Voetbalvereniging „W.H.S."
Woninginrichting VISSER
Een halve eeuw geleden
Weet u daar
op het jaareinde 1918
nog iets van
Frituur 'A N J A'
25e JAARGANG No. 6
31 DEC, 1968
DERDE BLAD
Melkhandel MENHEERE
Joh. van Vossen en Zonen
M. J. den Engelsman
L. Goedegebuure-van Dijke
MOERLAND'S Bloemenhandel
Garage R DEKKER en Zn.
C POOT
J. A. Jeroense en Zn
Ooststraat 32 Sint-Annaland tel, 01665'646
Wenst allen een voorspoedig 1969 toe.
C. GOEDEGEBUURE
A. GOEDEGEBUURE - GUNTER
Suzannaweg 4
Gelukkig nieuwjaar
Donderdag 11 juli zal bij de bewoners van de Sint-Annalandse Bie-
rensstraat nog lang bekend blijven. Door de enorme windkracht
werden een tiental bomen uit de straat gerukt. Er moest zwaar
materiaal aan te pas komen om de weg weer vrij te maken.
dan weet u ook nog, dat het eind van de eerste wereldoorlog in
't zicht kwam en vredesonderhandelingen werden gevoerd met een
verslagen Duits leger. De door de vijand bezette landen waren ont
ruimd.
liet was ook het rampjaar van de Spaanse griep en op Tholen waren
de scholen gesloten, het jaar van de kabinetscrisis (Colijn) en het
jaar van Troelstra.
Het jaar van schaarste en ziekte, van armoe en distributie, het
jaar ook van en voor een spoorweg naar Sint-Annaland. Leest
u maar onderstaand bericht uit de „Ierseksche en Thoolse Courant"
van 14 december 1918:
„Den 6en December is te Bergen op Zoom eene vergadering gehou
den door de N.Y. Spoorwegmij „Tholen en West-Brabant." De
heer E. E. M. C. Laane, voorzitter, wijdt een woord van waardering
aan de nagedachtenis van de overleden Commissaris der Spoorweg-
mij, de Burgemeester van Fijnaart.
De Ingenieur legde het ontwerp van den spoorweg over in het eiland
Tholen. Het tracé gaat tot het station St.-Annaland; daar de ge
meente Stavenisse nog geen contractueele zekerheid heegt gegeven
van aansluiting, kan aan het ontwerp der lijn tot Stavenisse niet
gewerkt worden.
Van de overbrugging te Tholen tot St.-Annaland, is de spoorweg
ruim 28 K.M. lang. De f.g. Directeur werd gemachtigd om na 15
december, zonder dat op Stavenisse gewacht kan worden, aanvrage
te doen voor concessie en voor subsidie bij de hoogere autoriteiten.
In den loop der lijn is eenige wijziging gebracht; het station zal
wat dichter bij Tholen komen en bij Poortvliet zal de lijn ten Noor
den van de kom der gemeente loopen.
Wanneer bovengenoemde aanvragen verzonden zijn, zal de geheele
concessie met wat daarbij behoort, van de Lage Zwaluwe naar
Bergen op Zoom en naar St.-Annaland in handen gesteld zijn van
de betrokken Provinciale Staten en van het Rijk."
In THOLEN verscheen de zesde verbeterde druk van "Geluk's Land
bouwers Zakboek" Burgemeester in die tijd was J. W. Wagtho. In
de laatste raadsvergadering van 1918 kreeg archivaris C. Holle-
stelle er een tientje salaris bij. De ijzeren hekken van de stads
poorten werden verkocht. Een pricipieel debat ontstond of er ook
dat jaar, na zovele slachtoffers door de Spaanse griep, met de kerst
dagen dansmuziek zou zijn in de café's. Opgemerkt werd „dat reeds
de apostel Johannes profeteerde, de dingen, die thans voorvallen.
We zien de tronen ineenstorten."
Er waren ook vragen over klokgelui. Het is een zeer oud gebruik,
werd gezegd, dat stamt uit de tijd toen men dacht door klokgelui
boze geesten die om een dode zwierven, te verdrijven. Dat soort
bijgeloof heeft weliswaar afgedaan, maar thans treft het klokgelui
toch bizonder door de vele (griep) sterfgevallen.
Telkens weer brommen de klokken en menige zieke vraagt zich
angstig af wie wordt er nu weer begraven? Dat dit een minder
goede uitwerking heeft op vele gestellen, behoeft geen betoog. Zou
het daarom een verkeerde raad zijn om het zgn. dodenluiden af
te schaffen?", zo luidde de vraag eind 1918.
Er is een vliegmachine over onze gemeente gevlogen, was een ander
aangrijpend bericht op het jaareinde 1918. De consternatie was
groot.
Thoolse vissers trachten op de Zuiderzee hun brood te verdienen.
Zo nu en dan kwam men naar moeder de vrouw. Dat was ook het
geval bij de thoolse vissers J. de K. en J. de J. Ze stapten in de
trein om vol moed huiswaarts te reizen en daar moeder de vrouw-
met de verdiende centjes blij te maken. In de trein zaten een paar
heren te kaarten en genoemde twee Tholenaren, ook nog al grote
liefhebbers van het kaartspel, namen deel aan een spelletje. Het
eindresultaat was, dat J. de K. f 140.van zijn zuurverdiende cen
tjes kwijtraakte en J. de J. f 50.-in de zakken van de kwartjesvin
ders zag verdwijnen. Het bericht vermeldt niet, hoe het „kaart
spelletje" thuis werd voortgezet.
In OUD-\'OSSEMEER verzuchtte menig huismoeder: hoe kom ik
de donkere winter door. Petroleum was er niet, kaarsen werden in
„gering getal verstrekt". Getracht zou worden de lichtloze gezinnen
van carbid te voorzien. Wel even anders dan de kilowatts, die nu
tijdens de kerstdagen in licht opgaan.
Op 74 jarige leeftijd overleed W. H. van Gorsel, die bijna 40 jaar
in de Vossemeerse raad zitting had, waarvan vele jaren wethouder.
Hij was dijkgraaf van het waterschap Oud- Vossemeer en was in nog
tal van andere betrekkingen werkzaam.
Boven SINT-ANNALAND passeerde een vreemd luchtschip, waar
uit strooibiljetten in de Duitse taal neerdwarrelden. Een zeemijn
was aangespoeld en onder bewaking van militairen later door een
torpedoboot weggevoerd.
In de gemeenteraad was een verzoek van enige ingezetenen be
handeld tot verkrijging van electrisch licht.
In STAVENISSE werd de 200ste aansluiting op het elektrisch net
aangebracht. In hotel Van Dalen werd een demonstratie gegeven
met de zgn. Lamberty briketten een goede warmte-vervanging.
In SINT MAARTENSDIJK mocht het een unicum worden genoemd
toen de heer D. Hage zijn 90ste geboortedag herdacht, 57 jaar was
getrouwd en 57 jaar koster was van de Ned. herv. kerk. Bij zijn
50 jarig kreeg hij een koninklijke onderscheiding. De krasse grijs
aard was tevens gemeentebode en omroeper. Het werd in die tijd
niet alleen een uitzondering in de streek, zelfs niet in den lande,
maar een uitzondering in Europa genoemd.
Wie kan er nog meer over deze koster vertellen, die 50 jaar geleden
90 jaar werd.
Mej. Slier, hoofd van de bewaarschool had de stoute schoenen
aangetrokken en een verzoek gericht aan de Smerdiekse raad haar
salaris van f 550.'s jaars te willen verdubbelen. Ze was van me
ning, dat ze er beter maar direct goed in kon hakken in de hoop,
dat er nog enige verhoging uit zou komen, dan te voorzichtig te
werk te gaan. Het hielp nog ook, wat na heel wat discussie werd
het f 650.
Het waren in die tijd allemaal smeekbeden om salaris-verhoging.
Zo ook van de veldwachter. Maar toen kwam de kritiek in de raad
los. Men had waargenomen, hoe de veldwachter voor zijn ogen
een met pulp geladen landbouwwagen in draf door de gemeente-
kom had zien rijden, zonder proces verbaal op te maken. Kwam er
wel eens ooit proces-verbaal?, zo was de vraag aan de voorzitter.
Uit het antwoord bleek niet, dat de veldwachters in die tijd overtre
ding vaak met „worstekoeken" lieten betalen. Of is ook deze over
levering maar een fabeltje?
Voor die winter had het gemeentebestuur 2900 liter petroleum te
verdelen onder 725 gezinnen. Het is die winter dus wel een heel laag
pitje geweest, waarmee de Smerdiekers hun woningen hebben kun
nen verlichten.
In SCHERPENISSE was men vijftig jaar geleden ook zover, dat de
eerste aansluitingen op het elektrisch net tot stand kwamen. Als was
die verlichting zelfs nog primitief in vergelijking met nu, het bete
kende niettemin een volledige uitkomst, wantzo staat er in het
betreffende berichtcarbid is niet meer te krijgen.
Ondertussen werd de basis gelegd voor de hedendaagse zeehengel-
sportvereniging „De Zeebaars", want in december 1918 ving de heer
A. Bolier een paling van 6 ponden dat kwam ook toen in de
krant.
De schaarste tijd veroorzaakte nogal wat inbraken. Zo lazen we
het volgende bericht: „Hoorde men tot dusver alleen van diefstal
van brood- en vetkaarten vanuit grotere plaatsen, thans schijnt ook
het platteland een beurt te krijgen. Maandagnacht zijn uit het ge
meentehuis alhier 7252 broodkaarten ontvreemd, terwijl ook een
40 tal vetkaarten worden gemist. Bij de landbouwers CS hadden
dieven een grote partij ingekuilde aardappelen gestolen.
Burgemeester D. Kleppe had het druk de veldwachter te instrueren
om de dieven op te sporen. Of het er ooit van is gekomen, weten we
ook niet. Er waren - zoals steeds in een tijd van grote schaarste -
ook bizondere uitvindingen. De wagemaker L. van der Weele maak
te een fietswiel met massieve houten band, die ogenschijnlijk niet
verschilde met de gewone band en ter vervanging van de gebruike
lijke, toen niet verkrijgbare binnen- en buitenband. Ze bestond uit
losse stukken, die met pennen aan elkaar verbonden werden. Het
geheel ging met houtschroeven aan het wiel. Of het lekker fietste
in elk geval reed het.
In POORTVLIET leverde de boerenboter een beste prijs op. Vijf
gulden de kilo, wat voor die tijd stevig was. De plaatselijke kantoor
houder kreeg op zijn verzoek een verhoging van de jaarwedde groot
40.maar tegelijkertijd werd de toegekende duurtetoeslag ad
f 40. ingetrokken door de gemeenteraad. Zo bleef de PTT nog
net zonat. Lot agent van politie te Rotterdam was de heer A.
Deurloo benoemd. En de nachtwacht J. van de Repe vierde zijn
80ste verjaardag, nog met ijver zijn functie waarnemend.
Zo wisselde ook vijfrig jaar geleden op het jaareinde de vreugde
en droefheid elkaar af, al zal niemand van de oudere generatie dat
Spaanse grieprampjaar ooit vergeten, waarbij zich tegelijkertijd nog
de schaarste van de Tweede Wereldoorlog terdege liet voelen.
11 november 1918 was een wapenstilstand gesloten. Duitsland was
weer eens op de knieën geworpen. Maar het had opnieuw een vier
jarige ellende te weeg gebracht, die vijftig jaar later nog moeilijk
met een pen te beschrijven valt.
En dan komt men in zo'n jaargang plotseling weer de grote tegen
stelling van het leven tegen, het bewijs leverend, dat ook alle don
kere tijden nog humor kunnen opleveren. Zo besluiten we met een
oudejaarsavond-bericht, waarin vermeld, dat iemand zingend door
de straat duidelijk het voorjaar (en de vrede) al in zijn hoofd had.
Hij zong:
Er liep een pater langs de kant
Hei, 't was in de Mei
Hei, 't was in de Mei.
Dat is een optimisme op oudejaarsavond, die men vijftig jaar
later nog zelden tegenkomt.
Schoolstraat 4
wensen familie, vrienden en cliëntèle een gelukkig nieuwjaar
Stichting Nederlandse Middenstands Spaarbank Agentschap
Sint-Annaland
Agent M. van DIJKE
Veel dank voor onbeperkt vertrouwen en onder voortdurende aan
beveling, Gelukkig nieuwjaar
wenst leden en donateurs een voorspoedig 1969 toe
AANNEMERSBEDRIJF
wenst familie, vrienden en bekenden een gelukkig nieuwjaar
Cureestraat 7
M. J. v. d. MAAS
K. J. v. d. MAAS - GOEDEGEBUURE
wensen familie, vrienden, bekenden en cliëntèle een
gelukkig nieuwjaar
BAKKERIJ Voorstraat
MANUFAKTUREN - CONFECTIE - WONINGTEXTIEL
Tel. 490
wenst familie, vrienden en cliëntèle een gelukkig nieuwjaar
C. P. VAN BENDEGOM
A. VAN BENDEGOM - VAN HEKEZEN
wensen familie, vrienden en cliëntèle een gelukkig nieuwjaar
BAKKERIJ Voorstraat 9
wensen familie, vrienden en cliëntèle een gelukkig nieuwjaar
MANUFACTUREN Nieuwstraat 44 Tel. 527
VERVOLG NIEUWJAARSWENSEN
SINT-ANNALAND
Voorstraat 26 Tel. 01665-597
wenst familie, vrienden en cliëntèle een gelukkig nieuwjaar
familie, vrienden en cliëntèle een voorspoedig 1969 toegewenst
Tonhuisstraat 15
P. VAN 't HOF
J. M. VAN 't HOF - MOERLAND
wensen familie, vrienden, bekenden en cliëntèle een
gelukkig nieuwjaar
Voorstraat 1
SPARKRUIDENIER
Voorstraat 14
wenst familie, vrienden en cliëntèle een gelukkig 1969 toe
Hoenderweg 113
Slopersbedrijf
wensen familie, vrienden, bekenden en cliëntèle een
gelukkig nieuwjaar
