EENDRACHTBODE
Altyt bet groeijede
Drie lekken in Thoolse
waterleiding
Duivenberichten
Volleybal wint
terrein
25e JAARGANG No. 38
14 AUGUSTUS 1969
TWEEDE BLAD
Watertoevoer bleel bijna constant
Besting-OptSek
Sporthoekje
KOELKASTEN
DIEPVRIEZERS
VERHOEVEN
VI
Een serie verledentijdse dorpsschetsen
over de gemeenschap Sint-Annaland
Door Han Dekker
-
Ia Tholen zijn zaterdagmiddag kort na el
kaar op drie plaatsen lekken in de waterlei
ding ontstaan. Door snel ingrijpen van het
district Tholen van de waterleidingmaat
schappij Midden-Zeeland n.v. konden alle
streekbewoners hun dorst met leidingwater
blijven lessen. Alleen de mensen in de naaste
omgeving van de leidingbreuken moesten het
vanwege de reparatie een aantal uren zonder
doen.
Ongeveer vier uur kwam de eerste mel
ding bij de waterleidingmaatschappij bin
nen dat er een lek was in de distributie
leiding op de Oudelandsedijk in Tholen.
Door de droogte en de 'werking van de
grond was deze oude leiding van 100 mm
doorsnee waarschijnlijk stuk geraakt. Bij
wat oudere leidingen kan dit tengevolge
van langdurige droogte wel meer voor
komen.
Een uur later stroomde het water op de
Ten Ankerweg uit de 200 mm transport
leiding naar Poortvliet. Op deze plaats,
op het eind van de Veste, zijn drie weken
geleden rioleringswerkzaamheden uitge
voerd. Vermoedelijk is er door de omzet
ting van de grond een breuk in de water
leiding ontstaan.
Een reparatieploeg van het district
Tholen van de waterleidingsmaatschappij
rukte direct uit om de twee lekken te
dichten. De pompinstallatie in Halsteren
liet men op volle kracht draaien om de
watertoevoer te garanderen. Ook de reser
ves in de watertoren van Scherpenisse en
de reinwaterkelder werden aangesproken
Daardoor konden alle eilandbewoners
leidingwater blijven gebruiken, al was de
druk dan wat minder.
Deor de grotere capaciteit kwam er om
kwart over vijf opnieuw een lek in de
waterleiding. Het was weer de Oudelandse
dijk, waar nu een transportleiding van
250 mm doorsnee naar Poortvliet, het
begaf, De grond onder dit- oude lek was
helemaal weggespoeld. Het fietspad en de
weg zakten ter plaatse weg, zodat de
politie- enkele 'gedeelten móest afzetten.
Zaternacht om 1. uur waren de drie lek
ken hersteld. Zondagmiddag raakte er nog
een afsluiter stuk aan Hertenkamp, waar
door de politie dit gedeelte moest' afzetten.
Via het ANP waren er zaterdagavond
in het NOS-journaal en dë radiodienst
sterk overtrokken berichten "verspreid over
de lekken dn de waterleiding, zo vertelde
de directie-secretaris van. de waterleiding
maatschappij Midden-Zeeiand n.v., de heer
J.P.G. van Óoijen uit Goes.' In die nieuws
uitzendingen werd gezegd dat de inwoners
van Tholen tot Sint-Maartensdijk zonder
water zouden zitten. Dit blijkt dus niet het
geval te zijn geweest
Alleen de mensen in de naaste omgeving
van de lekkages hebben het tijdens de
reparaties zonder water moeten doen. Bij de
waterleidingsmaatschappij kwam geen enkele
klacht binnen over het ontbreken van
leidingwater. Een campingeigenaar op Go-
rishoek had gehoord dat hij zondag zonder
leidingwater zou zitten, maar de waterlei
dingmaatschappij kon hem gerust stellen:
zondag volop water. Zaterdagavond, toen
hij opbelde, was er ook in Gorishoek wat
de waterleiding betreft geen vuiltje aan de
lucht.
THOLEN
P.D. VERENIGING TROUWE DUIF
Wedvlucht van uit Albert 2 augustus
1969 jonge duiven in concours 211 duiven.
Gelost 9 uur rnet N.W.wind afstand 210 km
Aankomst eerste duif 12 uur 25 min 23 sec
Aankomst laatste duif 13 uur 28 min 40 sec
Uitslag als volgt:
G. Mulders 1 2 3 16 23 29 39 44 46 71;
B. Polderman 4 12 42; L. Jansen 5: A. de
Jonge 6 19 28 40 53; L. v. d. Hoofd 7 18
24 41 45 52 66 67 68 70; L. Laban 8 13 34
47 54 58; C. Soomers 9 11, 43 63; J. Praat
10 57 61; J. Dcurloo 14 15: M. Mcelikcr 17
65; M. Tazelaar 20 22 25 27 50; J. Hol 21
38 le overduif; P. den Boef 26; A. Laban
30 32 37 51 55 2e overduif; L. v. d. Kleljn
Sng. 31 33 59; C. Moeliker 35 62; P. Laban
36 49; C. v. Luijk 48 64 3e overduif; J.
Kegge 56; J. v. Dijke 60; Jac Pollic 69.
Wedvlucht van uit Albert met oude dui
ven in concours 55 duiven, afstand 210 km
Gelost 9 uur met N.W.wind.
Aankomst eerste duif 12 uur 18 min 56 sec
Aankomst laatste duif 12 uur 44 min 29 sec
Uitslag als volgt:
C. Mceliker 1 3 6; J. Hol 2 12 13 15;
A. de Jonge 4 8 1.1; J. Kegge 5; C. v. Luijk
7 16; O. Contant 9; B. Polderman 10; C.
Praat 14 17; M. Moeliker 18; L. Laban 19.
OUD-VOSSEMEER
Vcor een vlucht vanaf Albert over 206
km werden zaterdag 2 augustus j.l. te 9 u
265 jonge en 53 oude duiven van ,,De
Zwaluw" gelost. De eerste jonge duif kwam
aan te 12.26.36 il, gemiddelde snelheid
999.95 m. per minuut en de laatste prijs
winnaar t.w. nr 92 te 13.32.55 u., gemiddel
de snelheid 755.82 m. per minuut.
Bij de oude duiven arriveerde nummer 1
om 12.18.01 u met een gemiddelde snelheid
van 1043.05 m per minuut en de laatste
van de 20 prijswinnaars te 13.25.22 u., snel
heid 778.77 m per minuut.
De volledige uitslagen luiden:
Jonge duiven:
J. B. Tholenaar 1 13 15 25 26 41, 54 57
74 88; B. Quist 2 11 65; Jac C. Vaders 3 42
53 56 71 73 92; A. Rijnberg 4 5 12; R. Mosch
6 10 39 45 46; P. L. Vaders 7 29 86 93;
G. E. Hoek 8 89; D. M. Havermans 9 19
20 34 47 50 82; J. W. Vroegop 14; D. J.
Polderman 16 48 51 58 61 67 77 83; M. P.
de Graaff 17 18 31 80 81 87; A. van Daalen
21 32 35 78 79; P. C. dc Wilde 22 23 24
30 33 36 38 55 59 60 64 69 75 76; C. L.
Boogaard 27 68; M. J. Moerland 28 70 72;
H. Lindhout 37; C. van Meer 40 43 52 66 84
L. J. Hoek 44 62 85: I. Berkeij 49 91; A.
Voormeulen 63.
Oude duiven:
B. Quist 1; P. L. Vaders 2 10; J. B.
Tholenaar 3 7 14 15; D. J. Polderman 4 5
12 2e overduif; J. C. Potappel 6; C. L.
Boogaard 8 9; L. Hoek 11; Abr. Poulisse
13; J. C Potappel 16; J. W. Vroegop 17
18; Jac. C. Va-der le overduif.
SINT PHILIPSLAND
WEDVLUCHTEN
Uitslag van de wedvluchten van de P.V.
„De Reisduif" vanaf Albert. In concours
waren 258 duiven. Gelost om 9 uur. De
snelheid van de eerste duif was 1059.85
m.m. Aankomst 12,18,01,. De snelheid van
de laatste duif was 766.03 m.m. Aankomst
13.33.30.
Joh. Quist 1 6 13 24 28 45 81; M. v. d.
Est 2 4 7 63 69 75 79 80; L. Vermeij
3 11 12 14 21 85 M. Geuze 5 16 43
55 82 84; W. v. Dommelen 8 26 29 35 53
57; C. Verwijs 9 15 17 18 36 40 48 72 76
78 86; A. Faasse 10 19 20 25 30 37 39
56 58 67 71 74; Jac. Geense 22 54 68 70;
W. Neele 23 33 41 44 49 60; J. Zuid-
weg 27 42 59 62; M. Meijer 31 51 52
65 73; Abr. Verwijs 32 50 77 83; A. Ver
wijs 34 64; Kr. Reijngoudt 38; H. Kaas
hoek 46 47 66; L. Reijngoudt 61.
Uitslag cude duiven vanaf Albert op 2
augustus. In concours waren 22 duiven.
Gelost om 9 uur. De snelheid van de eer
ste duif was 940.50 m.m. Aankcmst 12.43.
07. De snelheid van de laatste duif was
755.65 m.m. Aankomst 13.37.15.
Kr. Reijngoudt 1 3; C. Verwijs 2 5 7
8; M. v. d. Est 4 6
MODERNE BRILLEN
PRACHT COLLECTIE BIJ
Fortuinstraat 12
Bergen op Zoom
OOK LEUKE HIPPE MODELLEN
adv. ing. med.
Het ziet er naar uit, dat op het eiland
Tholen de volleybalsport, nadat al veel eer
der en al veel jaren de voetbal en gym
hoogtij vierden, terreinwinst boekt. Succes
sen van de pionier op dit gebied, de Thool
se Volleybalclub hebben navolging gekregen
in Sint-Annaland en nu zijn er ook in Sint-
Maartensdijk plannen om volleybal te gaan
spelen.
Daartoe zal op vrijdag 22 augustus om
20.00uur in de zaal van de heer Lindhout
dat is in café „De Sport" een oprichtings
avond worden belegd. Inmiddels hebben zich
bij de initiatiefnemers hiertoe al liefhebbers
gemeld, maar mede met het oog op club
vorming en ter zijner tijd een meedoen in
competitieverband is het gewenst, dat met
een flinke opzet aan liefhebberij wordt ge
start. Begijpelijk zien de zustervolleybal-
clubs in de twee andere gemeenten dit even
zeer met belangstelling aan omdat mede voor
hen de mogelijkheden groter kunnen worden.
De mogelijkheid in Sint-Maartensdijk
wordt bovendien belangrijk groter, nu het
dorpshuis in aanbouw is met daar in een rui
me sporthal. Dan zal men als gevestigde
volleybalclub over een uitstekende accomo
date kunnen beschikken. Tot die tijd kan
men bovendien (waarschijnlijk) terecht in
de gymzaal van de technische school.
Voorlopig is de eerste daad aan de lief
hebbers om bij de oprichtingsavond aanwe
zig te zijn.
Koeltechniek
Lievevrouwestraat 33 - TeL 4898
Bergen op Zoom
sdv. Ing. med.
SS
ss
DE 'BEHEKSTE' ROMANCE VAN 'BLIJENDAAL'
Op 23 mei 1692 verbrandde een groot deel van Sint-Annaland, waar
onder ook de Voorstraatse pastorie, bewoond door de in 1688 van Oir-
schot gekomen Ds Beierings. Predikant Arnoldus Beierings raakt hiermee
o.a. al z'n boeken en geschriften kwijt, maar wat erger is, ook het gemeen
telijk kerkarchief, dat destijds ter pastorie bewaard werd, wordt een prooi
der vlammen (behalve het trouwboek, dat toevallig in de kerk was blijven
liggenwegens een vijf dagen tevoren afgekondigd huwelijk). Moeilijk
zullen wij dus te weten komen hoe onze plaatselijke, gouden eeuwse domi
nees, als Van den Broecke, Schepens, De Richter, Bosschaart en anderen
de dorpsjeugd catechetisch hebben opgevoed, of zij al of niet het in de
toenmalige Nederlanden zo gangbare vragenboekje gebruikten, waarvan
een zekere bladzijde ons doodernstig vertelt
Vraag Welck is de tweede hooft-9onde
Antw. Tooverije.
Vraag Staet er oock van tooverije in Gods Woort
Antw. Ja.
Vraag Bewijst dat
Antw. Exod. XII 22; XXII 18. Deuter. XVIII 10.
Vraag Zijnder wel menschen die seggen dat er geen tooverije is
Antw. Ja.
Vraag Wie zijn dat
Antw. De huydendaegsche nieuwe Sadduceën en de Libertijnen on
der de genaemde Christenen, die al wat men van de duyvelen
ende derselver werekingen seyt, voor fabelen ofte stereke ver
beeldingen der menschen. of voor natuerlicke wereken hou
den...'
Onder de verboden boeken in de Republiek der Verenigde Nederlanden
viel ook 'De Betoverde Weereld' van de hierom afgezette, Amsterdamse
dominee Balthasar Bekker. Verlichte geesten als Heemskerk, Bekker en
Joncktijs voerden een felle strijd tegen het algemeen ingekankerde bijge
loof. Vader Brakel schreef al dit goddeloos bijgeloof aan de duivel toe
'Nog heden', zo schrijft in 1867 Ds G. D. J. Schotel, 'heeft men bezweer
ders en loverdokters, waarzeggers en waarzegsters, worden levende hanen
verbrand en dwingt men oude vrouwen, onder bedreiging van ze in 't
vuur te werpen, de door haar betoverden te zegenen...' En helaas, dat
klopt, want twaalf jaar daarvóór vertelt de Utrechtsche Volksalmanak
anno 1855; 'Ook volwassenen kunnen in de macht der heksen geraken.
Vrouw A. van der Klooster op Sint-Annaland was ziekelijk en kwijnde
zienderogen weg. Haar drie broers begrepen wel dat ze behekst was, en
ze zagen er vrouw Koster op aan. Op den 28sten Mei 1854 komt vrouw
Koster uit het veld, over den dijk. naar huis gewandeld; de jonge men
schen grijpen haar aan, en sleuren haar mee, met de woorden: 'Jij naar
mijn zuster, haar genezen of sterven'. Zij gilt moord en brand, de veld
wachter hoort het, ontzet haar en maakt proces verbaal'.
Bijgeloof is van alle tijden en plaatsen cn komt heus niet alleen voor in
vroegere geïsoleerde streken of dorpen. Wereldsteden als London, Birming
ham, New-Orleans en vele andere, zouden volgens sommige auteurs ook nu
nog bijgeloviger zijn dan een negerkraal, en het is uiteraard nog maar een
jaar of zes geleden, dat plaatselijk in het Duitse Beieren een zgn. heksen
jacht ontstond.
De germaanse oerwoudsfeer van het latere Europa..., veel heidense
mystiek is blijven 'hangen', twee millennia Christendom ten spijt, of mis
schien juist wel omdat bij een aanvankelijke kerstening, en geleidelijk
daarna, te veel van het oude volksbijgeloof in een nieuwe (christelijke...)
versie is geintegreerd geworden, zelfs doortrekkend tot in en na de Refor
matie, want 'Vraag Welck is de tweede hooft-sonde Antwoord Too
verije...'
Sprookjes van Grimm en Andersen zullen voor jong en oud hun beko
ring houden, onschuldige volksgebruiken van vroeger en nu, ook vooral
eilandelijk, als een gekroonde os met kermis, paaseieren en sinterklaasfi
guren, het in de boom hangen van een paardennageboorte en het plaatsen
asÉjMjrfiSgiMi
van een strobos als doodsteken, gatentrio's (voor Wodans raven) en/of
vruchtbaarheidsemblemen resp. in houten schuurgevels en op -nokken,
blijven folkloristiseh-historiscb te waarderen, maar dat 'andere', waar
door sommigen zich wreed-angstig lieten misleiden, medeburgers onpeil
baar leed berokkenend, was een zielige dwaasheid die, naar wij mogen
aannemen, door generatieopschuivingen en meerdere factoren, thans ge
lukkig als verdwenen mag worden beschouwd
Op het Thoolse eiland'leefde (en leeft latent in vele oudere dorps
bewoners een geloof in zgn. bovennatuurlijke krachten. Het tragische lag
echter hierin, dat verschijnsels van parapsychologische aard, voor zover
men daar ooit mee was geconfronteerd geworden, op een 17e eeuwse wijze
werden geïnterpreteerd, en hoewel ons tal van spook- en toververhalen van
vrijwel alle eilandgemeenten bekend zijn, Sint-Annaland had nu eenmaal
'de naam', en wat doe je daaraan De Tholenaar Kees Hollestelle vertelde,
een beetje wonderlijk Brabants-Zeeuws gemengd, aan de gebroeders Sin-
ninghe een verhaal dat deze in hun 'Zeeuwsch Sagenboek' aldus lieten
afdrukken
'Op de hoeve 'Blijendaal', onder Sint-Annaland, woonde voor
een goeie honderd jaar een boer met zijn twee dochters. Zulke
erg mooie meisjes waren het niet. Een boerenjongen uit Bra
bant, Jan Marinusse, had met een van die meisjes verkering
aangeknoopt. Op een zaterdagavond, tegen acht uur, ging hij
naar de hoeve om het meisje te gaan vrijen.
Toen ze een poosje samen in de moos gezeten hadden, kreeg
het meisje grote vaak, zodat de jongen zei 'leun maar tegen
mijn schoere aan'. Dat deed ze, en spoedig sliep ze in.
Toen zag hij opeens dat er een 'hommelbij' uit haar mond
kroop, en wegvloog. Hij maakte zich ongerust en meende met
een heks te doen te hebben. Daarom nam hij zijn neusdoek en
spreidde die over haar gezicht. Nadat ze ongeveer twintig mi
nuten geslapen had, kwam de bij weer terug; toen kreeg het
meisje het zo benauwd, dat ze blauw in haar gezicht werd, en
de jongen, bang dat ze stikken zou, nam de zakdoek van haar
gezicht. Dadelijk kroop de bij in haar mond, verdween in haar
lichaam en ze ontwaakte. 'Je hebt een hele tijd geslapen'
zei de jongen daarop. 'Je bent zeker wel ver weg geweest
Hij had zich erg verveeld, en wilde een eind maken aan de
verkering. 'Ik kom niet meer terug', zei hijDat had hij beter
niet kunnen zeggen, want nu wreekte de heks zich.
Voordat hij op de grote weg kwam, die over de dijk loopt,
moest hij een lange, smalle dreef doorgaan. Daar kwam een
kat, al miauwend, uit de bermsloot gekropen.
Hij riep 'Cieper de pieper, woar komt oe vandoan en
schopte naar het beest. Waarop de kat hem toekrijste
'leper de cieper, je vraagt naer men naem,
Jewannes Marinusje, waer komt ge vandaen
Steeds kwamen er meer katten uit de sloot te voorschijn en
ten laatste waren er zoveel, dat ze de jongen van de berm
drongen.
Hij wist zich weer uil het water te werken, maar hetzelfde
spelletje herhaalde zich tot driemaal toe.
Bron Volksmond. C. Hollestelle'.
Als Heemskerk toen nog geleefd had, zou hij vast onze Jan Marinusse
op de schouder hebben geklopt, hem bemoedigd hebben met dezelfde woor
den die hij bijna twee eeuwen tevoren neerschreef '...datter veel bedrogs
onder sulke dingen schuilt en datter vele onheilen, met niet al te licht-ge-
loovig daerin te sijn, kunnen voorkomen worden...'
Volgende iveek
GENEALOGIE SINT-HILAIRE SINT-ANNALAND
ifg§ip?$^
Niet iedereen beschikt over
Smallegange's Cronijck van
Zeeland'. Daarom deze afbeel
ding in breder kring onder de
aandacht gebracht. Gemaakt
van een oude kopergravure uit
de zestiende eeuw. Hoe Sint-
Annaland en z'n haven er toen
uitzag valt hieruit op te maken.
