OOK VOOR
HOGE SPAARRENTE
41° 8%
gametuw tijd mee - ga naardenmb
Tiende particuliere woning aan de
man gebracht
Kabelkast op de haven voor
laswerkzaamheden
Deelname aan Zeeuws hulp- en
woonwagencentrum
Van landbouwcrisis (1880)
tot wereldbrand (1940)
EEND RA C H T B O D E
RAADSVERSLAG STAVENISSE
SINT-ANNALAND, HISTORIE EN HERINNERING
(VII)
Een reeks vorige eeuwse gemeenschapsschetsen,
èn uit een meer recent weleer
door Han Dekker
8 oktober 1970
5
De gemeenteraad van Stavenisse heeft
donderdagavond besloten op de haven een
kabelkast te plaatsen voor het uitvoeren van
laswerkzaamheden aan schepen, het bedie
nen van een transporteur bij het laden van
graan e.d. De totale kosten bedragen veer
tienhonderd gulden.
Verschillende mensen 'hadden het gemeente
bestuur gevraagd deze kabelkast op het
havenplateau aan te brengen. De technische
ambtenaar van de N.V. PZEM in Tholen
adviseerde op lichtmast 88 een kabel met
meterkast te zetten, wat f 850,- gaat kosten
Verder moet er een installatiekast komen met
een krachtstopkontakt een stopkontakt voor
het lassen, en 2 stopcontacten voor een loop
lamp en kleine hulpwerktuigen zoals een
boormachine en een soldeerbout. Dit karwei
is begroot op f 550,-. Zo stelde de raad
f 1400,- beschikbaar, dat in 4 jaar zal worden
afgeschreven. Als men van de kast gebruik
wil maken en iedereen kan dat doen - kan
men bij de havenmeester de sleutel ophalen.
De vergoeding voor het gebruik is vijf gul
den per dag of gedeelten daarvan, exclusief
de kosten van de verbruikte stroom. De
heer Adr. Klippel (SGP) zag op zondag
liever geen gebruik van de kabelkast, waar
mee de hele raad het eens was. Ook waar
nemend burgemeester C. J. Moerland zei
dit niet te prefereren.
WIJZIGING BESTEMMINGSPLAN.
De raad nam verder volgens artikel 21
van de Wet op de Ruimtelijke Ordening een
voorbereidingsbesluit dat een wijziging van
het bestemmingsplan wordt voorbereid. Te
gelijk trok de raad het besluit van 30 juni
in, waarbij alleen voorbereidingsbesluit werd
genomen voor het gebied waarin o.a. het
gymnastieklokaal staat en waar 10 particu
liere huizen gebouwd worden. Het geheel
was nodig, omdat de heer J. Moerland Uit
de Pr. Bernhardstraat een verzoek bij het
gemeentebestuur heeft ingediend om naast
zijn huis een garage te bouwen. Volgens de
geldende voorschriften is het niet mogelijk
dat te doen. Vandaar dat b en w adviseerde
een voorbereidingsbesluit te nemen waarbij
een wijziging van het bestemmingsplan wordt
voorbereid. Daardoor is het mogelijk aan
vragen om een bouwvergunning te verlenen.
Neemt men geen voorbereidingsbesluit, dan
moeten alle bouwaanvragen geweigerd wor
den, omdat het verlenen van een bouwver
gunning volgens artikel 20 van de Weder-
opbouwnet niet meer mogelijk is. De raads
voorzitter zei dat verschillende mensen naar
bouwmogelijkheden in het oude bestemmings
plan hebben geïnformeerd.
TIENDE HUIS
Zonder discussie ging de raad akkoord met
steun aan de pogingen van Sint Maartensdijk
de investeringspremieregeling voor de sub
kerngemeente te behouden, waarop men in
een brief aan de minister van economische
zaken had aangedrongen.
In navolging van de 9 reeds gedane garan
ties, besloot de raad de hypothecaire geld
lening die de heer L. P. van Haaften voor
gebruikt voor de bouw van een particuliere
woning, voor 90 procent te garanderen.
Wethouder A. J, Smits (SGP) stemde het
tot grote blijdschap dat ook dit laatste van
de 10 te bouwen particuliere huizen aan de
man is gebracht. ,,Ik ben er niet ongerust
in geweest, maar het stemt toch tot voldoe
ning. Het is jammer dat we nu aan het eind
zitten. Het is wel gebleken dat er veel animo
was. Daarom zouden we het aantal nog
moeten kunnen uitbreiden", vond de heer
Smits.
De burgemeester zei dat niet meer moge
lijk was, omdat de gunstige rijkspremierege
ling nu is verstreken.
De heer J. C. Moerland krijgt van dè ge
meente f 213,83 als bijdrage in aansluitings-
kosten van zijn landbouwschuur aan de
Zandweg op het elektriciteitsnet. Raadslid
C. Priem (PVDA) meende dat voorheen de
provincie ook nog een deel betaalde, maar
de raadsvoorzitter zei dat dit alleen in de
tijd van de herverkaveling gebeurde.
WOONWAGENCENTRUM
Besloten werd ook toe te treden tot de ge
meenschappelijke regeling tot stichting en ex
ploitatie van een regionaal woonwagencen
trum in Goes. De burgemeester vond het een
goede zaak dat er ergens een plaats is waar
de woonwagenbewoners terecht kunnen. Als
ze nu in Stavenisse komen, kunnen de men
sen ernaar verwijzen.
De heer Adr. Klippel wilde weten of het
bekend is dat alle Zeeuwse gemeenten mee
doen, waarop de raadsvoorzitter antwoordde
dat het hier alleen om de gemeenten benoor
den de Westerschelde gaat. In Zeeuws-
Vlaanderen heeft men een eigen woonwagen
centrum.
De heer C. Priem leek het wel 'een mooie
regeling, maar het zat hem dwars dat ge
deputeerde staten Stavenisse nu wel konden
vinden en met het aardgas niet. „Dan lig
je te ver af", aldus het PVDA-raadslid.
„Als ze kunnen halen, dan komen ze wel",
meende de heer A. J. Priem (SGP). Waar
nemend burgemeester Moerland wees erop
dat men volgens de wet verplicht is, al dan
niet in samenwerking met andere gemeenten
een woonwagencentrum in stand te houden.
Gedeputeerde staten staan hier buiten.
Hij wees er nog op dat de stichting ook de
kosten van het uitbranden van een woonwa
gen draagt. Nu zou de gemeente zelf voor
een nieuwe woonwagen moeten zorgen, als
zich een dergelijk geval in Stavenisse voor
deed. De kosten bedragen 30 cent per inwo
ner per jaar.
Zonder discussie ging de gemeenteraad
akkoord met enkele wijzigingen van de ge
meenschappelijke regeling betreffende de
centrale werkplaats De Bevelanden. Dit was
nodig vanwege de herindeling in Zuid-Be
veland en de inbreng van de zogenaamde
buitenobjecten in de organisatie van de werk
plaats. De mensen die onder de GS W-rege
ling vallen zijn er nu ook bijgekomen.
HULPCENTRUM
Ook de instelling van een hulpcentrum
Noord-Zeeland in Goes ondervond bij de
raadsleden geen bezwaar. Men betaalt daar
voor een eenmalige bijdrage van 15 cent per
inwoner en per jaar 2 cent per inwoner.
De raadsvoorzitter adviseerde met klem
hieraan mee te doen „Laten we proberen bij
Zeeland te blijven behoren", aldus de heer
Moerland. Voorlopig zal alleen een cen
traal alarmnummer ingesteld worden (0011),
waar men gratis om allerlei hulp kan ver
zoeken (politie, brandweer, dokter, zieken
auto, kraanwagen enz.) Het hulpcentrum di
rigeert dan de dichtst bijzijnde dokter, .politie
brandweer enz. naar de plaats waar de
hulp nodig is. De heer C .Priem meende dat
het allemaal wat dubbel werkt.
„Ik vind het nu goed georganiseerd, en
als er een ongeluk is, zijn ze er zo bij"
vond hij. Wethouder Smits dacht dat het
hier toch meer om gecompliceerde ongevallen
ging, en ook collega wethouder Nortier
(CflU) wees erop dat het om alle soorten
hulpverlening gaat. De burgemeester zei dat
het alarmnummer er bij de mensen ingeha-
merd moet worden zodat men in geval van
nood altijd weet welk nummer men moet
bellen.
„Het succes moet nog in de praktijk blijken
maar als er één leven mee gered wordt, is
het al waard aan de instelling van het hulp
centrum mee te doen", aldus de raadsvoor
zitter.
Voorlopig kan daar voor Tholen en Sint
Philipsland echter nog niets van komen, om
dat onze streek het netnummer 01600 heeft.
De PTT onderzoekt of deze technische,
moeilijkheid overwonnen kan worden. De
hele raadsvergadering was er weinig discus
sie en ook de rondvraag leverde verder vrij
wel niets op. De heer C. Priem had gehoord
dat de herindeling een half jaar uitgesteld
zou worden. Waarnemend burgemeester had
dit ook gelezen, maar officieel is er nog
niets van bekend. Hij vond het jammer dat
men maar een beetje met de streek solt.
Het is goed sparen bij de NMB.
De vele spaarvormen garanderen
voor elke omstandigheid de hoogste
opbrengst. Bovendien zijn er de 8%°/c
NMS-Rentespaarbrieven
Adv. ingez. med.
„ALTYT BET GROEIJEDE"
Eind april 1882 is onze dorpsmuziek ter vergadering samen, en terwijl
secretaris Soeters een brief uit Kruiningen te voorschijn trekt, moet men
even nog nieuwsgierig blijven door 't eerst afhandelen van een niet, qua
algemene strekking, ook in onze dagen vreemd agendapunt: „Ver
hooging van het leergeld. Dit wordt met 50 cent verhoogd en alzoo op
f 6,- gebracht, omdat de nieuwe voerman zijne vracht met gelijke som
verhoogd heeft..." Dan volgt de inhoud der bewuste brief. Onder toe
nemende belangstelling neemt men kennis van deze (eerste) uitnodiging
tot deelneming aan een muziekfeest. Het in 1864. opgerichte fanfare
gezelschap „Eendracht maakt macht" te Kruiningen zal daar op. 29 mei
1882 onder andere heel graag haar jonge, St. Annalandse zustervereniging
ter festival begroeten, en „Accelerando" heeft een paar minuten tijd
nodig om dit te verwerken. Na een korte discussie besluit men deze
vriendelijke, Zuidbevelandse uitnodiging te aanvaarden, en omdat „Acce
lerando", plus nog enige niet musicerende heren, tevens „Cresendo" uit
maakt, en er op dit festival ook zanggezelschappen zullen optreden,
hoopt men die dag gezamelijk op te trekken onder één vlag. Welke vlag
eigenlijk? Deze vraag houdt meer mensen bezig op St. Annaland, zoals
wij dadelijk zullen zien. Na onderling overleg tussen leden en besturen
gaat dan vóór 1 mei aanstaande het volgende antwoord voor Kruiningen
in zee:
„Aan de Feestcommissie. Mijne Heeren! Wij hebben de eer U te melden
dat de Mannen-Zangvereeniging „Crescendo" en het Muziekgezelschap
(Fanfaren) „Accelerando" alhier, beide onder de zinspreuk: „Altijt bet
groeijede" het voornemen hebben om gevolg te geven aan de uitnoodiging
tot bijwoning van het door U uitgeschreven Festival. De beide stukken
die wij wenschen uit te voeren zijn: Voor zang: Directeur de hr. J. W.
Slager. Ie Sta pal - Verhulst; *2e. Muziek en Zang - P. Voor muziek:
Directeur de hr. A. Verswijveren. Ie. Harddraverij vreugd - J. J. Delsalle;
2e. Russische Taptoe en Gebed - Kroll."
Het een is vaak een gevolg van het ander. Als men uitgaat wil ieder
zogoed mogelijk voor de dag komen; dit geldt persoonlijk maar veel meer
nog voor een culturele vereniging die zich als eenheid naar buiten open
baart. Zo een eenheidssymbool, wat de banier is voor een leger, de vlag
voor een natie, ontbreekt „Accelerando" nog, en dat maakt thans op St.-
Annaland sommigen enorm aktief: „Het vaandel. Toen het vaststond dat
het Gezelschap naar Kruiningen zou gaan, vatten eenige dames het voor
nemen op, om pogingen in het werk te stellen tot den aankoop van een
vaandel. Hoewel zij niet overal ondersteuning vonden, waar ze die ver
wacht hadden, werden hare pogingen toch met goeden uitslag bekroond':
er werd eene som bijeengebracht, welke voldoende was, om een mooi
vaandel aan te schaffen. De vraag echter of het dienen zou voor één
der Gezelschappen of voor beide, gaf aanleiding tot moeilijkheden. Ten
laatste werd het voor beide bestemd. Den 27en Mei werd het vaandel
overgegeven in eene vereenigde vergadering van Muziek- en Zanggezel
schap. Namens de medewerkende dames, voor het grootste deel mede in
de school aanwezig, werd het woord gevoerd door mej. Truitje Bierens,
dochter des Eere-voorzitters. Het vaandel werd het eigendom van beide
Gezelschappen, tenzij één ervan ophield te bestaan, in welk geval het
andere het in bezit kreeg. Zoo beide teniet gingen, dan kwam het aan de
Gemeente van St.-Annaland. Tevens werden aan de leden van „Acceleran
do" bij het vaandel passende insignes uitgereikt, vervaardigd door mej.
A. Duijzer. Het spreekt vanzelf, dat de toespraken van den Eere-voorzitter
der beide Gezelschappen en van den Directeur van „Crescendo" met fan
faren werden beantwoord. Met een marsch door de straat werd deze plech
tigheid besloten."
Wij schrijven 1882. Het Thoolse land leeft, als deel der provincie, in
het Zeeland-der-verbinding-te-water. Mede door deze maritieme vervoers-
verbindingen is inzonderheid St.-Annaland maatschappelijk naar buiten
georiënteerd op het westen, en andere delen van Zeeland. Ambtelijk en
agrarisch-zakelijk is Zierikzee de aangewezen stad. Voor belasting-, ka-
daster- en rechtszaken komt men daar terecht. Dit scheepsvervoer is aan
merkelijk efficiënter en voordeliger dan het wegverkeer met paard en
wagen over de veelal minder goede kronkelweggetjes en binnendijken der
ambachtsheerlijkheden, en op snelheid werd toen minder gelet dan in ons
hedendaags leven-der-gejaagdheid. Is de jaarlijkse kermis op ons dorp
afgelopen, dan worden de kramen, mallemolen en verdere attributen in
houtentjalkjes, meestal van St.-Annalandse binnenschippers, geladen en
naai Zierikzee gevaren, waar dan het feest begint. De paardenmarkt daar
is heel belangrijk voor onze boeren (velen wagen daarbij een gokje door
n lot te kopen waardoor men kans heeft op de hoofdprijs: 'n paard) terwijl
als publiciteits- en voorlichtingsorgaan tevens voor onze gemeente en streek
fungeert, de Zierikzeesche Nieuwsbode. Het is een goede tijd voor beurt
schippers en veermannen; er bestaat zelfs zoiets als een taxi-dienst te
water. Schipper Van Schouwen uit ons veerhuis „Apollo" brengt in dit
beroep enkele personen of kleine groepjes met zijn zeilbootje over naar
St.-Philipsland, Zijpe, Vianen en andere plaatsjes aan de overkant. Een
permanente veerdienst met een vast dienstrooster is er te Stavenisse.
Daar kunnen heel wat mensen tegelijk worden overgezet. Vandaar verzorg
den ook het eerst stoombootjes een snellere en van de wind minder af
hankelijke reisverbinding van en naar ons eilandelijk westpunt.
Zo is het leven in de gemeenten aan beide zijden van het vergane
Moggershil, als op deze prachtige lentemorgen, tweede Pinksterdag 1882,
„Accelerando" zich reisvaardig maakt. Uitvoerig maakt onderwijzer-ver
enigingssecretaris Lambrecht J. Soeters notities, en via hem worden wij
bloemrijk-notulair heel even teruggeplaatst in de landelijk-romantieke we
reld der Pickwick Papers, vol van maatschappelijke tegenstellingen maar
ook spontane gemoedelijkheid... „Accelerando" vertrekt, en wij vermeien
in spanning haar belevenissen
„29 Mei 1882. Reis naar Kruiningen. Eindelijk was de lang verbeide
dag aangebroken. Heerlijk lenteweder scheen te willen meewerken om ons
een aangename reis te bezorgen. Met verschillende rijtuigen, waaronder
een, door den Penningmeester belangeloos verzorgd, kwamen wij kort
na elkander aan het veer te Stavenisse. Daar lag de Thoolse boot te
wachten, voor die gelegenheid door Muziek- en Zanggezelschap afgehuurd
voor de som van 80 gulden... Onder afwisseling van muziek en zang werd
de reis vandaar voortgezet naar de brug bij Schore..." Als men daar aan
komt is het nog vroeg. Daarom gaat men even het naburige Hansweert
bezoeken, waar men het zanggezelschap uit Zaamslag tegenkomt. Gezel
lig maakt men kennis en gezamenlijk gaat het op het doel van deze dag
af. „Terugkeerende, voegde zich de hr. De Raad bij ons als Commissaris.
Met eene marsch kwamen we Kruiningen binnen." Na wat te hebben
gerust en gegeten is het tijd geworden naar het gemeentehuis te gaan,
waar de genodigde gezelschappen zullen saamkomen. De voorzitter van
„Eendracht maakt macht" te Kruiningen heet allen, in tegenwoordigheid
van burgemeester en wethouders, hartelijk welkom. Hij hoopte in zijn toe
spraak onder meer „dat deze dag veel mocht bijdragen ter bevordering
der kunst en ter aankweeking van broederschap onder de dienaren van
Terpsichore..."
„Daarna werd een begin gemaakt met de uitvoering... Negen gezel
schappen betraden achtereenvolgens de muziektent, het laatst Accele
rando. Naar het oordeel van sommigen, wien ik de bevoegdheid om er
over te oordeelen niet zou durven ontzeggen, had dit Gezelschap zich
niet onverdienstelijk van zijne taak gekweten.
De Kapelmeester werd door iemand een toovenaar genoemd, omdat hij
in een half jaar het Gezelschap zoover gebracht had, dat het met goed
gevolg aan dit festival had kunnen deelnemen. Daarna had de uitreiking
der Verguld zilveren medailles plaats. Naar het zeggen van een der aan
wezigen was het vaandel, tot nu toe maagdelijk bevallen van een tweeling...
In vroolijke stemming werd nog eenige uren deelgenomen aan de feest
vreugde..."
Toen men van Stavenisse afvoer die 29e mei had de gemeenteveldwach
ter daar op de kaai gezegd: „Jullie zouden morgen bij ons moeten zijn,
dan is er een verjaringsfeest bij de burgemeester...," en onze muziek
mannen hebben deze wens goed in de oren geknoopt want: „Op de terug
reis werd des morgens vroeg nog eene serenade gebracht aan den Burge
meester van Stavenisse, die toen mondeling en later schriftelijk zijn dank
daarvoor betuigde..." Groot moet het lichamelijk uithoudingsvermogen
zijn geweest van onze vorige-eeuwse mensen, want vierentwintig uur aan
één stuk is men doende geweest met rijden, varen, zingen, spelen, mar
cheren, eten, drinken, feesten, en alsof er niets gebeurd is volgt onmiddel
lijk daarop een morgenvroege muziekhulde bij de eerste burger van
Stavenisse, wiens gemeente hiermee, buiten St.-Annaland, op het eiland
de primeur geniet van een muzikaal „Accelerando"-optreden. Tijdens
het bezoek aan Kruiningen had een reeds eerder genoemde heer Chr.
van 't Hof de voor onze dorpsfanfare gloednieuwe functie vervuld van
vaandrig, en dat was tot wederzijds genoegen gebleken. In de vergadering
van woensdag 7 juni eerstvolgend wordt dan ook onder meer besloten,
het honoraire lid Van 't Hof aan te nemen als vaste vaandeldrager. Strikt
genomen is dit een erebaan! De man die „Accelerando" financieel de
start heeft vergemakkelijkt, loopt voortaan met het lichtblauwe vaandel,
waarop de bekende „Anna-te-Drieën"-afbeelding van het 16e eeuwse
Charles van Bourgondië-paneel, voorop. „Altijt bet groeijede...," en gel
delijk loopt ook de zaak naar wens!
Te Sint-Philipsland zal er in juli burgemeesterfeest zijn. De edelacht
bare heer Geense moet worden geïnstalleerd en „Accelerando" heeft een
verzoek ontvangen tot muzikale opluistering van dit heuglijk gebeuren. In
beginsel wordt natuurlijk deze uitnodiging aanvaard, maar... zakelijk
weet men vooraf duidelijk condities te stellen: „a. Het Gezelschap ontvangt
40 gld. als vergoeding; b. De kosten van een koud maal en van een trom
meldrager komen voor rekening van de Feestcommissie..." Men gaat
akkoord aan d'overkant. Het wordt een onvergetelijk festijn, mede dank
zij onze dorpsmuziek. Eigen lof komt niet te pas, daarom luiden pro-
zaische de notulen: „Vrijdag 28 Juli 1882. Door het Gezelschap werd mu
ziek gemaakt te St.-Philipsland bij gelegenheid van de inhuldiging des
Burgemeesters den hr. J. J. Geense..." Maar de Zierikzeesche Nieuws
bode steekt het niet onder stoelen of banken, want aan het slot van haar
artikel over deze feestelijkheden, vermeldt zij uitvoerig de „Accelerando"-
prestaties en vindt „dat dit Korps zich gerust met menige oudere zuster
zou kunnen meten..." „Accelerando" betuigt via dezelfde krant haar
dank aan de St.-Philipslandse feestcommissie „voor de goede zorgen en
het gulle onthaal, genoten bij de inhuldiging des nieuwen Burgemeesters..."
Volgende week:
VAN EEN BENIEUWDE ZUSTER,
EN EEN ONVERMURWBARE BROER.
Op de hoek Molendijk-Haven stond vroeger de zetel van de gemeente en waar een ge
meentehuis was, daar was een klokje. Naast het gemeentehuis de (voormalige) weegbrug
en nog een tweetal aangrenzende panden. Veldwachter Van Houten was toen nog van
de partij.
De oude trots van „Accelerando",
het oude vaandel, dat een plaatsje
kreeg in het dorpshuis, maar voor het
een gewaardeerd museumstuk werd
vele jaren door de St-Annalandse stra
ten werd gedragen door Merien en
wijlen Ko Overbeeke. Laatstgenoem
de toont hier het bejaarde sierraad.
