C.v.d. Velden
Ford wijst de weg
met de nieuwe Capri:
INDUS
JON NO
Onze Najaars Collectie
is thans compleet
1
^elie
DUAL
VERGOUWEN NV
13 november 1969
EENDRACHTBODE
14
tuinders toekomst
Kostuums in speciale herfsttinten
Prijzenslag in carcoats
Diverse Kleuren
Alle maten
Zolang de voorraad strekt
TRADITIEGETROUW DE MEEST
PERSOONLIJKE SERVICE BIJ
EEN LANGER LEVEN
VOOR UW SCHOENEN
TAALMAN SCHOEN - SERVICE
-
Stol u voor! Al die geweldige lijnen,
die sportiviteit in een échte fastback
voor slechts 7605,-. En u kunt deze
wagen aanpassen aan uw meest per
soonlijke wensen.
Door de geweldige hoeveelheid
accessoires kunt u van de Capri net
maken wat u wilt!
Keus uit V-motoren tot 2300 cc
Pakket Plannen voor in-en exterieur
Comfort voor 4 (ja, 4!) volwassenen
Kom kijken en rijden, vandaag nog!
BEZOEK ONZE SHOWROOM
Dc gehele Fordlijn staat voor U klaar. Geopend maandag t/m zaterdag van 10.00 - 22.00
uur. Tevens hebben wij 'n keur van gebruikte auto's.
n.v. Automobiel Mij „DIFOGA"
Bredasestraat 25 - Bergen op Zoom - Telefoon 01640-59 10
EXCLUSIEF
SERVICE DEALER
Radio
Reio de Jong-Breure
UW KAPPER
EEN ADVERTENTIE IN DE EENDRACHT
BODE IS VOLDOENDE EN AFDOENDE 1!
50 JAAR GELEDEN WASTE
'DE LELIE'
VOOR UW GROOTMOEDER
25 JAAR GELEDEN
REINIGDE
'DE LELIE'
VOOR UW MOEDER
NU REINIGT
'DE LELIE'
VOOR U.
COMPRESSOR
100% WATERDICHT EN
CONDENSVRIJ
100% SCHOKVRIJ
OMohlkt voort 8PORT en apeciealwerk bv. In
broeikasten. 2 jaar verzekerd tegen verliet en diefstal.
■willen doen. Welke gemeente van 1600 inwoners fikst het een
eigen sportveld en eigen sporthal te bezitten.
Nou ja, om het met alles eens te zijn ,wat de raad besluit, dat
kan natuurlijk nooit. Maar als ik kritiek heb, vindt Hans van
Dijke, moet ik er wat beters tegenover kunnen stellen. En een
gemeentebestuur moet, evenals ieder middenstander, zoals ook
iri elk gezin, nagaan of het te betalen is. Hans is er van over
tuigd ,dat de medewerking van de Poortvlietse raad voor de
jeugd heilzaam werkt .Men wil, niet altijd bewust, daar graag
wat tegenoverstellen. En als er dan in de raad klachten moeten
vallen over vernielingen aan gymlokaal of woningen, dan is
de goedwillende jeugd daarover beschaamd. Hans is er ook van
overtuigd, dat de liefde niet van een kant kon komen. Al doet
men in de wilde jeugdjaren altijd wel eens wat waarvan men
spijt heeft en wat eigenlijk niet zo bedoeld is. Hans wil niet het
heilig boontje zijn, maar toch wel een beroep doen op zijn
maats en jongeren om waardering te tonen voor het streven
van de leidinggevenden in de gemeente die iets voor de jeugd
doen. Waardering in de vorm van het ontzien van andermans
eigendommen. Dat wil niet zeggen: kritiekloos. Zonder kritiek
zal het een saaie boel zijn. Zal men ook niet aktief blijven.
En dat is zo bitter hard nodiq in onze kle ne dorpen.
Wel jezelf afvragen bij elke kritiek die je spuit, of je het
beter kunt.
STAANDE GEBLEVEN
Het ging niet aan om alleen over jeugd en vereniging te praten.
Tien jaar geleden zag het er niet zo best uit voor de streek,
vond Hans van Dijke, gehoord ook de ouderen daarover.
Dank zij verschillende initiatieven, o.a. door middenstanders en
door de kernaanwijzing van Smerdiek, ook door het toerisme,
wist de streek zich staande te houden. Maar of de pendel ooit
zal verminderen .betwijfelt Hans van Dijke.
Misschien niet meer d e verre pendel in' de mate van thans,
maar men zal wel altijd blijven trekken. Als er één gemeente
komt op Tholen ziet Hans daarin verbetering voor Den Haag
en Middelburg. Die hebben maar met één begroting en één
apparaat te maken. Maar ik laat me niet wijsmaken, dat het
goedkoper is. Ik geloof eerder, dat de lasten zullen worden
opgetrokken voor de gehele streek tot de lijn van die gemeente,
waar ze nu het hoogste zijn. Of de burger er individueel er zo
veel last van zal hebben, weet ik niet, zegtHans.
veel last van zal hebben weet ik niet, zegt Hans.
De eerste jaren zal het zeker wel moeilijker zijn. En de ge
moedelijkheid gaat verder weg. Er is toch al zo'n keiharde
mentaliteit in het zakenleven. Als er samenvoeging komt, gaat
het nog verder die kant uit in het bu-gerluk leven. De her
indeling zal de afstand burger-overheid onherroepelijk groter
maken .Daarom vindt Hans, als we het zó kunnen redden, dan
liever maar zo houden, maar het moet economisch wel mogelijk
zijn en dat kan ik niet beoordelen.
BEZORGD VOOR MIDDENSTAND
Hans leest in de Eendrachtbnde allereerst het sporthoekje.
Natuurlijk het verslag over SPS, ook al heeft hij het zelf
meebeleefd. Hij volgt alles van alle eilandclubs op de voet.
Leest uit zakelijke overwegingen de advertenties, leest in elk
geval het Poortvlietse raadsverslag en het plaatselijk nieuws.
Daarnaast ook wel andere raadsverslagen, maar wat minder
op de letter.
Voor één ding is hij wel bezorgd. De middenstand op Tholen.
Afwegend naar de ontwikkeling in eigen gemeente ziet hij het
somber in.
Bakkerijen en levensmiddelenzaken verdwijnen, ambachten gaan
verloren. Een verarming voor de samenleving. Misschien niet
tegen te houden, maar bijzonder jammer, v.ndt Hans. Onze
generatie wil weliswaar de televisie niet inruilen voor het
knappend besschuitje van de warme bakker ,maar toch zit er
een onherroepelijke verarming in. Als 25 jarige kun je het niet
zo gauw somber inzien, maar soms wriemelt er toch ook bij
Hans van Dijke wel eens de gedachte naar boven of het goede
van de welvaart niet duur betaald wordt met het teloor gaan
van harmonische waarden voorheen. Waarden ,die eenvoudig
niet meer haalbaar zijn. Ook niet houdbaar, maar daarom wel
verarming, verschraling meebrengen.
Precies zo als de nimmer eindigende contramines van het leven:
armoede en dankbaarheid, welvaart en gemis.
Tonny van Luijk uit Sint-Annaland:
Anthony Adriaan van Luijk uit Sint-Annaland kreeg van de
bezettende macht, zij het via de toenmalige burgerlijke over
heid, een week extra om geboren te worden. Nee, dat moet u
niet zo letterlijk opvatten, want hij was al geboren. Op het
randje van de evacuatie. Op 21 fabruari 1944. Acht dagen
later moesten er vijf van de zes Thcolse gemeenten zijn ont
ruimd. Je zoekt het maar uit zei de hoogste Mof in den lande,
waar je terecht kom. Maar de sluizen gaan naar de verkeerde
kant open. Of je oud ben of pas geboren Of je beziq bern te
sterven of je nog wel over vier geinundeerde sloten tegelijk
kunt springen „Befehl ist Befehl". Gelukkig dat er in zo'n tijd
toch steeds weer mensen zijn, die zich niet helemaal meedogen
loos ter slachtbank laten voeren. En dat biivoorbeeld een arts
zijn beroepseer hoger acht, dan befehl. In elk geval mocht het
echtpaar, mocht het gezin A .A. van Luijk. mocht een kraam
vrouw nog acht dagen langer blijven dan de beruchte evacuatie
datum: 29 februari 1944. En deze gevoelvolle bezetterswel
willendheid was mede oorzaak, dat moeder en zoon Van Luijk
in vrij goede welstand, omringd door zorgzame man en vader
zich een week later naar Hazerswoude spoedden, een schier
uitgestorven Sint-Annaland, waar het water steeds verder steeg
in de lage gedeelten, achterlatend
LAATSTE VOOREVACUATIE
De jonggeborene, de laatste Sint-Annalander die voor de
evacuatie tot leven kwam, was zich van welke verplaatsing ook
onbewust .Het niet zo schamele en voedingsschaarste kennende
platteland van Hazerswoude, Benthuizen en Zoetermeer, waar
zich een dorp Zeeuwen bij een vroegere Zeeuwse emigratie-
kern voegde, zorgde er voor - en in Gods zegen is alles gelegen
- dat ook Tonny van Luiik in een voor d e tijd betrekkelijke
voorspoed ken opgroeien .Dat de taxi van Sint-Annaland naar
Hazerswoude duur was, deed er in die tijd weinig toe. Het leven
was zo veel belangrijker dan het geld.
Ook Hazerswoude werd bevrijd: 5 mei 1945. De familie Van
Luijk ging zonder ernstige kleerscheuren, laat staan zonder
familiegemis, terug naar eigen stede.
Tonny ging naar de lagere school, bezocht het etablissement
Van Heusden - om het eens populair ,maar niet minder goed
bedoeld, te mogen uitdrukken.
Tonny van Luijk bekwaamde zich nog via diverse cursussen
in het tuinbouwvak. Vader en moeder Van Luijk bleken zelfs
bereid, na reeds menig studiejaar voor oudere broers, dat Ton
zich 3J-2 jaar voorbereidde in Zevenhuizen om alle kneepjes
van het tuindersvak onder de knie te krijgen.
POSITIEVE SPECULATIE
Denkend onder meer aan de toenmalige burgervader Van den
Bos, dat in de tuinderij niet denkbeeldig de toekomst van
agrarisch Tholen kon liggen.
En dat is volgens Tonny van Luijk toch wel van qroot belang
geweest voor de Sint-Annalanders tuindersontwikkeling: die
positieve speculatie van meer econoom, dan burgemeester
Van den Bos.
Wat wil je in een gezin met 4 zoons en 1 dochter. Moeten ze
in het landbouwbedrijfje, waarin amper een boterham in zit
voor 1 man Moeten ze allemaal verder studeren in een tijd,
dat een beurs nog geen gemeen goed is Moeten ze soms
allemaal een winkel opzetten in een gemeente, waar 70 winkeltjes
trachten de eigen behoeften tegen inkoopsprijs te creëren Ieder
kan gemakkelijk praten over een ander. Maar ieder zoekt wel
het beste voor z'n kinderen.
We maken liever een grote sprong dan verder te filosoferen.
Want in feite moet Tonny van Luijk aan het woord zijn.
Hij kwam terug in zijn geboorteplaats ,toen de tuinderij al een
aarzelende weg had weten te vinden. Gestimuleerd door her
verkavelingsvoorlichting en gemeentebestuur. Daar een kasje,
wat verderop een warenhuis en ook elders rond de kom al
tuindersinitiatieven. Tonny van Luijk woont nu in een salon
wagen .getrouwd met een Sint-Annalandse, aan de Weg van
Kodde bij zijn warenhuis, bij zijn groentekas.
En daar wipten we het trapje op voor het gesprek met vijf en
twintigjarigen. De laatste van de „serie".
VAKKENNIS EN BEHOORLIJKE OPPERVLAKTE
In één ruk werd een groente-warenhuis gebouwd van 3.000 m-.
Zoals hij in Zevenhuizen had gezien, woont ook Tonny van
Luijk bij zijn bedrijf. En het werk bevalt hem goed. Dankbaar
voor wat Van Heusden en consorten hem bijbrachten, voor zijn
verdere studie, voor de prikkeling van een burgemeester, voor
praktijk in Zevenhuizen, dankbaar eveneens voor de voorlichting
van een Bayense en andere tuinbouw deskundigen. De voorjaars
sla heeft het niet slecht gedaan, de tomaten aardig en de tweede
sla-oogst is altijd een gok of je in de goede tijd valt. Ja, er
zit wel leven in de tuinderij. En spanning als op een voetbal
veld. Of je precies op tijd aan de markt bent of net de plank
misslaat. Een verschil van honderden in de portemonnee. Maar
de basis moet wel zijn vakkennis. En een behoorlijke opper
vlakte. Tonny van Luijk ziet in minder dan 3000 m2 niet zo
veel heil voor de toekomstige tuinder. En dat is meteen een
fikse investering. In zijn met de zgn. luchtverwarmde installatie
gestookte kas via een buizennet erkent hij volledig, dat de
aanpak een zeker risico betekent. En als je zegt het gehele
jaar door van 8 tot 5 te willen werken, met vakantie op z'n
tijd, met 's avonds je ontspanning of rust, moet je er niet
aan beginnen.
Tijdens de inzaai .bewerken en oogsttijd is het ploeteren. Van
heel vroeg tot soms, heel laat. Met inbegrip van je vrouw.
Maar Tonny van Luijk meent dat het met die -inzet voor de
tuinderij in het algemeen wel te runnen is. Misschien daarnaast
nog wat vollegrondsteelten. En niet op een uurt e extra werken
kijken. Maar wie kan dat wel tegenwoordig. Zijn broer, die
arts is, kan zich evenmin een echturige arbeid permitteren.
Het is kiezen of delen in deze tijd.
VIER MAAL OOGSTEN?
De vraaag is of ook in de tuinderij de sschaalvergroting niet
noodzakelijk wordt. Tonny van Luijk meent van wel. Alleen
kan men het met meer dan 3000 m2 niet meer zonder personeel.
En om er vier ooqsten van te maken is nog niet zo eenvoud-q.
Tijdens z'n opleidingstijd in Zevenhuizen beperkte het zich
meestal nog maar tot twee oogsten. Toch heeft hij er wel
vertrouwen in, dat de gevestigde tuinders het wel kunnen uit
zingen. Er is altijd een uitzonderinci. In elke branche, in eik v->k.
Al zijn er in een klein tuinbouwgebied, zoals Tholen nog altijd
is, wel extra problemen, die men in grotere centra niet kent.
Neem de afzet maar .En dat vooral. Wat Thojen betreft loopt
dat via Bergen op Zoom (zij het wel hoofdzakelijk met inscha
keling van eigen veilingen.
Tuinder Van Luijk ziet het er nog niet zo gauw van komen,
dat dit gebied een werkelijk tuinderscentrum wordt. Met daar
door ook beter afzetmogelijkheden. Daarom ook blijft het
thans nog moeilijk de prijs te maken, die in de centra wel
mogelijk is. In Bergen op Zoom is er een te geringe export-
vraag van de handel aanwezig. Zolang men nog voldoende
kan kopen in het Westland, komen exporterende handelaars
nog niet zo snel naar Bergen op Zoom. Was de sla enkele
maanden geleden niet bijzonder duur in het Westland .terwijl
men in Bergen op Zoom maar net boven de kostprijs uitkwam
Ja, Tonny van Luijk is lid van de plaatselijke velling en acht
het gewenst, dat er in de organisatie een aparte tuinbouw
afdeling is gekomen. Voorlichting is belangrijk, om het in de
praktijk te toetsen. Niet om het allemaal klakkeloos over te
nemen. Hij vindt dat de plaatselijke overheid wel achter het
tuinderstreven staat. Maar men zal altijd en in de eerste plaats
de eigen boontjes moeten doppen om ook spreekwoordelijk in
het vak te blijven.
ZWEMBAD GEWENST
Het bedrijf eist het grootste deel van het leven van Ton op.
Daarvoor is hij ook nog jonq. Op het 65ste kan het niet
meer. Nu moet het wel aanpakken zijn. En daardoor weinig
tijd voor ontspanning .Wel lid van de schietvereniging ,wat hij
ook wel graag doet, maar meestal moet hij de oefeningen
overslaan. Een enkel keertje een voetbalwedstrijd van WHS
volgen. En in de winter als het maar even kan de schaatsen
onderbinden. Maar een intensieve deelname aan het verenigings
leven is er niet bij .In de winter wat meer tuindersvakbijeen
komsten natuurlijk dan in de zomer. Maar dat is in feite ook
werken. Dat is voorlichting vragen en kennis opdoen.
Toch volgt Van Luijk het politiek internationaal, nationaal en
plaatselijk gebeuren wel. Natuurlijk een dagblad, ook de Een
bode. Maar niet bij een politieke partij aangesloten. Daar moet
je dan ook weer voor willen en kunnen leven. Iets zo maar
half doen, vindt Tonny ongewenst. Bij veel goede voorzieningen
in eigen gemeente, meent hij dat een zuembad nu wel het
meest nodig is. Als het maar even mogelijk is. Ernstige kritiek
op het gemeentebestuur heeft hij niet.
Natuurlijk zal de ene burgemeester wat harder aanpakken dan
de ande vanzelfsprekend >s de enp oartij wat agres ;icver, maar
toch is men maar al te vaak gebonden aan de naar verhouding
niet zo grote mogelijkheden in een ook niet zo grote gemeente.
Of de samenvoeging daarin dan wel verbetering kan brengen
Tcnny gelooft van niet. Hij ziet er voor de burger alleen maar
nadeel in. En zo meent hij, ieder is als hij het echt wil weten,
alleen maar voorstander van. warme"'- hij vermoedt, dat zijn
eigen gemeente centrum gaat worden. Voor die centrumgemeente
zal er altijd het grootste voordeel inzitten. Waarom zou de
samenvoeging anders dan nog wel zin hebben
Het is een zaak die Tonny van Luijk overigens niet zo zwaar
op de maaq ligt. Hij heeft nog genoeg beslommeringen rond de
verdere uitbouw en basisversteviging van het eigen tuinders-
bedrijf.
In de Eendrachtbode interesseert hem het meest plaatselijk
nieuws en de hoofdartikelen met de plaatselijke raadsverslagen.
Hij nipt verder even het belangrijkste uit de gehele streek door.
maar gaat het eigen weekblad niet van a tot z lezen, zeker niet
alle advertenties
Tcnny van Luijk vindt dat men niet te snel kritiek moet leveren
op aktiviteiten. Op welk terrein dan ook, want aktiviteiten zijn
bepalend voor de levendigheid van de streek. Ot het is op
onderwijs, op politiek of gewoon maatschappelijk terrein. Jam
mer alleen dat deze tijd met gelukkig voor velen een goede
boterham anderzijds aan weinigen ruimte laat om zich met
aktiviteiten buiten het werk, buiten het eigen bedrijf te kunnen
bemoeien. M.aar wie kan dat veranderen V Zeker niet iemand,
die nog maar aan het beqin staat van een eigen bedrijf. Ook
al lijkt het Tcnny van Luijk dan wel, dat er voor de tuinbouw
met een goede aanpak wel toekomst in zit.
Wouwsestraat 36 - Bergen op Zoom - Telefoon 33 69
SCHOEN - SERVICE
DepotGRINDWEG 27
THOLEN
wantdoor ons gerepareerde schoenen zijn werke
lijk als NIEUW envlug klaar.
Wassenaarstraat 19 - Telefoon 4206 - Bergen op Zoom
i
WASSERIJ cn CHEMISCHE WASSERIJ
- -A
-.7 V ";V-
Bergen op Zoom - AntweVpsestraat.weg 415 - Tel. 51 71
"aVO-V 7:' -- -.W -1'v.'-
•Capri 1300 - adviesprijs af fabriek Amsterdam (incl. O.B.)
Bosstraat 26 - Bergen op Zoom - Tel. (01640)-6028
boutique
parfumerie
BERGEN OP ZOOM
Kortemeestraat 30
Tel. 01640-6469
Stationsstraat 10 - Bergen op Zoom - Tel. 5408
Bdelsteenkundige F.G.A.
Laboratorium voor onderzoek Edelstenen
met het euspendereyeteem bovendien
