EENDRACHTBODE
„Altyt bet groeijede"
Geen éénstemmig besluit over
centraal antenne-systeem
Gemeente en Raiffeisenbank met
bouwvallig monumenten-perceel
in de maag
25e JAARGANG No* 46
TWEEDE BLAD
9 OKTOBER 1969
Raadsverslag Sint-Maartensdijk
KOELKASTEN
DIEPVRIEZERS
VERHOEVEN
DAMES
XIV
Een serie verledentijdse dorpsschetsen
over de gemeenschap Sint-Annaland
Door Han Dekker
De voltallige raad van Sint Maartensdijk
kreeg vorige week voldoende stukken in
handen om er een volgende maal een ste
vige vergadering van te maken. Daartoe
was er woensdag minder reden, zodat het na
een uurtje ver bekeken was. Bij het voor
stel tot het aansluiten van de 30 in aan
bouw zijnde woningwetwoningen op het
centraal - antenne systeem van reeds be
staande huizen in plan Zuidhoek, herinnerde
wethouder L. J. Koopman (sgp) er aan,
hoe hij daaromtrent reeds de eerste maal een
andere mening kenbaar maakte. Afgezien van
mijn persoonlijke opvatting ten aanzien van
t.v., acht ik het bovendien onjuist, dat ook
degenen, die niet aansluiten verplicht zijn
mee te dragen in de kosten, motiveerde deze
wethouder zijn andere mening dan die van
de meerderheid van het dagelijks bestuur.
De totale kosten, die via de centrale dienst
voor dit werk waren opgegeven door in
stallateur G. Bodt te Tholen kwamen op
ongeveer f 30,- per woning.
Raadslid W. J. van Hemert (sgp) dacht
er net zo over als zijn fractiegenoot, zodat
dit voorstel met 5 tegen 2 stemmen werd
aangenomen.
Bij de koop van het perceel Hogeweg 31
van de heer M. van der Werf (krotwoning)
voor f 850,. informeerde de heer L. M.
Zwagemaker (vrije lijst), of er naast dit
perceel nog meer krotwoningen staan, die
gemeentelijk eigendom zijn. In elk geval zou
hij willen adviseren om al datgene wat ge
sloopt kan worden, ook zo snel mogelijk
af te breken. We kopen wel veel minder
waardige woningen, maar we blijven nog
te lang met de krotten zitten.
De voorzitter zette uiteen, waarom niet
direct tot sloop kan worden overgegaan.
Eerstens kan dat zijn in verband met be
lendende percelen, vervolgens dat het te
kostbaar is er één krotje van tussenuit te
laten halen en in de derde plaats kan het een
ongewenst gezicht zijn om voortijdig „gaten"
te maken in een straatje .zolang de rest nog
niet geruimd kan worden.
Uiteraard is het dagelijks bestuur het wel
eens met dhr. Zwagemaker, dat waar moge
lijk ook gesloopt dient te worden.
Het bestemmingsplan West, waarop na
inzage geen bezwaren werden ingebracht,
kreeg zonder commentaar de goedkeuring
van de raad, al was er dan ook een enkele
informatie met betrekking tot de plaats
van de woningen, van het bejaardentehuis,
de garageboxen enz. In ons vorig nummer
werd op de voorstellen van deze vergade
ring reeds uitvoerige toelichting gegeven.
Zonder hoofdelijke stemming was er ook
het besluit tot verkoop van 2495 m"2 aan
de woningstichting „Eiland Tholen'' voor
de bouw van 13 bejaarden woningen.
Een hamerstuk ook was de hiervoor dcor
genoemde stichting gevraagde garandering
geldlening en aflossing tot voor Sint Maar
tensdijk een bedrag van f 357.500,-
Voor gebruik van landbouwgrond in be
stemmingsplan West, voorzover dat nog niet
bouwrijp gemaakt moet worden was de heer
A. J. Oudesluijs met f 875,- per hectare
hoogste inschrijver. De raad kan instemmen
met de gunning van dat gebruik dcor de
heer Oudesluijs, maar vindt de betalingster
mijn, zijnde voor de helft 31 maart en het
restant 30 juni wat ongebruikelijk en kort
op elkaar.
Men kan dan ook instemmen met het
voorstel P. J. Koopman (pvda) dit veran
deren in 31 maart en vóór 1 november.
Verder werden 20 van de beschikbare 38
perceeltjes tuingrond van ongeveer 3 aren
verhuurd tegen 10 cent per m-.
Met betrekking tot de uitkering ineens
in verband met de nacalculatie „trend" 1969
de zogenaamde duurtetoeslag stelden b en
w voor alle daarvoor in aanmerking ko
mende ambtenaren zijnde niet het onder
wijzend personeel, burgemeester en secre
taris en die in de jeugdklasse vallen een
gelijk bedrag te geven f 140,-. In feite mag
de uitkering bedrag 0,39% van het maand
salaris per 1 september 1969 maar hierdoor
wordt het verschil tussen hoogst- en laagst-
bezoldigden opnieuw vergroot.
Met het voorgestelde gelijke bedrag krij
gen de laagstbezoldigden iets meer dan de
0,39% en de hoogstbezoldigden minder.
De raad kan zich met het voorstel van b
en w verenigen.
Koeltechniek
Lievevrouwestraat 33 - Tel. 4898
Bergen op Zoom
adv. ing. med.
Zwagemaker in de vorige vergadering na
het ongeluk in de speeltuin. De heer Zwage
maker heeft echter niet afgegeven op het
beheer, maar slechts op het gevaar van aan
wezige stenen in het zand van de speeltuin.
De voorzitter vindt het juist dit nog maar
even recht te zetten.
KAPSALON VERMAAT heeft nu
'n natuur PARMANENT die niet
meer kroezen kan ook niet bij
vochtig weer.
Maats tukken - pruiken - haarstukken
enz. uw adres
Grote Markt 31 - Bergen op Zoom
Tel 01640 - 4324
Adv. ingez. med.
„MONUMENT"
VOOR SCHANDAAL
De heer P. J. Koopman vestigt er de aan
dacht, dat de jeugd bezig is het perceel op
de Markt, toebehorend aan en in de onmid
dellijke nabijheid van de Raifeissenbank te
slopen. Stenen worden van onder raamko
zijnen gehaald en het gevaar voor instor
ting vergroot. Wie, zo vraagt dhr. Koop
man, zal verantwoordelijk worden gesteld,
wanneer er iets gebeurt? De voorzitter is
er van overtuigd, dat de eigenaar, in dit
geval het bestuur van de Raiffeisenbank
aansprakelijk kan worden gesteld.
Maar het vervelende van deze geschiedenis
is, dat genoemd bestuur vastzit aan monu
mentenzorg. Men weet dat hierover al eer
der is gesproken. Alleen wanneer een plan
wordt voorgelegd voor nieuwbouw over
eenkomstig de voorwaarden van monu
mentenzorg, zou hierin verandering kunnen
komen.
Hierover ontstaat nog enige discussie. De
heer J. L. M. Geluk (vvd) vindt het een
schandaal voor de Markt. Als bestuurslid
van de Raifeisenbank weet hij, dat men er
allebei mee in de maag zit. Er is al op
gewezen bij Monumentenzorg, maar wat
hem betreft mag dit wel wat straffer wor
den aangepakt. Daarom kan het zijn nut
hebben, wanneer het gemeentebestuur maar
eens een pittige brief schreef aan het be
stuur van de Bank, dat het zo met dat
perceel niet kan blijven. Mogelijk is er dan
voor het Bankbestuur weer reden om er bij
Monumentenzorg op aan te dringen dat
een spoedige beslissing moet vallen, met
bijsluiting van de brief van het gemeente
bestuur. Wanneer er een schutting voor moet
worden geplaatst vindt de raad dat ook
weer afbreuk doen aan het geheel van de
Markt .temeer omdat men niet weet ,hoe lang
zo'n schutting moet blijven staan. De Raif
feisenbank wil de grond ook wel verkopen,
zo kan verder uit de discussie worden op
gemaakt, maar de liefhebberij schijnt miniem
te zijn, mede als gevolg van de voorwaarden
van Monumentenzorg.
Tenslotte kan de raad instemmen met het
voorstel Geluk aan het bestuur van de
Raiffeisenbank e;n brief te richten .waarin
wordt aangedrongen op maatregelen met
betrekking tot de veiligheid voor dit perceel.
De heer Koopman wijst verder op water
overlast bij het oefensportveld nu de rio
lering bij het in aanbouw zijnde Dorpshuis
nog niet is afgewerkt. Het kan rotting van
de graszetting veroorzaken en daardoor nog
groter schade. Hij adviseert de nodige wa
terafvoer aan te brengen.
Verder informeert dit raadslid of de ra
ming voor het door de heer Van der Werf
aangenomen riolerings- en bestratingswerk
in plan West geheim is.
De voorzitter merkt op die begroting nu
nog wel bekend te kunnen maken, maar in
het vervolg niet meer, omdat op Tholen is
besloten dat voortaan niet meer openbaar
te maken. De inschrijvingsprijs voor West
lag beneden de begroting.
TE AMBTELIJK OPGELOST
De heer A. Lindhout (chu) informeert of
er al overeenstemming is met het bestuur
van het waterschap Tholen over het aan
brengen van de elektrische verlichting in
sommige delen buiten de bebouwde kom.
Zover hem uit de stukken duidelijk werd,
is één van de voorwaarden van het water
schap, dat de gemeente ook aansprakelijk
zou zijn voor schade, die door het water
schap eventueel aan die verlichting zou
worden aangebracht. Zo moet het toch
niet, vindt dhr. Lindhout, dit gaat toch wat
te ver. Daarmee is de voorzitter en de an
dere leden het volkomen eens. Na een ge
sprek met dijkgraaf H. van Gorsel heeft de
voorzitter wel de indruk gekregen, dat op het
verzoek van het gemeentebestuur wat te
ambtelijk is ingegaan en de formulering der
voorwaarden gelijk is aan wanneer het wa
terschap zelf iets zou verhuren.
De heer Lindhout ziet het nog eerder als
een taak van het waterschap om voor goede
verlichting te zorgen dan voor de gemeente,
maar in elk geval zeker niet, dat het wan
neer de gemeente zo iets wil doen nog eerder
moet gaan tegen-, dan meewerken.
Al met al ziet hij er voor deze winter
niks meer van komen, maar de voorzitter
blijkt toch van mening, dat deze zaak nu
wel zal worden opgelost met het Water
schap.
Tenslotte informeert de heer P. Koopman
nog naar eventuele schadevergoeding voor
hen die een tuintje huren en dat voortijdig
moet offeren aan de gemeente. De voorzitter
wijst er op, dat gewoonlijk tegen de voor
waarde van onmiddellijk ter beschikking
stellen wordt gehuurd, maar dat deze zaken
toch in der minne worden opgelost, zoals
ook het geval waar dhr. Koopman op doelt.
Daarna sluiting.
RONDVRAAG
Wethouder L. J. Koopman meent nog een
misverstand te moeten rechttreken als ge
volg van een uitlating van dhr. Zwagemaker
al zou hij gezegd hebben, dat de erfpacht-
af koopverhog ing de schuld zou zijn van de
voormalige wethouder C. J. Bazen. Dat heb
ik beslist niet gezegd, aldus weth. Koopman
En dat zou ook onmogelijk zijn, want de
verhoging is een gevolg van een schrijven
van gedeputeerde staten, dat afkoop niet
meer mogelijk was via 25x de veel te lage
canon.
Ik heb wel opgemerkt, dat zich dit heeft
afgespeeld onder beleid van het vorig col
lege, dus ook van wethouder Bazen. Dat
betekent zeker niet, dat hiervan wethouder
Bazen de schuld kan krijgen. Er is geen
schuld. Slechts een kwestie van uitvoering.
De voorzitter bevestigt dat een enkel ver
keerd verstaan woord inderdaad snel tot
een misverstand aanleiding is. Zo was de
beheerster van de speeltuin wat gegriefd
door een vermeende uitlating van raadslid
LOGERENDE FOTOGRAFEN EN
NIEUWSTRAATSE LOGEMENTHOUDERS
Tegenwoordig kan zo goed als iedereen met een eenvoudig fototoe
stelletje heel aardige (kleuren) opnamen maken, maar vroeger ging dat
wel een beetje anders. Met de ouderwetse, houten of metalen platen-
camera op statief, trachtte men onder een zwarte doek, op het matglas
een juiste lensinstelling te krijgen, en dat kostte tijd, geduld en handigheid.
In de vorige eeuw was ons dorp hee lwat zogenaamde volkslogementjes
rijk. Op de Nieuwstraat had men er o.a. twee schuin tegenover elkaar,
waarvan logement Poulisse, met een accomodatie van twaalf bedden,
verreweg de grootste was. Behalve diverse marskramers, veekopers, ker
misklanten, kunstenaars en reizende handwerkslieden, kwamen daar ook
talrijke straatfotografen zich melden voor onderdak. Op verzoek kwamen
ze bij de klanten aan huis, dat was bekend. Als men het plan had opgeval
een portret van zich zelf of een familielid te laten maken, liet men dit
weten aan de logementhouder; die gaf dan te zijner tijd de boodschap
door. Ook waren er die huis-aan-huis gingen vragen of er wat „te-trekken
viel.
De benodigde apparatuur en chemicaliën hadden zij doorgaans bij zich,
zodat ontwikkelen, fixeren, afdrukken en eventueel vergroten, in het logies
ter plaatse kon gebeuren. Van deze tijd dateren de vele, soms levens-
grole foto's van voorouders, die men in verschillende huisjes kan aan
treffen. Meestal onnatuurlijke stijfjes, zich de „ernst" van het poseren
ten volle bewust, blikken zij vanuit hun brede, meestal zwarte, vierkante
of ovale lijst neer op het nageslacht
Half verscholen in de havenhoogte, aan 't begin (of eind) der Voor
straat, is daar het oude, karakteristieke huis met de dubbele voordeur.
Een soort „munchener" kelder bevindt zich onder het ouderwets-deftige
dorpspand, en een matglazen ruil in de zwarte voorgevel vertelt nog van
het precisieuze beroep dat er weleer werd uitgeoefend. Stil is het geworden
in de kamers van deze aloude woning, waar vreugde en verdriet, als
overal, gestaag wisselden. Als de avondschemering begint te vallen, glij
den vage schaduwen over kerkbijbels en enkele stukjes zilverwerk, die
als een laatste binding met het verleden, in de grijze kast naast het ene
raam nog liggen uitgestald. In dit huis woonde na chirurgijn Bal, de op
6 mei 1886 gehuwde Nicolaas Bruijnzeel. Achttien jaar is Klaas, als
vader Willem op 53-jarige leeftijd aan blindedarmontsteking overlijdt.
Dolgraag wil hij naar Parijs, Bordeaux en andere Europese steden, om ei-
het fabrieksleven in al zijn geledingen te observeren, maar een streng
godsdienstige moeder Tannetje Bruijnzeel-Kodde durft de technisch-
artistieke Nicolaas, die haar oogappel is, niet te laten gaan naar het in
haar ogen veel te wufte Frankrijk Klaas wordt landbouwer, broer
Kees schoolmeester, en blijven geen van beiden in het oorspronkelijke
beroep
De heer C. Bruijnzeel blijkt een heel lastige schoolklas te hebben; de
lieve, uiteraard vorige eeuwse jeugd, maakt het hem zó moeilijk, dat
hij op zekere dag het hele onderwijzersschap er aan geeft, zich op de
fabricage van houtprodukten gaat toeleggen en samen met z'n latere
gelijknamige zoon een internationaal miljoenenconcern sticht en consoli
deert! De heer N. Bruijnzeel stapt op een donkere herfstavond, bij het
nazitten van een losgebroken koe, per ongeluk in een diepe sloot, gaat
kopje-onder en verklaart al proestend, hevig vertoornd even later thuis,
daar hij toch al met tegenzin in de landbouw zit, dat deze dag onher
roepelijk de afsluiting betekent van z'n boer-zijn! „Wat wil je dan?," vra
gen verbaasd de huisgenotenverschillende beroepen komen ter tafel,
en ach, wanneer door levensomstandigheden of anderszins, het zo graag
gewilde tóch niet zal worden vervuld, kan men altijd nog horlogemaker
worden Als de avondschemering begint te vallen en door het
andere raam der genoemde Voorstraatwoning'dringt een matte lichtstraal
in het vroegere atelier, bescheiden de glasschittering weerkaatsend, van
een aan de wand hangend zelfportret der hier weleer werkende, kunst
zinnige Nicolaas, wiens schrandere, ietwat weemoedige blik van filoso
fische berusting doet getuigen
Naast zijn uurwerkherstcllersvak, deed semi-beroepshalve de heer
Klaas Bruijnzeel, als één der eersten van het eiland, aan fotografie, een
half zakelijke bezigheid, waaraan hij door gemeenschapszin meer toegaf
dan verdiende Soms prikte hij verschillende van zijn positieven bijeen
op een houten bord, om er dan een universele reproductie van te maken,
en veel belangrijk documentatiemateriaal heeft op deze wijze, onze ge
meente en streek aan hem te danken!
Ateliersfoto's van echtparen of familiegroepjes zag men in hel alge
meen maar zelden. Het behoorde tot de hoge uitzonderingen wanneer een
gehuwd stel in een gerij naar Bergen op Zoom reed, om zich bij Charles
van Velsen op Wouwsestraat nummer 152 te laten portretteren. Wel kon
het gebeuren dat een jong soldaat van het platteland zich, ten koste van
vele dagen soldij, liet fotograferen in zijn garnizoensstad. In het later
door hem gestichte gezin, kreeg zo een conterfeitsel een ereplaats aan
de wand. Vader, in zijn „roemruchte jaren", die diende bij de genie, in
groot tenue, nonchalant leunend tegen een (namaak-) Korinthische zuil,
met de allure van een generaal Van Heutsz zelf. Ook ons dor]) telt nog
vele van deze heroïeke herinneringen
„In deze Gemeente bestaan geene vaste Middelen van vervoer te
lande tot vervoer van Reizigers en Goederen, het zij over de Gewone,
het zij over de Spoorwegen schrijft men in 1854 officieel ten ge
meentehuize van Sint Annaland. Of men nu naar Bergen op Zoom moest
als patiënt, militair, „fotomodel of om zakelijke redenen, over land kon
dit in de vorige eeuw alleen gebeuren te voet of per paardentractie. Pas
bij de opkomst der rijwielen zou het „dagje-naar-Bergen" (aanvankelijk
hoogstens één of twee keer per jaar!) wat algemener worden. Deze West
brabantse stad betekende voor velen de grote wereld, het Carthago voor
het eiland Tholen. Wat nu autobussen zijn, waren vroeger stoomtram-
metjes (o.a. Bergen op Zoom - Tholen)taxichauffeurs heetten toen
huurkoetsiers. Auto's kende men nog niet, het was het haastloos pastorale
tijdperk van wiegende koetsjes, en sterk geurende stalhouderijen
(NADRUK VERBODEN)
Volgende week:
DE ONFORTUINLIJKE BRANDWEERMAN
Een universele reproduktie van een fotoverzameling, zoals die vroeger wel vaker in
één lijst werd gecombineerd.
Op de gezinsfoto boven ziet men de op 21 oktober 1888 in Sint Annaland beves
tigde ds. Frederik Adolf van Schaik, die in 1891 vertrok naar Den Burg op Texel.
Onze dorpelingen thans, tussen 78 en 81 jarige leeftijd, werden uiteraard door deze
predikant gedoopt.
Verder familieportretten van de Bruijnzeels en nog een heel „oudje" van Accele
rando"
De technisch-artistieke Nicolaas Bruijn
zeel gaf het boerenvak proestend op en
werd uurwerkhersteller. Het was ook een
der eersten in onze streek, die zich op de
fotografie toelegde.
Sint Annaland dankt aan hem veel docu
mentatiemateriaal.
Broer Cornelis Bruijnzeel stond aanvanke
lijk voor de klas, maar gaf het onderwij
zerschap er aan om zich op de houtfabricage
te gaan toeleggen en samen met z'n gelijk
namige zoon vele jaren later het begin te
maken van een internationaal miljoenen
concern: nu Bruijnzeel n.v.
