marie-anne
wordt gewoon
Ongeduldige kleuters (eesten in Thoolse Bijenkorf
Geboortecijfer stemt burgemeester tot grote verheugenis
Hartewens: 6 onderwijzers voor elk van de 3 scholen
In 1971 aanleg van de nieuwe rondweg
Tholen - Poortvliet
In landbouw vielen laatste tien jaar 11*000
arbeidsplaatsen weg
Voor industrie en dienstverlening waren
17*500 mensen meer nodig
Afdamming Krabbekreek in begrotingsbrief
vermeld
EENDRACHTBODE
UIT PROVINCIALE BEGROTINGSBRIEF
8 oktober 1970
9
In 1955 werd een stenen gebouw in ge
bruik genomen. Kleuterlust, dat nu blijft
voortbestaan. De heer Liefaard was er ver
heugd over dat binnen 15 jaar een tweede
kleuterschool geopend kon worden, terwijl in
zijn tijd alleen bewaarscholen bestonden.
Wat pessimistisch sprak de heer Liefaard
nog over de verwording van de tijd naar
aanleding van de gebeurtenissen in Amster
dam en Wassenaar.
Hij hoopte tenslotte dat de kleuters van De
Bijenkorf zouden opgroeien tot volwaardige,
verantwoordelijke burgers.
Zo kreeg Tholen dan zijn vierde kleu
terschool, waarvan de Bijenkorf en De Klap
roos één complex vormen in de nieuwe wijk
Dalempolder. In de oude stadskern staan in
de Oudelandsepoort de andere twee kleuter
scholen, ook een algemene en een christelijke.
Dankzij burgerzinleningen van twee plaat
selijke banken heeft Tholen voor de toe
komst van haar bevolking gezorgd.
De regen trotserend, zijn de genodigden vol aandacht voor burgemeester J. E. van Boeijen die De Bijenkorf „te water laat".
Verder van links naar rechts bestuurslid M. Verduit, wethouder H. Jansen, voorzitter L. M. de Heer, oud- KVP-raadslid A, F. C.
Goedemondt, secretaris H. Nelisse en de heer P. A. Boot, directeur van de centrale dienst Noord-Zeeland, die zijn paraplu ook
manmoedig af gedaan heeft. Bij de dames is het haar altijd nog een teer punt zoals u ziet.
'Wanneer is het nu bij ons feest?'. De kleuters van de algemene kleuterschool in Tholen konden
het maar niet begrijpen dat de kinderen van de chr. kleuterschool De Klaproos op woensdag 23 sep
tember feest hadden en zij, na bijna een week, nog niet. De leidsters hadden hun handen vol om het
de ongeduldige kleuters uit te leggen en op de lange duur viel het ook niet mee om ze bezig te hou
den. De versiering was immers al lang klaar en de liedjes konden ze wel dromen. Op de laatste, bij
zonder natte, septemberdag was het dan zover: burgemeester J. E, van Boeijen onthulde in de stro
mende regen de naam van de nieuwe algemene kleuterschool aan de Burgemeester van Berchem-
straat in Tholen: De Bijenkorf. Daarmee was het kleuterscholencomplex in de Dalempolder offi
cieel geopend.
In tegenstelling tot de stralende woensdag
23 september, was het vorige week slecht
openingsweer. De genodigden talmden dan
ook even om zich van de droge Bijenkorf in
de natte buitenlucht te begeven, waar bur
gemeester Van Boeijen een groen doek
wegtrok voor het fris geschilderde, gele
naambord met De Bijenkorf. Daarna ging
men weer vlug naar binnen, waar de ver
sierde kleuters al ongeduldig stonden te
wachten om hun feestlied te laten horen.
In dit welkomstlied lieten de kleuters van
hoofdleidster mej. L. van Elsacker o.a. uit
komen dat er ook in de oude stadskern een
kleuterschool dient te zijn. De kinderen van
deze school, Kleuterlust, zongen onder lei
ding van hun hoofdleidster mevr. Boot een
felicitatielied, waarbij ze gul met hun slingers
zwaaiden.
Daarna werd de school bezichtigd. Even
als De Klaproos, bestaat De Bijenkorf uit
twee lokalen, een hal met kapstokken, een
keukentje en een fraaie kamer voor de leid
sters. Bij elk lokaal zijn ook toiletten, die
de leidster d.m.v. een raam uit het lokaal
kan zien.
LUST
De voorzitter van de stichting algemene
kleuterschool Tholen, de heer L. M. de
Heer, meende dat het voor de leidsters een
lust moet zijn in de school te mogen werken
en voor de kinderen een lust om in De Bijen
korf te vertoeven. Hij had een bijzonder
welkomstwoord voor de eerste voorzitter van
de stichting, de heer A. J. Liefaard, nu woon
achtig in Hoorn, en mede-oprichter en oud-
bestuurslid de heer Vos.
Het gemeentebestuur werd dank gebracht
voor de vlotte medewerking, evenals de in
specteur van het kleuteronderwijs, die even
wel niet aanwezig kon zijn. Voorzitter De
Heer dankte verder de bedrijven Dijkstra,
Luijendijk, Sakko en Geluk voor de leve
ranties.
De firma Geluk verzorgde de inridhting
van de leidsterskamer en de firma Sakko
maakte o.a. het naambord De Bijenkorf.
schillende kleuterleidsters uit de streek aan
wezig, de wethouders H. Jansen en C. Boen
der en de directeur van de centrale dienst
Noord-Zeeland, de heer Boot.
Behaive voorzitter De Heer waren van het
schoolbestuur secretaris H. Nelisse en de
leden M. Verduit, J. J. van Veenendaal en
J. van de Heuvel present. Administrateur
J. van Elsacker was wegens een vergadering
afwezig.
HULDE VOOR FINANCIERING
In zijn openingstoespraak zei burgemeester
Van Boeijen zich persoonlijk erg nauw met
dit project betrokken te hebben gevoeld.
„Met z'n allen, schoolbestuur, centrale
dienst en gemeentebestuur, hebben we er toe
bijgedragen dat dit schoolcomplex binnen
zo korte tijd is klaar gekomen. Tegenwoordig
is het schijnbaar een ondoenlijke zaak iets
vlug gereed te krijgen, gezien de listen en
lasten die de overheid op het pad van de
burger schijnt te leggen.
Daarom te meer is het hier een hoogst
plezierige zaak.
Het is bijna een feestelijk gebeuren. Het
spijt me dat de heer Van Elsacker hier niet
is, want mede dankzij de banken zijn de
scholen zo vlug tot stand gekomen. Ik ben
bijzonder erkentelijkheid voor de plaatselijke
betrokkenheid die men hiermee heeft gede
monstreerd. Alle hulde en erkentelijkheid
daarvoor.
De financiering is anders een grote handi
cap, die de realisering van zulke dringende
gemeenschapsvoorzieningen als kleuterscho
len uitstelt. Meestal lopen de voorzieningen
daarom achter de gemeenschap aan, maar
dat is nu niet het geval. De school is voor
de kleuters uit tot stand gekomen. Ik hoop,
dit nogmaals te herhalen bij essentiële ge
meenschapsvoorzieningen", aldus de Thoolse
burgemeester.
VOORUIT GESCHOVEN POST
De heer Van Boeijen stelde verder dat de
kleuterscholen vooruit geschoven posten zijn
lakte o.a. het naambord Ue Dijenxorr. in, de nieuwe, wiik Dalempolder, die nu nog
Bij de officiële opening waren verder ver- v°l°p in aanbouw is. Langs smalle, mod
derige wegen, met veel putten, moest men
daarom nog naar het kleuterscholencomplex.
Daarachter kijkt men nu uit op een waren
huis en de rode kool, maar de burgemeester
zei dat de plannen van het gemeentebestuur
over de watergang gaan. „Er komt daar
volop woningbouw, waardoor het doel van
de kleuterschool dichterbij komt. De tweede
leerkracht komt hierdoor ook spoedig in
zicht. Dit geldt ook voor één van mijn
hartewensen: het voeren van de drie lagere
scholen naar zesmans scholen. Er wordt met
kracht aan gewerkt dat deze wijk goed uit
groeit. Ook het geboortecijfer strekt tot nu
toe tot grote verheugenis. Er zijn al meer
kinderen in Tholen geboren dan in heel
1969. Het jong houden van deze gemeen
schap is op deze dag van vooruitzien een
mooi perspectief", aldus de burgemeester.
STAD LEVEN INBLAZEN
De heer Van Boeijen onderschreef ook wat
de kleuters hadden gezongen over de school
die in de oude stadskern moet blijven. „Ons
beleid is daar ook op gericht. Na wat met
harde hand sanerend door de kern te zijn
gegaan, willen we daar weer nieuwbouw
hebben om de zaak nieuw leven in te bla
zen", aldus de burgemeester. Hij bracht na
mens het bouwbedrijf Variel de felicitaties
over en overhandigde een zware scheepsbel
zoals De Klaproos die ook kreeg.
Tenslotte wenste de burgemeester het
schoolbestuur toe dat de nieuwe wijk spoe
dig vol gebouwd wordt, waardoor men ook
een vol huis met kleuters krijgt.
MOEIZAAM BEGIN
De heer A. J. Liefaard uit Hoorn, die
als eerste voorzitter de lange reis uit Noord-
Holland voor deze opening had gemaakt,
herinnerde nog aan het moeizame begin
van de algemene kleuterschool. In 1948 be
gon men geld op te halen en dankzij een
gul familielid in Amerika werd op de laatste
februaridag van 1949 de houten kleuterschool
in het Kaaise bosje geopend.
In dc bij het uitvoerig cijfermateriaal door gedeputeerde staten
van Zeeland ook aangeboden begrotingsbrief 1971 wordt voor de
nieuwe statenleden nog eens herhaald, waarop de welvaart van de
provincie de laatste jaren is gebaseerd. Daarbij wordt meer als
traditie de landbouw en visserij nog wel eerst genoemd, maar het
betekent niet, dat deze historische peilers naast dienstverlenenende
sectoren en industrie nog dezelfde waarde hebben als vroeger. De
dalende landbouw-belangrijkheid in onze provincie wordt geillu-
streerd met enig, maar wel veelbetekenend cijfermateriaal.
In de landbouw de laatste 10 jaar 11,000 arbeidsplaatsen minder,
door industrialisatie kwamen er echter 17.500 nieuwe bij, dat wil
zeggen 10.000 bij industrie en 7.500 in de dienstverlenende sector.
Het betekent voor gedeputeerde staten tegelijkertijd de motivering
van het noodzakelijk industriebeleid van de laatste jaren, ondanks
de ook hieraan klevende nadelen ten aanzien van lucht- en water
vervuiling. Maar wat wil men als een sector als landbouw en
visserij en nu vooral ook de fruitteelt klappen krijgt als de
laatste jaren ook voor wat de arbeidsintensiteit betreft.
De vicieuze cirkel van dalende werkgelegenheid en niet groeien
de bevolking is doorbroken. Een opgaande spiraal kwam zichtbaar.
Zoals we ook in eigen omgeving constateerden, waar een als sub
kern aangewezen gemeente zo niet van een ondergang werd gered,
dan toch van afbrokkelende, een groeiende gemeente is geworden.
Waarbij de glans van het resultaat de dofheid van het neveneffect
overtreft. Er is geen medaille zonder twee kanten.
Dient de inleiding van het provinciaal col
lege dus wellicht ook om de gelanceerde
millieu-hygiëne aanval ietwat te markeren,
men kan toch moeilijk aan deze feiten voor-
hijgaan. Trouwens, het college gaat even
min voorbij aan de minder plezierige gevol
gen van dit winnen van arbeidsplaatsen.
„Van het begin af", zo staat er in de
begrotingsbrief, „hebben wij oog gehad voor
de neveneffecten, die aan de vestiging van
grote basis-industrieën verbonden zijn. Ener
zijds gaat het hierbij om het afwegen van de
voordelen tegen de nadelen; anderzijds om
het stellen van regelen teneinde de nadelen
tot de kleinst mogelijke proporties terug te
brengen".
Het instellen van een raad voor de lucht
verontreiniging en het stimuleren van het
meetnet zijn duidelijke voorbeelden.
Betreurd worden de Belgische en Brabant
se lozingen in de Westerschelde, terwijl ook
zonder voorkennis lozing van Shell Chemie te
Moerdijk op de leiding zal worden aange
sloten.
Zoals de verschillende Zeeuwse delen vaak
wel een of ander van de geïndustrialiseerde
buurman moet accepteren, zo kan ook de
provincie zelf moeilijk bescherming bieden
tegen van buiten komende millieuvervuiling.
Het college wil de openbaarheid en het
zoveel mogelijk betrekken van burgers bij de
publieke zaak bevorderen.
Door de herindeling van gemeenten kun
nen destijds door de provincie aangetrokken
taken als gevolg van de te kleine niet tot
uitvoering instaat zijnde gemeente mogelijk
weer terugvloeien. Landelijk wordt inmid
dels reeds gedacht aan gewestvorming, maar
primair vraagt in Zeeland de consolidering
van de heringedeelde gebieden momenteel
de volle aandacht, zeggen gedeputeerden in
de begrotingsbrief en daarmee laat het col
lege in het midden of men zelf huiverig is
voor gewestvorming dan wel dat men niet
helemaal heeft overzien, dat men voorlopig
de handen vol zou hebben aan de gevolgen
van gemeentelijke herindelingen.
Gememoreerd worden voorts de verbeterig
van wegen, o.a. de nieuwe rijksweg 58, de
fusie Zegam en PZEM, de waterleiding mij
en de moeilijkheden op de kapitaalmarkt.
FINANCIEN
In tegenstelling met 1970 lukte het nu
slechts met vrij veel moeite de begroting 1971
sluitend te krijgen.
De post onvoorziene uitgaven kon slechts
f 907.299,- bedragen, terwijl toch 12% meer
uit het provinciefonds van het rijk zal wor
den ontvangen.
In totaal ruim 16 miljoen gulden dat van
het rijk wordt verwacht.
Een steeds groter percentage van deze
uitkering is echter nodig voor dekken van
de salariskosten.
Verwacht mag worden dat binnen afzien
bare tijd de wet 1870 op de calamiteuze pol
ders zal worden ingetrokken.
De Zeelandbrug kost de provincie ook
méér geld, dan was verwacht, hoewel het
verkeer daarover een stijgende lijn aangeeft.
Voor 1971 is daartoe toch weer een post
nodig (geraamd) van f 1.750.000,-. Het pro,
vinciaal bestuur tekent hierbij aan: „Hoewel
reeds eerder gememoreerd willen wij ook bij
deze gelegenheid niet nalaten te benadrukken
dat bij de beschouwing van de voor dit
doel ten laste van de procinciale begroting
komende bedragen, die belangrijk hoger zijn
dan wij ons oorspronkelijk hadden voorge
steld, naar onze mening niet uit het oog mag
worden verloren dat de waarde van de Zee
landbrug in het kader van de ontwikkeling
van onze prvincie, hoewel moeilijk te be
cijferen, zeker als zodanig moet worden
ingecalculeerd. De toeneming van het vracht
verkeer is ons inziens mede een teken dat de
brug hoe langer hoe meer ook de zuiver
economische functie gaat vervullen".
Men mag gedeputeerde staten dankbaar
zijn voor deze openlijke toegegeven teleur
stelling en eerlijke mededeling. Ook voor de
wat vage conclusie van het moeilijk te be
cijferen nut. Een herhaalde conclusie, welke
ons toch telkens weer versterkt destijds geen
onrechtvaardige kritiek te hebben geleverd
op de geftelde verwachtingen ten aanzien
van de verkeersintensiteit. Een herhaalde
bevestiging ook eigenlijk dat we er niet zo
ver naast kwamen te liggen, toen we als
voorkeur hebben aangegeven boven de tech
nisch prachtige Zeelandbrugbouw dezelfde
energie en financiën maar direct te gaan
gebruiken voor een vierbaansweg Vlissingen
Bergen op Zoom.
Dan hadden de moeilijkheden rijksweg 58
wellicht al even lang vergeten kunnen zijn
als de nog verliesgevende Zeelandbrug er
thans ligt.
GASVOORZIENING
Gedeputeerden tonen aan, hoe in twee
jaar de afzet aardgas zo goed als werd
verdubbeld. Voor 1971 wordt 184.550.000
m3 aardgasverkoop in Zeeland verwacht.
De tot dusver toegepaste inkoopprijs van
5,8 cent m3 is onderwerp van gesprek op
landelijk niveau met de Gasunie.
Contractueel is herziening mogelijk per
1 januari 1971. Ejn verlaging van de in
koopprijs zal daarbij van de zijde van de
gasdistributiebedrijven bepleit worden, schrij
ven g.s., die de voorziening in Sint Philips-
land blijkbaar reeds als afgedaan beschouwen
want alleen nog spreken over enige vertra
ging voor Schouwen Duiveland.
RUIMTELIJKE ORDENING
In de gemeentelijk planologische arbeid
zit niet de gewenste schot. Vaak door over
belasting van stedebouwkundige bureaus
De daarmee gepaard gaande hoge kosten
spelen ook een rol.
Eerst na een nog komend ontwerp streek
plan voor Oost Zeeuws-Vlaanderen, zal
aan het streekplan Oost-Zeeland worden
gedacht. De gedachte aan het laatste ligt
in de diepvries, vanwege de Schelde-Rijn-
werken en de denkbeelden omtrent het Rei-
merswaalplan.
Aan de meer de realiteit naderende vaste
verbinding Westerschelde wordt in de be
grotingsbrief een flink stuk gewijd, evenals
aan het stimuleringsbeleid, haven- en in
dustriegebieden. Ook het college betreurt
de schorsing van de investeringspremierege
ling, met name dan voor de secundaire ker
nen Goes, Zierikzee en Sint Maartensdijk.
ARBEIDSPLAATSEN
Behalve als inleiding komt het college ge
detailleerder terug op de bezetting arbeids
plaatsen. In 1947 had de landbouw op het
totaal nog 37%, in 1969 was dit al gedaald
tot 1.4,6% van de totale beroepsbevolking.
Er wordt nog een verdere daling verwacht.
De moeilijkheden in de agrarische sector
hebben zich in de afgelopen jaren sterk toe
gespitst op de fruitteelt, terwijl uitzicht op
verbetering nog niet aanwezig is.
Van het Zeeuwse vissersbedrijf wordt
gezegd, dat er in het algemeen bevredigen
de resultaten zijn gemeld. Alleen in de sec
tor van de kleine kotters, die hoofdzakelijk
op de garnalenvisserij zijn aangewezen,
blijft de situatie zorgelijk. Wat de mos
selen betreft daalde de aanvoer uit de Wad
denzee, terwijl die van de Zeeuwse percelen
is gestegen.
Ook de mosselverwaterproblematiek wordt
in deze begrotingsbrief aangeroerd.
Het beeld van volkshuisvestiging en wo
ningbouw wordt niet ongunstig genoemd.
Voor 1970 verwacht men een totaal van
3450 woningen en voor 1971 is de prognose
dat er 3600 woningen gebouwd zullen wor
den.
ZWEMBAD VOOR THOLEN
De minister van cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk heeft in het kader van bij
zonder regionaal welzijnsbeleid voor de peri
ode 1969 tot en met 1972 een bedrag van
f 2.702.800,- aan de provincie Zeeland toe
gewezen. Gelden in hoofdzaak bestemd voor
ontwikkelingskernen en de gemeenten met
een verzorgingsfunctie voor een groter ge-
door
LEO FAUST
20
Was het de vermoeidheid van haar jonge lichaam
en haar geest? Was het de pure buitenlucht, die door
het open venster haar kamer binnenwoei? Marie-Anne
sliep zalig, die eerste nacht in het nieuwe vaderland.
Ze ontwaakte om 7 uur, lekker uitgerust en met een
gevoel van echt gelukkig zijn. En daar haar tante ge
zegd had, dat het ontbijt om half-negen was, deed zij
grondig haar toilet, met koud water, maakte het bed
op en ging een kijkje nemen in de tuin.
In de gang, beneden, kwam ze langs de keuken en
hoorde daar Gerritje aan 't werk. Maar ze dorst niet
naarbinnen te gaan, hoe graag ze ook 'n handje mee
had willen helpen. Ze ging de glazen deur achter in de
gang door en kwam op een klein terras, dat met twee
treden naar de tuin voerde.
Naast het terras was de achterdeur van de keuken.
Hij stond open, en, kinderlijk nieuwsgierig erlangs slen
terend, zag ze de meid aan 't schoenen poetsen en riep
ze haar toe:
Dag, Gerritje!
j Dag, jongejuffrouw.
i Het voorste gedeelte van de tuin was siertuin, met
een gazon en twee perken kleine rode struikrozen.
Daarachter lag de moestuin en weer daarachter een
veldje met vruchtbomen. Terzijde van het huis was een
tennisveld.
In de moestuin vond ze haar oom, die, in 'n blauw
katoenen boezeroen, bezig was aardappels te rooien.
Morgen, oom! zei ze. Mooi weer, hè.
Dag, Marie-Anne. Ja, dat wordt een fijne zomerdag.
Hij tilde haar op om haar te zoenen, en gul gaf ze
hem de zoentjes terug.
Lekker geslapen? vroeg hij.
O, ja! Erg! U ook?
Je bent al vroeg bij de hand... Kom, ga mee, dan gaan
we eens kijken hoe tante ermee staat.
Hij pakte de vork en de emmer met aardappels met
zijn rechterhand en sloot haar handje in zijn linker. Zo
gingen ze op het huis aan.
Na het ontbijt, zei tante:
Kom, Marie-Anne, dan zal ik je wijzen hoe je je bed
moet opmaken.
Ik heb het al opgemaakt, tante.
O, dat is verkeerd, schat. Het moet eerst 'n poosje
luchten. Je haalt het af voor je naar beneden komt, en
als de zon schijnt, leg je de lakens en dekens in 't open
raam op de vensterbank, en regent 't, op de stoel. En
na het ontbijt gaan we dan samen het bed opmaken.
Wat later op de ochtend, vroeg tante:
Kan je zwemmen?
Nee, ik heb 't nooit geprobeerd.
Ieder kind en ieder mens moet kunnen zwemmen.
Weet je hoeveel mensen en kinderen er elk jaar ver
drinken in Nederland? Ik weet niet meer hoeveel, maar
het zijn er heel wat... Er is in Eindhoven een mooi
zwembad, met een leermeester. Ik zal je daarheen bren
gen, dan kan je 't nu, in de vakantie .leren. En in sep
tember, als je naar school gaat, dan ga je zaterdagsmid
dags uit de school een half uur zwemmen. De meeste
andere kinderen van de school doen dat ook. Een meisje
wil ze goed opgevoed zijn, moet vooral kunnen zwem
men,, tennissen, dansen, piano spelen, naaien en koken
en talen spreken. De rest komt er minder opaan. Dat is
mijn gedachte.
Mag ik dat allemaal leren, tante?
Je mag niet, je moet, liefje.
Zo begon Marie-Anne's opvoeding tot een „gewoon"
jongmeisje.
Haar vader bleef één dag over en vertrok de derde
dag weer naar Frankrijk. Meer ontroerd dan zij, deed
hij haar beloven, met de Kerstvakantie naar Saint-Cloud
te komen. Het kind beloofde; maar wist nu al, dat ze de
belofte niet zou nakomen.
De zomer ging voorbij, als alle zomers, bijna zonder
dat men het bemerkte. De appels, de peren en de blauwe
pruimen in het boomgaardje rijpten, en er waren er al
vele op de grond in het gras gevallen, toen Opdam een
knecht huurde om ze te plukken, en zijn vrouw, samen
met Gerritje, een hele rij potten jam maakte en de rest
van de oogst droogde op een plaat op de oven.
Tegen de achtermuur van het huis groeide een ge
leide abrikozenboom, en uit het venster van haar kamer
plukte Marie-Anne de rijpe abrikozen, donzige, goud
gele, purper blozende vruchten.
Haar oom en tante waren geen van beide meer dan
oppervlakkig godsdienstig. Ze waren brave mensen,
ze deden goed in hun omgeving, Gerritje bracht een
mand appel naar de pastorie en later nogeens een
mandje van de mooiste peren. Maar ze gingen zondags
naar de Hoogmis eigenlijk alleen omdat het zo hoorde.
Voor Marie-Anne was dit iets nieuws. Tot nu toe was
ze geheel ongodsdienstig opgevoed, als er al van opvoe
ding gesproken kon worden. Maar hier was bijna ieder
een katholiek en ook zij wilde het worden. Kinderlijk
verlangde ze ernaar. De geheimen waarin Robert haar
had ingewijd bij de kribbe in de rue Notre-Dame des
Champs kwamen zo tot vrome ontwikkeling. Op devote
wijze bereidde het kind zich voor op de eerste H. Com
munie.
