aanpak zonder de veehouderij de nek om te draaien
cle
derde
factor
KOFFIE
69
75
89
69
25
PRIJS-SLAG
Spreekuur gedeputeerden op ZLM-tentoonstelling Delta '73
Knirps
colafanta
prince fourre
eierbeschuitoü
ZHOLL.NIEUWE |59
leverworst 189
ananas
schijfjes
jusd'orange
bastogneseBS
margari
neurqjj
klop-slagroom 89
Zover
hemden
pak dreft
149
295
kabel box'^ngs
haarlak
JAC.HERMANS
MODERNE
BRILLEN
Pak even
uw zakboekje
Autobedrijf
WEST
BRABANT
ALL '0,a"
-ËEHjgg
Statenlid Roels
stelt vragen over
luchthaven
plannen
Donderdag 14juni 1973
5
Niet meer gratis vuilnis storten in het Tuttelhoekje
vervolg van pag. 1
Woonwagen
centrum Tholen
DAF-dealer voor
Bergen op Zoom e.o.
Roosevelt laan 76
BERGEN OPZOOM
Tel. 34646
International
PARAPLU'S
„Boer zijn" is ingrijpen
in natuur en milieu
Goed milieubeleid reikt
ver over nationale grenzen
PRIJS SLAG PRUZEN
ZIJN VASTE PRIJZEN
waar geld nog waarde heeft
bouwvergunning is verleend. Dit aan
vraagformulier is door de heer Van
Vossen ondertekend, zodat gevoeglijk
kan worden opgenomen dat aanvrager
goed op de hoogte was van hetgeen aan
gevraagd is, aldus b. en w. De raads
commissie voor bestuurlijke aange
legenheden is het eens met het voorstel
van b. en w. het beroepschrift onge
grond te verklaren.
De heer D. Burgers uil Tholen lijkt met
zijn beroepschrift tegen de weigering
van b. en w. een bouwvergunning te
geven, succes te hebben. De raads
commissie voor bestuurlijke aange
legenheden wil de bouwvergunning
namelijk wel verlenen. B. en w. wachten
nu maar af wat de gemeenteraad beslist.
Het gaat om de bouw van een afdak in
de Regentessestraat. Het bouwplan is in
strijd met de bouwverordening omdat
wordt gebouwd aan een binnenterrein
en voorts de achtergevelrooilijn wordt
overschreden. Hoewel de bouwverorde
ning het mogelijk maakt hiervan vrij
stelling te verlenen, hebben b. en w. in
eerste aanleg de vergunning geweigerd.
Met het stedebouwkundig adviesbureau
zijn b. en w. namelijk van mening dat
ambachtelijke bedrijven in de be
bouwde kom dienen te worden geweerd.
Het college vindt dat de meest aange
wezen plaats voor een bedrijf van een
aard en omvang als dat van metselaar
Burgers het bedrijventerrein is. Ook
voor het bedrijf zelf zou dat op de lange
duur wellicht voordelen kunnen opleve
ren omdat de bereikbaarheid voor de
steeds groter wordende vrachtauto's die
de aan- en afvoer van bouwmaterialen
verzorgen, niet optimaal is, aldus b. en
w. Gelet op het feit dat op de plaats van
het te bouwen afdak vroeger ook een
afdak heeft gestaan en de aard van het
ambachtelijke bedrijf vindt de raads
commissie voor bestuurlijke aange
legenheden dat de vergunning alsnog
dient te worden verleend.
Begin dit jaar besloot de raad al het
woonwagencentrum van de Gemaalweg
in Tholen te verplaatsen naar de Oude-
landsedijk, waarvoor 17.000 gulden
werd uitgetrokken. Het centrum biedt
plaats aan maximaal vijf wagens. Dit
moet nu door de raad worden bepaald,
zoals de woonwagenwet uitdrukkelijk
voorschrijft. Bovendien moet aan G.S.
van Zeeland ontheffing worden ge
vraagd voor het plaatsen van een cen
trumgebouw. Dit woonwagencentrum
aan de Oudelandsedijk is namelijk
maar een tijdelijke zaak. Het woon
wagencentrum Midden- en Noord-
Zeeland, waarbij ook Tholen is aange
sloten, onderzoekt namelijk nog naar
een openbare standplaats voor vijftig
wagens in Goes of kleinere woon
wagencentra in dit gebied.
De rekening 1970 van de voormalige ge
meente Tholen kan door de raadscom
missie voor financiën worden nagezien,
zo stellen b. en w. voor. Er is een na
delig saldo van 28.935,83 op de ge
wone dienst. Rekening houdende met
de nog te verhalen en te betalen posten
vertoont de rekening een batig saldo van
24.414,34. Het nadelig saldo van de
kapitaaldienst is 312.641,10.
Verder behandelt de raad nog ver
schillende onderwijsvoorstellen. Zo
dient de vergoeding vakonderwijs 1972
voor de Toetssteen in Sint Maartensdijk
vastgesteld te worden. Het gaat om de
aan de school verbonden vakonder
wijzeres, logopediste en assistente
imbecielen onderwijs. De vergoeding
bedraagt 18.964,83 terwijl reeds
12.040,voorschot is gegeven, zodat
De Toetssteen nog 6924, 83 krijgt.
Voor het gemeeentepersoneel dienen
tenslotte nog verschillende ver-
plaatsingskosten-verordeningen en
rechtspositieregelingen te worden vast
gesteld.
v. d. Watering K ipmulder
Steenbergsestraat 20-22
Bergen op Zoom
advertentie IM
Poortvliet
za 23 juni 100 meter K.N.S.A. Provin
ciale cupwedstrijd, Schutterskring
Tholen
Sint-Annaland
vr 15 juni 19.30 uur zaal J. Keur: alg.
vergadering Rabobank
za 16 en 23 juni Provinciale open
wedstrijd, Schutterskring Tholen
Oud-Vossemeer
do 14 juni 20.00 uur, Bejaardensoos:
Jaarvergadering Oud-Vossemeerse
Schaakclub.
Sint-Phllipsland
do 14 juni Herv. ver. gebouw: ds van
Donkersgoed over zendingswerk in
Kenya
Sint-Annaland
ma 20 uur: hotel Havenzicht: diploma-
uitreiking E.H.B.O.
Bergen op Zoom
Roxy: Bridge over the river Kwai,
dagelijks 20 u. behalve maandag.
Warners tekenfilmfestival za. 14.30 u.,
zo 14.30 u., wo 14 u.
Luxor: Monsters van Frankenstein do
t/m zo 20 u„ bedreigen de aarde
Manzieke baronessen vr. en za. 23.30
u., Het Zwaard van Zorro, zo. 14 u.
Evenals in 1968 zal ook dit jaar de
provincie Zeeland met een stand present
zijn op de ZLM-tentoonstelling Delta
1973, die op 21, 22 en 23 juni a.s. op de
Schotsman-Ruiterplaat op Noord-Beve
land zal worden gehouden.
In de bijna honderd vierkante meter be
slaande stand zal door middel van
foto's, kaarten, voorwerpen, druk
werken enz. een indruk worden gegeven
van een groot aantal aspecten van de
Zeeuwse samenleving, waarmee het
provinciaal bestuur direct of indirect te
maken heeft. Bij de ingang van de stand
zullen de gasten via een brief van de
Commissaris der Koningin, mr. J. van
advertentie IM
herenhof
kortemeestr. 29
bergen op zoom
advertentie IM
De liefde voor het vee is de Nederlandse
boer aangeboren. Tienduizenden
veehouders hebben een bloeiend zaadje
uit de grond gestampt. Zij fokken een
goed veeras, stoppen er een pakket
granen en andere voermiddelen in en
halen er een flinke homp vlees uit.
Deze bedrijvigheid - ook wel intensieve
veehouderij genoemd - ïykt in veler ogen
een goudmijn, maar roept toch ook heel
wat problemen op. In ons land wonen
immers 13'/j miljoen landgenoten op
een kluitje; het milieu is een heilig goed
geworden. De intensieve veehouderij
heeft een onverwachte wending in het
romantisch boerenverhaai gebracht:
van de ongerepte natuur en het
vriendeiyke landschap met dartele
kalfjes, scharrelende kippe^es en
knorrende varkens loopt de lezer vast op
moderne stalcomplexen, waarin deze
dieren in een massa vetgemest worden.
Het verhaal wordt akelig en naar, want
de intensieve veehouderij bedreigt het
milieu. De veehouder zou wel eens het
water, de lucht en de bodem kunnen
vervuilen; hy verstoort het landschap
met recht-toe-recht-aan-stallen en fel
gekleurde voertorens. Natuur- en
milieubehoud is in ons land een
dierbaar goed geworden. Moet men nu
de intensieve veehouderij de nek
omdraaien of is er een aanpak die én de
boer én het milieu recht doet?
Het overheidsbeleid dient eigenlijk een
illustratie te zijn van de voortdurende
zorg voor het algemeen belang van onze
natie. Er is altijd een aantal
vraagstukken, die bij voorkeur in
samenhang met elkaar opgelost moeten
worden.
Inflatiebestrijding is bijvoorbeeld zeer
gewenst, maar mag niet ten koste van
een onmenselijke werkloosheid gaan.
Collectieve voorzieningen (ook in de
sociale sfeer) kunnen aantrekkelijk zijn,
maar mogen het particulier initiatief
niet aantasten. De zorg voor het milieu
is dringend nodig, maar zal ook
rekening moeten houden met de
werkgelegenheid, de economie en de
betalingsbalans. Het milieubeleid
de overheid is weliswaar van bijzondere
betekenis, maar kan en mag niet
losgemaakt worden van andere
doelstellingen in het regeringsbeleid.
Een evenwichtig overheidsbeleid zal de
milieumaatregelen op zijn minst moeten
afwegen tegen andere behoeften in de
maatschappij, zoals werkgelegenheid,
welvaartsspreiding en de bijdrage aan
de betalingsbalans. Als men tot een
dergelijk overheidsbeleid - ook wel
integraal beleid - wil komen, moet men
zeker vooraf een objectief oordeel
vormen over intensieve veehouderij en
het milieu.
Voor de varkens-, kalver- en
kuikenmester komt het er op neer, dat
men in ons land de plusjes en minnetjes
op een rijtje moet zetten. In een pas
verschenen brochure „Intensieve
veehouderij en milieu" - een publikatie
van het Landbouwschap - wordt de
moderne veehouderij afgeschilderd als
een onmisbare brok economie die het
milieu weliswaar bedreigt, maar serieus
langs alle wegen zoekt naar
aanvaardbare middelen om milieuaan
tasting te voorkomen.
Eigenlijk tobt men al met het milieu,
zolang de boer bestaan heeft. Toen hij
het nomadenbestaan met jacht, veeteelt
en visvangst inruilde voor landbouw met
vaste woonplaats, ontstond er een
milieuvraagstuk. De menselijke en
dierlijke afvalstoffen hoopten zich
plaatselijk op. De afrasteringen met
draad maakte de heg - een obstakel met
hoge landschappelijke waarde
overbodig. De snelle ontwikkelingen na
de tweede wereldoorlog hebben de
romantische boer van weleer naar een
modern agrarisch bedrijf gedreven.
Enkele jaren geleden telde men ruim
28.000 bedrijven met mestvarkens. Op
4100 bedrijven varieerde de
varkensstapel tussen 220 en 1000
mestvarkens. Er waren 4600 bedrijven
met fokzeugen, waarvan 300 bedrijven
elk meer dan 100 zeugen telde. De
gespecialiseerde pluimveebedrijven
hebben een veebezetting per man van
15.000 tot 20.000 legkippen en van
30.000 tot 50.000 mestkuikens.
Vanzelfsprekend werkt deze
ontwikkeling naar de intensieve
veehouderij in op het landschap en op
het milieu. De boeren erkennen dit
volledig en hebben ook alle begrip voor
nieuwe denkbeelden en normen, die
onze maatschappij hanteert als het over
milieubeleid gaat. Het is bepaald
niet waar, dat de veehouder met zijn
intensief bedrijf zijn eigen gangetje
gaat. Heel wat „milieuridders" wekken
de indruk dat de boer maar te kust en te
keur bezig is in de lucht, het water en de
bodem te verpesten. Het vraagstuk van
de lokale mestoverschotten heeft met
name in Noord-Brabant en Gelderland
geleid tot zogenaamde mestbanken.
Deze instituten nemen de
mestoverschotten op, bewaren of
verwerken de mest en zoeken naar een
geschikte afzet.
Stank is één van de meest nare
nevenverschillen van de intensieve
veehouderij. Samen met de overheid
zoeken de boeren naarstig naar
methoden om mest te beluchten en
stallucht uit te wassen. Het agrarisch
bedrijfsleven betaalt daar ook veel geld
voor. Hoewel de varkens-, kalver- en
kuikenmesters in ons land vaak
beschuldigd worden van het lozen van
mest en gier in oppervlaktewater, leert
de praktijk beslist anders. Wettelijk is
dit euvel verboden en een vergunning
komt de boer nogal duur te staan. De
daarvoor bestemde heffingen tot lozing
variëren rond ƒ1,per kip, 20,per
varken en 100,per koe. De
bedragen zijn niet mis en brengen de
veehouder ook niet in de verleiding om
mest en gier te lozen, want
bedrijfseconomisch zijn deze kosten
onverantwoord.
Het landbouwbedrijfsleven erkent de
noodzaak van een goede milieuzorg. De
boeren willen er zelf aan meewerken,,
maar vinden ook dat de overheid een
verantwoordelijkheid draagt via een
aktief milieubeleid. Het Landbouw
schap kent in haar brochure
„Intensieve veehouderij en milieu" een
behoorlijke plaats toe aan de
overheidsrol op het gebied van het
milieu. Als men een verdere inpassing
van land- en tuinbouw in de
maatschappij wenst, moet de boer ook
ruimte krijgen om zijn „zaakje"
bedrijfseconomisch te runnen.
Als ondernemer staat de veehouder voor
stijgende voerkosten en toenemende
lasten van de gezondheidszorg voor het
dier. Hij is niet bang om milieu
investeringen te doen zolang zijn
concurrentiepositie in de EEG niet
aangetast wordt. 'De boer vindt het
redelijk dat aandacht aan het milieu
gegeven wordt, méér dat moet dan ook
in alle landen van de gemeenschap
gebeuren. Een aktief milieubeleid van
onze overheid kost bijzonder veel geld
en drijft voor een groot deel op de
financiële kurk, die men dan
milieuheffing noemt. In sommige
produkties kan men deze kosten door
berekenen aan de consument. De boer
is wat dat betreft machteloos en zal deze
milieuheffing van zijn inkomen moeten
aftrekken. Zelfs als de veehouder de
„milieukosten" zou doorberekenen, is
het effect voor de consumentenprijs
maar een fractie van de druk op het
boereninkomen.
Als men de kalvermest en gier
biologisch afbreekt (in een zogenaamde
pasveersloot) kost dat 15,per
kalverstandplaats. Dat betekent een
aanslag van 10% op het inkomen van de
veehouder: als de consument deze
kosten zou betalen, houdt dat
automatisch een verhoging van de
kalfvleesprijs met 1% in. Het drogen
van varkensmest kost de boer 40.
per varkensstandplaats.
Doorberekening naar de consument
levert een prijsverhoging van 8% op.
Als de varkenshouder het zelf moet
betalen, gaat zijn inkomen met 80%
achteruit.
De boeren in ons land weten dat het
milieubeleid mede bepalend en
richtinggevend is voor de toekomst van
de intensieve veehouderij. Het
speurwerk naar redelijke oplossineen
van milieuproblemen draalt op volle
toeren. De Nederlandse veehouderij
levert een behoorlijke bjjdrage zowel
aan 's mensen dagelijks menu, als aan 's
lands schatkist. Men zou zich in de
milieudiscussies kunnen beroepen op de
verdiensten van onze intensieve
veehouderij. Deze defensieve houding
wil de boer niet aannemen. Hjj is bereid
om werkeiyk mee te helpen aan de
oplossing van het milieuvraagstuk. De
eerder genoemde brochure van het
Landbouwschap geeft trouwens aan,
dat de landbouw vele onderzoekingen
verricht om een miileuvriendeiyke
intensieve veehouderij op de been te
houden.
FEUILLETON
Roman door Oré de Boer
vacuüm verpakt
IN DE PRIJS-SLAG:
dagindaguit-weekin weekuit
ROL INHOUD".
15 STUKS
chocolade of vanille
VAN, PAREIN"
ZROLLEN 2X13 STUKS CO
500 GRAM
witte-bruine ofgele gHl
RASTFRnsTïïKËR" #11
a ze zijn er weer «Pflfc
uit de diepvries
500 gram
'ooroR de boterham
>f bij de borrel
2blikken HALVE JMÏ
fles 0.6 liter -ES"!
groot pak
beker SONNI PLANTEN
LANTEN f|£g
heerlijk op de aardbeien
VADERDAG,
n zelfstrijkende
uitzoeken maar
VOORDEELKOFFER
wasmiddel
inhoud*2100gr
normale prijs197
tijdelijk 176
BIJ
ONS'.
b-ODOREXf™'
inh 5oz.
normaal 6- tijdelijk 5,"
10 mtr. verlengsnoer
met randaarde
grote bus 18oz.
„ELEGANCE"
advertentie IM
Aartsen, welkom worden geheten.
Ongetwijfeld zal in het bijzonder de
aandacht trekken een grote luchtfoto (2
bij 3 meter) van een deelte van de
Westerschelde metdaaropingetekend de
vaste oeververbinding tussen Kruinin-
gen en Perkpolder. Andere luchtfoto's
zullen een beeld geven van Vlissingen-
Oost en de kanaalzone in Zeeuwsch-
Vlaanderen, alsmede van enkele recrea
tie-centra op Schouwen en in West
Zeeuwsch-Vlaanderen. Daarnaast
worden foto's opgehangen van objecten,
die mede door de financiële steun van
de provincie konden worden verwezen
lijkt.
Er komt verder een grote kaart van
Zeeland, die min of meer het karakter
heeft van een ontwikkelingsschets, als
mede een geheel bijgewerkte kaart van
het Veerse Meer.
Een onderdeel van de stand zal be
staan uit een op artistieke wijze gegroe
peerde verzameling van een groot aantal
recente uitgaven over diverse Zeeuwse
onderwerpen in de vorm van nota's,
rapporten, brochures, folders enz. Het
enige tijd geleden officieel geopende
uitleencentrum beeldende kunst in
Zeeland krijgt gastvrijheid in de provin
ciale stand met een keuze uit de ver
zameling kunstvoorwerpen.
Een aparte afdeling zal zijn gewijd aan
de zorg voor het milieu. Het Instituut
voor Gezondheidstechniek/TNO te
Delft zal n.l. zorgen voor een aantal
apparaten, waarmee boven Zeeland de
verschillende vormen van luchtveront
reiniging worden gemeten. Dat zijn een
Luikse bol, een neerslagvanger, een
automatisch S02-apparaat en een auto
matisch fluorapparaat. Deze appa
ratuur zal worden opgesteld tegen de
achtergrond van een kaart van de pro
vincie Zeeland, waarop alle punten van
de diverse meetnetten zijn aangegeven.
Voor dit laatste onderdeel zorgt de af
deling milieubeheer van provinciale
waterstaat.
Het bureau voorlichting van de provin
cie, dat de voorbereiding en organisatie
van de deelneming aan de tentoonstel
ling verzorgt, heeft, ter uitreiking aan
de bezoekers, duizenden papieren
zakken laten maken, waarin infor
matiemateriaal kan worden meege
nomen. Aan de ene kant prijkt op de
zak het wapen van Zeeland, aan de
andere kant zijn zakelijke gegevens over
de provincie afgedrukt. Voor de lay-out
van de stand tekende de heer A. de
Werk te Middelburg.
Zaterdag 23 juni a.s. zal het in de stand
van de provincie Zeeland op de ZLM-
tentoonstelling Delta 1973 de „dag van
de gedeputeerden" zijn. Vanaf tien uur
des morgens tot het einde van d.e
middag zullen voortdurend één of meer
leden van het college van gedeputeerde
staten aanwezig zijn om de bezoekers
en bezoeksters te ontvangen en even
tuele vragen over allerlei Zeeuwse zaken
te beantwoorden, een doorlopend
„spreekuur" zogezegd.
Vragen van het P.v.d.A.-statenlid P. A.
Roels te St.-Maartensdijk aan
gedeputeerde staten in zake de planning
van een tweede nationale luchthaven:
1. Heeft uw college kennis genomen
van een artikel in het Brabants
Nieuwsblad van 26 mei 1973 met
betrekking tot de planning van een
tweede nationale luchthaven?
2. Was uw college op de hoogte van de
in het genoemde artikel aan de
openbaarheid prijs gegeven twee plan
alternatieven voor de eventuele vestiging
van een tweede nationale luchthaven in
westelijk Noord-Brabant?
3. Is en wordt uw college betrokken in
de werkzaamheden van de zogenaamde
commissie-Segers, de „planning groep
tweede nationale luchthaven"?
4. Zo vraag 3 bevestigend beantwoord
wordt, wil uw college dan de essentie
van zijn inbreng aan provinciale staten
mededelen?
5. Zo vraag 3 ontkennend beantwoord
wordt, welke pogingen heeft uw college
dan in het werk gesteld om bij de
studies van de commissie-Segers - met
het oog op de consequenties van de
eventuele vestiging in westelijk Noord-
Brabant van de tweede nationale
luchthaven voor oostelijk Zeeland en,
met name, voor Tholen en St.-
Philipsland - betrokken te worden?
Slem men
van
lezers
Mijnheer de redacteur,
Gaarne zou ik met uw goedvinden,
willen reageren op het stukje van D. F.
Bentschap Knook.
Ik heb nadrukkelijk geschreven, dat een
beroep op de erfzonde geen excuus, mag
zijn, zodat wij een steuntje in de rug
hebben, als we het wat de natuur
betreft, verkeerd aanpakken.
Als voorbeeld van hoe het wel kan, wil
ik noemen de biologisch verantwoorde
proeftuin voor groenteteelt in Zevenaar,
reeds dikwijks in het nieuws geweest.
L.l. wegens het onteigenen van 3 ha
onvervangbare grond vdor de lichaam
en milieu verpestende productie van
sigaretten. Soortgelijke projecten zijn
inmiddels op verspreide plaatsen in ons
land, bezig van de grond te komen of
reeds ver gevorderd.
Dan zou ik willen noemen het boek
„Tuinieren zonder gif" geschreven door
Alwin Seifert, die in veertig jaar hard
werken de bij deskundigen beroemde
TUIN ZONDER GIF tot stand heeft
gebracht. Een tuin waarin geen
schadelijk insect, geen ziekte voorkomt
en waarin voedings- en
voedingsgewassen uit zichzelf tot
geneeskrachtige planten worden.
Dus blijkt hieruit dat er wel degelijk
mensen zijn die het goed doen, d.w.z. in
overeenstemming met de wetten der
natuur. Waardoor tevens het zeggen
„we zijn in zonde geboren" als oorzaak
van het mislukken van onze tuin en
landbouwmethoden, niet haalbaar is. Ik
zou eerder willen zeggen dat
economische motieven leiden tot
uitroeiing van alles wat goed is.
Onkruid bestaat niet, we kunnen beter
spreken van kruid dat niet op die plek
mag groeien van ons omdat we daar
kweekprodukten willen zetten. En daar
is geen enkel bezwaar tegen.
Veel van de zgn. onkruiden zijn in
werkelijkheid geneeskrachtige kruiden,
die in de homoepathie gebruikt worden
en in vroeger tijden door de mensen in
het algemeen. Ik behoef geen lijst te
geven van de kruiden, de winkels liggen
vol van de boeken over dit onderwerp.
Wij zelf hebben in het voorjaar blaadjes
van de paardebloem door de sla gedaan,
de vitamine ligt langs de weg voor het
oprapen. Daarom bedroeft het ons, dat,
om werkkrachten uit te sparen, er
gespoten wordt langs wegen en dijken.
Maar het gevolg van al dat spuiten is,
dat de mens ineens, als een dief in de
nacht, overvallen wordt door
insectenplagen. De korte berichtjes in
de kranten vallen niet zo op, maar ze
staan er wel degelijk.
In het paleis op de Dam in Amsterdam,
heeft zojuist een congres plaats gehad,
geopend door Hare Majesteit de
Koningin, dat deze problemen
besproken heeft. Wereldberoemde
geleerden hebben gepraat over deze
onderwerpen maar ze zijn er blijkbaar
niet uitgekomen. Zou het kunnen zijn
dat hun grote geleerdheid hen tot
razernij brengt. Ik heb een professor in
de Engelse taal gekend, die niet meer in
staat was Engels aan beginnelingen te
leren. De grote ontdekkingen zijn heel
veel gedaan door zogenaamde
goedwillende amateurs, omdat deze nog
over fantasie beschikten.
Daarom, keer tot de natuurlijke
methoden terug. De grond wordt weer
gezond. We zullen wel moeten want de
mensheid staaf, wanneer we zo
doorgaan inderdaad op de rand van een
catastrofe en wijs nu niet naar de
ANDER maar op jezelf.Want wie met
de vinger naar iemand wijst, wijst met
de andere vier vingers naar zichzelf. Wij
zijn wel degelijk als redelijke wezens
geschapen. We hebben hersens
gekregen om iets mee te doen. We
hoeven niet als dieren alleen onze
instincten te volgen. Dat zal B.K. toch
niet willen beweren. Ons verstand is als
een talent dat je hebt om te gebruiken.
Ik weiger dan ook om te geloven dat ik
doe omdat ik niet anders kan, omdat ik
in zonde geboren zou zijn.
IK KAN WEL ANDERS, ALS IK
MAAR WIL, en me niet neerleg bij wat
iedereen zegt. Wat dat betreft voel ik
mij een rebel, een opstandige, die mee
wil vechten voor een
mentaliteitsverandering, OOK AL
DUURT HET NOG JAREN.
St.
J. Barendregt
Maartensdyk
„Ik heb geen enkele reden om aan zijn woorden te twijfelen, Wil. Daarom
zal ik je uit de droom helpen. Gedurende een aantal jaren heeft hij jouw
zuster financieel gesteund. Ze heeft immers'een boetiekje in de stad? Je
bent behoorlijk ontwikkeld. Met een beetje nadenken zul je zelf kunnen
becijferen, hoeveel hij in totaal aan jouw zuster heeft gespendeerd. Ik heb
het in stilte zo'n beetje nagegaan. Misschien is mijn eindbedrag afwijkend
van het werkelijke - jij noemde me indertijd een bedrag; ik ben het ver
geten - maar een dertig duizend gulden is het zeker geweest. Dertig
duizend gulden in enkele jaren tijds. Dat kan een man met een vorstelijk
salaris zich nauwelijks permitteren. Laat staan jouw man, die weliswaar
een behoorlijk inkomen had, maar er in enkele jaren geen dertigduizend
of misschien nog wel meer daarvan kon afnemen. Toen hij trouwde, kreeg
hij van zijn schoonvader dit huis, maar het was behoorlijk belast. Met een
hypotheek. Ondanks alles heeft hij in enkele jaren die hypotheek geheel
kunnnen aflossen. Dat was een prestatie. Punt twee was, dat hij beschikte
over een klein kapitaaltje, alsmede een aantal aandelen en obligaties. Dat
kapitaal is in de loop der jaren helemaal weggesmolten, inclusief de aan
deeltjes en obligaties die hij op gezette tijden moest verzilveren, om aan
geld te komen om in de boetiek van je zuster te steken. Achteraf bekeken
weggesmeten geld, want dat ding zal nooit renderen, om de eenvoudige
reden, dat je zuster geen zakenvrouw is. Dat neem ik haar niet kwalijk,
want daarvoor moet je de nodige capaciteiten hebben. Maar jij, als haar
zuster, had beter kunnen weten. Jij had tijdig tegen je man moeten
zeggen: Afgelopen met dat geld weggeven, want het is nutteloos verspild
aan haar. Ze zal het nooit kunnen bolwerken, al gooi je er nog zoveel geld
in. Dat heb je verzuimd, en zo kwam het moment, dat je man schoon aan
de lat kwam te staan. Op de dag van zijn vertrek was zijn bankrekening
nagenoeg uitgeput en bezat hij ook geen beleggingen meer. Moest hij het
enkel van zijn salaris doen. Eén van de redenen, dat hij is vertrokken."
Met stijgende ontzetting had de vrouw dit relaas aangehoord. Ze wist nu,
dat hij gelijk had. Zelf had ze immers ook een zo nauwkeurig mogelijke
berekening gemaakt van de gelden, die Peet geschonken had aan Betty.
Zogenaamd leningen, waarvan nooit een cent terug zou komen. Veertig
duizend gulden was haar berekening geweest. Veertigduizend gulden, wat
kon je er allemaal niet mee doen? En het was inderdaad mede haar
schuld. Maar waarom had hij er niet eerder met haar over gesproken? Ze
zou terstond hebben geadviseerd geen cent meer aan Betty te verstrekken.
Tenslotte was het hemd nader dan de rok.
Met veel minder bravour dan tevoren zei ze tot haar bezoeker: „Waarom
heeft hij me dat nooit verteld? Samen zouden we zeker een oplossing
hebben gevonden. Ik vind het hoogst onverantwoordeliik. dat hij al die
jaren maar is doorgegaan met geld weggeven aan Betty. Tenslotte gaat
zijn gezin toch voor."
De man knikte enkele malen. „Dat zeg je nu achteraf. Maar je had zelf
zoveel nuchter verstand moeten opbrengen om te beseffen, dat een man
als Peet dit op de duur financieel niet meer zou kunnen volhouden.
Verdorie, Wil, je bent toch intelligent genoeg?"
„Ik bemoeide me nooit met de financiën. Peet stortte maandelijks een
bedrag op mijn rekening voor het huishouden en het meisje. En als ik
extra uitgaven had voor kleding bijvoorbeeld, dan zei ik het en kreeg ik
het benodigde geld extra. Ik was altijd de overtuiging toegedaan, dat hij
ruim voldoende verdiende om dit alles te kunnen bekostigen."
„Wel een beetje naïef, vind je zelf ook niet? Enfin, dat was dus de ene
reden. Nu kom ik aan de tweede en ik weet zeker, als ik deze noem, dat je
boos zult worden en zult zeggen: Dat zijn dingen, die je niet aangaan. Dat
is een zaak tussen Peet en mij, waarmee verder niemand wat heeft te
maken. Goed. Je mag me desnoods de deur uitzetten, ik ga meteen. Maar
ik moet het je zeggen. Hoe je het zult opvatten, is verder jouw zaak. Maar
ik wil dat je 't te weten komt. Zodat je er na mijn vertrek over zult
kunnen nadenken."
Ze haalde haar schouders op. „Klinkt ook al bizonder melodramatisch.
Wat gaat het worden? Een andere vrouw zeker?"
De man keek haar opeens opmerkzaam aan. „Een andere vrouw? Zou er
voor Peet een oorzaak kunnen zijn, waarom hij zijn toevlucht had gezocht
bij een andere vrouw?"
„Natuurlijk niet. Hij kwam hier niets te kort. Ik tart jou te bewijzen, dat
ik niet goed voor hem zorgde. Ik richtte vooral de etenstijden zoveel
mogelijk naar zijn werkzaamheden. Als hij later thuiskwam, zorgde ik
er voor, dat hij terstond kon eten. Ik lette er ook op, dat hij altijd behoor
lijk gekleed ging, in overeenstemming met zijn funktie op dc bank. Ik
zorgde ervoor, dat hij de nodige ontspanning kreeg, de afleiding die hij op
z'n tijd moest hebben: onze uitgaansavonden, onze bridge, een etentje met
jullie, hetzij hier of bij jullie thuis. Een zaterdagmiddag uit met de
kinderen. Onze jaarlijkse vakantiereis en af en toe een lang weekeind
ergens heen. Nee, Fred, dit was geen motief er vandoor te gaan. Ik ben er
van overtuigd, dat ik mijn plicht als vrouw en huisvrouw altijd ten volle
heb vervuld."
„'Zo? Dus daarvan ben je overtuigd? Misschien heb je gelijk. Maar je
hebt één ding vergeten te memoreren. Kwam Peet op sexueel gebied ook
ten volle aan zijn trekken, Wil Bosboom?"
Hoofdstuk 18
De uitwerking van deze, rustig gesproken woorden, was dermate ver
rassend, dat Fred Wilburg zich jaren later nog altijd de metamorfose op
het gezicht van de vrouw herinnerde. Haar mond viel open. Haar gezicht
vertoonde een uitdrukking van verbazisi es: ergernis. Of was het veront
waardiging? De kleur op haar gezicht, die eerst bleek was, vulde zich
langzaam tot dieprose. Er werd op haar voorhoofd een dun lijntje
zichtbaar. De man zag dat ze haar vuisten in haar schoot balde en dat ze
daarna haar zakdoekje stuk trok.
Geruime tijd Was het stil in het grote vertrek. Haar gedachten werkten
koortsachtig. En het was met toegeknepen stem, toen ze eindelijk
reageerde. „Dat... dat vormt geen punt van gesprek tussen ons, meneer
Wilburg. Dat is de hoogste privacy tusen een man en een vrouw. En
daarover spreekt men niet met derden. Zelfs niet met een... zogenaamde
huisvriend.
