de omweg
Straks drie ploegen-dienst en 60
procent produktieverhoging
Thoolse Dalempoleer I in 1970
volgebouwd?
In totaal meer dan 150 woningen
op stapel
Compromis tussen handhaving
historische waarde oude kern en
gewenste ruimte in moderne
samenleving
13 november 1969
EENDRACHTBODE
NA TIEN JAAR
DE WAAL'S BANKETFABRIEK:
KOELKASTEN
DIEPVRIEZERS
VERHOEVEN
ff
RUIMTELIJKE ORDENING (II)
Thoolse statenleden
over de sociaal-
culturele ontwikke-
lingsschets
17
Het is tien jaar geleden, dat De Waal's banketfabriek zich in
Tholen vestigde. Op 27 november 1959 werd Sint-Philipsland voor
Thclen verwisseld. De zeven man personeel werden er honderd.
De eerste fabriekshal van 450 vierkante meter werden er vier.
De komende fase te realiseren voor 1 maart 1970 is de zo
danige automatisering, dat het continu-arbeid wordt. Een drie ploe
gendienst om de huidige produktie van miljoenen kilo's nog eens
met zestig procent te kunnen verhogen. Want zo zegt de huidige
directie van de thans N.V. banketfabriek De Waal: Er schijnt nim
mer een eind te komen aan de steeds toenemende vraag naar ons
produkt.
Dit laatste is trouwens de basis van de
snelle ontwikkeling bij de nu tienjarige
Thoolse banketindustrie
En op dat stramien wordt verder gewerkt.
Reeds vanaf de dag, dat De Waal senior
zich tijdens de tentoonstelling „Dit maakt
Tholen'' in 1959 presenteerde.
Het blijkt een goede basis te zijn. Een ge
zonde peiler voor een ook gunstige toekomst.
Wat we de directie, inclusief de nog steeds
mede-aktieve oprichter als een tweede lus
trumfelicitatie graag toewensen.
Het is een voor een banketfabriek, zij het
dan wel met een internationale specialiteit,
inderdaad een ongekende ontwikkeling.
En die historie De Waal's banketfabriek
behoeven we niet opnieuw op te halen, al
is het dan een tweede lustrum ,nu hieraan
ook nog aandacht werd geschonken in de
extra bijlage van september 1968,toen de
commissie werkgelegenheid Eiland Tholen
het tienjarige bestaan vierde .Beperken we
ons daarom bij dit tweede lustrum De Waal
tot de al vergevorderde nabije toekomst
plannen. En die nabije toekomst is gericht
op een continu-produktie. Middels een drie
ploegenstelsel. Daartoe kan weliswaar met
de huidige bedrijfsruimte worden volstaan,
maar het vergt wel een heel andere interne
indeling. Hiertoe werd een ontwerp gemaakt
door architect H. Sturm uit Bergen op Z.
Het is tegelijkertijd ook de laatste fase in
het bestaande project. Een nog verdere
uitbreiding betekent tegelijkertijd een zoda
nige sprong, dat realisering daarvan op de
huidige plaats nauwelijks mogelijk kan zijn.
aan de snelle expansie van dit bedrijf. Maar
zitten op het Thoolse industrie terrein toch
altijd nog met een wat ingeklemde omgeving.
Dat is vooral met het oog op parkeerruimte,
enz. menigmaal een stagnerende factor.
Koeltechniek
Lievevrouwestraat 33 - Tel. 4898
Bergen op Zoom
WINTERJASSEN
JAGERSJASSEN
kort en lang
Grote sortering hoeden
Herenmodes
Herenkonfekü^
Kortemeestraat .1 BERGEN OP ZOOM
Adv. Ingez. med.
adv. ing. med.
MEESfERWERKEN VAN Z TOT A
C. ANDRIESSEN en ZN
Grote Markt 22
BERGEN OP ZOOM
adv. ing. med.
NIEUWE VESTIGINGSPLAATS
Of er zou daartoe binnen die tijd een
mogelijkheid in de directe omgeving moeten
komen. En dat zit er nu nog niet direct in.
In het andere geval zou deze industrie
ergens anders aan een geheel nieuwe opzet
moeten gaan denken. Wat niet alleen een
enorme investering zou vragen ,maar waar
bij ook de plaats van vestiging een belang
rijke rol zou (moeten) spelen. Vandaar ook
dat de huidige directie ,de heren J. C.
(junior) en D. N .T. de Waal, beide zoons
van de stichter van de fabriek, met grote
belangstelling de planning volgen van het
Thoolse gemeentebestuur. Ze erkennen vol
op medewerking te krijgen, ook van het
Economisch Technologisch Instituut in
Zeeland en de andere instanties, die telkens
nodig waren om medewerking te verlenen
VOLLEDIGE PERSONEELSSERVICE
De jongste ontwikkeling in het bedrijf, de
opzet naar de continu-fabricage, vergt ook
een nieuwe aanpassing voor de personeels
ruimte. Een grotere en moderne kantine
staat mede op de nieuwe tekening met een
volledige service, welke de directie bij de
drieploegendienst gewenst acht. Dat gaat
betekenen ,dat het personeel er volledige
maaltijden kan krijgen, dat was- en toilet
accommodatie opnieuw gemoderniseerd
worden, dat om het maar eenvoudig uit te
drukken „de koffie altijd klaar staat". Wat
er" maar aan personeels-service mogelijk en
gewenst is, kan men straks in de nieuwe
opzet vinden.
Verder komt er een aparte nieuwe ruimte
voor de grondstoffen met waar nodig koel
installaties. Wat er op dat gebied via de
laatste technische ontwikkeling mogelijk is,
zal men straks in De Waal's banketfabriek
kunnen vinden. Met het uiteindelijk doel de
miljoenenproduktie geleidelijk aan met nog
eens zestig procent op te voeren.
KWALITEITSPRODUKT BASIS
Omdat er met de huidige Stand van zaken
helemaal geen doorkomen is aan een steeds
omvangrijker orderportefeuille. Omdat de
directie nu met geen mogelijkheid kans ziet,
dat wat gevraagd wordt ook binnen de
gestelde termijn af te leveren. Omdat men
moeilijk anders kan, dan de boot eniger
mate af te houden ten aanzien van nieuwe
relaties. Aangezien het motto van het eerste
uur graag wcrdt gehandhaafd bij de directie,
namelijk datgene wat wordt beloofd ook
nakomen. En dat móet dan zijn, een wel
tijdige levering en een bovendien onver
anderd kwaliteitsprodukt.
Of men het wel of niet wil zien, de laatste pak weg tien
jaar is er in de gemeente Tholen een duidelijk merkbare ontwikke
ling ten goede waar te nemen.
Bij al datgene wat inderdaad al veel eerder gerealiseerd had moe
ten zijn, kwam er een strakker lijn naar voren van de richting waar
in men die ontwikkeling wenst te geleiden en begeleiden.
Daarbij heeft men enerzijds te maken met het wegwerken van een
achterstand, die menige andere gemeente in de streek al lang ver
geten is en moet men anderszijds veel meer dan de meeste andere
gemeenten voorzien in toenemende woningaanvragen.
Over de planning van de nabije toekomst gaan we hieronder, na
daaromtrent zaterdag een vraaggesprekje te hebben gevoerd met
burgemeester J. E. van Boeijen, wat meer vertellen.
Na het hieraan voorafgaand algemeen
artikel over de ruimtelijke ordening, dat
vorige week werd opgenomen in het kader
van de wereldstedebouwdag, komen we nu
tot de problemen die in elke gemeente rond
de ruimtelijke ordening spelen. En daartoe
wordt dan met de gemeente Tholen begon
nen, waarvan de eerste burger duidelijk een
man is van de planning. Overtuigd van de
noodzaak, dat men nogal wat ver vooruit
ziende hoofdlijnen moet vastleggen om
onderdelen in wat groter vrijheid en telkens
aangepast aan nieuwe situaties, te kunnen
verwezenlijken.
STRUKTUURPLAN IDEAAL
Burgemeester Van Boeijen ziet een struk-
tuurplan, zowel voor de bebouwde kom als
voor het buitengebied, als het meest ideale
van waaruit bestemmingsplannen gemaakt
moeten worden. Dat kan dan stukje voor
stukje aan de hand van de gemaakte hoofd
gedachte. Maar de gemeente Tholen heeft
zon struktuurplan niet. Een tekortkoming.
Natuurlijk geeft de eerste burger van
Tholen toe. En nu hebben we eenvoudig de
tijd niet om er op te wachten. Daarom zijn
we eigenlijk maar direct aan de onderdelen
begonnen. Zonder de gehele visie te be
zitten.
In elk geval was er wel de zekerheid, dat
er wat moest gebeuren .Men zat en zit ook
in Tholen met een aantal schuren en land
bouwbedrijven, welke zich niet meer in het
huidige woonmilieu verdragen. En niet al
leen ongewenst voor de omwoning ,maar
evenzeer voor de bedrijven zelf, die zich
rondom zagen Ingeklemd
BEBOUWING EN ONTSLUITING
Vanwege een noodzakelijke sanering be
sloot het gemeentebestuur van Tholen als
eerste onderdeel de Verbrande Vate aan
te pakken .Daar worden inmiddels 32 be
jaardenwoningen gebouwd. De ene goede
kant van de medaille. Een tweede reden
voor deze aanpak was de noodzaak vanuit
de sterk in bebouwing in ontwikkeling zijnde
Dalempolder betere bereikbaarheid te krij
gen naar de stadskern .De opzet is immers
ook in de kern de winkels en dienstverle
nende bedrijven te concentreren. Maar die
categorie dient vanuit alle kanten gemak
kelijk bereikbaar te zijn. Daarom ook werd
in de Doelweg verkeersruimte gecreëerd, als
een volgende faktor in het saneringsplan
Verbrande Vate. Er was trouwens niet al
leen de noodzaaak parkeerruimte in de om
geving oude kern te scheppen voor het
winkelen, enz., maar cok met het oog op
de zondag .In toenemende mate wordt met
de auto de kerk bezocht en de huidige
smalle Doelweg is voor parkeren ongeschikt.
GEMEENSCHAPSCENTRUM
Nog een derde gedachte werd aan de
noodzaak van parkeergelegenheid in deze
omgeving gekoppeld, namelijk de mogelijk
heid van totstandkoming van een gemeen
schapscentrum (verenigingsgebouw in het
groot en in de ruimste zin) die gedacht is
op de plaats van de. oude scholen Doelweg.
Dalemsestraat. Met name voor de avond
uren is daar dan parkeerruimte gewenst.
Moest en moet enerzijds worden gestreefd
naar een verbetering van de bereikbaarheid
der oude kern, anderszijds heeft Tholen
een oude kern, die een steeds grotere histo
rische waarde vertegenwoordigen, en die
men als gemeentebestuur niet licht prijs
geeft. Maar dat geeft ook wel bepaalde
gevolgen.
Men krijgt daardoor de spanning tussen
behoud van het historische en de noodzaak
van ruimte in de moderne tijd
Daaraan valt niet zo veel te versteken.
Voor wat het beter wonen betreft moet er
eerst gebroken worden, ruimte worden ge
maakt en dan weer herbouwen met behoud
van het historisch karakter
WINKEL. EN DIENSTENCENTRUM
Burgemeester Van Boeijen meent dat een
winkel- en dienstencentrum in de oude kern
zich goed verdraagt met de historische om
geving. Daarbij komt een toenemende be
langstelling bij de wat men kan noemen
„fijnproever" om te wonen in een historische
omgeving .Die zich nu eenmaal niet lekker
voelt in de moderne uniforme woonwijk. Die
meer prijs stelt op het klassieke, dan op
de brede straat en het grote plantsoen.
Een derde categorie, die in aanmerking
komt om of in- of dichtbij de oude kern
te wonen, zijn de bejaarden .Zij hebben de
noodzakelijke behoeften van kerk, winkel,
dokter, notaris, sociëteit of gemeenschaps
centrum graag in de buurt.
En met bovenstaande is eigenlijk ook de
vraag van menigeen beantwoord, waarom
het gemeentebestuur van Tholen er niet voor
voelt de winkels naar de nieuwe wijken te
brengen .Dat kan met een beperkte midden
stand, die nu eenmaal gezien de bevolkings-
aglomoratie niet anders dan min of meer
beperkte dienstverlening kan brengen, aan
leiding geven tot een zodanige versnippe
ring ,dat het nergens meer gezellig winkelen
in zo'n gemeente kan zijn. Men heeft veel
meer het gevoel er „uit te zijn", wanneer
men in een paar straten het overgrote deel
van de winkels aantreft, dan hier en daar
een winkel in de open woonwijk.
TWEEDE SANERINGSPAN
Met deze hoofdgedacht als basis, is de
Thoolse top met de stedebouwkundige bezig
aan het tweede saneringsplan .En daarin
wordt in ieder geval ondergebracht de
Kruittoren ,de Kruittorenstraat en de Vos-
semeerse poort.
Laatstgenoemde straat moet immers van
wege de nieuwe brug over de Eendracht de
invalsweg worden voor de gemeentekom.
En daarop is de Vossemeersepoort in de
huidige situatie niet berekend.
Een aktuele zaak voor het gemeentebe
stuur, waar men moeilijk buiten zal kunnen.
Vervolgens is er de problematiek van het
opgeheven gasbedrijf en omgeving, de niet
meer in gebruikt zijnde oesterputten en de
oude haven, die evenmin in de huidige vorm
te handhaven is na afsluiting Oosterschelde,
c.q. voltooiing Schelde Rijnwerken.
In de derde plaats zou in het tweede
saneringsplan van Tholen ook het speel
terrein en omgeving opgenomen kunnen
worden. Een gebied waar, voorzover het
bebouwd is, verkrotting dreigt
Nu is daar wel de moeilijkheid, zo zegt
ook de stedebouwkundige, wat nu precies
de begrenzing moet zijn van dit tweede
saneringsplan.
OVERLEG
Met dit tweede saneringsplan is men nu
in het stadium van overleg tussen b en w en
deskundigen. Dit doorpratend komt men
wellicht tot een collectief standpunt ten aan
zien van die begrenzing.
Het dagelijks bestuur van Tholen hoopt
dit tweede bestemmingsplan in 1970 met
de gemeenteraad te kunnen doornemen om
het op deze wijze in steeds wijder kring af
te tasten. Overigens moet men er niet gering
over denken, wat er moet gebeuren een
dergelijk plan administratief rond te maken.
Alle taxaties bijvoorbeeld moeten in een
rapport worden verwerkt, de mogelijke
saneringsbijdragen ,enz.
Niettemin hoopt burgemeester Van
Boeyen ,dat het in 1970 zowel in de raad
als in het vooroverleg met de provincie en
de provinciale diensten kan worden betrok
ken. Of het ook nog in 1970 kan worden
vastgesteld is afhankelijk van het verloop
van het vooronderzoek.
VERKEERSVOORZIENINGEN
Er moet immers met zoveel rekening wor
den gehouden. Bij voorbeeld met de ver-
keersvoorzieningen ,die nodig om de histo
rische kern gelegd moeten worden. Onge
veer een verkeersring. die loopt van de
Vossemeerse poort, Bebouwden Dam, Ha
ven, Speelterrein naar de Oudelandse con
treien. Met parkeermogelijkheden en ruimte
voor bebouwing. En uiteraard moet men dan
nog verder kijken om van daaruit een aan
sluiting te zoeken op de nieuw te creëeren
woonwijk „buitenzorg" tussen Hertenkamp
en Zwarte Weg.
Een veelheid van problemen en noodzake
lijk onderhandelen rond slechts één onder
deel,, zij het dan voor de kerk een belang
rijk onderdeel. Maar in dit onderdeel zit in
elk geval niet een snelle uitbreiding van
het woningen areaal. Daartoe blijft voor
lopig het oog gericht op het gebied Dalem
polder.
Laten we, om het niet te vermoeiend te
maken ,die nieuwbouwplanning dan maar
houden tot bet volgend nummer.
Dc provinciale staten van Zeeland hebben
vorige week vrijdag dc sociaal-culturele ont-
wikkelingsschets behandeld. Een tamelijk
vaag stuk over belangrijke zaken als onder
wijs, cultuur, sport, jeugd, maatschappelijk
werk, volksgezondheid en openluchtrecrea
tie.
Gedeputeerde J. van den Bos uit Tholen
zegde de statenleden toe, de accomodatic op
dit gebied te inventariseren en een schema
op te stellen voor dc wensen die in dc toe
komst verwezenlijkt moeten worden.
Statenlid C. Boender (sgp) uit Tholen ver
klaarde dat het onderwerp cultuur voor zijn
partij veel moeilijkheden met zich meebrengt,
maar dat men van cultuur op zich helemaal
niet afkerig is. Aan het eerste mensenpaar is
immers een cultuuropdracht gegeven. Tussen
de bedoeling van de Schepper en de uitleg
die er vandaag aan dit begrip gegeven
wordt, is echter de zonde gekomen. Het gaat
er nu om welke inhoud aan het begrip cul
tuur wordt toegekend. De hedendaagse vor
men, die uitgaan van de autonome mens,
stemmen niet meer overeen met de opdracht.
Deze normloosheid neemt vormen aan die
er toe leiden dat de door velen zo fel begeer
de vrijheid in de slavenketenen dwingt. Al
wat afwijkt van Gods gebod leidt tot slaver
nij. Ook andere partijen zien dit gevaar van
degeneratie. Een lid van deze vergadering
heeft onlangs nog gezegd dat het in de po
litiek niet om progressief of conservatief
gaat, maar cm het punt of nihilisme een kans
krijgt. Ik hoop dat deze gedachte weerklank
vindt in zijn eigen partij en bij anderen, zo
dat duidelijk zal zijn dat de sgp niet altijd
ongelijk heeft, aldus de heer Boender tijdens
de statenvergadering.
JEUGDBELEID
Een ander Thoolse statenlid, de heer P.
A. Roels uit Sint-Maartensdijk, voerde tij
dens de bespreking van de sociaal-culturele
ontwikkelingsschets het woord namens de
door
MAARTJE ZELDENRIJK
40
„Het is natuurlijk bij lange na niet voldoende, doch
daar is misschien een mouw aan te passen. Ik ken jou nu
enige jaren en je bent vakman. Dat is heel wat waard. Je
hebt liefde voor deze branche, dat is ook een winstpunt.
En met jou weet ik, wie me opvolgt. Ik zou niet graag zien
dat door wanbeleid van een koper deze zaak naar de
haaien ging. Weet je wat we doen? We gaan eerst de
voorraden opnemen. Intussen bel ik Groot. Die moet alles
maar eens nauwkeurig taxeren. Dat is zijn vak. Dat tellen
we samen op en voegen er een bedrag aan toe ter waarde
van de goodwill, gebaseerd op de jaaromzet. Wat denk je
ervan?"
Hij lachte verlegen. „Ik denk, dat het totaalbedrag vrij
wat hoger zal zijn."
„Dat weet ik wel zeker. Maar zoals ik al zei: Daar is
wel een mouw aan te passen. Laten we maar eens begin
nen."
Enkele dagen later gingen Jaap en zijn baas naar de no
taris, waar de overdracht van de zaak tot stand kwam.
Jaap legde zijn hele bezit neer. Voor het ontbrekende be
drag kreeg hij een hypotheek van zijn baas.
Op 1 november deed Jaap Witvliet, 's morgens om half
negen voor de eerste maal de deuren van zijn eigen zaak
open: blij, zenuwachtig en onwennig.
De overgang van knecht naar baas had meer gevolgen.
Om te beginnen verliet hij eind oktober zijn kosthuis, want
hij vond het noodzakelijk om boven de zaak te gaan wo
nen. Een deel van het huisraad van zijn baas had hij over
genomen, omdat de mensen niet alles konden meenemen,
naar hun kleiner huisje onder Haarlem, waar zij de rest
van hun leven wilden wonen. En dat kwam goed uit, want
zodoende kon hij een paar vertrekken bemeubelen, daarbij
ijverig geholpen door Dientje Langeveld, die als verstan
dige vrouw terdege begreep: Nu beginnen pas goed de
zorgen Want het is nog een heel bedrag, dat terugbetaald
moet worden aan zijn vroegere baas en voor je dat er uit
hebt Hoewel ze een groot vertrouwen had in haar
aanstaande man, bleef ze voorzichtig optimitisch omtrent
de toekomst. Al is hij een bekwame monteur van radio's
en televisietoestellen, dat houdt nog niet in, dat hij ook
een goeie zakenman is. Laten we hopen, dat hij ook kan
verkopen.
Na de eerste twee maanden zaten ze om zeven uur op
oudejaarsavond in het kantoortje te cijferen. Geruime tijd
waren ze beiden bezig. Een enkele keer keek het meisje
naar hem. Jaap zat grote berekeningen te maken, de ene
sigaret na het ander rokend. Ik moet hem zeggen, dat hij
wat minder rookt, dacht ze. Hoewel het zullen wel
zenuwen zijn. Deze eerste tijd is een krachtmeting voor
hem, een proefperiode: zal ik het halen of niet? Kan ik dit
grote bedrijf op dezelfde voet voortzetten en zie ik kans
de winst omhoog te voeren?
Want dat is het voornaamste
Dientje had het verschillende malen gehoord. De winst
moet omhoog. En dat is alleen te bereiken door omzetver-
groting. Hoe krijg je dat? Enerzijds door reclame te ma
ken, anderzijds door de beste service te geven, die maar
denkbaar is. En, het publiek in alles terwille te zijn.
Ze moeten het gevoel hebben: Hier is het prettig winkelen
Daar moeten we naar streven.
Thuis had ze gezegd: Om half acht uiterlijk zijn we er.
Maar u begrijpt Jaap wil weten, hoe hij er na deze
eerste twee maanden voor staat. Natuurlijk begreep men
het en billijkte het ook. Bovendien: de oudejaarsavond
was immers lang!
Maar om half acht was Jaap nog altijd niet klaar. Dientje
keek toe en wilde niet vragen, duurt het nog lang? Dit
woog het zwaarste.
Ze moest geduld hebben. En dat had ze, want ze hield
veel van de hardwerkende Jaap. Heel veel zelfs.
Eindelijk slaakte hij een diepe zucht en keek voldaan
naar zijn cijferwerk. 'We hebben 't gerooid, Dien zei
hij tevreden. 'We hadden een recordomzet, deze laatste
twee maanden. Als we zo doorgaan, zitten we binnen
vijf of zes jaar helemaal lastenvrij'.
Ze liep naar hem toe en ging op de rand van zijn
stoel zitten, een arm om hem heen. Hij keek haar jon
gensachtig enthousiast aan. 'Is 't niet geweldig?'
'Machtig, Jaap'.
Hij keek nog naar de cijfers, haar hand grijpend. 'Als
het zo doorgaat liefste, kunnen we komend voorjaar
trouwen'.
Ze knikte enkel, voelde de warmte van zijn hand. Hij
trok haar naar zich toe, met zijn gezicht vlak bij het
hare: 'Je wilt toch?'
'Natuurlijk, Jaap', Maar onmiddellijk realiseerde ze:
De mensen Met een sprong stond ze naast zijn stoel en
wees naar de grote ramen en de hel verlichte etalage.
'Pas nou op'.
Ze zag het verlangen in zijn blik, 'Zullen we dan even
naar boven gaan? vroeg hij zacht.
Zelf hunkerde ze naar zijn omhelzing, zijn lippen, die
haar lusten en lieve woordjes fluisterden. 'Even dan',
antwoordde ze. 'Ik moet toch even naar boven: m'n man
tel hangt er. En dan gauw naar huis. Thuis zitten ze op
ons te wachten'. (wordt vervolgd)
