VIJI EN TWINTIG JAAR GELEBEN
EENDRACHTBODE
M. Hage-Jansens
Fa. Joh. van Houdt en Zonen-
Qebr. Dijke
Familie I. J. van de Werf-Bolier
jaareinde 1944
Vervolg Nieuwjaarswensen Scherpenisse van pag. 16
H. J. Sturris-Rijnberg
Fam. P. A. van As-Op den Brouw j
Familie van Dalen-van Oudenaarde j
Familie J. A. Rijstenbil-Bevelander
Fam. Anemaet
J. M. Vinjé-Hartog
G. Elenbaas-Hollebrands
Garagebedrijf H. Bolier-Rijtiberg
Firma J. N. Oudesluis Zoon
J. van de Reest-Koppenhol
W. Geluk-Suurland
30 december 1969
17
Allen een voorspoedig 1970 toegewenst
Weststraat 1
GROOTHANDEL IN LANDBOUWPRODUCTEN
wensen allen een voorspoedig 1970 toe
Langeweg 27
D. KLEPPE
Familie, vrienden en kennissen een voorspoedig 1970 toegewenst
Hoge Markt 19
Familie, vrienden, collega's en klanten een voorspoedig 1970 toegewenst door
J. A. SLAGER
H. P. SLAGER - BOON
Dorpsweg 1
Een gelukkig nieuwjaar toegewenst door
GRAAN- en KUNSTMESTHANDEL
Kerkstraat 26
wenst familie, vrienden en klanten een voorspoedig 1970
Schoolstraat 15
In de provincie Zeeland kon dc ..agrarische balans 1944. worden opge
maakt en hel eindresultaat was droevig. Van de 146.814 hectare bouw
en weiland en tuingrond was er ongeveer 49.000 hectare in voor- en
najaar geinundeerd en overstroomd. Dat betekende 33% van de Zeeuwse
cultuurgrond. Walcheren, Schouwen en Duiveland, Tholen en Sint-Phi-
lipsland waren in dit opzicht de meest getroffen Zeeuwse gebieden. West
Zeeuws Vlaanderen was het zwaarst geteisterd door de oorlogshandelingen.
Landbouwherstel trad in werking. Spoedig zouden ook op Tholen en
Sint Philipsland monsters worden genomen om het zoutgehalte te bepalen
en aan de hand van de uitkomst adviezen te geven met betrekking tot
een mogelijke inzaai van bepaalde gewassen.
De landerijen kwamen te droog om nog van de novemberregens te
hebben geprofiteerd, wat het zoutgehalte aanmerkelijk zou hebben ver
laagd.
Inspecteur voor Zeeland van de dienst Landbouwherstel was ir. S.
Herweijer.
Om op een geheel ander onderwerp over te stappen, waaruil echter
toch blijkt, dat ook iets van het normale leven doorgang vond, kunnen we
vermelden, dat de eerste geboorteadvertentie, die de Eendrachtbode kon
opnemen eind november 1944 afkomstig was van:
..Met blijdschap geven wij kennis van de
geboorte van een zoon
Phillipus Petrus Johannes
M. Verduit
J. C. Verdult-de Wit
Tholen, 24 november 1944
Oudeland 4
De bonnenlijst voor kerst- en jaarwisseling ten behoeve van aanwezige
en teruggekeerde streekbewoners vermeldde voor 14 dagen: brood, be
schuit, suiker, bloem, zout, margarine, aardappelen, vlees, versnaperingen,
engelse zeep, gist, schoenreparatie en kindermeel. Alles nog met mondjes
maat. Er zou ook wat petroleum worden verstrekt.
Kerkdiensten konden er oudejaarsdag gehouden worden in Tholen
(hervormde, geref. kerk, geref. gem.), Oud-Vossemeer (herv.) Sint
Annaland, Stavenisse, Sint Maartensdijk, Scherpenisse en Poortvliet, even
eens in de herv. Kerk.
Tot wnd burgemeester van Tholen werd wethouder C. van den Berge
benoemd. Wnd. burgemeester van Sint Annaland werd (notaris) A. J.
Bierens en wnd voor Stavenisse F. M. Boogaard.
De bewoners werden opgewekt de met name te Sint Annaland en Sta
venisse gelegerde geallieerden militairen tijdens kerst- en jaarwisseling,
voorzover de dienst hun toeliet, in hun woningen uit te nodigen.
Er was te Tholen besloten een voetbrug aan te leggen over de gespron
gen Eendrachtbrug. De burgemeester gaf daartoe opdracht aan de heer
W. Blaas, die rond het jaareinde al was begonnen met dit werk.
In Tholen werd een EHBO cursus op korte termijn georganiseerd.
Te Sint Annaland was er 2e kerstdag een kerslzangdienst in de her
vormde kerk, die door de aanwezigen niet licht zal worden vergeten.
Met de vele aanwezige militairen werd gezamelijk het „ere zij God" ge
zongen. De Engelse sergeant Parker gaf op het orgel een kerstfantasie
ten beste en de jeugd werd getrakteerd op ongekende Engelse cake en
chocola.
Te Sint Maartensdijk werd door een nog maar gering aantal terug
gekeerd inwoners gecollecteerd voor de gezinnen van onderduikers, krijgs
gevangenen en de verzetsbeweging wat f 620,- opleverde.
Een „Gemeenschap van Oud-illegale Werkers" werd opgericht.
In Sint Annaland was het schoolplein en in Stavenisse Veerweg en
Scheldt bezet door geallieerde gevechtswagens. Op het jaareinde stortte
in de omgeving boerderij D. Dorst een Duits vliegtuig neer. De piloot
redde zich met parachute en werd door de Engelsen ingerekend. Het
was vriezend weer bij de jaarwisseling 1944. Op Oudejaarsavond werd
de avondklok van 7 uur verschoven naar 9 uur.
Bij de hofstede Buijs kwam een V 1 terecht, die veel glasschade ver
oorzaakte. Sint Annaland en Sint Maartensdijk telden rond het jaareinde
zo ongeveer 500 weer in eigen huis vertoevende inwoners.
Langs de noordzijde van het eiland bleef het aan de zeedijken en om
geving gevaarlijk, vanwege Duitse commandoraids van af Schouwen
Duiveland.
Maar ook de Rijksontvanger van de belastingen te Tholen maakte be
kend, dat hij de normale werkzaamheden had hervat op zijn oude kantoor
villa Gizelina aan de Postweg.
Temidden van al die spanningen, V 1 verschrikking, ontwrichting
zagen we toch ook nog een advertentie van een zoek geraakte fokshond,
lange staart en van achter zwart gevlekt, waarvan de eigenaar het zeer
op prijs zou stellen hem weer terug te zien. Of dat gelukt is weten we
niet.
Terwijl in de bevrijde gebieden een langzaam, maar zekere terugkeer
viel Le onderkennen, naar wat meer normale toestanden, nam voor de
landgenoten boven de rivieren, waaronder ook vele geëvacueerde streek
bewoners, de ellende schier met de dag toe.
Daarom nogmaals: waar en onder welke omstandigheden beleefde u
vijf en twintig jaar geleden, op het eind van 1944 de jaarwisseling?
Hotel, Café, Restaurant, Slijterij 'DE GOUDEN LEEUW'
Hoge Markt 8
wenst vrienden, bekenden en cliëntèle een voorspoedig 1970
wensen familie, vrienden en cliëntèle een voorspoedig 1970
T.V. - RADIO en ELECTRICITEITSBEDRIJF
Kerkstraat 29
M. v. AS
P. J. v. AS - FEIJTEL
wensen klanten, familie, vrienden en bekenden een voorspoedig 1970
CAFETARIA Lage Markt 8
wenst familie, vrienden en bekenden een gelukkig nieuwjaar
Kerkstraat 10 s
wenst familie, bekenden en klanten een voorspoedig 1970 toe
Molenaarsbedrijf
De tweede zaterdag in mei werd voor het echtpaar P. Tichem en G. J. Tichera-van
Geet een onvergetelijke dag. Beiden, respectievelijk 93 en 91 jaar, vierden toen temidden
van vele familieleden hun zeventigjarige bruiloft. Burgemeester D. C. Bouwense bracht
de felicitaties en een taart van de koningin. Euterpe zorgde voor een muzikale hulde.
Behalve het zeldzame van de zeventigjarige echtvereniging, was er nog een uitzonderlijk
iets in dc toen 102 leden tellende familie. Vier geslachten Tichem zijn namelijk allen op
dezelfde datum jarig 11 december. U ziet op de foto op de voorgrond, de heer Tichem
uitgezonderd.
Autorijschool
J. VAN HA AF TEN
wenst vrienden, bekenden en cliëntèle een voorspoedig 1970 toe
wensen familie, vrienden en cliëntèle een voorspoedig 1970
Kerkstraat 24
wensen klanten, familie en vrienden een voorspoedig 1970
Kleermakerij Molenstraat 2
wensen familie, vrienden en cliëntèle een voorspoedig 1970
Loon - Dorsbedrijf Hoge Markt 27
wensen familie, vrienden en cliëntèle een voorspoedig 1970
5 Langeweg 16 - 18
Levensmiddelenbedrijf
wenst familie, vrienden en klanten een gelukkig nieuwjaar
Familie, vrienden en klanten een gelukkig 1970 toegewenst
Herenkapper - Parfumeriën - Fotoartikelen - Markt 4
Café - Pension 'ZEELAND'S WELVAREN'
wensen familie, vrienden en cliëntèle een voorspoedig 1970
Langeweg 3
Als er ooit ecu grote tegenstelling in Nederland bestond, dan was dat
op het jaareinde 1944. Geen politieke, geen godsdienstige, geen econo
mische- of welke onderlinge normale verschillen ook, maar de dit alles
ver overtreffende kloof tussen onderdrukking en vrijheid.
Benoorden de grote rivieren ging Nederland een hongerwinter tegemoet,
welke in vergelijking met welke economische crisisjaren ook een nimmer
gekend dieptepunt van ellende bereikte.
Beneden die grote rivieren was er enerzijds weliswaar de grote span
ning hoe het de broeders en zusters of welke andere familiebetrekking of
desnoods alleen maar een mede-vaderlander in die hongerwinter verging,
maar leefde men toch anderszijds in de grote opluchting van vrijheid na
een bijna vierjarige knechting, vertrapping, onmenselijkheid. Zich weer
mens te weten en geen opgejaagd dier betekende al zoveel, ook al was
er nog de grote soberheid van oorlogsomstandigheden, al was er nog
zoveel, dat men zich thans niet meer kan voorstellen.
Tegenstelling, die er op dit ogenblik oorzaak van zullen zijn, dat de
genen, die bewust de jaarwisseling 1944. beleefden, in gedachten zullen
teruggaan naar de situatie, waarin zij toen verkeerden.Ieder voor zich,
ieder weer in andere omstandigheden, de grootste, de meest ondenkbare
tegenstellingen die er kunnen zijn.
Vanaf deze jaarwisseling kunnen we teruggrijpen op eigen materiaal,
eigen gegevens. Immers, op 17 november 1944 verscheen het eerste num
mer van het „Mededelingenblad voor het eiland Tholen", wat later dan
de Eendrachtbode werd en waarvan de jongste geschiedenis nog kort
geleden is gereleveerd in het jubileumnummer. Een „dagboekenier" uit
die tijd schreef er het volgende van ergens op het Eiland Tholen: „Er
verschijnen nu ook een paar bladen. Het „Mededelingenblad voor het
eiland Tholen onder redactie van G. Heijboer en de hervormde kerk
bode."
Hoe de situatie tijdens de jaarwisseling 1944 in onze streek was wordt
hieronder in een korte samenvatting uitgebeeld.
ARDENNEN OFFENSIEF
Die jaarwisseling en tevoren ook de kerst stonden voorts in hel teken
van een laatste wanhoopspoging van Hitier om de Antwerpse haven en
daarmee de slagader van geallieerde aanvoer weer in bezit te krijgen.
En deze doelstelling had het bekende Ardennenoffensief tot gevolg.
Met aan zowel vijandelijke- als geallieerde zijde hoge verliezen.
Een vooral Amerikaanse aangelegenheid. Van de ongeveer 600.000
Amerikanen die rond de kerstdagen van 1944 en de daarop volgende jaar
wisseling hebben meegevochten in de slag om de Ardennen, die een
hoogtepunt vond rond Bastogne (Luxemburg) zijn 81.000 gedood, gewond
of gevangen genomen. De Britten verloren 1400 man en de Duitsers naar
schatting 100.000 man aan doden, gewonden en krijgsgevangenen.
Waarschijnlijk gingen er bij iedere partij 800 tanks verloren, terwijl
het de Duitsers zo'n 1000 vliegtuigen kostte. De laatste grote stuiptrekking
van een al stervende adelaar, die in zijn grafgang echter tot 5 mei 1945
nog duizenden mensen, waaonder ook nog zovele landgenoten (Joden,
gefusilleerden, verhongerden) meesleepte.
22 december kon de bekende Amerikaanse tankcommandant Patton de
zo zwaar bedreigde Amerikaanse broeders bij Bastogne te hulp komen,
klaarde bovendien de dagenlange mistige lucht op en kon ook de gealli
eerde luchtmacht weer optreden. Het pleit was beslecht, het hernieuwde
dreigende bezettingsgevaar ook voor Tholen afgewend. In dat opzicht,
kon men rond de jaarwisseling 1944' na vele spannende decemberdagen
weer wat rustiger ademhalen.
De „nieuwsberichten in het kort" in het laatste nummer van 1944
meldden onder meer het volgende uit de ontzaglijke verscheidenheid van
het gebeuren in de gehele wereld: „In Nederland heerst grote verken-
ningsaktiviteit door vliegtuigen en in dit opzicht zijn vooral de Duitsers
nog aktief in het land van Maas en Waal.
In Luxemburg wordt de vijand teruggedreven. Boedapest is geheel
omsingeld en de Russen zijn weer 40 km verder westelijk opgerukt, ter
wijl patrouilles reeds tot op 70 km de Oostenrijkse grens zijn genaderd.
In Italië is na de val van Faenza de opmars door de sneeuw vertraagd,
hoewel de Duitsers er nog zgn. distancieringsbewegingen uitvoeren.
In Birma naderen onze bondgenoten Mandelay en Akyab. waaruit de
grote vorderingen blijken, die de laatste tijd zijn behaald.
Churchill en Eden zijn naar Athene gereisd om de Griekse kwestie te
regelen. Bij zijn vertrek ontsnapte de Britse premier ternauwernood aan
de machinegeweerkogels der Griekse opstandelingen.
Het tot bevrijdingsdag - 30 oktober 1944 - volgepropte Tholen liep
langzamerhand terug tot normale proporties naarmate eiland-evacuéés
naar eigen haardstede konden terugkeren. Dat ging allemaal nog niet
zo gemakkelijk, want onze streek, zowel Tholen als Sint-Philipsland lag
nog een half jaar in de frontlinie. Schouwen-Duiveland bleef tot de be
vrijding bezet, evenals Flakkee. Beschietingen, commandoraids, neerstor
tende vliegtuigen en vooral de angstverwekkende overronkende of neer-
dreunende V'l's zorgden er voor, dat de spanning voortduurde.
Dat het terugkeren naar de eigenhaard, ook al was dat mogelijk van
wege de bevrijding, niet zo gemakkelijk kon gaan vanwege die frontlijn
bewees een publicatie in het eerste nummer van de Eendrachtbode „Op
last van Militair Gezag is het tot nader order verboden het eiland Tholen
te betreden, indien men daar niet woonachtig is. Handhaving van dit
bevel is opgedragen aan de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten,
afdeling Tholen", zo staat het in het eerste nummer. Maar ook, als teken
toch weer van een herwonnen vrijheid: „Het Arbeidsbureau - Stoofslraat
Tholen - is vanaf heden weer geopend. Werklozen gelieven zich zo spoe
dig mogelijk te melden." Die laatste waren er overigens niet. Er was voor
ieder die terugkeerde genoeg werk aan de inundatiewinkel.
