overblijven
toekomst gewenst
1 -^9
BASIS 0 N D E R W IJ S
help
de
kleuter
de omweg
Op agrarisch Tholen moeten er
mogelijkheden voor land- en tuinbouwschool
Maar „middenschool"- samenwerking voor
r^_
De Sassegrave
Ir J. Prins opende „Sassegrave"
Agrarisch onderwijs
LTS
HEIDE MIJ.
MAVO 4
5 februari 1970
EENDRACHTBODE
9
In een periode met bijzonder veel aandacht voor industrie en
recreatie, maar ook in een twintigste eeuwse noodzaak van scholing
en specialisatie, moet er op Tholen met zijn nog vele honderden
hectaren agrarische bestemming een mogelijkheid overblijven voor
het instandhouding van gespecialiseerd agrarisch onderwijs.
Deze noodzaak valt nauwelijks af te lezen van het twaalftal
leerlingen, dat de huidige eerste klas van de agrarische school in
Scherpenisse bevolkt.
Maar wie nog in deze sector een bestaan poogt te vinden en
vindt, zal toch tot de overtuiging komen, dat dit een minimum is.
Een minimum zowel aan werkgevers- als aan werknemers kant.
Landbouwer, tuinbouwer, veehouder en zelfs fruitteler, maar ook
werknemers, die het agrarisch bloed in de aderen hebben, zullen
zich daartoe in eigen belang kunnen inzetten, want zelfs anno 1970
is het nog lang niet zover, dat er voor een goede boer, een goede
tuinder of veehouder, voor een geschoolde werknemer in deze
sector helemaal geen broodwinning zou zitten. Integendeel, vooral
1969 heeft dat met uitzondering van de fruitteeltsector wel heel
anders aangetoond. Zelfs op al lang voorspelde onrendabele be-
drijfsgrootte werd in 1969 nog een aardige boterham gesmeerd.
Waarom dan deze agrarische sector somberder voorgesteld dan de
realiteit onderstreept? Altijd en overal zal men toch weer een aard
appel in welke vorm ook, een ui in welke vorm ook, een krop sla,
hoe ook opgediend, een biefstuk en een appel nuttigen.
Alleen blijft er de eis bij de tijd te blijven, ook ten aanzien van
het onderwijs.
B
l~
-
-
M
BOSB.jCUL.TT.
H
B R UG J i A AR
Degenen, die de laatste weken de historische artikelen lazen van
Ir. M. A. Geuze, zaLde naamgeving van de nieuwe lagere agrarische
school in Scherpenisse niet vreemd zijn,' concludeerde de heer A. C.
Breure uit Sint-Maartensdijk bij de opening van de nieuwe school.
Voorzover niet iedereen die historische artikelen volgde, kan een
toelichting hier nog wel nuttig'zijn. In de zesde aflevering van Poort-
vliet's historie 'Het door kreken en geulen versneden oude land
schap' (EB 15 jan. 1970) schrijft Ir. Geuze: 'Van de Pluimpot af
liep door Zoete een forse kreek (de Sassegrave) in zuid-oostelijke
richting te vinden in de grote watergang (langs de Poortvlietse en
Kruytenburgse dijk). In een nadere toelichting op de naamgeving zei
Ir. Geuze vorige week, hoe deze naam anders ongetwijfeld zou zijn
uitgestorven. Het was op de plaats van de school hier vroeger een
laag Karrevelt en nog vroeger waarschijnlijk een oude waterloop
van Pluimpot in richting Poortvliet. Ir. Geuze kon er niet achter
komen wanneer die naam tot stand kwam. De vraag rijst hierbij van
wanneer de sluizen dateren, want Sassegrave betekent letterlijk
sluisgracht. Wellicht dat men vroeger in de Sassegrave ook al de
scheepjes schutte, het overbrengen van de schepen op de hogere
waterstand buiten naar de lagere waterstand binnen de sluis of om
gekeerd, zoals men dat o.m. nog op vele punten heeft in de Franse
Seine. Maar wie wel meer ontdekte over deze naamgeving mag dat
altijd berichten. Graag zelfs.
KOELKASTEN
DIEPVRIEZERS
VERHOEVEN
door
MAARTJE ZELDENRIJK
51
„We hebben het haar nog niet durven zeggen."
„Toch is dat de beste medicijn voor haar." En hij ver
telde van haar vrees, het onderzoek en alles, wat be
trekking had met het verlangen van deze jonge vrouw
een baby te kunnen krijgen. „Hoe eerder je het haar
verteltdes te vlugger heb je haar volle mdewerking"
Nog diezelfde dag werd het Lena Pereboom voor
zichtig medegedeeld, dat ze in verwachting was.
Lena weigerde het te geloven. „U houd me voor de
gek, dokter. Dat zegt u maar om me op te monteren. Ik
heb de hoop al lang opgegeven, ooit een baby te krij
gen. En nu natuurlijk helemaal."
De dokter keek haar met gefronste wenkbrauwen aan
„Mevrouw, met zulke dingen drijft men niet de spot.
Weest u blij en dankbaar, dat het eindelijk zo ver is. Al
overkomt het u nu dan ook onder tragische omstandig
heden. U zult als alles goed gaat, over enkele maanden
een levende herinnering hebben aan uw man: een kind
van hem en u samen. U krijgt weer een nieuwe taak in
het leven, mevrouw. Denk om uw nog ongeboren kind.
U hebt de plicht uw volle medewerking te geven, zodat
u als geheel herstelde vrouw dit ziekenhuis kunt ver
laten".
Het duurde enige tijd, voor Lena Pereboom de volle
draagwijdte en betekenis van deze mededeling kon ver-'
werken. Toen barstte ze in een snikken uit. De reactie
was te groot. Doch van die dag af koesterde Lena Pere
boom maar één verlangen: een gezond kind ter wereld
brengen.
Op 10 januari 1963 bracht Lena Pereboom een wel
geschapen en springlevende zoon van bijna negen pond
ter wereld. En terwijl ze een paar uur later het kind
in haar armen had en dol gelukkig naar hem keek, vroeg
men, hoe de jongen moest heten. i
„Bert", antwoordde ze. „Alleen maar Bert. Naar zijn
vader. Hij heette wel Elbertus en iedereen, behalve ik
noemde hem Bart, maar hij moet Bert heten. Zo noemde
ik mijn man ook".
De kleine Bert was twee maanden oud, toen Griet
Keesom tot haar dochter zei: „Leen, ik ga met een paar
dagen weer naar huis. Je hebt hier goede krachten. Zelf
kun je ook weer wat doen; tenslotte heb je Jopie, die hier
haar A.O.W. wel zal halen. Alleen een man ontbreekt,
maar dat is nu eenmaal zo. In elk geval heb je een wolk
van een zoon."
Lena knikte. Griet Keesom had de dag na het veron
gelukken van Bart Pereboom onmiddellijk weer de lei
ding van de grote boerderij op zich genomen. Gedu
rende al die weken, dat Lena in het ziekenhuis lag, was
ze gebleven. Aanvankelijk had ze het plan om te ver
trekken, zodra haar dochter weer in staat zou zijn om
het meest noodzakelijke werk zelf te doen, doch toen I
ze hoorde, dat Lena in verwachting was, besloot ze te
blijven tot na de geboorte van de baby. Doch dit was
nu alweer twee maanden geleden. Nog enkele weken en
ze was hier onderhand een jaar. Daar kwam nog bij, dat
ze zelf ook een dagje ouder werd en het nu wel eens
wat kalmer aan wilde gaan doen.
Lena Pereboom was het volkomen met haar eens. „Ik
rooi het wel weer, moeder. M'n schoonvader heeft be
loofd af en toe eens aan te komen en als ik hulp nodig
heb, kan ik ook altijd bij hem aankloppen. Ik ben u veel
dank verschuldigd, moeder."
„We zijn op de wereld gezet om elkander te helpen,
kind. Ik ben blij, dat ik nog altijd gezond en sterk ge
noeg ben om dit werk te doen. En kom eens aan met
die lieve Bertje
Na het vertrek van haar moeder drukte de eerste
dagen de eenzaamheid wel een beetje. Maar ze had nu
meer werk en de baby eiste haar ook vaak op, zodat ze
weinig tijd had om te piekeren.
Soms stond ze met de jongen op haar arm wel eens
voor zijn portret. Bart Pereboom had nooit een foto la
ten maken van hem en zijn vrouw, de bruidsfoto uitge
zonderd. Van deze laatste foto had ze Bart's gezicht
laten vergroten en inlijsten. Zo hing zijn portret nu in
de woonkeuken en keek ze er meerdere malen per dag
naar.
Doch als ze Bertje op haar arm, zei ze zacht: „Kijk,
lieverd, vind je niet, dat onze zoon op jou lijkt? En wat
groeit hij, he? Kijk eens, wat een baas van een jongen
voor zijn leeftijd? En zo lief Ach, lieve jongen
waarom heb je dit niet meer kunnen beleven. Je zei
het nooit, maar ik heb aan tientallen kleinigheden be
merkt, dat je ook zo graag een zoon of dochter wilde
hebben een flinke baby om in je armen te nemen
Ik ga een flinke kerel van hem maken, Bert en jou
zal ik hem ten voorbeeld stellen. Altijd zal ik hem zeg
gen, dat hij een ideale vader had, die nooit ergens te
genop zag en veel van mij hield Dank je wel, mijn
lieve man dat ik dit Godsgeschenk nog kreeg
als herinnering aan jou, aan onze blije, gelukkige jaren
met elkander
(wordt vervolgd)
Op het agrarisch gebied is er daartoe in
de streek een goede accomodatie via „Sasse-
3 rave". de nieuwe land- en tuinbouwschool,
ie vorige week door de ZLM voorzitter
ir Prins officieel werd geopend. Hij sloopte
daartoe symbolisch de oude school, al ge
beurde het dan op eenvoudige wijze door
het dak van de miniatuur-oude school te
lichten en daaruit de sleutel voor het nieuwe
gebouw op te diepen.
En even later zwaaide de deur van „Sas
segrave" wijd open, de vele genodigden uit
ZLM en onderwijskringen de mogelijkheid
biedend de nieuwe school te bekijken en aan
te horen wat de sprekers bij deze officiële
gelegenheid naar voren brachten.
De honneurs werd waargenomen door de
voorzitter van de commissie van toezicht
de heer A. C. Breure uit Sint Maartensdijk
Hij was blij met de aanwezigheid van het
college van b en w van Scherpenisse met
inbegrip van de gemeentesecretaris, van ere
voorzitter der ZLM, ir M. A. Geuze, ZLM
voorzitter ir Prins en de secretaris mr. A.
Wage, de inspecteur van het landbouwon
derwijs ir, L. Bouten, kring ZLM voorzitter
M. C. J. Kosten en medebestuurders, me
vrouw Blindenbach-Korteweg van de Bond
van Plattelandsvrouwen eiland Tholen en
mevrouw Van Dalen-Romein van de plaat
selijke afdeling, vertegenwoordigers van de
agrarische werknemersorganisaties, burge
meester Baas van Sint Annaland en verte
genwoordigers van de andere gemeentebestu
ren middels wethouders, directrice van de
landbouwhuishoudschool „De Oesterschelp"
en de directeuren van de gemeentelijke mavo
te Tholen en technische school te Sint Maar
tensdijk en ook nog enkele andere genodig
den, die gezamelijk een goed plaatsje vonden
in het fraaie overblijflokaal van de nieuwe
school.
Teruggrijpend in de bouwhistorie, stelde
de heer Breure dat er vele schetsplannen zijn
gemaakt, dat er menige architect van het
ZLM bouwbureau aan te pas kwam en nog
meer overheidsinstanties en dat er sinds in
1958 het éénlokalige gebouw te klein bleek te
zijn heel wat hoogte- en bouw-dieptepunten
zijn geweest. Eerst waren de aangeschafte
noodlokalen voor een definitieve uitbreiding
te goed, later kon dan nieuwbouw toch weer
doorgaan, maar telkens werden ze of in Den
Haag terzijde gelegd of kwamen zonder
goedkeuring terug. Was het eerst hoogbouw
met 2 les- 1 natuurkunde en 1 overblijf
lokaal, later moest het toch laagbouw wor
den. En ondertussen een zich maar behelpen
op verschillende plaatsen. Na een tienjarige
voorbereiding en plannen wisseling, een du
wen en trekken, maar toch cok een vol
houden aan deze zijde van de Eendracht,
volgde ln september 1968 aanbesteding met
als laagste inschrijver gebr. Suurland te
Scherpenisse.
Op 4 oktober 1968 werd begonnen met
sloop van de oude school, want de nieuwe
moest op dezelfde plaats komen. Gelukkig
dat men toen over de noodlokalen beschikte,
die nu als een grote en pracht werkplaats
zijn ingericht en gelukkig ook dat de bijzon
dere lagere school ter plaatse een lokaal be
schikbaar kon stellen. Honderd en zes palen
waren voor het fundament nodig, eer men
toe was aan de bovengrondse bouw die ove
rigens vlot verliep. Op 29 febr 1969 werd
door de directeur de heer A. C. van Heus-
den de eerste steen ingemetseld.
MINIMUM AANTAL LEERLINGEN
In september 1969 werd de school in ge
bruik genomen, een mooi complex met drie
leslokalen, een overblijflokaal, een perso-
neelskamer, magazijn, toiletten, keuken en
van het keurig ingepaste oude gedeelte een
werkplaats, waar men zelfs zo een trekker
kan inrijden. Gloednieuwe inventaris met
naast pracht natuurkunde en scheikunde ma
teriaal evengoed een mechanische melkouti-
lage.
Bijna twintig jaar was de huisvesting een
zorgenkind, begonnen in een oud café met de
fietsenstalling onder de kerk en via het woon
huis van het hoofd der school, die twee
slaapkamers tot leslokaal promoveerde, kwam
er medio 1950 toch een eigen gebouw. Sinds
1954 is directeur Van Heusden aan agrarisch
Tholen verbonden.
Sinds haar bestaan heeft de school echter
altijd in een behoefte voorzien en had een
dienende taak voor de agrarische werkne
mers en werkgevers. ele avondcursussen
zijn er gehouden.
Toch was de commissie van toezicht op
deze dag realistisch genoeg, zo vervolgde de
heer Breure zijn welkomstwoord, om de toe
komst met getemperd optimisme te bezien
ten aanzien van het aantal leerlingen. Nega
tief mag men er evenwel niet tegenover staan
al lijkt het minimum aantal leerlingen bena
derd. Maar nog altijd kent Tholen 639 be-
drljfshoofden en 119 vaste werknemers. Het
moet mogelijk zijn dat er jaarlijks 10 a 15
leerlingen via deze beroepsschcol in de agra.
rische sector een menswaardig bestaan vin
den. Mogelijkheden zonder dat het Mansholt-
bedrijven behoeven te zijn, want het kan ook
met intensieve teelten, zoals de volle gronds
groenteteeltbedrijven aantonen. Voor een
aantal jongeren is er via dit modern insti
tuut nog een goede agrarische toekomst weg
gelegd. Moge het nieuwe gebouw dan ook
nodig en nuttig blijven voor Tholense agra
rische toekomst, zo besloot de heer Breure
zijn welkomstwoord.
3 M
1
2 D
n
i
1 E
L
r
4 L
SCHOOL
MIDDENSCHOOL-GEDACHTE
ZLM voorzitter ir Prins meende de gehele
streek te kunnen feliciteren met deze opening
Bovendien is het een krcon op het werk
van kringbestuur en commissie van toezicht
van directeur en leraren, de vrucht van een
niet versagend volhouden, al komt het nieu
we gebouw dan in feite 10 jaar te laat.
Ook bij het onderwijs is er de neerslag
van de algemene wijzigingen, die zich rond
land- en tuinbouw voordoen en in feite gaf
ir Mansholt gestalte aan de vragen, die er
bij vebn leefden. Wanneer men de terug
gang van het aantal leerlingen op de agra
rische scholen plaatst tegenover andere vor
men van voortgezet onderwijs dreigt er een
leemte te komen.
Ir Prins belichtte in de tweede plaats ka
rakter en doelstelling van het land- en tuin-
bouwonderwijs en in de derde plaats de ont
wikkeling van het onderwijs in zijn alge
meenheid.
Men kon weifelen tussen niets doen en door
gaan, hier is het laatste gekozen en een
accomodatie die er zijn mag, kwam tot stand
Het niets doen is veel gemakkelijker en
brengt minder kritiek, want bij het doen kan
men verkeerd hebben gekozen, In 1921 was
er reeds het uitgangspunt dat het dagscholen
moesten zijn. Deze school wordt geopend,
dat er weer nieuwe gezichtspunten zijn op
onderwijsgebied.
Zeventig procent van de kinderen, die de
lagere school verlaten zijn aangewezen op
mavo of lager beroepsonderwijs. Het schept
problemen, dat een kind op 12 jarige leef
tijd al een keuze moet doen. Er moet ook
bij het onderwijs toenemende mobiliteit zijn
en de onderwijsontwikkeling moet zodanig
zijn, dat men snel van beroep kan verande
ren.
Koeltechniek
Lievevrouwestraat 33 - Tel. 4898
Bergen op Zoom
adv. lng. med.
WELKE RICHTING?
De heer Prins meende dat het huidig stel
sel doorbroken moet worden en men op
Tholen ook naar een samenwerking zal moe
ten streven van mavo- en lager beroeps-
onderwijsvormen, die er zijn. Laten de be
sturen en directie beginnen met een gesprek
en een studie om de richting uit te kienen.
Ir Prins meende dat het de kant moet uit
gaan van een 3 jarige opleiding van alge
meen vormend onderwijs, de zgn. midden
school.
De eerste gedachten bestaat reeds, ook op
Tholen. Werk het verder uit. De horizontale
basis verbreden, daarna de verticale verdie
pen. Ik nodig de besturen van voortgezet
onderwijs in de streek uit zich daarin te gaan
verdiepen.
Per jaar komen er in dit gebied een paar
honderd kinderen voor dat voortgezet onder
wijs in aanmerking. De uitdaging ligt er, zo
besloot ir Prins zijn betoog.
Inspecteur ir Bouten van het landbouw
onderwijs erkende dat de rijksoverheid zo
iets als .remmers in vaste dienst heeft", wan
neer het op scholenbouw, met name dan voor
agrarische scholenbouw, aankomt. Uniek in
dit gebied was ook dat eerst de oude school
moest worden gesloopt om de nieuwe te
krijgen, wellicht ook symboliek voor de ge
hele onderwijsontwikkeling. Al zal de men
geling in de vorm van een middenschool,
zoals hiervoor gesteld, ook zijn bezwaren
hebben, omdat er altijd en overal verschil
in aanleg van de leerlingen blijft, toch is
nodige samenwerking een vereiste.
Burgemeester D. C. Bouwense was na
mens het gemeentebestuur van Scherpenisse
blij, dat nu het gestelde doel van jaren is
bereikt.
Over een paar weken heeft dit gebouw als
nieuwe buurman een gymlokaal, zei de bur
gemeester, waarvan eveneens door de cur
sisten van „Sassegrave" gebruik gemaakt
kan worden.
De Thoolse ZLM kringvoorzitter M. C.
J. Kcsten zag na voorgaande sprekers te
hebben beluisterd aanleiding tot verdere ver
nieuwing op onderwijsgebied, dat nodig is.
In onze streek zonder zware industrie moeten
er mogelijkheden voor deze school blijven.
Namens de ZLM kring bood hij een bedrag
in couvert aan voor aankoop speelmateriaal
vcor het overblijflokaal en deed er nop een
tennistafel bij namens het dagelijks bestuur
van de Zeeuws-Brabantse landt ouwmaat-
schapplj.
MOWUVIiawH'M
OPKLARINGEN?
Ir M. A. Geuze herinnerde er aan, hoe men
in de oudheid nogal bijgelovig was en be
paalde voortekenen als onheilspellend of als
moedgevend beschouwde. Toen hij voor de
opening van deze school van Poortvliet naar
Scherpenisse in dichte mist reed, vroeg hij
zich af of men ook met de school de mist
in zou gaan, zonder de bijgelovigheid van
voorouders te willen delen. Echter, overeen
komstig het weerbericht is de mist ineens
opgetrokken, waarop hij hoopte dat de ge
dachten aan de onderwijsvernieuwing allen
positief kunnen doen opstellen ook tegenover
het agrarisch onderricht. Hij prees het door
zettingsvermogen van de bestuurders en
herinnerde met name ook aan pionier wijlen
J. H. Hage uit Scherpenisse, vele jaren voor
zitter van de commissie van toezicht en nim
mer versagend om in de toekomst van de
landbouw te blijven geloven, met warme be
langstelling ook voor het onderwijs. Nader
ingaande op de naamgeving „Sassegrave"
(sluisgracht) zag ir Geuze ook die doelstel
ling voor de school: het schutten naar een
hoger niveau. Ik hoop dat dit scheepje in
goed vaarwater mag blijven varen, zo be
sloot ir Geuze zijn felicitatie.
Directeur A. C. van Heusden merkte op
nu voor de tweede maal zijn Scherpenisse
periode voor een soortgelijk gezelschap het
woord te voeren.
Toen 14 jaar geleden de eerste landbouw
school in Scherpenisse werd geopend sprak
de toenmalig inspecteur ook reeds over on
derwijsvernieuwing. Hij verklaarde overi
gens, dat er reeds contacten zijn gelegd tus
sen de collega's van de verschillende onder
wijsvormen op Tholen en hoopte dat het
ook zou doordringen tot besturen en plaat
selijke overheden.
Scherpenisse stond nummer één op hét
Zeeuwse agrarische scholenplan en is als
laatste tot stand gekomen.
Dankbaar was de directeur vooral, dat er
betere contacten onderling zijn, nu alles
onder één dak is gekomen. Hij was blij met
de aangeboden geschenken en hoewel de
naam van de school eerst wat vreemd aan
deed, kan men blij zijn dat hiermee historie
in herinnering blijft.
Het laatste woord was opnieuw aan dhr.
Breure, die de aanwezigen uitnodigde voor
bezichtiging, maar tevoren nog eens-de spre
kers, architect, aannemers, plattelandsvrou
wen en vooral ook „de Oesterschelp" dankte
voor deze middag verleende medewerking.
Ir. Prins sloopte in dichte mist de oude school om de sleutel op te diepen voor de nieuwe
'Sassegrave', waarbij enerzijds leraar en ontwerper maquette oude school Munters toekijkt
en anderszijds de heer A. C. Breure, voorzitter van de commissie van toezicht.
Dat de mist later opklaarde toont de afdruk van de nieuwe naam, die later op het plaatje
kwam.