'S&Dampo
onstrutta
garant
de wasautomaat
met IOO° kookkracht
MINITRIX
soap
L
Si RAIFFEISENBANK
SOHO
DE SOLATION
SOHO
WIJ EN DE VRIJHEID
VARKENSHOUDERIJ
BERICHT
TWEEDE
WERELD
OORLOG
HEIJBOER'S Boekhandel
VOOR DE JEUGD
Firma VERJAAL
MINITRIX - een technisch wonder
in miniformaat
Radio REIN DE JONG
Steeds het nieuwste bij
HEIJBOER'S Boekhandel
Bericht van de tweede wereldoorlog
29 januari 1970
EENDRACHTBODE
6
door drs. A. H. PAAPE
*^3» VAMDL «lOBW* «H MND
zacht-zuiver-aez
PU ROL m PUROL-po*4«r
De Garant kookt uw hoofdwas 10 minuten lang.
Dat is slecht voor de bacteriën en goed voor uw
witte was. De Garant heeft 13 volautomatische was
programma's. Met 2 toetsen voor 1000 kookkracht.
De nieuwe biologische inweek- en wasmiddelen
werken optimaal. Bediening, vulling en wasmiddel
toevoer aan de voorzijde. Daarom makkelijk in te
bouwen onder een doorlopend aanrecht. De Garant
is slechts 55 cm smal en heeft een handige deur.
WQ zullen u hem graag demonstreren.
SPIERINKJES
Eén van de tien spaarvormen van de Raiffeisenbank: 'verzekerd
sparen' de veilige spaarvorm met overlijdensrisicoverzekering.
Dat wil zeggen: bij onverhoopt
overlijden wordt het tegoed op
deze spaarrekening verdubbeld.
Een veilige gedachte voor u en
uw gezin. U kunt kiezen uit
twee vormen:
de verzekerde opvraag
bare spaarrekening (VOS)-
rente VU°/o\ en de
verzekerde termijnspaar
rekening (VTS)- rente
51/4%. Wij hebben een
folder met meer uitge
breide inlichtingen voor
u klaar liggen.
SPAARBANK EN ALLE BANKZAKEN
St. Annaland-St. Maartensdijk-
Oud Vossemeer St. Philipsland-Poortvliet-
Scherpenisse-Stavenisse-Tholen.
Ring 66 - St. Annaland
Met de herdenking van een 25 jarige be
vrijding in het zicht is bij de uitgeversmaat
schappij J. H. Kok n.v. te Kampen versche
nen een mooi boekje wat de uitvoering be
treft en een prachtig boekje wat de inhoud
aangaat. Voor onze streek komt daar nog
het aantrekkelijke bij. dat het door „een van
ons" is geschreven, namelijk de geboren Sint
Annalander en huidige plaatsvervangend
directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie, drs. A. H. Paape, die sociale
wetenschappen aan de universiteit in Am
sterdam studeerde en thans in Amstelveen
woont.
Maar niet (alleen) daarom kunnen we het
„Wij en de Vrijheid" volledig aanbevelen,
wanneer gemeentebesturen, schoolraden, ou
dercommissies of hoofden van scholen thans
piekeren, wat hun leerlingen bi) de 25 jarige
bevrijdingsherdenking op 5 mei aan te bieden
Uitstekende verschenen recensies in de lan
delijke dagbladen zijn mogelijk een nog betere
(meer objectieve) aanbeveling dan de indruk
die wij hieronder van de inhoud geven, hoe
wel vrijwel iedereen ook eerder geneigd is
tegenover bekenden (welke profeet wordt in
eigen land geëerd?) wat meer kritisch te
staan.
SUGGESTIEF
Het in een formaat wat tegenwoordig voor
het normale schoolboekje (leermethoden) ge
wild is uitgebrachte werkje heeft een sug
gestief omslag.
Een afbeelding van de halve wereldbol
(en minder dan dat was er bij de tweede
wereldoorlog zeker niet betrokken) sugge
reert de omvang van het onvergetelijk leed
dat tussen 1940 en 1945 over de mensen is
gebracht. Verder beslaat de titel vrijwel de
gehele voorkant. „Wij" in diep zwart als
een beschuldiging aan de mensheid zelf met
vervolgens de woorden „en de minder ge
accentueerd, om het woord .vrijheid" in rood
gedrukt te doen domineren als de verlossing
die de wereld op 5 mei 1945 beleefde. On
deraan de pagina de naam van de auteur,
drs. A. H. Paape.
t |^iq VüUCOUDHIMN
Adv. ingez. med.
WAAR HET OM GING
De directeur van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie, de bekende dr. L. de
Jong (hij hield de inmiddels bekend geworden
rede op 1 november tijdens de 25 jarige her
denking Zeeuwse bevrijding) schreef een
voorwoord. Hij vindt dat de schrijver er
uitstekend in geslaagd is nu eens voor de
kinderen duidelijk te maken, waar het in 194U
1945 in feite om ging.
En dan begint op pagina 3 drs Paape zijn
verhaal. Die inleiding maakt meteen al duide
lijk, dat het er om gaat de jeugd bij te bren
gen, waarom straks de zilveren bevrijding
wordt gevierd.
En dat gebeurt in klare taal, die kinderen
verstaan, maar zeker niet kinderachtig van
stijl.
Dat maakt het eerste hoofdstuk al duide
lijk: „Je zit in de klas. Of je loopt op straat.
Overal waar je bent zijn mensen om je heen.
Allerlei soorten mensen. Mannen en vrouwen
kinderen en volwassenen, lange mensen en
korte, rijke en arme. Je kunt de mensen op
nog veel meer manieren indelen".
Drs Paape doet dit laatste in het kort.
Landen, godsdienst, politiek. „Maar in één
opzicht blijven zij gelijk: het zijn allemaal
mensen."
Een enkele maal wordt, zoals dat vaak
gaat bij schrijvers van kinderboeken, wat
minder gedacht om die klare taal. Bijvoor
beeld met een zin als „Dikwijls zoeken de
mensen ook, als het hun slecht gaat, naar
iemand om de schuld te geven, naar een zon
debok."
Maar men moet die drie-komma-zlnnen
in het „Wij en de Vrijheid" echt wel met
een lantaarntje zoeken.
In heel kort bestek weet de schrijver aan
te duiden, hoe de wereld altijd de anderen
slechter vonden. En daarmee komt hij op het
Joodse volk. „Een volk dat altijd tot de
anderen behoord heeft". En die de gehele
geschiedenis door telkens weer de schuld
kregen. En zo komt de schrijver tot „De
nazi's en de Joden En daarmee tot Adolf
Hitler Tot de „kristalnacht" en tot 10 mei
1940.
„Toen kwamen de Duitsers ook hier.
Dat enkele honderden Joden kort na mei
1940 zelfmoord pleegden had niet gedetail
leerd behoeven te worden in dit boekje.
Fijn is echter weer getekend, hoe het
nazidom langzaam maar zeker tot echte
onderdrukking tot terreur kwam. De febru
aristaking als het eerste officiële en open
bare verzet tegen die onderdrukking van
medeburgers. Dan het persoonsbewijs (met
de J voor de Joden), de concentratiekam
pen. „Net zoals fabrieken zó gebouwd dat
je daar het gemakkelijkst en goedkoopst iets
kunt maken. Alleen in die kampen werd niets
gemaakt, alleen maar vernietigd: mensen
levens."
DISCUSSIEVRAGEN
Met het onderwerp „jodenvervolging
wordt het eerste hoofdstuk van 16 pagina's
afgesloten. Tussen de tekstpagina's de foto's
van het .onschuldig begin" tot het beeld
van het Poolse jongetje uit Polen met de
handen omhoog, de grote pet op het angstige
kopje gedrukt en de nazi met het geweer
in de aanslag daarachter. En dan volgen
er op pagina 17 discusie vragen, die terug
slaan op de inhoud van dat hoofdstuk. Kin
derlijke, maar wel doordringende discussie
vragen, zich vooral concentrerend rond de
jongste discriminatie (na de Tweede wereld
oorlog), die van de negers.
VECHTEN VOOR DE VRIJHEID.
Drs Paape voert z'n jeugdige lezers (en
hoe vele ouderen zullen er geen kennis van
willen nemen?) in het tweede hoofdstuk naar
het verzet uit de Tweede wereld-oorlog
Met een bizonder pakkende zin begint dat
tweede hoofdstuk „vechten voor de vrijheid"
Zo: „Als de school uitgaat ben je vrij."
Voor de jeugd moeilijk een betere inleiding
te kiezen dan deze zin.
En dat is voor drs Paape de inleiding om
de jeugd onder het °°9 te brengen, waarom
er in een vrij land toch ook regels zijn Regels
omdat de mens niet alleen op de wereld is.
„Als iemand altijd alles zou doen, waar hij
zin in had", schrijft Paape aan de jeugd,
„zou hij zelf wel in vrijheid leven, maar de
vrijheid van andere mensen belemmeren.
Denk maar aan het verkeer."
Op dezelfde eenvoudige, maar tegelijkertijd
pakkende wijze wordt het verschil aange
toond tussen democratie en dictatuur. Daar
bij wordt tegelijkertijd een stukje „staats
bestel" op zeer eenvoudige wijze gepresen
teerd. In dat opzicht wellicht het gemakke
lijkste boekje „staatsinrichting", dat tot dus
ver is verschenen.
Het democratische Nederland kreeg door
Hitiers bezetting dictatuur. En daartegen,
vooral dóórtegen kwam verzet. Het eerste
verzet. En dan wordt ook duidelijk gemaakt,
wat nu eigenlijk „ondergronds" in bezettings
tijd betekende.
Dan volgen afbeeldingen van de verzets-
kranten: „De Waarheid - Het Parool -
Trouw - Vrij Nederland - Christofoor" om
met deze variatie ook meteen weer de vrij
heid van de ondergrondse pers tot uitdruk
king te brengen, nl. verscheidenheid.
Als tegenstelling hiervan brengt Paape de
Duitse propaganda naar voren: „Als je maar
dikwijls genoeg leest, dikwijls genoeg hoort
vertellen dat iemand slecht is, dan ga je -
als er niemand is die je mag of kan vertellen
dat die iemand helemaal niet slecht is - dat
op den duur geloven. Dat op den duur ge
loven. Dat was heel gevaarlijk."
En dan wordt verder onder de aandacht
van de jeugd gebracht, dat ook het onder
wijs de vrijheid werd ontnomen. „In school
boeken mocht alleen maar staan wat de
nazi's goed vonden."
Adv. ingez. med.
Dan valt ook het woord deportage (niet
letterlijk, maar werken in Duitsland) en het
woord onderduiken, dan ook de staking mei
1943, de slachtoffers daarvan door fusilering
en het daardoor nog krachtiger verzet. De
LO, de KP, de gevaren aan dat verzet ge
bonden en vervolgens ook de geallieerde
legers. Wanneer tenslotte in dit hoofdstuk
„vechten voor de vrijheid" vier namen wor
den genoemd (onderwijzer Bernard IJzer-
draat, tante Riek (prof Titus Brandsma en
Gerrit Jan van der Veen zijn daarmee weer
alle geledingen uit ons volksleven opgeno
men en spreken de discussievragen op pag.
34 weer in het bizonder aan: „Vind je dat
je zelf veel vrijheid hebt?"
En dan komt in het derde hoofdstuk de
voor de toekomst toch heel belangrijke clou
van het boekje „Wat doen we met de vrij
heid?"
Bij het wat nare dat vooraf moest gaan,
is de inleiding van dit hoofdstuk nog het
meest ontroerend „als je heel erg blij bent
kun je soms van blijdschap huilen.,,
En rond deze werkelijkheid wordt dan de
bevrijding 1945 getekend. Maar als je dan
zó blij bent, wat deel je er dan van mee
aan je medemens? Ook de geallieerde inva
sie werd in het boekje (via een foto 6 juni
1944) niet vergeten, evenmin de honger
winter (vijftien duizend mensen stierven)
En dan volgt de verschrikkelijke recapitula
tie van de oorlog: vijftig miljoen doden.
Wat hadden de mensen na zoveel ellende
goede voornemens. „De idealen van 1945"
schrijft drs Paape. Hij verhaalt dan over die
goede voornemens, over de Verenigde Na
ties en de gevolgde teleurstellingen.
Om in de epiloog zijn lezeres en lezers
aan te sporen: doe het beter dan wij, want
na onze bevrijding van dictatuur zijn de
rijken rijker geworden en de armen armer.
„Je zou je (nog zo jong) alvast kunnen
voornemen te proberen je vrijheid beter te
gebruiken dan de volwassenen van na 1945
tot nu toe gedaan hebben."
Het is het grootste „verhaal" geworden,
dat we ooit over een boekje en dan nog
maar een boekje van 48 pagina's hebben ge
schreven in deze kolommen.
Maar als er ooit met weinig woorden zo
veel gezegd wordt - en dat zelfs nog tot
heel jongeren - dan is het wel in „Wij en
de Vrijheid" van drs A. H. Paape dat vóór
of op 5 mei in ontelbaar veel Nederlandse
basisscholen (vanzelfsprekend ook of zéker
in onze streek) aan de jonge generatie zal
worden aangeboden, waarvoor we zo van
harte hopen, dat ze nimmer vijf jaar van
zoveel ellende zal beleven, als hun (groot)
vader moest doorstaan.
E
Constructa Prima van 998,voor 828,
Constructa Prima de Luxe van 1.098,voor 948,
Constructa Garant van 1.248 voor 1.048,
Molendijk 4 - Sint-Maartensdijk
Telefoon 01666 - 315
Bezoekt de VOORLICHTINGSBIJEENKOMST voor de
uitgaande van de Coöp. WEST NOORDBRABANT te Fijnaart;
de WOUWSCHE Coöp. LANDBOUWVER. te Wouw en
CAVETH'O te Sint-Annaland.
Met medewerking van
De Heer Ir. G. J. van Norel (SOL - Utrecht)
De Heer P. C. J. Weijers (Cebeco - Rotterdam)
Te houden op
maandag 2 februari 1970 te Tholen in
Hotel 'Hof van Holland'; Aanvang: 19.00 uur.
Varkenshouders met hun medewerkers zijn welkom. Gaarne vooraf
bericht van Uw komst. Telefoon 01665-550.
Dat is het:
model spoorwegen
NOG KLEINERE ZIJN ER NIET!
De perfekte modelbaan op kleine oppervlakte: MINITRIX is maar
half zo groot als een normale modelbaan en heeft maar J/4 van
zijn plaats nodig. Op de juiste schaal, haarzuivere kopieën van de
werkelijkheid, ijzersterk en technisch volmaakt.
MINITRIX veel méér dan een ideaal speelgoed voor mannen
van iedere Jeeftijd: een boeiende hobby, die steeds fascinerender
wordt. Daarom moet U TRIX nemen MINITRIX
MINITRIX heeft in ieder opzicht internationaal formaatDe rails
spoor N 9 mm breed, de schaal 1 160, de automatische koppeling
(werkt feilloos) en de gelijkstroommotor.
MINITRIX... werkelijk internationaal.
De Technische Speciaalzaak
Bosstraat 26 - Bergen op Zoom
Telefoon 01640-60 28
GEBRUIKTE naaimachines
voor weinig geldt Alle machi
nes grondig nagezien en met
garantie. Hand-, trap-, salon-
kast, elektrisch- en zigzag
naaimachines. Pfaff Naai
machinehuis W. Rikken N.V.
Bergen op Zoom.
DE NIEUWSTE KEUKEN
compleet 1.70 bij 55 - kost maar
395.- Antwerpsestr. 7, B.o.Z.
DOE HET ZELF gereed
schappen, Ijzerwaren, verf,
board, meubelplaat, spaanplaat
pootjes, latten, ronde stokken
jan Landa, Kerkstraat 10,
Tholen. 01660-762.
Even Uw rijbewijs halen bij
Garage en Autorijschool W.
A. Bijl, Sint-Maartensdijk, Tel.
Papierhandel J. A. Weststrate
Rouaanse Kaai 21, Middelburg,
Telefoon 01180-24 53, b.g.g.
77 24. Uw adres voor al uw
verpakkingsmateriaal van pa
pier, karton en kunststoffen.
Onze bestelauto komt iedere
donderdag in uw woonplaats.
Bestellingen tot woensdag 4 uur
worden donderdags afgeleverd.
verzekerd sparen
presenteert op zaterdag 31 januari a.s. in het Dorpshuis te
Sint-Annaland de popgroep
Zaal open: zeven uur. Toegang 2,Uitsluitend leden.
VAN DE
Bericht voor U
Vijf en twintig jaar geleden werd Nederland bevrijd van Nazi-
dictatuur en terreur. Dit feit wordt op een waardige en boeiende
wijze herdacht door de uitgave in 100 weekafleveringen van
Elke weekaflevering zal 32 pagina's bedragen. Het complete werk
zal zes banden omvatten. Bericht van de Tweede Wereldoorlog is
een oorspronkelijk Nederlands verzamelwerk. Gerenommeerde spe
cialisten hebben eraan gewerkt. Hoofdredacteur van dit prachtig
werk is de oud-Sint-Annalandse Drs. A. H. Paape, plaatsvervan
gend directeur van het Bureau voor Oorlogsdocumentatie.
De eerste aflevering van Bericht van de Tweede Wereldoorlog,
waarvoor oud verzetsman en staatsraad Dr. W. Drees het voor
woord schreef, zal voor iedereen 75 cent bedragen. Vanaf week
aflevering twee wordt de winkelprijs 1,50.
Losse nummers verkrijgbaar bij
Ring 66 - Sint-Annaland
Daar kunt u elke week terecht voor Het Weten Waard, Standaard
Encyclopedie en Boek van de Mens.
Wij wijzen u er met nadruk op dat 'Bericht van de Tweede Wereld
oorlog' van Drs. A. H. Paape en 'Geschiedenis van de Tweede
Wereldoorlog', twee verschillende verzamelwerken zijn. (Via dag
bladen).
