Dorpsminiatuur en avondmijmering (5)
Oplossing monsterkerstpuzzel Q
vluchten
Pak even
uw zakboekje
Poortvlietse
tentwachters',
historie en
herinnering. (II)
Donderdag 28 december 1972
EENDRACHTBODE
Vervolg plaatselijk nieuws van pag. 5
Plotseling overleden
Mistlampen terecht
Bovenarm breuk
Inbraak
Mannenkoor in oprichting
Verboden wapenbezit
Dam- en schaakuitslagen
door Han Dekker.
immm
Zo maar enkele
(Sint-Annaland)
schetsjes,
het eertijds leven
dat vergleed
l:
Stemmen
van
lezers
Oosterschelde
open of dicht? (2)
Autobedrijf
WEST-BRABANT
Vrijdagavond werd de gemeente
opgeschrikt door het plotseling
overlijden van de 61-jarige mevr. A.
Kramer-Goedegebuure. Zij was, voor ze
naar een receptie moest, bij de kapper
in Nieuw-Vossemeer. Toen ze daar
klaar was, maar nog niet vertrokken,
werd ze door een hartaanval getroffen
en overleed ter plaatse. Mevr. Kramer
heeft na het overlijden van haar man in
1966 de schoenhandel in Sint-Philips-
land voortgezet en was ter plaatse dan
ook een goede bekende.
Deze maand bekenden de
negentienjarige A.G. en de 21-jarige M.
van E. uit Sint-Philipsland aan de
recherche, die tevoren daartoe al
aanwijzingen had gekregen, dat zij in
mei of juni van dit jaar mistlampen van
de auto van P.J. in Bergen op Zoom
hadden gehaald en voor eigen gebruik
hadden bestemd. De lampen kwamen
nu weer bij de rechtmatige eigenaar.
Vorige week woensdag moest de
driejarige Wilma van Oudenaarde met
een breuk in de bovenarm voor zes
weken naar Lievensberg. Het meisje was
's middags aan het spelen met broer en
zusje, toen ze op een onbewaakt
ogenblik het tafelkleed in de centrifuge
stak en die ook inschakelde. De
centrifuge, oud model, had nog geen
automatische beveiliging. Wilma kwam
er met de arm tussen en het was haar
oudere broertje die meteen de
centrifuge afremde om nog erger te
voorkomen.
Terwijl C. Verkerke met echtgenote
vrijdag 22 december afwezig waren voor
een verjaardag van hun zoon, werd in
hun woning aan de Deensestraat tussen
acht en elf uur 's avonds ingebroken. Er
is een bedrag van enkele honderden
guldens vermist. Bij terugkeer ontdekte
de familie, dat op een slaapkamer de
linnenkast was uitgehaald en alles op de
De. uitslagen-van.de tentoonstelling van
de Trouwe Duif te Sint-Philipsland
waren:
Klasse 1:1. D. Polderman, 2. J. Geense
3. Th. Bakker, 4. D. Havermans. 5.
L. Vermeij, 6. W. Burgers, 7. J.
Egberts, 8. Gebr. Fonteijne, 9. C. var
Bergen, 10. C. Praat, 11. M. Geuze, 12.
H. Kaashoek.
Klasse 2: 1. D. Havermans, 2. H. Kaas
hoek. 3. D. Havermans, 4. D. Polder
man, 5. M.Elzevier, 6. J. Zuidweg 7. C.
vanBergen, 8. C. Bosters, 9. J. Verwijs
en Zn, 10. M. Meijer, 11. G. Hoek, 12,
J. Zuidweg, 13. A. v. d. Est.
Klasse 3:1. G. Heijboer, 2. J. Vaders, 3.
A. den Braber, 4. Nijs-Hulshof, 5. W. v.
Dommelen, 6. A. van Dalen, 7. L.
Vermeij, 8. H. Augustijn, 9. J. C.
Verwijs, 10. A. den Braber, 11. G. Heij
boer, 12. G. Hoek, 13. G. Mulders.
Klasse 4: 1. H. Augustijn, 2. C. van
Bergen, 3. M. Geuze, 4. G. Heijboer, 5.
M. Meijer, 6. L. v. d. Klijn-Singel, 7. M.
Geuze, 8. L. v. d. Klijn-Singel.
Klasse 5: 1. H. Kaashoek, 2. G. Heij
boer, 3. Toh. Quist, 4. H. Augustijn,
5. D. Havermans, 6. Iz. Vermeij, 7. Joh.
Quist, 8. Kr. Reijngoudt, 9. J. Egberts,
10. Iz. Vermeij, 11. B. Quist, 12. J.
Zuidweg, 13. G. Heijboer, 14. C.
Verwijs, 15. J. Dekker, 16. P. Laban.
Klasse 6:1. J. Vaders, 2. F. den Braber,
3. A. van Dalen, 4. H. Kaashoek, 5. M.
Elzevier, 6. C. Praat, 7. L. v. d. Kleijn-
Singel, 8. Nijs-Hulshof, 9. G. Mulders,
10. W. van Dommelen, 11. B. de Groot,
12. J. Vaders, 13. D. Uijl, 14. Iz.
Vermeij, 15. D. Havermans, 16. L.
Hoek.
Klasse 7: 1. A. van Dalen, 2. Nijs -
Hulshof.
Klasse 8: 1. M. Elzevier, 2. B. Quist, 3.
L. Vermeij.
De mooiste doffer was van D.
Polderman en de mooiste duivin van D.
Havermans.
vloer was gegooid. De wachtmeester
eerste klasse van de rijkspolitie Felius,
constateerde dat men zich via het platte
dak en een daarop uitkomende deur
toegang had weten te verschaffen.
Zaterdag heeft de technische recherche
van de rijkspolitie het onderzoek
vervolgd naar eventuele stille getuigen.
Opvallend is wel, dat er nu voor de
derde keer in die omgeving werd
ingebroken. Een eerste maal in het Shell
pompstation aan de Rijksweg,
vervolgens bij de familie De Jong aan de
Oostdijk en nu weer in de Deensestraat.
Een andere overeenkomst is dat de dief
schijnbaar haastig te werk gaat, daar er
steeds andere bedragen in de omgeving
waar werd gespeurd, ongemoeid bleven.
De inwoners hopen dat er opheldering
gebracht kan worden over deze
diefstallen.
Er zijn plannen om een mannenkoor op
te richten. Belangstellenden uit Sint-
Philipsland en Anna Jacobapolder
kunnen zich opgeven bij de heer L.J.
den Braber, Voorstraat 17.
De Middelburgse politierechter heeft
vier inwoners bij verstek veroordeeld
wegens verboden wapenbezit. A.G.
kreeg tweehonderd gulden boete voor
het in bezit hebben van een flobert
geweer met geluiddemper en patronen,
A.S.H. voor een jachtgeweer, A.P. de R.
voor een cylinderrevolver en A. den B.
voor een flobertgeweer tweehonderd
gulden boete waarvan honderd gulden
voorwaardelijk.
Dammen senioren
J. den Braber - M. C. v. d. Est 02
B. v. d. Jagt - J. Suurland 20
P. Kreeft - C. Suurland 20
M. v. d. Velde - P. v.d. Est 0—2
L. ten Hove - A. Verwijs Azn 11
J. Noorthoek - P. Reijngoudt 02
J. Suurland - P. Reijngoudt 02
Junioren
W. Beurkens - S. Felius 02
J. Kot Adrzn - G. Noorthoek Gzn 20
C. Kosten Azn - C. Mol 02
Bergen op Zoom
Roxy: Blondjes in hun blootje 18 jr, do
vr 8 uur, za. 6.45 en 9 uur, zo. 4.30 en
6.45 uur, ma. 2.30, 4.30, 6.45 en 9 uur
Zwaard van de Islam 14 jr. zo. 2.30 uur
Galerie "de trap op", Zuidzijde Haven
21a t/m 31 dec. dagelijks van 2 - 4 uur
expositie
Luxor
do 8 uur, vrij 8 uur, zat. 6.45 en 9 u, ma
1 januari 4.00, 6.45 en 9 uur en di 8 uur
Lucky Luke (a.l.)
1 jan. 2.00 uur De brug bij Remagen
(a.l.)
Tholen
Vml. stadhuis do 18 jan. zang en gitaar
Dimitri van Foren
10
januari
St.-Annaland
jaarvergadering
Middenstandsvereniging om kwart voor
acht in de Gouden Leeuw.
Sint-Annaland: 15 januari
jaarvergadering Accelerando om half
acht bij W. Rijnberg
Sint-Annaland: 10 januari
jaarvergadering mannenvereniging in
het Herv. Verenigingsgebouw om half
acht
Sint-Annaland: 17 januari:
jaarvergadering Tryfosa in het Herv.
Ver. Gebouw om 7.15 uur
Oud-Vossemeer
vr. 29 dec. 19.30 ur Hof van Holland
rederijkerskamer Eendracht premiere
"vader gaat op stap"
vr. 29 dec. 18.30 Bejaardensoos
feestavond jeugdleden Vosmeer
za. 30 dec. 20 u Turngebouw
prijsuitreiking Velocitas
Aangaande het naschrift redactie op het
ingezonden stuk, Oosterschelde open of
dicht, in de Eendrachtbode van donder
dag 14 dec. 1972 wilden wij een aanvul
ling geven. Hopende dat hiermede een
gezonde discussie op gang komt. Hier
mede bereiken wij dat de gehele bevol
king betrokken wordt bij deze proble
matiek en dat het geheel als informatie
dient voor hen die er geïnteresseerd in
zijn. Wij kunnen op al uw vragen een
eerlijk en duidelijk antwoord geven
omdat wij worden bijgestaan door door
gewinterde waterbouwkundigen, onder
waterdeskundigen, biologen, economen,
juristen, onderzoekgroepen en mensen
uit regeringskringen.
Als antwoord op het naschrift nemen we
eerst het Deltaplan dat als een wet door
de overheid in 1953 is aangenomen. Wij
mogen stellen dat dit na de ramp in een
toestand van emotie is geschied, zij, u en
wij waren er toen van overtuigd dat het
afsluiten van de Oosterschelde de enige
oplossing was en niemand kon toen de
voorspelling doen dat eens zou worden
geageerd tegen dit plan. Toen was er
nog geen sprake van dat er gevaar
dreigde voor de leefbaarheid en ver
woesting van een milieu. Maar met het
voortschrijden van de moderne tijd en
de daarbij bekende verschijnselen,
raakte deze aangenomen wet achterop.
Nu kan deze zonder meer als verouderd
worden betiteld. De wet dient aangepast
te worden aan de nu toekomstige tijd.
Hiervan zijn ook diverse regeringspar
tijen overtuigd geraakt en die wensen nu
een onderzoekcommissie, die de gehele
Oosterschelde problematiek opnieuw
onder de loep neemt, omdat de vele
argumenten tegen de afsluiting wel
DAF-dealer voor
Bergen op zoom e.o.
Rooseveltlaan 76
BERGEN OP ZOOM
Tel. 34646
advertentie IM
Horizontaal;
1. baard; 6. taart; 10. zandkoek;
15. Kerstmis; 22. onderste; 24. aarde;
26 oost; 27. adem; 28. eet: 29. tam;
30. iets 31. arglist 34. edel 35. t.o. 36.
el; 37. n.n.; 38. eik; 39. slee; 41. ros; 43.
Ee;44. roest; 47. kol; 48. intiem; 51. ore;
52. ogen; 53. Ie; 54. snee; 55. rots; 57.
spatie; 59. teek; 61. ka; 63. slot; 64. ra;
66. stonde; 69. klas; 70. va; 72. snaar;
73. t.v.74. straat; 75. ere; 76. daar; 77.
re; 78. St.; 79. alp; 80. serre; 81. on; 82.
lasso; 84. op; 85. o.t.; 86. Sont; 87. ma;
88. sporen; 92. anoden; 94. Oene; 95.
traan; 99. apart; 100. R.G.; 101. ik; 103.
eest; 104. aap; 106. ar; 107. ergo; 109.
rite; 110. war; 111. arend; 112. sneer;
113. ga; 114. arre; 116.dn; 117. ene; 118.
de; 119. onder; 120. A.D.; 121. ere; 123.
ode; 124. gas; 127. Ur; 128. meestal;
130. es; 132. pa; 133. era; 135. id; 136.
riet; 137. staal; 139. no; 140. kleed; 141.
nek; 142. Adam; 143. tel; 145. een; 146.
dril; 148. edelen; 149. neus; 150. do;
152. ree; 153. p.s.; 154. Eli; 155. t.o.;
156. s.g.; 158. pet; 159. mat; 161. os;
163. trui; 165. erts; 166. nr.; 168. abeel;
170. verzegd; 172. as; 174. gereed; 175.
St.; 176. R.K.; 178. 1.1.; 179. overal; 182.
eg; 184. zon; 186. ho; 188. al; 189. no;
191. oost; 193. nep; 194. egaal; 197.
mom; 198. R.I.; 199. re; 201. cel; 202.
os; 204. de; 206. driehoek; 210.
borgtocht; 231. altaar; 215. eed;:
216. droog; 218. detail; 220. Eire; 221.
Zionisme; 225. ranonkel; 226. lommer;
227. naderen; 228. aster.
Vertikaal; 1. boterkoek; 2. analoog; 3.
A.D.M.; 4. re; 5. Dr; 6. teen; 7. aas; 8.
ra; 9. tra; 10. zege; 11. dos; 12. kot; 13.
os; 14. E.T.; 15. ka; 16. edel; 17. rede;
'18. smeer; 19. me; 20. iet; 21. stoet; 23..
tin; 25. Dr; 32. li; 33. ik; 39. sein; 40.
Nero; 42. slet; 43. etser; 45. oorkonde;
46. set; 48. iet; 49. eet; 50. mees; 53. lat;
56. sterren; 57. slaap; 58. post; 60. ets;
62. Advent; 63. slalom; 65. ave; 67.
Naarden; 68. daar; 69. kras; 71. are; 73.
trooster; 74. standaard; 78. sloop; 80.
spoor; 83. sterren; 84. op; 86. snap; 89.
regen; 90. neigen; 91. basta; 93. N.T.;
96. reiger; 97. Ate; 98. paardemiddel;
102. korenhalm; 105. arre; 108. reeds;
110. wand; 112. s.s.; 115. ergernis; 118.
Deventer; 119. oorden; 122. Eva; 125.
asiel; 126. stek; 127. Uilenspiegel; 129.
A.T.; 130. es; 131. sta; 132. paard; 134.
roede; 138. ad; 140. keep; 144. leest;
147. ruimte; 149. netel; 151. oost; 155.
T.T.; 157. grazen; 160. as; 162.
onverzorgd; 164. über; 167. re; 169.
edelhert; 171. R.G.; 172. Ase; 173.
straal; 177. kooi; 180. vlecht; 181. ala;
183. gnoe; 185. N.S.; 187. op; 190.
omkeer; 192. troon; 195. getal; 196. lol;
197. m.o.; 200. ergo; 203. stee; 204. dar;
205. eren; 206. deze; 207. rein; 208. Ido;
209. huis; 210. boa; 211. ode; 212. cel;
213. alm; 214. air; 217. R.R.; 219. Io;
222. na; 223. St.; 224. me.
Oplossing Kerstspreuk In code:
De vrede in deze wereld kan alleen
bereikt worden door vrede in het hart
van alle mensen.
(Nadruk verboden)
degelijk steekhoudend blijken te zijn.
Wat de prestige kwestie van enkele lei
dinggevende mensen van Rijkswater
staat betreft, willen wij voorlopig een
uitspraak aanhalen van Ir. Verkerk.
Deze verklaart: Indien men besluit de
Oosterschelde open te laten, kunnen ze
mij wel aan de dijk zetten. M.a.w. deze
ingenieur beschouwt de dam als zijn
levenswerk en met hem nog enkele
anderen. Ook mag nog vermeld worden
dat onze rijkswaterstaat oost-indisch
doof is voor alle argumenten of vragen.'"
Op geen enkele brief krijgt men ant
woord en met deze moet een ieder zich
neerleggen bij deze vorm van (ontast
baarheid) onaantastbaarheid. Met recht
mogen wij ons afvragen of dit zo moet
blijven, mogen wij dan geen enkele in
spraak hebben, ook met hetgeen zij ver
wezenlijken met onze belastinggelden.
Wat betreft de door rijkswaterstaat op
gerichte groep voor milieubeheer na de
afsluiting moeten wij het volgende con
stateren. Deze groep heeft tot taak de
compartimentering van de afgesloten
Oosterschelde te verwezenlijken. Wat
zij nu reeds hebben bepaald, is het vol
gende: de Oosterschelde dient na afslui
ting in drie compartimenten te worden
verdeeld n.l. een westelijk gedeelte dat
men een zoutmilieu toedenkt (door de
grote diepte van dit deel zal deze nooit
kunnen verzoeten), dit door middel van
een perforatie in de hoofddam. Aange
nomen is, dat bij algehele afsluiting van
de Oosterschelde ook het huidige
unieke milieu spoedig zal zijn vernie
tigd, terwijl bij perforatie in het weste
lijk gedeelte geen mossel- of oester-
kweek mogelijk zal zijn. Ook de kraam
kamerfunctie komt te vervallen, terwijl
men de unieke dingen wel kan vergeten.
Gezien de huidige economische toe
standen kan men de directe inrichting
van de afgesloten Oosterschelde wel
vergeten, nu reeds worden jaarlijks al
vele miljoenen guldens onttrokken voor
de aanpassing van de Grevelingen, men
kan zich nu afvragen wat zal het straks
worden met het enorm grote Zeeuwse
Meer. Ingevolge dit en afgaande op
enkele uitspraken van R.W.-mensen
mogen wij door laten schemeren, dat
het a.s. Zeeuwse Meer straks een ver
loren zaak wordt. Wat deze groep van
milieubeheer nog meer heeft uitgedacht
en dit is beaamd door minister Drees:
de middenmoot van de Oosterschelde is
bestemd voor scheepvaart en geconcen
treerd vuil water, d.i. vanaf Goes tot aan
Willemstad. Tevens wordt de Ooster-
scheldebrug overbodig omdat in zijn
naaste omgeving een dam wordt gelegd
(gepland). Het oostelijke gedeelte wordt
waarschijnlijk zoet water, maar hieraan
komt het toekomstige industriegebied
Reimerswaal (vervuiling). Tevens krijgt
dit gedeelte een verbinding met het toe
komstige kanaal van de Schelde-Rijn-
verbinding (vuil water), verder heeft dit
gedeelte geen lozingsmogelijkheden.
Wat deze groep van milieubeheer be
treft, hierover moeten wij onze motie
van wantrouwen uitspreken, temeer
omdat het voor deze groep vechten
wordt tegen de bierkaai.
Al met al moeten wij leren begrijpen dat
wij tegenover ons nageslacht een grote
verantwoording hebben en moeten
terug zien welke enorme verwoestingen
onze generatie op het gebied van
milieu heeft aangericht de laatste 20
jaren. Als de ouderen onder ons nog
even gaan vergelijken, de situatie nu of
30 jaar geleden, dan zullen zij de
enorme degradatie van ons milieu be
amen.
Met alle eerbeid voor hen die de afslui
ting voorstaan omdat wij hun gevoelens
maar al te goed kennen en evenmin als
zij een herhaling van de ramp van 1953
wensen, maar toch moeten deze afslui
ters even stil staan bij het moment
waarop zij na afsluiting eens zullen
zeggen: „Maar dit hebben wij niet ge
wild!"
Daarom „Natuurbehoud is Zelfbehoud"
N.I.Z. Hopende u hiermede van dienst
te zijn geweest en rekenend op een ge
zonde discussie.
N.I.Z.-behandeling
Oosterschelde Open
Contactadres
voor het eiland Tholen.
M. Dijke
Beatrixlan 34
Scherpenisse.
„Heer Hugo van Voorne/ met s(jne neven/
Die word uit den Lande verdreven/
Die Proost Florens dede hem verdriet/
Want hy brak hem in Poortvliet.
Sijne veste die seer was vast/
En dede hem menigen overlast".
En als 't daarbij nu historisch „slechts" gebleven was,
maar nee, tussen de middeleeuws-prille gemeenschaps
vorming onzer streek, en het oorlogsherinneren van
huidige generaties, werd Thools-eilandelijk als overal ter
wereld, herhaaldelijk nog „menigen overlast" gewrocht!
„Sijne veste die seer was vast...." Van slopende storm
rammen der Utrechtse domproost, tot 'n rouwbrengende
V.l-raket van Duitslands „Fiihrer"..., en in gedachten
toeven w'in Poortvliets met grint verharde „Wegje", 't Is
een stralende zomermorgen, Anno Domini 1941.
D'Afgelopen nacht hebben groepen Britse
bommenwerpers hun lugubere taak vervuld boven
Duitsland. De meeste hunner keren terug, zien tegen de
ochtend Nederland onder zich en proberen aleer de
Noordzeevlakte bereikt zal zijn, zoveel mogelijk Flak-
batterijen rond het kustgebied t'ontwijken. Een wellicht
door motorstoring wat achtergebleven machine,
waarschijnlijk een Whitley-V, poogt ondanks verminderde
snelheid en hoogteverlies in haar eentje tóch de thuisvlucht
te volbrengen. Inmiddels opgestegen jachtvliegers echter,
trachten als jakhalzen deze ogenschijnlijk makke „prooi"
te benaderen, en angstig gespannen omhoog turend, volgt
Poortvliet het enerverend vechten, daar noordwestelijk
boven 't dorp... 'n Diepblauwe zonnelucht, drie vier
Duitse jagertjes, die, scherp zwenkend soms, al klimmend
hun best doen boven de in 't zonlicht schitterende
bommenwerper te komen. Dof-ratelend weerklinkt het
vuren der boordwapens, en hoorbaar op schuurdaken
vallende scherven doen ons heel duidelijk weten, hoe
levensgevaarlijk zelfs dit kijken is.... Overstoorbaar, zo 't
lijkt, vervolgt de Engelse pechvogel zacht brommend z'n
weg. Een statige heer, geplaagd door kwajongens, maar
dan ineens, alsof hij 't nu eindelijk eens welletjes vindt,
duikt het toestel zich even in meer verticale stand,
waardoor vooral de staartvlakschutter gelegenheid krijgt al
hekkoepeldraaiend, met viervoudige mitrailleur de
bovenlucht te „zuiveren"... Ademloos zien mensen, van 't
Slikkot en elders hier, dit veelvuldig vuurflitsen, hoe als
verschrikte horzels de Messerschmitts zich in glijvlucht
vallen laten uit deze maaiende straalbundel-des-doods, om,
even later de aanval afbrekend, succesloos terug te keren
naar hun Brabantse basis. Als kort nadien de
bommemwerper westelijk koersend naar d'Oosterschelde-
monding uit het zicht verdwenen is, ontbrandt in 't Wegje
een spanningontladende schooljeugddiscussie: „Ie 'aelt 'et
nóóit!", volgens pessimisten; anderen stellen dit
't al of niet ingrijpen der „Moffen op 'Aemstee", maar
algemeen hopen wij van harte daar, dat deze zich zo
moedig verwerende R.A.F.-machine, straks veilig zal
mogen landen op een Engels vliegterrein!
In de loop van de dag trekken we ter molenbezoek naar 't
gezin Krijger-Van der Vate, waar we als kleuter reeds
pannekoeken aten, varkens en pluimvee mee „hielpen"
voeren, en een meelbestoven, goedhartige Jóóst-van-de-
Meule (de heer J. Overbeeke) ons geduldig vertellend
wegwijs maakte met respectieve functiezolders der dan zo.
fraaie stellingkolos. Vlak bij d'oprit van 't molenpad
passeert ons de van Strijenham komende postbode. Een
ondanks levensmisère steeds goedmoedige Willem
Gebraad maakt vriendelijk een praatje met je, ook al ben
j'in feite nog een kind. Hij is voor-de-post naar „Strieën"
geweest en heeft als gewoonlijk, uiteraard belangeloos, van
't dorp wat briefkaarten en postzegels voor ze
meegenomen, gezien 't voor velen daar, vooral lopend, een
heel eind is naar 't Poortvlietse postkantoor, 't Gebeurde
daarbij eens dat een naïeve Strijenhamse enkele van hem
aldus betrokken zegels niet betalen wilde: „Bin jie noe zot
Wullem, je most je'n eige schaeme. om dae' centen van een
aareme ziele vor aan te wille pakken!", en hóe 'n plichts
getrouwe Gebraad ook toelichtend „preekte" en probeerde
z'n voorgeschoten dubbeltje alsnog te innen; koppig-
volhardend bleef't bij een domweg herhaald: „Jie krieg ze
daer op 't ketoor óók vó' niks, in dóérom, je most je'n eige
schaeme!..."' De heer Gebraad stapt lachend verder; zelf
zitten we even later gezellig in de ruime keukenkamer van
't molenhuis, waar doorgaans wordt gewoond.
Kenmerkend is hier een alom vervullend kreungeluid, het
dof-zwiepend draairitme der wieken, als 'n slaapver
wekkend spoorwieldeuntje op de rails, alleen zwóórder,
geheimzinniger; een schijnbaar getemde reus, die gedwee-
grommend z'n tijd afwacht... Aan de zijwand dezer kamer
heeft wellicht een der zoons dan een groot formaat Europa-
kaart geprikt, zoals bij velen toen waar jongens waren. Een
soort „Barbarosse-scorebord" zou men 't kunnen noemen,
met er op een grillig kronkelende, haast dagelijks
wijzigende (front)lijn van gekleurde punaises, als 'n
symbolisch-oplopende koortsmeter van een doodziek
werelddeel! In luttele weken tijds blijkt er half Rusland
bezaaid met achtergebleven punaisegaatjes.... steeds
verder naar 't oosten dringend, met een ijzig Stalingrad
vaag in 't verschiet....
Na een poosje in en bij de molen te hebben rondge
scharreld, zoeken we via de Lange Zandweg (Grintweg zei
men toen) de buurtjongens weer op. 't Zijn er een heleboel
„Uren, dagen maanden, jaren vliegen als een schaduw
heen..."
Ernstvol-typerende (december)klanken, eertijds mede
vertolkt door Poortvliets zingend „Vooruitgang zij ons
streven", onder leiding van de heer Bram Kooijman (links
vooraan zittend met dirigeerstok).
Opgericht anna 1919, voorgezeten door de heer Jan
Niemandsverdriet (centraal zittend achter tafels) en
poserend hier aan de voet der grijsverweerde kerk.
Voorbije kinderbedden en vallende avondschemering....
in deze dorpshoek. Sommigen herken je reeds van ver, als
een watervlugge, meestal lachende Piet van Kees Dekker,
die geweldig klimmen kon; Marinus Bolier, met 'n ferme
pet op; een uiterst slimme Piet Stokman, en Job Jansen, die
niet alles zó maar aanneemt; meer een denkend type dus.
Karakteristieke jeugdigen hier zijn ook de broers Krijn en
Michiel Mol, van wie de laatste wat uit z'n krachten
groeide en de ander een tikje ondermaats gebleven is,
alhoewel... klein maar dapper, pas op! Aan 't eind der
Stoofstraat krijgt Kees Oostdijk, eilandelijk bekend van
schrepels en moppen, een geducht standje van z'n tante
Lena, maar blijkt er, grimassen makend achter 't goeie
mensje d'r rug, niet bepaald van ondersteboven... Prettig
herinneren wij ons hen allen, en talloos vele anderen nog
dezes vreedzame gemeenschap, waar veel vriendelijks
ervaren werd, en j'als kind reeds, ook al kwam je van een
ander-dorp, volledig in de kring werd opgenomen, 'n
Vreedzame gemeenschap, behalve dan die ene keer..., en
laat zich dit nu toevallig afspelen op deze zelfde, broeiend-
warme bezettingsavord
Rond een uur of zeven lopen twee jongelieden schijnbaar
doelloos over de Stoofstraat. Als logé bevreemdt het je dat
een anders zo groetwillige bevolking deze ongeveer
achttien-jarigen volkomen negeert. Een ogenblik nadien
komt van de richting Poortvlietsedijk een zwart
geuniformde W.A.-man aangefietst, om aan de dorpsrand,
even vóór de heul, wellicht volgens afspraak 't genoemde
tweetal aan te treffen. Tijdens hun nogal levendig gesprek
daar, kijken buurtbewoners zichtbaar verstoord. Naderbij
slenterende jongelui vormen op enige afstand een
verbeten-toeziend groepje, dat stilzwijgend-solidair
aangroeit tot een vreemd-massale dreiging... Het pratend
trio voelt ongetwijfeld de vijandig-geladen sfeer, lacht
onrustverbergend en doet tè „opgewekt" om echt gemeend
te kunnen zijn. Als even later de zwart-rode gestalte z'n
fiets keert en terugrijdt, trachten de twee kwasi--
goedgeluimd het dorp weer in te gaan, maar onheilspellend
volgen de vele anderen, hen voortdurend in de gaten
houdend... Als in 't nauw gedreven paria's „rusten" ze
nerveus een ogenblik voor 't raam van de horlogewinkel,
waar we juist zelfde voordeur uitkomen, en met een zwak
pogen tot houding geven zegt Henk S„ om wie 't in feite
begonnen is, wijzend op een barst in d'etalageruit: ,.'i
Geloave dat Dekker z'n.óód 'ier gestóóten 'eit..." Door 't
eensklaps opdringen van enkele voorsten, zetten Henk en
z'n maat, schielijk van de stoep komend, het panisch op
een rennen, kort maar fel nagezeten door de hollende
jongerenmenigte-in-,.lynchstemming", en heel even lijkt
Poortvliets Stoofstraat dan een Saint Antoine-miniatuur
der Parijse revolutiedagen, toen het te doen was om
Foulon... Hijgend heeft Henk en de ander 't winkeltje
gehaald van de weduwe Kees Uijl. Moederlijk schenkt
mevrouw Kaatje Uijl-Van Zorge de jongens „asyl", houdt
ze bij zich tot de laatste van 't wachtend, tegen de
overkantschuur zittende groepje verdwenen, en de rust
weergekeerd is. Behalve 't gedrag dezer weduwe, was 't al
met al maar een trieste vertoning, 'n weinig verheffend
schouwspel, dat als gemeenschapsreactie moet veroordeeld
worden, maar in 't licht van een toenmalig tijdsbeeld wel
alleszins verklaarbaar is! (Jonge) mensen, levend toen
temidden van rechtsverkrachting en terreur, maar ook een
Hendrik S„ arme misleide kerel, die voor zover bekend, als
duizende anderen geronseld werd voor Duitse krijgsdienst,
om nimmer van 't oostfront weer te keren
Poortvliet anno 1972. Voorbije kinderbedden en vallende
avondschemering... Enkele verlate lichtsprankels spelen in
boogvensters der Hervormde Kerk, glijden over 'n
gebeeldhouwde kraagsteen, langs een gouden-eeuwse
preekstoel, toen Michiel Hollander dit dorp bestuurde, en
hechten zich aan pijpen van een wat verlegen orgel, alsof
dit nog steeds schijnt te weten hoe het bij d'inwijding
psalmjubelend juichte, in 't zelfde jaar dat Napoleon's
trots er duizenden doodde te Austerlitz... Plots vult 'n
sonoor-bronzen uurmelding de lucht, vermengt zien
klankvoortzettend met het ruisen van begraafplaats
populieren, daar een eindje buiten 't dorp, en diep-
weemoedig denken we in 't bijzonder aan hen allen, wier
leven de liefdevolle hoofdomlijsting vormt van menige
Poortvliet-herinnering
Stil vervagen de oude straatjes in het toenemend duister,
welks eertijdse bewoners „ghewoonlick ende ook van
rechtsweghen gehouden zijn voor onze tente te wezen als
poortiers ende wachters...," maar vanuit de dorpskernen
„bereiken" ons orgeltonen, die een tijdelijk-grafelijke
machtsbeschikking overstemmend beantwoorden met een
eeuwig-Goddelijke tegenmelodie!
,.'k Waar liever in mijns Bondgods woning
Een dorpelwachter dan gewend
Aan d'ijd'le vreugd in 's boozen tent..."
