Hoe liet hegon Hoe liet werd Hoe het wordt?
MEDEDEELINGENBLAD voor het Eiland Tholen
Nieuire hoed op
een net meisje
13 november 1969
25ste jaargang nr 51
Nieuwsblad voor de streek Tholen en Sint Philipsland
Hoofdredacteur uitgever G. Heijboer, Tel. 01665-375
Postgiro 12.44.07 Eendrachtbode - Tholen.
Eendrachtbode - Postbus 5 - Sint Annaland
Abonnementsprijs f 4,50 per half jaar, per post f 5,50.
Sluitingsdatum advertenties: dinsdagmiddag. Adv. prijs f 0,15 mm BTW.
Het is niet zo moeilijk het ontstaan van de Eendrachtbode
na 25 jaar nog eens op te halen. Daartoe moeten we nog
wel even verder teruggaan dan deze kwart eeuw. Als
achttienjarige begon G. Heijboer met het uitgeven van gesten
cilde nieuws- en advertentieblaadjes. Eerst in Sint Annaland,
daarna in elke gemeente van de streek. Simpel van opzet en ter
illustratie van de toenmalige prijzen, de goedkoopste adverten
tie kostte 20 cent.
Verschijning eenmaal per maand. Het eerste nummer in november
1938. Met meest advertenties, met daarnaast wat plaatselijk
nieuws, een gedichtje en andere varia. Elke gemeente had een
afzonderlijke editie.
Het groot-duitse rijk
De gestencilde maandelijkse nieuws- en advertentieblaadjes
kwamen tot april 1942. Daartussen wel een korte onder
breking vanwege het vervullen militaire dienstplicht tus
sen september 1939 tot na de krijgsgevangenschap in juni 1940.
Reeds in het eerste nummer (1938) had de redactie aangekon
digd zich te zullen beperken tot name van plaatselijk nieuws
en advertenties, waarbij tekst met politiek- of godsdienstig
kwetsende gevoelens zou worden geweigerd. Die voorwaarde
hanteren bleek pas nodig in april 1942.
In de week van begin april kwamen drie leden van de N.S.B.
op verschillende uren drie advertenties brengen met n.s.b. pro
paganda. Ze werden geweigerd. Alle drie.
Een week later kreeg de redacteur-uitgever een verbod tot uit
gave van zijn blad toegestuurd. In opdracht van de Rijkscom
missaris voor bezet Nederland via de Directeur van de sectie
Grafische Industrie werd bij het verbod tot verschijnen ook nog
uitdrukkelijk gesteld, dat publieke opgave van reden slechts
mocht zijn „wegens papierschaarste".
In die tijd niet zo verwonderlijk, achteraf grenzeloos belachelijk,
dat het aan de top van zijn macht staand groot duitse rijk het
via handlangers nodig oordeelde een plaatselijk gestencild
blaadje, waarin niet eens aan politiek werd gedaan, te verbie-
(zie vervolg pagina 6)
Vanzelfsprekend is het ondoenlijk de ontwikkeling van onze
uitgave gedurende 25 jaar uitvoerig te gaan beschrijven. In feite
zouden we reeds kunnen volstaan met u te verwijzen naar het
in deze jubileumkrant opgenomen eerste nummer en hetgeen van
daag voor u ligt.
Men ziet dan tegelijkertijd het verschil tussen het kleinste en
het meest omvangrijke nummer in die kwart eeuw.
Dat de eerste periode bizonder moeilijk was in een tijd van nog
steeds oorlogshandelingen, van een nog gedeeltelijk bezet Neder
land, van een gebrek aan alles, kan ieder zich indenken of heeft
het zelf ondervonden.
Niet zelden is het gebeurd, dat onze compagnon op maandag of
dinsdag tot in Eindhoven toe moest reizen (en dat kostte min
stens een dag om er te komen) om te zorgen dat vrijdags de
krant kon verschijnen. De krant? Nog maar een kwarto-velletje
papier tot eind januari 1945, toen werd het een folio-vel, in
april 1945 weer wat groter, en zo groeide het gestaag.
Op 19 oktober aenschouwde „Jan Overeenkam" het levens
licht en hield het op ongeregelde tijden met proza of poëzie
tot nu toe vol.
Hij hakte er kort na de bevrijding nog al eens in, zoals bijvoor
beeld: Mijnheer X - zaak van niks, oorlogstijd - vaststaand
feit - veel gedaan - met germaan - kreeg een les - van de B.S.
arrestant - moord en brand - is weer vrij - schone lei.
En vervolgens: Jan Paraat - ruggegraat - veel gedaan - reuze
kraan - illegaal - op grote schaal - baantje kwijt - tot zijn spijt -
heeft wéér werk - kantoorklerk - loon niet veel - Jan zijn deel.
Zo werden soms door Jan Overeenkam de na-oorlogse toe
standen belicht. Na de bevrijding kwam er een snelle stijging
van het abonnementental. Voor een deel was de redactie tot
die tijd waargenomen, o.m. nog door wijlen C. Dielcman. Op
hoge leeftijd en met bizondere ijver. Geleidelijk aan kon men
komen tot het herstel. En in de zomer 1945 werd gesproken
over het „Wonder van Tholen", toen op de zoute inundatie-
gronden het graan het behoorlijk deed.
Intensief werd in onze uitgave gedaan aan plaatselijk nieuws en
raadsverslagen. Voorzover het ons mogelijk was en voorzover
(zie vervolg pagina 6)
Dat kan korter zijn. Omdat u noch uw redacteur dat weet. Wel
ziet ieder rondom zich fusies bij de dag en bij de vleet. Wel ziet
ieder, ook van heel wat groter omvang, dan onze Eendracht-
bode-organisatie, het vrijwillig, maar meestal noodgedwongen
samengaan. Wel ziet men rondom zich sanering en verdwijnen
van veel wat was. Wel ziet men overal toenemende concurren
tie en we zien ook in onze streek een poging het nieuwsblad
te verdringen, waaraan zo hier en daar steun wordt verleend
door de middenstand.
Wat ons betreft hopen we dat uw eigen krant kan blijven be
staan. In de naburige stad wordt de waarde ervan niet onder
schat. De waarde van een gelézen blad.
In eigen land kan een profeet moeilijk worden geëerd en dat
hoeft eigenlijk ook niet. Bij niemand en bij niets kan de liefde van
één kant komen.
Men kan het vandaag zien, dat de Eendrachtbode overigens nog
springlevend is. Dat gepoogd wordt via opleiding van een ko
mende medewerker het peil te verhogen. En wat ons betreft
zien we de uitgave graag voortbestaan, zien we een altijd blij
vende behoefte aan eigen streekvoorlichting, zien we een weder
zijds belang, waarvan de proporties zo goed mogelijk in even
wicht gehouden dienen te worden. Moge het voor u en ons ook
in de toekomst zo zijn,
VAN HET NIEUWSBLAD, (van de Eendrachtbode) wil men
niets missen geen letter
Het is nu eenmaal zo, dat het brood-zeilvisserscheepje
heeft afgedaan evenals paard en hooiwagentje. Het
hoeft niet te betekenen, dat de Eendrachtbode met de
nieuwe kop wat inhoud betreft onherkenbaar voor u
zou worden. Het hoeft evenmin zo te zijn, dat de
nieuwe ontwikkeling van industrie, communicatie en
recreatie een goede toekomst voor onze streek zou be
lemmeren. Integendeel. En op dat laatste houden en
hopen we dan maar voor beide.
Verschijnt elke donderdagmiddag
Losse nummers 25 cent.
Spierinkjes thn 20 woorden f 2,50 BTW.
Tijdens een praatje over ons nieuwsblad op een cur
susdag van ambtenaren der rijkslandbouwvoorlich-
tingsdienst kwam er bij het daarop gevolgde kritische
discussie uurtje de vraag: waarom een bij zo op het
oog goed nieuwsblad nog de verouderde symbolen in
de kop.
Landbouw en visserij werken al lang niet meer met het
materiaal, dat in de Eendrachtbode-kop staat afge
beeld. Ons antwoord kwam er op neer dat men oude
stoelen niet te snel moet wegdoen. Ze „zitten" zo ver
trouwd. Het wil niet zeggen, dat ze het op den duur
niet begeven. En het is goed te veranderen, eer men er
doorzakt.
Al hadden we het al een paar jaar in gedachten, het
leek ons een geschikt ogenblik de „kop" van ons blad
te moderniseren bij afsluiting van de 25 jarige periode.
En daarom stellen we in het laatste nummer van die 25
jaar het nieuwe Eenclrachtbode-hoedje aan u voor.
Vanaf volgende week vindt u deze nieuwe kop op de
juiste plaats. Plezierig vinden we dat het ontwerp in
eigen streek gemaakt is. De nieuwe kop is een creatie
van architect Boelhouwers te Tholen en zijn mede
werker W. D. van Doorn uit Poortvliet. De enige
voorwaarde onzerzijds was daarbij dat we èn naam èn
bruggedachte wilden handhaven. Zo ontstond dit naar
ons gevoel geslaagde compromis. Een compromis tus
sen een moderner strakke letter en handhaving van de
bruggedachte.
Meer nog dan tevoren weet men met deze sprekende
kop de Eendrachtbode in de bus te krijgen. Een blij
vend symboliek om via onze uitgave de samenleving
in onze streek zoveel mogelijk te bevorderen, in alle
geledingen. Anderszijds de verbinding vormend voor
hen, die in toenemende mate vanuit de grote stad naar
de wijdheid, naar licht en lucht van ons gebied vluch
ten. Vandaar ook in het vignet de meer recreatieve ge
dachte, dooreen gevlochten met landbouw en visserij,
ook met de industriële ontwikkeling.
Ie JAARGANG No. 1
Verschijnt iedere vrijdag
17 NOVEMBER 1944
Prijs per nummer 5 cent
Redactie: G. Heijboer, Julianastraat 9, Tholen - Uitgever: Fa. C. Dieleman, Oudelandschestraat, Tholen
EILANDBEWONERS
Het doet ons genoegen U mee te kunnen deelen,
dat, op verzoek van en in overleg met bevoegde
autoriteiten ons vergunning is verleend tot bovengenoem
de uitgave. Momenteel moet dit nog zeer beperkt blijven
tot de meest noodzakelijke bekendmakingen en berichten.
We hopen hieraan zoo spoedig mogelijk uitbreiding te
kunnen geven, zooals: uitvoeriger nieuws van de fronten,
wetenswaardigheden in het algemeen en berichten voor
ons eiland in het bijzonder. Voorlopig dient het blad
te worden afgehaald iedere vrijdag na 4 uur bij den
Uitgever, waar U zich als abonné kunt laten inschrijven.
Voor zoover de ruimte toelaat kunnen advertenties
worden opgenomen. Zoo zullen wij trachten door middel
van deze uitgave de herrijzenis van ons Vaderland en
in 't bijzonder het herstel van ons eiland te bevorderen.
Tholen, 14 November 1944.
Firma C. DIELEMAN, Uitgever.
G. HEIJBOER, Redacteur.
Ter begeleiding.
Bij de verschijning van dit blad een enkel woord ter
begeleiding. Veel van hetgeen wij gekend hebben in de
laatste jaren heeft opgehouden te bestaan en zal waar
schijnlijk niet meer terugkeeren. Dit geldt ook voor
verschillende dag-, week- en maandbladen. Allerwege
verschijnen nu nieuwe bladen ter voorziening in de
behoefte aan nieuws en mededeelingen, welke van be
lang zijn ter kennis van het publiek te worden gebracht.
Zoo wil ook dit blad trachten de bevolking van het
eiland Tholen in zeer beknopten vorm het allernood
zakelijkste mede te deelen. Zoodoende kan ook dit blad
medewerken aan de groote zaak, waarvoor wij thans
al onze krachten moeten inzetten, nl. de bevrijding van
Nederland en de opbouw van ons Vaderland.
Moge de redactie hierin ten volle slagen!
De Regeeringsvertegenwoordiger
voor het eiland Tholen,
H. H. SCHULLER.
Met diep leedwezen geven wij kennis van het
sneuvelen van 2 onzer makkers
C. FRANKEN Bergen op Zoom
en
B. KOOYMAN St. Annaland
op 2 Nov. 1944, in de strijd bij Oud-Vossemeer
Namens de N.B.S. Distr. Th.
H. H. SCHULLER - D. C.
Tholen, 15 November 1944.
MOFFEN VERDRUKKING
GEALLIEERDE BEVRIJDING.
27 Oct. '44: Spanning neemt steeds toe na die 4
lange jaren, waarvan ons eiland vooral het laatste jaar
wist mee te praten, wat bezetting door Nazies betee-
kende. Berichten en geruchten dien dag ontelbaar.
Dan plotseling het bericht: „Tholen binnen 24 uur
evacueren Geallieerden nog 3 km. van Bergen op
Zoom Brug gaat morgen de lucht in." Enkele uren
later: „Tholen mag op eigen risico blijven." 2.30 uur
werd een bidstond gehouden. Iedereen vroeg zich af.
waar dit alles tenslotte op moest uitloopen.
28 October '44: Bergen op Zoom bevrijd.
Nog slechts 6 km, tusschen Moffenverdrukking en...
Geallieerde Bevrijdingdie 6 km.?
29 Oct. '44: Zwaar artillerievuur dien nacht op
Halsteren en omgeving.
Er werd heel weinig geslapen op ons eiland, terwijl
de spanning schier van uur tot uur toenam.
30 Oct. '44: ±2.45 uur klinken de misthoorns door
Tholen, het teeken dat de vernielingszucht weer gevoed
zou worden door het laten springen van onze brug.
Bevolking werd nog meer op de proef gesteld. Vele
ruiten waren reeds uitgenomen, nog veel ramen en
deuren werden geopend. Stilzwijgend wachtte men af
binnen de huizen, verbitterd op de vijand, angstig om
wat komen ging.
Dicht bij de Brug bevonden zich een groepje mannen,
tandenknarsend, tot het uiterst wachtend op het be
paalde sein (hierover hopelijk later meer) dat echter
niet kon komen. Woedend over het tevergeefs 2 lange
nachten waken en toch nog te moeten toezien, dat de
Brug de lucht in zou gaanLont werd uitgelegd
nog 5 minuten... ±3.10 uur... de knal en... we wisten
het...: Ons eiland was zelfs niet meer door een brug
met het vasteland verbonden. Dan de reactie der be
volking... betrekkelijke opluchting; enorme stroom naar
de Eendracht om te zien wat eens onze Brug was.
's Morgens omstreeks half elf enkele salvo's op Tholen
kelders werden wederom opgezocht... dan, de witte
vlag op de toren; Met veel genoegen capituleerde Tholen
onvoorwaardelijk voor haar bevrijders.
30 OCTOBER 1944 11 UUR. 3 Canadeezen
an de overkant... Bootje werd uitgezet en een aantal
personen, waarin o.a. Burgemeester H. H. Schuller,
Districts Commandant der N.B.S. halen onze bevrijders
in, die begeleid werden door M. Krijger lid der N.B.S.
en Zaterdag uitgezonden met een bepaalde opdracht
(ook hierover later meer). Enorme vreugde... Geallieer
den op Thoolsche bodem. Onmogelijk was het bijna
de 3 Canadeezen die meerdere malen op „de plaat
werden vastgelegd" naar hun bestemming te brengen.
4 jaar, 5 maanden, 14 dagen was het geleden dat
de eerste Moffen ons eiland betraden. Al die tijd
Moffenverdrukking nu 30-10-'44 GEALLIEER
DE BEVRIJDING. Gode zij dank. Welcome Canadians!
Maar... ondanks onze vreugde over het afgeworpen
juk, dienen we nog steeds voor oogen te houden, dat
nog duizenden van onze landgenoten in de toestand
verkeeren, als wij voor 30 October, ja in vele plaatsen
zelfs 10 maal, 100 maal erger.
Daarom Nederlanders: vergeet U kleine zorgen van
thans, klein, vergeleken bij onze nog bezette landge-
nooten. Helpt mee aan de bevrijding van geheel ons
Vaderland, al is het dan bijv. maar door wegen vrij te
laten, zich op te geven voor opruimingswerk, mee te
werken in alles wat gevraagd wordt van Geallieerde
zijde, dus ook zijn medewerking verleenen aan de Ne-
derlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten (N.B.S.)
Als dan straks onze Vorstin het Binnenhof betreedt
(God geve dat het spoedig is) kunnen wij met voldoe
ning terug zien op het werk door ons verricht
LEVE DE KONINGIN
LEVE ONS VADERLAND!
Red. G. H.
De Districts-commandant der N.B.S. in het District
Tholen, vestigt er nogmaals de aandacht op, dat ieder
die in het bezit is van een motorvoertuig van welke
aard ook of wel vloeibare brandstof en/of smeermiddelen,
verplicht is deze aan te geven op het Districtsbureau
Hoogstraat 35 Tholen.
De Districts-commandant der N.B.S. in het District
Tholen, vestigt er de aandacht op, dat tot nadere aan
kondiging, alle verkeer tusschen 18 uur en 6 uur ver
boden is.
Op last van Militair Gezag is het tot nader order
verboden het eiland Tholen te betreden, indien men
daar niet woonachtig is. Handhaving van dit bevel is
opgedragen aan de N.B.S. te Tholen.
De Plaatselijke Commandant der N.B.S. maakt bekend,
dat dengene, die goederen van N.S.B.-ers, zonder zijn
toestemming, onder hun beheer hebben, deze ten spoedig
ste moeten inleveren of opgeven bij het PI. Bureau
Stoofstraat alhier.
De PI. C. J. M. C. Elenbaas.
Het Arbeidsbureau Stoofstraat is vanaf heden
weer geopend. Werkeloozen gelieven zich zoo spoedig
mogelijk te melden.
Nieuwsberichten in 't kort:
Van de Fronten
In het begin der week werd de strijd van Neder
land naar Oost-Frankrijk verplaatst. Vooral in den
sector Metz zware gevechten. Ook in den sector Aken
(de plaatsen Schmitt en Vossenack) was hevige strijd.
32 Lancasters hebben een aanval, met een nieuw
soort bommen van 6 ton, gedaan op het Duitsche slag
schip Tirpitz, dat thans in de Tromsö-fjord is gezonken.
Woensdag werd de aanvang van een nieuw offensief
gemeld in de Peel. Meyel werd veroverd. De Gealli
eerden stonden nog 10 km van de Duitsche grens.
Van het front ten Z.O. van Eindhoven worden
goede vorderingen gemeld. De Geallieerde troepen
rukken op onder een zwaar spervuur en de tegenstand
is gering.
Het Amerikaansche le leger ging Donderdagmorgen
tot den aanval over, terwijl het Amerikaansche 9e leger
op Nederlandsch gebied een nieuw offensief inzette in
de loop van den dag. Nadere bijzonderheden over
deze beide operaties ontbreken nog.
Overige berichten
In Rotterdam hebben de Duitsche slavenhalers 10.000
mannen uit hun huizen gesleept en per Rijnaak naar
elders vervoerd. De B.B.C. waarschuwde hiervoor ook
Den Haag en Leiden.
Churchil sprak op een bijeenkomst te Londen over
Nederland en bevestigde Roosevelt's woorden dat
Nederland spoedig bevrijdt zou zijn. Hij sprak zelfs
over het einde der krijgsverrichtingen in Europa in
begin 1945.
Het A.N.P. meldde uit Londen den dood van Dr.
H. Colijn op 16 September 11. Volgens het Duitsche
bericht is hij aan een hartverlamming gestorven. Neder
land betreurt met zijn heengaan een harer grootste
Zonen.
Roosevelt is voor de vierde maal tot President der
Vereenigde Staten gekozen. Hij deelde mede spoedig
een onderhoud te zullen hebben met Churchil en Stalin
Stalin sprak naar aanleiding van de 27ste verjaardag
der Sovjet Linie, en deelde mede dat Rusland gereed
stond voor de laatste groote aanval.
De Bierkelderputsch in Duitschland heeft het dit jaar
zonder Adolf Hitler moeten doen. Himmler las namens
hem een sombere proclamatie voor. De geruchten dat
Hitier dood is nemen hierdoor weer vaster vorm aan
en de pers geeft velerlei gissingen hieromtrent.
Engeland zal eventueele territoriale eischen van
Nederland aan Duitschland, krachtig steunen. Dit als
tegemoetkoming voor de vernielingen door de Duitschers
in ons Vaderland aangericht.
Krijgsgevangene 1940: 28 uur in een gesloten bees
tenwagen met één half brood, zonder water, zonder
ook maar voor het noodige de wagon te mogen ver
laten. Persoonlijk ondervonden.
Gedeelte van publiek over gearresteerde 1944: ,,'t Is
toch erg, dat die N.S.B.-ers, enz., nu zoo maar worden
opgesloten, dat ze niet eens vrij mogen rondloopen,
omdat ze nu toevallig hebben meegewerkt, dat con
centratiekampen zooals Vucht, overvol bleven onder
het Nazie-regiem."
Rechtvaardige straf mag niet uitblijven G.H.
Distributienieuws.
Met ingang van het volgend nummer zal de bonnen-
lijst regelmatig worden opgenomen.
ADVERTENTIES
RIJWIEL VERMIST I
Terug te bezorgen of inlichtingen
hieromtrent verstrekken aan PI.
Commando Stoofstraat.
Kenteekenen: laag model, zwart,
banden zwart, 1 surrogaat, 1
luchtband, krom stuur met hand
rem, ook terugtraprem. Lampen
aan 't stuur, spatbord en vooras
zonder merk, Duitsch model,
leeren zadel, fietspompje bagage
drager met draagstandaard, jas-
beschermer kettingkast en sliklap
Mevr. SCHULLER,
Oudelandschepoort 15
Tholen vraagt voor direct
voor heele dagen
Abonneert U op dit blad
K 579
