EENDRACHTBODE i U P r n 8 8 1 1 P i P P P Restauratie van N ieu w-V ossemeer s hervormde kerk Sanapirin P p si p R m M R Mi R I 11 E P li II 11 R H m 11 J 1 WLJ BronchÊletten Verzorger W. P. van der Male nu volledige dagtaak Kruiswoordpuzzel Zeews Tijdschrift Stijgend ledental GEKNIPT! 25e JAARGANG No. 9 23 JAN» 1969 DERDE BLAD Driehonderd jaar blijven staan zonder fundering Destijds initiatief vanuit Oud-Vossemeer Bedrijfsverzorglngsdienst Politieke aktivi&eiten De „achttien Zonder vergunning r- IT ft', ft ft Aan de Voorstraat in Nieuw-Vossemeer, tegenover het gemeen tehuis, staat het kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Ge meente. Niet groot, wel aangepast aan de verhouding van rooms- katholieken en protestanten in het overmeerse. Onbegrijpelijk dat het daar drie eeuwen bleef staan, vindt Ir L. Meyburg van het architecten-bureau Van de Kloot - Meyburg uit Den Haag, die supervisie houdt bij de komende restauratie. Er zit namelijk geen noemenswaardige fundering onder het ge bouw. Met enkele decimeters onderbouw houdt het op, maar het wist zich drie eeuwen, beschut in het Nieuw-Vossemeerse, te hand haven. Toch stond het water op 1 februari 1953 twee meter hoog tegen de muren. Het ge bouw hield het uit, al werd er opnieuw be hoorlijk aan geknaagd. Het kerkje dateert uit >1654. Vóór dat jaar werden in Öud-Vossemeer, dat ressorteerde onder de classis, nu onder de Ring, Tholen, stappen gedaan om in Nieuw-Vossemeer een kerkje te stichten en een predikant te krij gen. Dat gebeurde zonder er de magistraat in te betrekken en daarmee werd nogal wat tegenstand uitgelokt. Toch werden vorderin gen gemaakt. In 1651 bezocht dominee Levinus Becius met de ambtskleren enkele keren op Walch- teren ter informatie. Een ingedijkte polder onder Vossemeer herinnert nog aan deze man, die lange tijd als de eerste predikant is beschouwd. Inmiddels is echter gebleken, dat voor Becius nog een zekere Arnoldus Finston een half jaar het predikambt in Nieuw-Vossemeer uitoefende. De predikant kreeg van de ambtsheren 166 pond, op voorwaarde dat de kerk met hun voorkennis ontworpen en gebouwd zou wor den. Dat geld hadden de ambtsheren op hun beurt weer in handen gekregen uit accijns op bier en men kan dus stellen, dat Nieuw- Vossemeer haar hervormde kerk te danken heeft aan de drankzucht van de inwoners. Binnen een jaar kwam de bouw tot stand. In 1704 werd de consistoriekamer achter de kerk gebouwd. Maar toen begon ook het verval. Na wat restauraties in onderdelen weigerden in 1758 de ambtsheren elke ver dere aansprakelijkheid. Toen men in 1765 weer een instorting vreesde, ging de kerke- raad in beroep bij de Staten van Zeeland. De Provinciale Rekenkamer besloot daarop dat de onderhoudskosten voor tweevijfde door de heerschappen moesten worden be taald, tweevijfde door de ingezetenen en een vijfde door de diaconie. Wie helpt mee? De zoveelste restauratie van het kerkje zal ongeveer 182.000,. kosten. Ruim 20.000,- moet door de hervormde gemeente worden opgebracht. Een aktiecomité is gevormd. Onder leiding van -mevrouw L. Moelker heeft men al een potje via balpennenver- koop en een oliebollenaktie. Er staat nog een fancy-fair op het programma voor dit weekend en verder zal men trachten nog wat binnen te krijgen via een markt, autorally en visconcours. Tijdens de restauratie kan men in de zijkapel van de katholieke kerk de zon dagsdiensten houden. De restauratie zal bestaan uit herstel van dak, waarvan de leien worden vervangen door pannen. De voorgevel zal flink onder handen worden genomen. Scheuren in de zij muren gedicht en het pleisterwerk vernieuwd. Boven het raam zal weer, zoals oorspronke lijk, een uurwerk worden aangebracht. De spitsvormige ramen worden uitgehakt en in Romaanse, rondboogvorm, hersteld. De con sistoriekamer wordt geheel vernieuwd. Ook krijgt de kerk een fundering. Daarin worden tot op het maaiveld tegelspenta aangebracht om 't opdringende grondwater te weren. Van binnen zullen alleen de hal en de plaats van het orgel veranderen, terwijl ook een nieuwe verwarming wordt aangelegd. Banken en het oude spreekgestoelte komen straks weer te rug. Alleen het orgel niet. Een anonieme weldoener heeft het orgel van de historische Sint-Martinuskerk in Halsteren opgekocht en aan de hervormde kerkeraad van Nieuw- Vossemeer geschonken. Hulp, die men bizonder goed kan gebrui ken in deze kleine protestantse nabuurschap. Mocht u daaraan ook behoefte hebben. Er is nog een flink financieel gat. Hopenlijk wordt ook dat tijdig gerestaureerd. (adv. ing. med.) Ons nog wat schuldig voelend het al geruime tijd geleden verschenen vijfde num mer (1968) van het Zeeuws Tijdschrift niet te hebben besproken willen we daarvan toch nog iets zeggen, nu inmiddels ook het ze^de en laatste nummer van die jaargang is ver schenen. In nummer vijf waren er beslist wel ak- tuele onderwerpen aan de orde. De tweede aflevering bijvoorbeeld van de serie Dijk doorbraken en bodemgesteldheid in Zeeland door de heren I. Ovaa .bodefmkundig hoofd- ambtenaar van de Stichting Bodemkartering in Zeeland, door ir P .van der Sluijs als ingenieur bij die Stichting en door M. H. Wilderom .technisch hoofdambentaar van de Rijkswaterstaat, Studiedienst Vlissingen en bekend vanwege zijn bekende Delta-boe ken. Daarbij o.m. een aantrekkelijk kaartje van het Thoolse gebied met de dijkdoorbra ken geaccentueerd. Met een afbakening van bet oude- en middelland en de nieuwe- pol ders.. En daarin weer opgetekend de wielen of vroege dijkvallen. De sociaal-econoom bij het ETI voor Zeeland, drs S. P. van der Zee geeft een toelichting op de sterfttafels vcor Neder land afgeleid uit waarneming over de pe riode 1961-1965 In Zeeland hebben de vrouwen de beste kansen om de leeftijdsklasse 95-99 jaar te bereiken ,maar ligt het ook voor de man nen niet ongunstig want na Groningen komt Zeeland in dit opzicht nog het beste in Ned- derland voor de dag. Het Zeeuwse prentenboek van L. W. de Bree en M. P. de Bruin is ditmaal voor onze streek bizonder interessant. Daarin krijgt Sint Philipsland een beurt met aardi ge foto's van een groep mannen in ,,De Druiventros" een groepje bejaarden op de „klapbank". Voorts nog enkele oude dorps gezichten. Smid Rozeinond vertelde aan de heren dat er geen paarden meer op het eiland voorkomen, nou ja, trekpaarden dan. „Vroeger had ik er 180 om te beslaan." 54% van de bevolking behoort tot het kerkgenootschap der Oud Gereformeerden wordt in het prettig geschreven artikel ge- steld. Dat betekent niet, dat men met som bere mensen van doen heeft. „Ze hadden allemaal plezier in het leven: de jonge ke rels die aan het haventje in de uien werk ten, de ouwe kerels die in hun confortabele schuilhut op die arbeid zaten te kijken, de ambachtslieden die tegen het middaguur in De Druiventros hun aperitief kwamen drin ken. De fotograaf Kotvis ervaart niet in Staphorst te zitten. Hij kan rustig zijn plaatjes schieten. Niettemin leeft de goede herinnering aan dominee Boone voort in Sint Philipslarid. En even verder lezen we: ,,Weer wordt het geloof onderwerp van gesprek en de oudste van het gezelschap zegt: Ik bin in die dienge erg makkelijk. Al lezene je van de morgen tot den aevond in de Schrift, 't is ïnae of ze je boven willen nemen., 't Is volbracht werrek." Eenvoudiger noch dui delijker heb ik de predestinatieleer ooit ho ren uitleggen", schrijft De Bree. Dan volgt er nog wat historie van het dorp en om geving. Hoe er in de tweede helft van de 17e eeuw tot tweemaal toe pogingen zijn gedaan een dam naar Tholen aan te leggen Wellicht dat het eind 1975 dichter bij is dan ooit te voren. In hetzelfde nummer wordt aandacht ge schonken aan de dijk- en oeverval in de Oud Kempenshofstedepolder bij Stavenisse op 4 oktober 1968 Wim Riemens schoot in een pracht opna me meeuwen in de novemberzon. Drs He- lene W .van Woelderen (in Vlissingen ge boren) schrijft over de Sprenger-collectie. die in 1964 bij toeval werd ontdekt. Mi- na'rd Sprenger trok op zijn 21ste jaar naar Amerika en maakt vrienden onder de Zwarvoetindianen. Hij krijgt allerlei geschen ken en komt in 1902 beladen met souve- niers terug in Domburg. De Zwartvoet col lectie is in het Zeeuws museum opgeborgen. De bekende journalist en zeehengelspe- cialist Cor van Heug ten schrijft over „Zee land vakantieland en zeehengel-dirado." Er is ook in dit nummer een Zeeuwse kroniek van M. P. de Bruin. Dat is dan in het kort een rijk gevarieerde en ook voor onze omgeving zeer interessante inhoud van het Zeeuws Tijdschrift nummer vijf. EXTRA NUMMER 25 JAAR PPD Het laatste nummer van 1968 Zeeuws Tijdschrift telt 90 pagina's. Met daarin tal rijke illustraties. Een grote variatie rond het centrale punt. 25 jaar Provinciale Pla nologische Dienst, beter bekend als de PPD En misschien lang niet algemeen bekend bij de gewone man in de straat, die alleen bij nieuwbouw of verbouwing iets te ho ren krijgt over planologie, maar dan zeker nog geen oordeel kan vormen over de om vangrijke PPD. In dit extra nummer schrijft de commis saris der koningin in Zeeland mr J .van Aartsen: „Het is een goede gedachte ge weest ter gelegenheid van het 25 jarig be staan der Provinciale Planologische Dienst voor Zeeland een bizonder nummer van het Zeeuws Tijdschrift te wijden aan de ruim telijke ordening in deze provincie. Daarmee is het extra nummer gekarakteriseerd: ruim telijke ordening. Met wat PPD historie en met veel toekomstmuziek. Met mooie histo rische kaarten van Zeeland en gedurfde toekomstekeningen. Met een statistiek hoe de Nederlander in 1870 zijn tijd doorbracht hoe hij het nu doet en hoe hij dat waar schijnlijk in het jaar 2000 zal doen. Daar bij zijn telkens 3000 uren slaap per jaar uitgetrokken, wat wellicht enige vraagte kens zal oproepen, omdat het voor ons ge voel toch wel zo is, dat de mensen uit 1870 méér en in 2000 nogal minder dan nu zullen slapen. Een heel andere verhouding ziet men in de uren werken en vrije tijd. In 1.870 kwam men aan 5000 werkuren per jaar en 1000 uur vrije tijd, in 1969 is de verhouding 2000 uur werken en 4000 uur vrije tijd. Voor het jaar 2000 staan 1000 werkuren per jaar genoteerd en 5000 uur vrije tijd Na de inleiding door de commissaris der koningin, schrijft de directeur van de PPD ir M. de Vink een stukje PPD ge schiedenis. Drs H. H. Vogel heeft een visie op Zeelands toekomst. Hij rekent in 2000 op een Zeeuwse bevolking van 600.000 of de helft meer dan op het ogenblik. Dat zal nogal wat landbouwgrond kosten, eer er in onze provincie 300.000 méér mensen kunnen winnen. Daarbij verwacht hij 'n ster ke ontwikkeling der grootste steden: Mid delburg, Vlissingen, Terneuzen, Goes. Hij ziet in deze plaatsen een Zeeuwse bevol kingsconcentratie van zo'n 45%. Voor re creatie zal er dan ook heel wat Zeeuws- grond- en watergebied nodig zijn. Bij dit artikel zijn kaartjes van de provinicie afge drukt uit het jaar 0, omstreeks 1300, om streeks 1600, in 1950 en omstreeks 2000. Ook de ETI directeur drs M. C. Ver burg komt in dit extra nummer aan het woord. Hij constateert een naar elkaar toe groeien van econcimen en planologen in een provincie met sterke ontwikkeling. Hij constateert ook zoals steeds nuchter „Het welvaartsstreven bevordert en be dreigt het welzijn tegelijkertijd. De waarheid en de synthese liggen ergens in het midden Hoestdrank in tabletvorm. f 1~ (adv. ing. med.) Planologische aspecten van de archeo logie worden belicht door R. H. J. Klok en daarop sluit aan „Planologie en monu mentenzorg" door C. A. van Swigchem. Met vooral mooie foto's van Baarland. Natuurlijk komt „Schaalvergroting" er aan te pas. Het herinnert er aan hoe de (Zeeuw se) dorpen ontstonden op geschikte plekken die ongeveer 5 km (dat is een uur gaans) uit elkaar liggen. Dat gaf de mogelijkheid om uit de dorpen het werk op het land in ten hoogste een half uur lopen te bereiken. Voor de centra van beurs en nering lag men uit en thuis binnen dagbereik. Hierdoor bleef alles binnen de eigen maat van de mens, physiek grijpbaar en dus ook over zichtelijk en gemakkelijk te begrijpen. Dat er bij de planologie van die tijd nooit iets (ernstigs) mis is gegaan, komt eenvoudig omdat men niet over de middelen beschik te om het verkeerd te doen. omdat men op •physieke gronden niet bij machte was om te knoeien met de schaal, vindt ir 't Hooft ,,Maar nu ligt het heel anders. Er ont staan machtige kunstwerken, schepen, mam- mouthdokken, torenflats .zesstrooks auto wegen. Dat wordt voor de mens allemaal moeillijker te bevatten. Hij komt er een beetje naast te staan en intuitief groeit zijn verzet tegen een schaal .waarin hij zichzelf niet meer herkent. Dan groeit de heimwee naar het vertrouwde, het weekendhuisje met het eigen tuintje, vissen in een roeiboot en het succes van de doe-het-zelf-bouwpak- ketten. Maar een weg terug is er niet. Daarom zal men de schaalvergroting heb ben te aanvaarden." Er staat nog zoveel meer in dit extra nummer dat het onmogelijk is ook maar een fractie te geven in een korte samenvating als deze. Van R. J. Benthem is er het arti kel „Planologie en landschap" met o.a. een belichting van de herinrichting van het landbouwareaal. In hetzelfde kader schrijft ir H. A .M. Dibbits over de technische ontwikkeling en ir N. A. de Boer over nieuwe woonvormen de heer A. F. Leemans over „planologie en democratie" en drs H. van der Wijde be trekt bij het hoofdthema ,de landsgrenzen. Gelukkig dat het Zeeuws Tijdschrift ten slotte weer volop wordt herkend in de tra ditionele bijdrage van de heren De Bree en De Bruin: „Zeeuws prentenboek" met Westkappel in het vizier. Wel een nummer om voorlopig nog goed op te bergen en zo nu en dan te voorschijn te halen. Geleidelijk aan krijgt de enkele jaren geleden opgerichte bedrijfs- verzorgingsdienst 'Tholen en Sint-Philipsland' meer vaste grond onder de voet. Het stijgend ledental van 39 naar 44, het in toenemende mate door de bedrijven inschakelen van de verzorger en een gezonde financiële basis zijn evenzovele optimistische factoren, die de leden woensdag 29 januari tijdens de jaarvergadering worden voorgelegd. Dan zijn ze reeds in het bezit van het jaarverslag waaruit die ontwikkeling valt op te maken. Het aantal door de bedrijfs- verzorging gewerkte uren namen ten op- zichte van 1967 toe met ongeveer 130 pro- j cent of van 645 tot 1495,5 uur. Daarvan voor ziekte 11.2%, na ongeval 12.4% va- kantie 9.5% en door andere omstandigheden 66.9%. Die ontwikkeling maakt het ook moge lijk voor het bestuur om vcor te stellen thans de bedrijfsverzorger in volledige dienst te nemen. Daaraan zit voor de ver eniging, dus voor de leden een garantie vast van 2170 uur gezamelijk gebruik maken van de bedrijfsverzorger. Dat is dus nog wat meer dan de 1500 van vorig jaar. maar daarvoor zijn er nu ook al wat meer leden. Het komt neer op gemiddeld 50 uur per lid per jaar. De contributie wordt van f 25.op f 40.gebracht, wanneer de leden ook dit bestuursvoorstel zullen overnemen. Het afgelopen jaar kwam er bij een to- taalexploitatiecijfer van f 9900,13 e envoor- delig saldo op de rekening van f 815.15. Daardoor kon het totale vermogen van de dienst stijgen tot f 1372,45. De vergoeding van de verzorger wordt bruto f 4.30 per uur. De leden betalen inclusief sociale lasten f 6.voor werkdagen en f 7.voor weekends De begroting 1969 zit dan rond op een totaal van f 14.875,Aftredende en her kiesbare bestuursleden zijn G. A. de Hond en M .Punt. De jaarvergadering wordt in „Tolrust" te Poortvliet gehouden. Er breken komende weken niet alleen wat jaarvergaderingen los van streek- en plaat selijke verenigingen er zijn - vanwege het wintervergaderseizoen - ook weer enkele politieke aktiviteiten waar te nemen Morgenavond spreekt in hotel van Tilburg te Steenbergen voor de VVD afdeling Steenbergen .Tholen, Sint Philipsland en omstreken het tweede Kamerlid Dr. C. Berkhouwer over de E.E.G. SS De andere politieke samenkomst - en dat als unicum op Tholen - is de gecombineerde vergadering van de C.H.U.-A.R.P. en K.V.P. a. zaterdagmiddag 1 het holland Huis tt Scherpenisse. Ook daarbij politici op topniveau ,want sprekers zijn drs A. D. W. Tilanus .fraktievoorzitter van de C.H.U. drs H .A. M .Eisen vice voorzitter van de K.V.P. en drs R. Zijlstra lid van de Tweede Kamer voor de A.R.P. De C.H.U.-afdeling Tholen en Sint-Phi lipsland heeft deze heren plus leden en kiezers van bovengenoemde politieke par tijen uitgenodigd in het kader van het gesprek rond de „achttien". Na referaat van genoemde politici is er ruime discussiemogelijkheid. j Vorige week werd door de economische politierechter te Middelburg opnieuw de j zaak behandeld tegen de caféhouder J. A. i van H. uit Sint Annaland, die zelf niet was verschenen, maar zich door mr F. W. Adriaanse liet vertegenwoordigen. Al meerdere malen had Van H terecht gestaan voor het uitoefenen van een café- I bedrijf zonder de vereiste vestigingsvergun- ning. In 1965 was er een boete van f 60. uitgerold ,het jaar daarop werd de boete verdubbeld en in 1967 kwam er een boete van f 150,met een voorwaardelijke slui ting van zes maanden. Op de zitting van vorige week werd hem nog een kans gegeven aan de benodigde pa pieren te komen via het afleggen van een eenvoudige proef. De politierechter besloot eerst het resultaat af te wachten, alvorens strafrechterlijke maatregelen te ondernemen. De behandeling van overtredingen van het vestigingsbesluit horeca-bedrijven is een aflopende zaak vcor de economische politierechter. Voortaan zal het de kanton rechter zijn, die nu de nieuwe drank- en horecawet van kracht is geworden, over treders zal vervolgen wegens het verkopen van alcoholhoudende dranken zonder ver gunning van burgemeester en wethouders ter plaatse. Oplossing kruiswoordpuzzel R 82 Horizontaal: 1 ok; 3 rad; 6 Pia; 8 ld 10 polo: 11 etter: 14 knie; 15 kilo: 17 eens 19 Isk: 21 Sicilië: 23 fat; 25 Ava; 27 het 28 ego: 30 sedert: 33 freule: 35 lee; 36 ok- se: 39 nto 40 ja 41 Rome 42 Pisa 43 kg 44 nmm;46 Bizet; 48 Dee; 50 ideale: 52 stilte; 55 Ina;; 56 Ede; 58 ega; 59 pad; 61 Venetië; 64 nis; 66 kadi; 67 Nero; 69 pose 70 agaat; 72 raam; 74 se; 75 gom; 76 sie; 77 km Verticaal: 1 op; 2 kous; 3 rok; 4 Deli; 5 st; 6 prei; 7 aks; 8 lila; 9 de; 12 toch; 13 eelt 16 Isar; 18 neer; 19 los; 20 kade; 22 Iers; 23 fout; 24 the: 26 veerman; 29 genadig; 31 eland; 32 tombe; 33 flits; 34 loket; 37 kei; 38 Epe; 45 meid; 47 zode; 49 elan; 50 iep 51 lava; 53 teer; 54 eis; 56 enig; 57 Etna; 60 aloe; 62 Edam; 63 iets; 65 Irak; 66 keg; 68 ore; 69 ps; 71 af; 73 mm. POSTABONNEES Enkele weken geleden vond u in deze krant een girobiljet voor betaling van het abonnement eerste halfjaar 1969. Dit stortingsbiljet was bestemd voor degenen die niet van een eigen giro- of bankrekening gebruik (kunnen) maken. Indien u al betaald had, kon u dat biljet als niet ontvangen be schouwen. Als u nog niet betaald hebt, verzoeken wij u dit vóór 1 februari 1969 alsnog te doen. Maak daarvoor gebruik van uw giro- of bankrekening of het stor tingsbiljet. Vraag bij uw bank of postkantoor ook eens inlichtingen over auto matische overschrijving van uw abonnementsgeld. T~ Y- 4 5~™ 6 W~ n 12 13 vr~ Ta T7 13 \5~ tb 21 22 2~ 24 25 26 27 r 29 3(3 31^ 32 3Z~ 35 36 37 38 39 4 0 41 42 43 vr~ 46 47 48 49 50 5r~ 52 53 54 55 56 57 58 59 6Ü 61 62 64 65 66" 68 69 70 71^ TF~ 73 7Z 75 76 TT~ 73 5Ï F S3- 84 S5- 86 S7- 90 91 Kruiswoordpuzzel R 83 Horizontaal: 2 weekdier 5 heldendicht 8 telwoord 10 vriendin (fr) 12 koraaleiland 14 meisjesnaam 16 jongensnaam 17 land in Z.-Amerika 19 tijdperk 21 familielid 23 soort anker 25 smalle strook 27 jongensnaam 29 bijb. naam 30 moesplant 32 rekening 34 gehoorzaal 36 opgedragen werk 38 insect 40 oosterse titel 42 Rusland 44 zoogdier 46 pers. vnw 47 peulvrucht 49 breekbare 51 kindergroet 53 rivier in Spanje 55 vorm van azen 57 verdriet 59 tijdperk 60 slot (duits) 62 larve 64 eil. in de Ind. archipel 66 schoorsteenvuil 68 vod 70 soort kwarts 72 stel 74 ind. dakbedekking 76 vogelprodukt 77 godheid 79 weerklank 81 en anderen (afk) 83 dun weefsel 85 kleur 87 slot 89 vernis 90 weekdier 91 plaats Verticaal 1 verpakkingsmiddel 2 zangnoot 3 slimme 4 voertuig 5 en omgekeerd (afk) 6 voornemen 7 eng .titel 8 titel (afk) 9 vulkaaninhoud 11 gebruik van kleding 13 bloem 15 deel v. e. bijenkorf 18 insecteneter 20 vulkaan 22 openbare betrekking 24 advies 26 beetje 28 welopgevoede vrouw 29 godheid 31 vogel 33 kleur 35 melkklier 37 geneesheer 39 regel 41 putemmer 43 plaats 45 plaats in Gelderland 48 jongensnaam 50 naarling 52 bloedvat 54 jong kind 56 tijdperk 58 rivier in Spanje 59 vogel 61 Ned .Inst. v. Publ. Opinie 63 deel van Amerika 65 plaats in Zeeland 67 plaats in O.-Europa 69 niet dicht 71 meisjesnaam 73 deel v. e. kachel 75 lastig werk 78 elasticiteit 80 col. arbeidsovereenkomst 82 groet 84 klein persoon 86 fr. pers. vnw 88 hetzelfde (afk

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1969 | | pagina 9