EENDRACHTBODE
DE REVOLUTIE VAN 1918
l
Map's
mislukte jaren
anders dan andere
'£££i'A
Kleinste streekgemeente met grootste
financiële zorgen
Straten zijn niet om te harden
Beginnen met meer straatbelasting te betalen
Onderhoudspost zou verdriedubbeld
moeten worden
Maar de begroting wijst toch al een tekort
aan van acht mille
Was b en w standpunt anders dan mening
raad inzake de bestuursraden?
24e JAARGANG No. 52
14 november 1968
TWEEDE BLAD
(IV)
„Waar is het wachten eigenlijk op?"
Van uitstel kwam afstel
KOELKASTEN
DIEPVRIEZERS
VERHOEVEN
RAADSVERSLAG SCHERPENISSE
Welke stappen ondernam de bedreigde
regering nu tegen de te verwachten revo-
volutie?
Aanvankelijk niet veel. Op 12 november
werd een regeringsprcclamatie uitgevaar
digd waarin op de medeburgers een drin-
dend beroep werd gedaan tot medewerking
en steun aan 't landsbestuur. Tal van maat
regelen waren aangekondigd: demobilisatie
van het leger, verzorging van de gedemobili-
seerden, verhoging van de levensmiddelen
rantsoenen en het ter beschikking stellen van
schoeisel en goedkopere kleding. „Indien het
wettige gezag wordt aangetast, worden alle
schikkingen met het buitenland opgeschort
zo werd meegedeeld en hierbij werd gedoeld
op de onderhandelingen met de geallieerden
voor het leveren van graan, cacao, petro
leum en benzine, waarvoor de heer H.
Cölijn naar Londen was gestuurd.
„Volk van Nederland!!", zo eindigde de
proclamatie. „Tegen de aankondiging dat
een minderheid naar de macht zal grijpen,
heeft de regering besloten in het belang van
de rechten en vrijheden van het ganse volk
het gezag en de orde te handhaven...
En daar bleef het dan bij. Het was dan
ook bet particuliere initiatief, dat d'e rege
ring tot het treffen van verdere maatrege
len drong.
DE EERSTE
CONTRA-REVOLUTIONAIRE
ACTIES
Van Rooms-Katholieke zijde kwam de
eerste reactie op de dreigende woorden van
de socialisten in en buiten de Kamer. Reeds
op dinsdagmiddag, 12 november verspreid
den leden van de „Jonge Roomsche Garde"
in Den Haag pamfletten waarin de bevol
king werd aangespoord trouw te blijven
aan het wettige gezag.
Diezelfde nacht richtte de R.K. vakbewe
ging een adres tot de minister-president, Jr..
Mr. Ruys de Beerenbrouck, waarin o.a.
werd meegedeeld, "Wij zijn voornemens
een beroep te doen op het Nederlandse volk,
dat het geen gehoor geve aan de aansporin
gen tot oproer en verzet, die dn ons land
mochten weerklinken."
Middags verscheen een "Manifest der
Christelijk Sociale Actie" van de Chr. vak
beweging, dat eindigde met de woorden:
„Laat geen ergere ellende door revolutie
over ons volk komen. Mèt ons op voor
het recht op vrijheid', op arbeid, op ord:e."
Op zondag 17 november belegden de Ka
tholieke organisaties een bijeenkomst op
Houtrust te Den Haag, waar een menigte
van 40.000 mensen door niet minder dan 18
sprekers werd opgewekt trouw te blijven
aan d'e regering.
Met dit alles was er van overheidswege
nog niets gedaan ter beveiliging van rege
ring en openbare orde. Ook hier waren
het anderen, die de ministers voorgingen.
Tijdens een vergadering van de „rechtse"
fracties in de 2e Kamer, mèt enkele libe
rale kamerleden, opperde A.R. kamerlid
en oud-luitenant-generaal Duymaier van
Twist het plan om betrouwbare, doch reeds
gedemobiseerde, soldaten, voornamelijk
uit het Noorden en Zuiden van het land, te
verzoeken vrijwillig weer onder de wapenen
te komen, om het wettig gezag te bescher
men. Dit plan vond steun bij de overige
aanwezigen en de heren Duymaer van
Twist en Van der Molen werden aangewe
zen om deze suggestie aan de minister
van oorlog voor te leggen. De minister
keurde het voorstel goed en zo gebeurde
het, dat niet de regering, maar de kamer
leden met toestemming van de regering ge
heime telegrammen lieten uitgaan naar
Noord en Zuid.
Het antwoord liet niet lang op zich
wachten. Reeds op donderdag 14 november
kwam om half 1,2 de eerste trein met Frie
zen - 600 in getal - in Den Haag aan.
Zo arriveerde uit Sneek 22 man, met als
commandant de reservekapitein P. S. Ger-
brandy. Diezelfde avond waren er al een
kleine 4000 vrijwilligers in de Residentie.
Ook in Limburg, waar vlakbij de Duit
se revolutie zich voltrok, terwijl Limburg
se socialisten zich reeds in Aken bevonden
om aan Duitse geestverwanten steun te vra
gen bij een opstand in de Mijnstreek, wer
den, onder leiding van de hoofd-aalmoeze-
nier H. A. Poels uit Heerlen, overal bur
gerwachten gevormd. Een ander deel der
vrijwilligers ging naar Den Haag.
Diezelfde woensdag was het landstorm-
korps Rotterdam onder de wapenen geko
men.
Ook uit Groningen, Overijssel, Noord-
Brabant en Gelderland, ja waar niet van
daan. stroomden de vrijwilligers naar Den
Haag.
Zij brachten een eigen sfeer mee. Zij
trokken demonstrerend en vaderlandse lie
deren zingend door de Residentie. Zij lie
pen patrouille en bezetten de belangrijkste
regeringscentra.
Ook in en om Amsterdam waren inmid
dels voldoende troepen aanwezig.
Twee ministers togen naar Rotterdam
om burgemeester Zimmerman een hart on
der de riem te steken. Deze brave man
zou een paar dagen later, toen er voldoende
troepen in de stad waren - tegen welker
aanwezigheid hij nu geen bezwaar maakte -
op een voetbalveld een heldhaftige rede
voering afsteken. De man had weer de no
dige courage gekregen!
AFGELAST
Maar waar bleef nu de revolutie? Het
wachten was op het aangekondigde congres
van de S.D.A.P. en het N.V.V.
Dit congres werd gehouden op 16 en 17
november in het circusgebouw te Rotter
dam.
Doch van te voren stond al vast, dat ook
op dit congres de revolutie niet zou wor
den geproclameerd. De heer Schaper had
in de 2e Kamer doen weten, „dat het alle
maal niet zo bedoeld was." Hij had de on
dankbare taak om Troelstra's woorden
weer om te buigen in democratische rich
ting".
Het congres besloot een comité
van actie te benoemen, dat zich voor in
williging van een aantal eisen tot de rege
ring moest wenden. Indien de regering niet
zou instemmen, dn" konden wapens zoals
demonstratie en werkstaking worden aange
wend. Wat de koningin betreft werd ge
zegd: „Wij zijn republikeinen en als wij
de macht hebben, schaffen wij het koning
schap af, evenals onze Duitse vrienden heb
ben gedaan. Maar grote practische bete
kenis heeft de zaak thans niet. De kroon
staat de democratie niet in de weg..."
Verder zei de heer Vliegen: „Revolutio
naire plannen hebben op dit ogenblik geen
kans van slagen."
De heer Troelstra, die aanvankelijk niet
aanwezig was, evenmin als hij zich de laat
ste dagen in de Kamer had laten zien, werd
uitgenodigd alsnog de bijeenkomst bij te wo
nen. Troelstra kwam en werd luid toe
gejuicht. Hij sprak ook nog een kort woord
waarin !hij toegaf: „En hier ben ik gekomen
tot een punt, waarop dk mij als eerlijk man
Q
caballero
CONSTANTE KWALITEIT - 25 STUKS f 1.50
verplicht gevoel te zeggen, dat ik de
machtsverhoudingen niet geheel juist heb ge
zien
Toen na afloop van de vergadering een
aantal congresgangers per trein van sta
tion D.P. weer naar het Noorden vertrok,
zongen de reizigers ter ere van de burger
wacht, die het perron bezet had:
„Daar komen de Schutters daar komen ze an
De mannetjesputters van Rotterdam...'
Teen de Groninger kameraden in hun
woonplaatsen terugkeerden en hun werd ge
vraagd'. „Gaat het door...?" moesten ze te
leurgesteld antwoorden: „Neen, jongens het
gaat over..."
OP HET MALIEVELD
Tezelfdertijd, waarop het congres te Rot
terdam werd gehouden, verschenen in 's
Gravenhage oranje aanplakbiljetten, met het
opschrift: „Huldiging van de koningin,
Proclamatie van de burgemeester." Aan
gekondigd werd, dat op maandagmiddag
18 november op het Malieveld een huidebe
toging aan H.M. de Koningin zou plaats
hebben. Die maandag was Den Haag in
feeststemming. De stad was één vlaggenzee
drommen mensen stroomden naar het
Malieveld onder wie zeer veel militairen.
De grote vlakte was geheel gevuld met
mensen. Precies om één uur arriveerden, per
rijtuig, koningin Wilhelmina, prins Hen
drik en prinses Juliana Aangekomen bij het
Malieveld werden de paarden van het rijtuig
afgespannen en trokken soldaten het voer
tuig verder. Tevergeefs trachtten sprekers
het woord te voeren. De menigte was te
uitzinnig van vreugde om naar redevoe
ringen te luisteren. Vijf kwartier reed het
rijtuig van de koninklijke familie over het
Malieveld...
Troelstra heeft later schamper opgemerkt,
dat het uitspannen van de paarden zorgvul
dig was ingestudeerd, en er dus „naar buiten
een valse schijn van spotaniteit aan werd
gegeven."
Inderdaad was het uitspannen der paarden
van te voren „gepland". Maar het enthou
siasme der soldaten op het Malieveld was
even oprecht als de teleurstelling van de
vele congresgangers te Rotterdam.
Troelstra verweet zijn tegenstanders, dat
zij het voorstelden alsof hij en de zijnen de
koningin hadden bedreigd. Hij zei verder,
dat de koningin zich tegenover de arbeiders
beweging stelde of liet stellen.
Een en andermaal echter hadden de socialis
eer! duidelijk laten uitkomen, dat wanneer ze
voor het zeggen hadden, de koningin zou
moeten verdwijnen. Een revolutie van socia
listische zijde zou derhalve het einde van het
koninkrijk hebben betekend.
Koningin Wilhelmina zelf heeft in haar
boek „Eenzaam maar niet alleen" slechts
enkele regels aan de hele gebeurtenis ge
wijd.
(adv. ingez. med.)
Koeltechniek
LUvevronvegtrait 31 - TeL 4898
Bergen ov Zoom
adv.ing.med.
DE GEVOLGEN VAN DE
REVOLUTIE
Daar er vooral na november in vele
plaatsen huidebetogingen plaats hadden,
waarbij koningin Wilhelmina aanwezig was,
verweten niet alleen de socialisten doch
ook de liberalen, de rechtse partijen, dat
zij de koningin in de partijpolitiek hadden
gehaald. Dit leidde tot het verbreden van
de kloof tussen het koningshuis en de socia
listen.
„Afweer"-dnstituten, zoals „Burgerwacht"
en „Bijzondere Vrijwillige Landstorm", ble
ven bestaan. Troelstra meende dit te moe
ten verklaren als een gevolg van een „al
gemene - fascistische mentaliteit". De ge
schiedenis heeft de onjuistheid van deze
gedachte bewezen. De B.V.L. kon men niet
vergelijken met de Duitse oudstrijdersorga-
nisatie „Stahlhelm" of met de fascistische
afweerkorpsen van Mussolini, noch met de
Hongaarse militaire organisaties van admi
raal Herthy, waarin wel degelijk fascisti
sche tendenzen vielen te bespeuren. Zo
kreeg de N.S.B. nimmer vat op de B.V.L..
In „het Landstormblad" - het orgaan van
de Bijzondere Vrijwillige Landstorm - van
maart 1937 werd een duidelijk antwoord
gegeven op insinuaties van de zijde van de
N.S.B.„Het wettig gezag in ons land is
voor de B.V.L.Hare Majesteit de Konin
gin. En voorts behoren daartoe allen, die
door haar overeenkomstig Grondwet en wet
- natuurlijk zonder terreur, geweld intimi
datie of dwang - voor de uitoefening van
gezag in haar naam benoemd zijn."
KENTERING
Inmiddels veranderde bet een en ander
in de politieke verhoudingen in ons land.
Socialisten weigerden niet langer koninklijke
onderscheidingen. De socialistische houding
tegenover het koningshuis werd allengs mil
der. Ook verdween de „geen-man-en-geen
cent" politiek ten aanzien van de bewapening
In 1939 namen zelfs twee socialisten deel
aan de regering: Ir Albarda en Dr Van der
Tempel werden in het kabinet De Geer
opgenomen.
Op 1 september 1940 werd de B.V.L. op
last van de Duitse bezetter geliquideerd.
Mèt de andere politieke partijen werd ook
de S.D.A.P. verboden. Beide organisaties
zouden na de 2e wereldoorlog niet meer
terugkeren. Inplaats van de B.V.L. werd
bet instituut „Steun Wettig Gezag" opge
richt, waaraan ook socialisten deelnamen
De S.D.A.P. ging op in de Partij van de
Arbeid. Het N.V.V. werd door de N.S.B.
„overgenomen" doch trad na de oorlog
maar nu meer en meer in samenwerking
met C.N.V. en N.K.V. weer naar voren.
Zowel socialisten als B.V.L.-ers sloten
zich in de 2e wereldoorlog aan bij een of
andere - soms dezelfde - illegale beweging,
om, zodoende, de Duitsers te bestrijden en
vrijheid en democratie te verdedigen.. Het
kwam meer dan eens voor, dat een B.V.L.-er
en een S.D.A.P.-qr samen overlegden hoe
-zij de bezetter afbreuk konden doen. Namen
van leden van beide organisaties komen voor
op één gedenksteen op een monument voor
de gevallenen...
Minister Drees (een der socialistische
sprekers - op woensdag 13 november 1918
in de zaal van de Haagse Dierentuin) is
thans een van de persoonlijke vrienden van
de koninklijke familie.
(Nadruk verboden)
(slot)
Nadat men vorige week donderdag in een
voltallige raadsvergadering te Scherpenisse
de zeventien agendapunten had afgewerkt,
stelde de heer L. A. M. Elenbaas tijdens
de rondvraag dat het hem verwonderde,
dat b en w een geheel ander standpunt heb
ben ingenomen terzake van de bestuursra
den bij herindeling dan door de raad tot
uitdrukking was gebracht. In de ene pu
blicatie staat bij monde van burgemeester
D. C. Bouwense, dat de Scherpenisse raad
ook niets veelt voor de suggestie van de
Tweede Kamerleden Bode c.s. tot instel
ling van bestuursraden op Tholen en later
lees ik weer, dat het college van Scherpe
nisse in Middelburg tegenover gedeputeerde
staten te hebben verklaard, dat men deze
mogelijkheid wel verkiest boven één gemeen
te zonder meer.
De heer Elenbaas verklaarde er volle
dig van op de hoogte te zijn, dat door
Middelburg niet de mening van de raad,
maar van het dagelijks bestuur is gevraagd
Hij maakt dan ook b en w geen verwijt
een ander standpunt te hebben ingenomen
utuar vindt het alleen vreemd, dat men
ogenschijnlijk eerst niet voor de motie Bode
voelt en zich dan toch anders uitlaat. Hoe
zit dat in mekaar? zo informeerde het
VVD raadslid.
En toen bleek weer eens het gemis aan
publiciteit, de verwikkelingen, die kunnen
ontstaan, wanneer men in een praatje ach
teraf toch tot een zekere besluitvorming
komt.
Wethouder D. Kleppe (c.h.u.) mocht dan
twijfelen of het standpunt nog tijdens de
vorige openbare raadsvergadering was be
sproken, maar in elk geval dan toch er
na en hij was er van overtuigd, dat de
raadsmeerderheid zich voor het voorstel
Bode had uitgesproken. Eerstens was hij zelf
die mening toegedaan om daarmee althans
nog wat contact tussen burgerij en overheid
te kunnen redden en vervolgens had ook de
drie man sterke s.g.p.fractie hetzelfde stand
punt ingenomen. De beer P. A. Kievit (c.h.
u.) kon zich nog wel herinneren, dat er over
was gesproken, maar wist toch ook niet
■meer of men toen ook een soort formele
stem had uitgebracht. Bij de heren Elenbaas
en Joppe was er alleen van bekend dat
men er niets voor voelde.
De voorzitter merkte in dit verband op
dat zijn standpunt wel bekend was en dat
heeft hij destijds ook tegenover de pers
verklaard, maar hier was het een verzoek
aan b en w, zoals dhr. Elenbaas ook er
kende, en het ds inderdaad zo geweest
dat beide wethouders het in Middelburg
vertolkte standpunt hebben ingenomen,
maar ik ga toch niet tegenover de pers
verklaren, dat Scherpenisse er ook niet voor
voelt, wanneer het tegendeel zou zijn beslo
ten, zo besluit de voorzitter dit onderwerp,
waar men toch niet geheel uitkomt. Behalve
dan, dat er weer geen officiële uitspraak
wordt gedaan, maar de vier leden met min
der woorden toch wel toegeven de bestuurs
raden boven niets te prefereren en de andere
drie plus de voorzitter dat men er hoege
naamd niets in kan zien.
STRAATBELASTING-VERHOGING
Tevoren was er ook al een ietwat warm
hangijzer ter tafel gekomen. Het in ons vo
rig nummer omschreven voorstel tot verho
ging van de straatbelasting. En nu, met de
begrotingsbrief in de handen, moest de raad
wel erkennen, dat die verhoging dubbel hard
nodig is. Maar anderszijds was er nogal wat
kritiek. Niet direct gericht tot burgemees
ter en wethouders, maar in het algemeen
wel zo gesteld, dat het een jammerboel is,
dat men met zulke slechte straten nog meer
belasting voor het onderhoud daarvan moet
gaan betalen. De voorzitter merkte op, dat
dit als een vicieuze cirkel kan worden ge
zien. Hoe kunnen we meer doen, als het geld
er niet is. Als we de belasting niet verhogen
kunnen we de straten zeker niet wat inten
siever gaan verbeteren. De heer Elenbaas
stelde, dat er nu een onderhoudspost op de
begroting 1969 siaat van f 12.000,maar
dat men dit gezien de toestand van de stra
ten wel zou moeten, verdriedubbelen. Alleen
waar halen we het geld vandaan. Daarom
c.pperde dit lid het denkbeeld het voorstel
verhoging straatbelasting maar aan te hou
den tot de begrotingsbehandeling. Mis
schien valt er wat meer uit te halen of an
ders moeten we het geheel maar bekijken.
B en w waren huiverig voor uitstel, omdat
de v-erordening per 1 januari a.s. afloopt en
men dan toch weer een nieuwe zou moe
ten hebben.
De aardgasaanleg heeft de situatie nog
wel belangrijk verergerd, maar tevoren was
het evenmin wat je neemt met de straten.
De heer L. A. Polderman (s.g.p.) drukte
het in de taal van z'n woonplaats wat ste
viger uit idan zijn collega Elenbaas. „We
betaelen ons d'essens in vó rotzooi." Dat is
geen toestand meer op sommige punten, zo
vervolgde dhr. Polderman, die tenslotte
dan ook als enige de vrijheid nam zich te
gen deze belastingverhoging te verklaren.
De heer P. A. Kievit (c.h.u.) had er ove
rigens tevoren het zijne van gezegd. Hij
wilde beslist niet ontkennen dat de verho
ging motst doorgaan, hoe ongaarne ook,
maar vond dat het alles toch teveel op het
agrarische deel van de gemeente drukte,
die op alle gebied z'n kosten ziet stijgen en
de prijzen voor de produkten ziet dalen. De
straatbelasting zou evengoed gemeentelijke
grondbelasting kunnen heten vond dhr. Kie
vit. Met het woord straat erin, doet deze
heffing zich bepaald geen eer aan. Ook de
agrariërs hebben nogal wat bezwaren tegen
te straten van Scherpenisse. Ze moeten er
ook met landbouwprodukten vaak gebruik
van maken en ze zijn bar slecht. Altijd weer
moet men het horen: geen centen terwijl de
agrarische sector er het meest aan moet
betalen. Zou er geen andere heffingsmoge-
lijkheiid. 'die oen betere spreiding over alle
inwoners tot stand zou brengen.
Dhr. Polderman: wanneer je zoveel straat
belasting moet betalen, wil je er ook iets
goeds voor hebben. De voorzitter herinnerde
er dit raadslid aan, dat er nog f 3500.
uit andere hoofde aan het stratenonderhoud
moet worden bijgepast. Als we niet verho
gen, komt er zeker niets van terecht. De
heer M. Dijke, (s.g.p.) constateert dat het
budget duidelijk ontoereikend is en de heer
Joppe doet het voorstel dat eigenaren van
leegstaande woningen er ook aan moeten
meebetalen, maar daarbij krijgt hij geen
steun.
Met de stem van dhr. Polderman tegen
wordt hierna het voorste'! tot verhoging
van de straatbelasting aangenomen.
VLEESKEURINGSKRING
De voorzitter kon geen nadere mededelin
gen doen met betrekking tot het samen
smelten van vleeskeuringskringen. De thool-
se slagers willen zich bij Bergen op Zoom
voegen, maar nog altijd behoort het eiland
Tholen tot de provincie Zeeland. De heer
Elenbaas kon zich indenken, dat het voor
de slagers aantrekkelijk lijkt, evenals dhr.
Dijke. De voorzitter antwoordt dat er bij
Zeeland aansluitend wel een betere wacht
geldregeling zou zijn voor degenen die op
wachtgeld komen, wat dus zou betekenen,
dat aansluiting bij Brabant duurder zou
uitvallen, Al loopt dat nu ook weer niet zo
in de papieren. Voorlopig zal men nader
overleg nog afwachten.
De s.g.p.Fractie stemde tegen bet verzoek
van de bibliotheekcommissie van de Her
vormde vrouwenvereniging, die de gebrui
kelijke subsidie per boek bad gevraagd.
Vier raadsleden waren echter voor.
De heer Dijke informeerde bij benoe
ming van leden in de commissie van be
heer voor de Districtssdhoolartsendienst of
het voor Scherpemisse wel gewenst is daarin
de burgemeester te benoemen. Wanneer
weth. Kleppe als eerste verhinderd zou zijn
moet de burgemeester voor twee gemeen
ten optreden. De andere heren zagen er
minder bezwaren in. Bij stemming werd
conform het voorstel weth. Kleppe als lid en
de burgemeester als plv. benoemd.
DRANK- EN HORECAWET
Toen de vaststelling van deze verorde
ning op tafel kwam, zei de heer Dijke te
willen voorstellen om de artikelen 8 en 9
te schrappen. Hier in zijn de ontheffingsmo
gelijkheden vervat van inrichtingseisen voor
dans. i
De heer Elenbaas wijst er op, dat geen
enkele inrichting op het eiland aan de
bepalingen voldoet. Wethouder J. van der
Jagt (s.g.p.) steunt het voorstel Dijke.
Hij is in feite tegen heel deze zaak en
wijst er op, hoe het eertijds het hoofd van
Johannes de Dooper heeft gekost, toen het
dochtertje van Herodes danste. Het is al
ijdelheid der ijdelheden. Ik wil er niks mee
van doen hebben.
door
MAARTJE ZELDENRIJK
50
Hij schudde het hoofd. „Juffrouw de Ruiter rooit het
wel. De baby is niet lastig. Weet je, Trui is zo luste
loos. Zelfs de baby interesseert haar maar matig. Ze
ligt alleen maar te kijken. Als ze nu maar ergens weer
belangstelling voor kreeg."
„Als ze eens een poosje naar Ilpendam ging?" legde
ze voor.
„Dat heb ik haar ook al aangeraden, maar ze wil
niet. Ze zegt alleen maar: „Och laat me hier toch lig
gen. Je hebt toch geen last van me?" Nou, wat moet je
dan zeggen?"
Map stuurde de kinderen naar de woonkeuken en
zocht zelf het ziekenvertrek op. „Hallo, daar ben ik
weer eens. Wat een weertje hè? Ik heb wat druiven
voor je meegebracht. Je moest eigenlijk buiten liggen.
De zon zou je goed doen."
Trui keek de bezoekster even aan. „Och waarom?
Ik lig hier toch best.'
Map schoof haar stoel dichterbij. „Weet je wat jou
mankeert Trui? Je bent te apatisch. Je moet weer zin
in je leven krijgen Kind, je hebt twee schatten van kin
deren, je bent rijk. Je hebt een mooi spulletje hier ei?
een man, die zijn handen uit de mouwen kan steken:
Wat wil je nog meer? Je kunt elke dag gelukkig zijn,
als je wilt."
Trui schudde haar hoofd. „D'r is niks van waar.
Ik heb de laatste tijd genoeg gelegenheid gehad om
na te denken. Bram houdt helemaal niet van me. Hij
heeft me getrouwd omdat hij me niet wilde laten zitten
Zoiets voel je. Jij bent ook een vrouw, je snapt het best,
wat ik bedoel. Hij beschouwt zijn huwelijk met mij als
de grootste stommiteit, die hij ooit in zijn leven uitge
haald heeft. Dacht je, dat ik dat niet gemerkt heb? Af
en toe keek hij me aan met een blik, alsof hij daarmee
zeggen wilde: Aan jou zit ik vast, loeder. Ik heb meer'
jongens gehad als Bram alleen. Wat dacht je. Ik was
vijf en twintig, toen ik trouwde. Maar ik liep een half
jaar met een jongen uit Waterweg, een jongen... zó! En
zo safe als het maar kan. Die hield echt van me en ik
mocht hem ook wel. Als hij me zoende en aanhaalde en
lieve woordjes in m'n oren fluisterde, dan werd ik maar, dat hij zich nu zorgen maakte over zijn vrouw
warm van binnen en voelde ik me blij en gelukkig, en moeder van zijn beide dochters.
Hij wilde met me trouwen, maar het mocht niet van
thuis. O, daar was geen sprake van. Omdat hij weg
werker was bij het Waterschap. En ik een boeren
dochter. Ik heb gehuild en gegild van woede maar ze
bleven thuis onvermurwbaar. Nu ja, ik had het huis
uit kunnen gaan maar waar moest ik heen? Adrie wilde
wel, maar hoe kom je aan een huis? Op 't lest heb ik de
knoop doorgehakt, wat had het voor zin hetnog langer
aan te houden? En nu hej> Bram. Maar als Bram
me in zijn armen heeft, is het geen liefde. Als hij me
zoent, is het hartstocht of plicht. Daartussen ligt er
niets bij hem. Ik weet het immers? Ik had toch onder
vinding?"
Map had het stijgende ontzetting geluisterd. Ze wist
het ook. Bram had zelf op haar vraag geantwoord:
Nee, ik houd niet van haar. Maar ik wil niet zo'n
schoft worden als m'n broer. Daarom zal ik haar
trouwen. Dat is mijn plicht, Trui had het misschien
al heel gauw door, dat bij hem het goedmaken
van zijn gemaakte fout had voorgezeten. Meerniet.
En dat hij, als gezonde man, op bepaalde tijden ver
langde naar haar lichaam. Waarop hij recht had, om
dat hij de vrouw had getrouwd. Natuurlijk was hij
goed voor haar. Hij zou niet anders kunnen. Geloof
Ze zei het haar. „Je maakt jezelf ziek door een
waandenkbeeld. Ik ken Bram langer dan jij. Ik ben
in mijn jonge jaren ook wel eens met hem uit geweest
Wat dacht je, dat ik vroeger soms een stenen beeld
was? Misschien heb je gelijk, wat het tot stand komen
van je huwelijk betreft. Bram is erg plichtsgetrouw
Hij is een heer. Maar dat hoef ik je niet te vertellen,
dat weet jezelf ook. En laat het in het begin niet zo ge
weest zijn als het behoorde te zijn, op het ogenblik
houdt hij wel van je. Heb je te klagen gehad in de twee
jaar, dat je nu getrouwd bent? Is hij niet goed voor je?
Ben je wat tekort gekomen? Ik ken Bram. Je hoeft maar
te kikken en je krijgt van hem, wat je wilt hebben.
Wat wil je nog meer? Dat hij anders is als die jongen
uit Watergang? Alle mannen zijn niet hetzelfde. Kind,
je hebt zoveel voor bij anderen. Neem wij... toen ik nog
getrouwd was. Bij elkaar had ik mijn man anderhalve
maand thuis in het jaar. Soms was hij er drie, vier maan
den niet: Denk je dat dat leuk is? Wees dankbaar, dat
je twee schatten van dochters hebt. Je beseft je geluk
niet. Probeer het van die kant te zien. Misschien kun
je dan wat meer waardering opbrengen."
(wordt vervolgd)
