EENDRACHTBODE Gerda' s eigen weg Volle zaal te Poortvliet voor C.H.J.O.-Teach-in Herbers& Kapsalon „Lockwell Geleidelijke overgang wenselijk Intensivering van de comunicatie naar buiten het eiland Samenvoeging zal financieel niet voordeliger uitvallen renniskens 22e JAARGANG No. 29 2 JUNI 1966 TWEEDE BLAD Zo nu en dan vlogen er wat politieke spaanders Burg. v. Hasseltstraat 23 Bergen op Zoom Telf. 3344 Rapport Ver. Ned. Gemeenten over herindeling Tholen: Voorkeur voor drie gemeenten naar taakverdeling: a. Een woongemeente langs de Eendracht, het toekomstig Schelde- RijnkanaalOUD-VOSSEMEER, THOLEN, POORTVLIET b. Een industriegemeente in het zuiden: SCHERPENISSE- SINT-MAARTENSDIJK c. Een agrarische gemeente in het noordwesten: STAVENISSE- SINT-ANNALAND EDELSTEEN RINGEN Veluwse boer >man ,C? Men hoeft niet zoveel tientallen jaren terug om het zich als ondenkbaar voor te stellen, dat een aantal jongeren een politieke avond zou organiseren, Nü kan dat wèl, ondanks de leuze van deze tijd, dat de jongeren zich nergens meer van aantrekken dan van beat en brommer, want het gebeurde vorige week in Poortvliet, toen daar in de boven zaal van het gemeentehuis levendige belangstelling was voor de C.H J.O.-T each-in. Een Teach-in, met toch ook nog een belangrijke bijdrage van ouderen, met name als Forumleden en bij de discussie. Het is intussen André Nieuwkerk uit Poortvliet en de zijnen wel gebleken, dat het niet eenvoudig is om als acteurs en dan nog wel jonge amateurs een politiek cabaret te brengen, dat inslaat. Niet eenvoudig omdat de voorbereiding daartoe veel tijd vergt, maar ook niet eenvoudig omdat het een bijzondere voordracht, beklemtoning en climaxering vereist. Een troost is dat zelfs beroepscabaratiers van goede huize moeten komen om het publiek echt mee te krijgen.. Kan's Sonnevelden zijn nu eenmaal zeld zaamheden. Overigens was in Poortvliet alles gedaan om tot een goed entree te komen. Decor, geluid en het enthousiasme van de mede werksters en medewerkers liet niet te wen sen over. Mede daardoor was de zaal volop bereid de premièreschoonheidsfoutjes te ver geven. Bovendien kwamen duidelijk enige talenten naar voren. Grote bijval was er voor enkele gebrachte liedjes, waarbij iedere politieke groepering op de korrel werd genomen. Zo sprong voor dracht en zang van Ria Quist uit Oud- Vossemeer duidelijk naar voren, was er goed pianospel van Anneke Wuffing uit Tholen en had André Nieuwkerk de zware taak het allemaal met verve te introduceren. „Het is de bedoeling dat u zich volledig bij ons thuis voelt. Wel één verzoek: als u met bierflesjes gooit, doe het dan wat voor zichtig. Eén Conny is al genoeg beschadi ging". Zo werd een keur van politieke misstan den gebracht onder het motto: is het rood - wit of blauw. Het liedje bijvoorbeeld: „Koe koek zat in de kamer, te hameren op het schap en heel veel Amsterdammers, kozen hem toen rap. Koekoek, koekoek, voor velen viel het doek. Of het „Wie moet dat be talen, zoete, lieve Vondeling, wie moet be talen, goeie fijne man." Dan was er de tegenhanger op de bekende protest-song van Boude wijn de Groot, ge bracht met gitaarspel door Frederick de Graaf. Tussen al die bedrijven door kwam men ook op fijnzinnige wijze te weten, waarom de SGP niet in 't forum zat en hoe de BP een nog onvoldoende bemand secretariaat had om brieven te beantwoorden. Tenslotte kwamen de al genoemde mede werksters en werkers plus Bab Leunis (decor), Bram van Westen (geluid) en Paul Nijman als gedeeltelijke tekstleverancier nog eens op het podium om het eindapplaus in ontvangst te nemen. POLITIEK FORUM Na de pauze was het woord aan het poli tiek forum en de aanwezigen in de zaal. Bier flesjes zijn er niet op het podium terecht gekomen, al ging het er naarmate de avond vorderde zo nu en dan wat warm naar toe. Het forum bestond uit de heren J. M. C. Ooms uit Oud-Vossemeer (KVP), J. van den Bos uit Tholen (ARP), J. Huysen, voor zitter CHJO Nederland te Delft, L. A. M. Elenbaas te Scherpenisse (VVD), P, A. Roels te St. Maartensdijk (PvdA), E. Stern te Terneuzen (PSP) en de voorzitter drs. A. M. de Boo uit Delft, secretaris van de CHU Nederland. Het onderwerp: een nabeschouwing van de provinciale verkiezingsuitslag, leek het forum weinig aktueel meer te zijn, maar drs de Boo gaf volop ruimte om het verder dan het gewestelijk niveau te zoeken, wat dan ook prompt werd gedaan tot aan Viet nam toe. Drs de Boo zei als inleiding het toch wel een uitstekend initiatief van de jongeren te vinden om met deze politieke instuif te komen. Het eerste forumlid de heer Stern (PSP) zag de uitslag van de laatste provin ciale verkiezing als een grote uitdaging van deze tijd. De politiek is niet een zaak van een gemeente, provincie, land, maar is een zaak van de wereld, een wereld vol bewa pening, honger en dekolonisatiepogingen. Maar dit laatste kan met kapitaal niet wor den opgelost. De uitslag van de provinciale verkiezingen is geen kwestie van alleen maar een lesje voor de verliezende partijen, maar een bewuste richtingaanduiding van de kie zers. De heer Ooms meende dat de voormannen van de grote partijen te ver van het volk staan. "Ze zijn te geleerd". De kiezer be grijpt het niet meer in tegenstelling tot dat geen, wat bijvoorbeeld de heer Koekoek in eigen bewoordingen naar voren brengt. En juist dit wordt veel sterker geaccentueerd, nu ook op het politiek terrein het visuele via de t.v. een grote rol speelt. De BP kreeg veel stemmen van ontevredenen. Het had erger kunnen zijn, wanneer er geen BP was, dan waren dat misschien allemaal ook nog PSPstemmers. ft PERMANENTEN WATERGOLVEN SPOELINGEN VERVEN Ook HERENSALON gaarne volgens afspraak De heer Roels meende, dat de PvdA ten onrechte te veel zenuwachtigheid wordt verweten. Het verlies van deze partij bij de laatste verkiezingen weet hij o.m. aan de kwestie van het huwelijk van het jaar, de sympathie voor degenen, die de klappen krijgen en de bereidheid van de PvaA om constructief aan het regeringsprogramma deel te nemen. De heer Huysen van de CHU was even eens van oordeel, dat de provinciale ver kiezingsuitslag wees op ontevredenheid en onbehagen. Wanneer er in België een taal strijd is, zit het er wellicht in, dat er in ons land een afstandsstrijd is tussen kiezer en gekozene, een gevoelsmatig iets, wat echter belangrijk is. De heer Elenbaas (WD) geloofde daarentegen niet, dat de kiezers zo ver van de politieke leiders staan, maar juist dat ze het door hebben in welke richting het met Nederland uitgaat, met name dan de econo mische richting. Voorts zag hij het verlies van de pvda onder meer ook als een gevolg van het grote verschil tussen destijds de pvda voorman dr Drees en de huidige drs Nederhorst. De heer J. van den Bos (ARP) leek het niet eenvoudig een juiste conclusie te trek ken uit de laatste verkiezingscijfers. Er zijn nogal wat tegenstellingen in deze welvaarts- tijd. Spreker wees daarbij op het verschil tussen de welvaartsdeling industrie en land bouw. Verder zijn het vooral de kleine zelfstandigen en middenstanders waar klap pen vallen en waar ontevredenheid heerst, waarbij het Ontwikkelings- en Sanerings fonds voor zowel landbouw en middenstand inderdaad wel noodzakelijk is, maar anders- zijds toch een teken van een noodmaatregel inhoudt. LEVENDIG De hierop aansluitende discussie tussen de aanwezigen in de zaal en het forum ging heel wat verder dan de uitslag van de pro vinciale verkiezingen. Drs de Boo hield de teugels losjes in handen, maar liet ze toch ook weer niet los. Af en toe spoot het poli tieke vuur wat fel omhoog, waarbij ook in de bovenzaal van het Poortvliets gemeente huis een toch wel duidelijk waarneembare scheidingslijn ontstond tussen de „regerings partijen en de opponenten". De huidige eco nomische situatie in den lande bracht daarbij de oppositie wat extra wind in de zeilen. Het principiële vraagstuk van de christen en de niet-confessionele partij deed opnieuw wat fakkels ontsteken, al vroeg niemand zich daarbij af hoe het mogelijk was, dat zelfs een doorbraak van alleen niet-confessionele partijen ook niet helemaal als een succes moet worden aangemerkt. Bewapening, mo narchie, brief Nederhorst, bezuiniging, be lastingen en andere aktuele problemen wer velden van podium naar zaal, van zaal naar podium. Tot rond twaalven een der aanwezige dames verbluffend nuchter opmerkte, dat met name CHU-jongeren tijdig op bed dienen te liggen om frisse krachten op te doen. Daarmee was zowel de uitstekend forumleider drs. De Boo, als de CHJO- voorzitter J. Nijman uit Tholen het vol komen eens. Laatstgenoemde had het welkomstwoord gesproken en dankte tenslotte iedereen, inzonderheid ook cabaret en forumleden voor de medewerking aan deze Teach-in. De eerste politieke instuif op Tholen was inclusief het gedeelte ontspanning toch wel interessant en als aanpak van jon geren lofwaardig. Bovendien blijkt onze tijd de mogelijkheid te bieden dat politieke contrasten zich samen achter één tafel scharen om vragen te beantwoorden van eveneens zeer verschillend georlenteerd publiek en na felle discussies aan het eind heel vriendschappelijk afscheid te nemen, een wel duidelijk onderscheid er kennen tussen een vaak brede politieke kloof zonder afbreuk te doen aan de per soon zelf, erkennend ook dat men in het dagelijks leven toch weer bij elkaar hoort. „Welke beleidsbeslissingen ten aanzien van de bestuurlijke ont wikkeling ook zullen worden genomen, zij behoeven verdere begeleiding, in sociaal en economisch, planologisch en financieel opzicht. Een tekort aan ontwikkelingsmogelijkheden zonder vol doende krachtige impulsen van buitenaf is daarvoor een belangrijke oorzaak. De perspectieven van het eiland veronderstellen dat deze tekorten worden aangevuld. De in een aantal opzichten tot voor enkele jaren relatief statistische samenleving is in beweging. Met een variant op het Zeeuws devies „Luctor et emergo" kunnen de vooruitzichten op de toekomst van het eiland dan ook worden samengevat als „Tholen emergit", onder voorwaarde dat de zorg voor en steun aan de ontwikkeling van dit gebied niet te kort zullen schieten." Misschien is het voor menigeen, eveneens als voor ons, nodig om bovenstaande conclusie van de nota inzake de uitgangspunten voor de bestuurlijke begeleiding van de schaalvergroting op het eiland Tholen tweemaal te lezen. Dat is dan niet het enige van het op Tholen verbeide rapport, wat meer dan lezen, wat studie vergt. Waarmee overigens niets aan de waarde van deze nota wordt tekortgedaan. Misschien bracht het menigeen ten aanzien van de hoofdlijnen weinig nieuws, maar zeker zoals in het voorwoord staat: als een bijdrage tot discussie over de meest gewenste bestuurlijke ontwikkeling en daarvoor door gemeentebesturen te nemen maatregelen, maar ook als een bijdrage tot beoordeling van het wetsontwerp. Daaraan zouden we zelfs nog willen toevoegen: en als een leidraad voor de toekomst. VERANTWOORDE BESLISSING De oorzaak van het ontstaan van dit rapport mag als bekend worden veronder stelt. Het voorstel van Gedeputeerde Staten van Zeeland om de zeven gemeenten op het eiland Tholen samen te voegen tot een grote, was voor de thoolse bestuurders aanleiding advies te vragen aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De zeven gemeen ten hebben daarvoor 1.per inwoner ge voteerd en in het eerste kwartaal van dit jaar werd na een onderzoek door de sociaal- geografen drs. A. Bours en drs. J. G. Lam- booy, verbonden aan bovengenoemde ver eniging, een onderzoek op Tholen ingesteld, werden o.m. de leden van de thoolse ge meenteraden gehoord, kerkeüjke ambtsdra gers, vertegenwoordigers van het maat schappelijk werk en verschillende andere personen. Grote steun hebben de rapporteurs ondervonden van de heer W. Chr. van der Stel te Sint-Maartensdijk. In korte tijd kwam deze nota tot stand als een samenspel van onderzoek en creatieve interpretatie van de sociologen en bestaat uit twee delen: I. het onderzoek van de ontwikkeling op en om Tholen; II. uitgangspunten voor de toekomstige ruimtelijke structuur met de consequenties voor de bestuurlijke begeleiding. De samenstellers werden overtuigd van de positieve ontwikkelingsmogelijkheden van onze streek, welke vormen van bestuurlijke begeleiding ook worden gekozen, waarom de discussienota ook werd aangeboden onder de titel „Tholen emergit". Afgezien van de invloed hiervan bij de bevoegde instanties behoeven de bestuurders van onze streek geen spijt te hebben van de hiervoor gevoteerde gelden. De situatieschets en reëele prognose maken het tot een doku- ment, waarvan het goed is dit in de toe komst bij de hand te hebben, ongeacht welke samenvoegingsbeslissing er uit de regerings koker zal komen. ZEEUWS EILAND In het eerste hoofdstuk wordt aangeduid, dat het Zeeuwse eiland Tholen weliswaar gelegen is aan de Brabantse zoom, maar in zijn structuur een typisch Zeeuws eiland is gebleven, de mentaliteit is Zeeuws, men voelt zich Zeeuws. Al gaan de Deltawerken aan Tholen voor bij op zich is het eiland zeer centraal ge legen tussen de havenreuzen Rotterdam en Antwerpen, tussen Sloehaven en een ont wikkelend Bergen op Zoom. Slechte verbindingen met de buitenwereld knagen evenwel aan de gunstige centrale ligging. Hemelsbreed 10 kilometer van Goes moet men toch meer dan 50 km rijden om het te bereiken. Daardoor is er een duidelijke oriëntatie op Bergen op Zoom. Aan het bestaan van elk der zeven dorpen ligt een hele geschiedenis van heldhaftige, maar ook vaak tragische strijd tegen het water ten grondslag. Een strijd, die ook op het geestelijk leven een stempel drukte, zonder zich bij de gang van zaken neer te leggen. Typerend is een gedurig weer aanpassen van het economisch leven aan veranderde situaties. De mening, dat Tholen een „achtergebleven" gebied zou zijn, is dan ook onjuist. TOCH SAMENWERKING De gehechtheid aan de historisch gegroei de gemeenschap is groot, maar vooral door evacuatie 1944 en ramp 1953 zagen de inwoners andere samenlevensvormen. Hoe wel de samenwerking tussen de gemeenten nog lang niet ideaal is, kan men toch de aanzet tot een partnerschap bespeuren in verschillende gezamelijke organisaties, met name bij de landbouw, via commissie werk gelegenheid en stichting maatschappelijk werk en gezinszorg. Een nog volop agra risch eiland. Zeeland heeft 23.1 agrariërs van de totale beroepsbevolking, op Tholen is dit percentage 38.2 het middelbaar en hoger geschoold personeel is hier nog lager dan het al lage percentage van Zeeland en de leeftijdsopbouw ongunstiger. met mysterieuze edel stenen in verrukkelijke kleuren. Kies uit onze wondermooie kollektie. LIEYEVROUWESTR. 6 BERGEN OP ZOOM/ «Jfr PENDEL Ongeveer 20 a 25% van de mannelijke beroepsbevolking (circa 4750) pendelt, dat is dan ongeveer 1200 personen, voornamelijk vroegere agrariërs, waarvan het merendeel pendelt naar het Waterweggebied (onge veer 700). Het derde hoofdstuk behandelt de bronnen van bestaan land- en tuinbouw en het vol gende hoofdstuk de zeven samenlevingen op één eiland. In een tabel over de bevolking en opper vlakte, springt duidelijk de grotere bevol kingsdichtheid per vierkante kilometer van Tholen en Sint Annaland naar voren. Tho len heeft 160 inwoners per km2 Sint Anna land zelfs 217, Poortvliet de grootste ge meente in oppervlakte heeft maar 74 inwo ners per vierkante kilometer, maar daar wo nen ook 543 van de goed 1600 inwoners bui ten de bebouwde kom. De zeven lokale ge meenschappen zijn steeds minder alleen van. de eigen plaatsgenoten afhankelijk maar steeds meer van de gehele bevolking op Tholen. POLITIEKE STRUCTUUR Ingaande op de politieke structuur con stateren de rapporteurs toch nog wel be langrijke verschillen in mentaliteit en in so ciaal-economische structuur. In Sint Maar tensdijk heerst een klimaat, dat voorname lijk gekenmerkt is door de arbeidersbevol king met een, vóór de Tweede wereldoorlog zeer scherpe tegenstelling tussen arbeiders en kleine boeren enerzijds en de grotere boe ren anderszijds De PvdA is hier dan ook de grootste partij met ongeveer 40% der stemmen. In Sint Annaland is de sfeer veel meer die van hard zwoegende kleine boer of tuin der met politiek de rechtste partijen ver in de meerderheid. De stad Tholen heeft een meer gedifferentieerd patroon met de breed ste politieke samenstelling. Oud Vossemeer 'n zeer gemoedelijk dorp dat Brabants aan doet met ongeveer 27% KVP stemmers. Sta- venisse vertoont overeenkomst met St. Anna land. De godsdienstige samenstelling is nauw verbonden met de politieke. Gevreesd moet worden, zo staat er ver der in de nota, dat bij een geforceerde admi nistratieve integratie, tot één eiland-samenle ving een deel van de bereikte resultaten ver loren gaat, doordat de in de dorpen numeriek grote invloed van de minderheden tot een relatief weinig betekenende in het grotere geheel worden teruggebracht. GEEN CENTRUMFUNCTIE In het voorzieningen apparaat komen de dorpen Tholen, Sint Maartensdijk en Sint Annaland naar voren, terwijl in deze Stave- nisse en Scherpenisse duidelijk achterblijven Met genoemde drie goed voorziene ker nen neemt echter geen der gementen een dui delijke centrale positie in. Ook dat opzicht dus een gespreid patroon. De verdeling van de verschillende functies over afzonderlijke kernen doet bij een gefor ceerde administratieve integratie vrezen, dat tussen de kernen een strijd ontbrandt, die door HENK VAN HEESWIJK 55 Gedurende de eerste dagen voelde Arie zich 's avonds geradbraakt. Gerda werkte met zalfjes en olie, waarmee ze de pijnlijke, verbrande huid van haar man probeerde te verzachten, liefkoosde hem voorzichtig en zorgde er voor, dat hij zoveel als mogelijk nachtrust kreeg. Maar zelf sloeg ze ook de handen uit de mouwen, verzorgde het vee en als ze een paar uurtjes over had, ging ze naar het land, reed met de keermachine of schoffelde tussen de aardappelen en andere gewassen, voorzover dat no dig was. Ze mestte de varkensschuur uit, reed de melk bussen naar de weg, deed eieren in de kisten, maar had tenslotte ook nog een baby te verzorgen. De dag na het ongeluk kwamen onverwacht Tannie en Geert met de auto op ,,De Peppelhorst". „We lazen het in de krant vanmorgen," verklaarde Tannie. „Je begrijpt, dat we schrokken. Vandaar, dat we besloten hierheen te rijden om te kijken, of we ergens mee kun nen helpen, zie je Hoe gaat het nu Gerda vertelde in korte bewoordingen, dat het levens gevaar in ieder geval geweken was, hoewel de toestand voorlopig ernstig bleef. Dat Arie zijn baan in Amster dam er aangegeven had om hier te gaan werken en dat ze zelf ook een handje meehielp. Tannie keek rond. „Waar heb je je zoon?" „Die is nog in Amsterdam. Ik weet niet, wanneer ik hem moet halen, zie je Ik moet iedere dag naar Zwolle, naar het ziekenhuis. En Femmigje kan ook niet alles alleen doen hier, al is ze gewillig genoeg." Tannie keek eens naar haar man. „Mag ik Geurtje halen?" vroeg ze aan haar vriendin. „Als je dat wil doen en zeg dan tegen tante Ger- dien, dat ik voorlopig hier niet weg kan En neem wat kleren mee, als je wilt, ook van Arie. We hebben alleen, dat wat we gisteren aan hadden. En „We zullen zoveel mogelijk meenemen," besliste Geert.. „En die kleine knul nou, daar zal Tannie wel raad mee weten. Kan ze het alvast leren." Welk gezegde hem een por in zijn zij opleverde van zijn struise vrouw. Diezelfde avond had Gerda haar baby weer in de armen, dol gelukkig. Tannie pakte alle meegenomen kleren en andere bezittingen uit. „Ik help je opber gen," zei ze, „des te gauwer zijn we klaar. „Hallo, daar hebben we Arie ook. Verdraaid, Arie, je ziet er prima uit, nu je je stadskleur kwijt bent. Hoe gaat het?" Ze drukte zijn hand. De man lachte als een boer, die kiespijn heeft. „Alles nog een beetje pijnlijk, maar dat went wel. En het boerenvak ben ik nog niet verleerd." Tannie en Geert keken vol bewondering naar de rood verbrande jongeman in zijn open hemd en veel te wijde manchester broek, die hij van een der knechts geleend had. 's Avonds, toen Geert en Tannie op het punt stonden om te vertrekken, zei Tannie tot haar vriendin: „Die man van jou die is goud waard. Meid, wat heb je het getroffen met je Arie, Wees maar erg lief voor hem in deze eerste moeilijk dagen." Waarop Gerda een kleur van trots kreeg. De volgende morgen vroeg reed er een auto het erf op. Een man stapte uit en liep naar Arie, die net thuis kwam van het melken. „Morgen, boer. De complimenten van mijn boer, Alfrinkhof, en ik moet hier voorlopig komen helpen met het werk, omdat jullie mensen tekort komen. En de wagen hij wees naar de auto die moet de boerin gebruiken, als ze naar het ziekenhuis in Zwolle op bezoek gaat." Arie was diep getroffen door zoveel hartelijkheid en medewerking. „Dat is dat is geweldig Hoe het „Franken, boer." „Wel, Franken, dat vind ik reusachtig. Daar staat Teun Brandsen, die is hier de meesterknecht. Vervoeg je maar bij hem. En dan kom je eerst naar binnen voor het broodeten. Vrouw, we hebben er een knecht bij," vervolgde hij, naar binnen stappend. En buiten staat er een auto. Die mag jij gebruiken voor de reizen naar Zwolle. Dat heeft Geert allemaal bedisseld." Gerda keek naar buiten, zag de auto staan en de knecht staan praten met Teun Brandsen. Tranen van aandoening schoten in haar ogen. „Ik bel Geert meteen op," besliste ze, draaide een nummer, luisterde even en zei: „Ben jij het, Geert? Met Gerda. Ik wil je even bedanken voor jullie hulp, Geert. Dit vind ik geweldig van jullie. Ontzettend lief, Geert, je bent een schat. Zodra je een keer hier bent, krijg je een dikke zoen van me als beloning." „Haha, laat Arie het maar niet horen." „Die staat naast me en zal eenzelfde portie geven aan die prachtvrouw van je." „Ja, daar heb je gelijk in, Gerda, ze is een pracht vrouw. Zij heeft alles zo bekokstoofd, hoor. Wacht, daar komt ze net aan. Sterkte, Gerda, enne wat die zoen betreft, ik houd je aan je woord, hoor „Je kunt er op rekenen. Hallo, Tannie? Hartelijk dank, meid, voor jullie hulp. Arie is vervuld met jullie knecht en ik met de wagen. Die geweldige man van je vertelde me net, dat het jouw initiatief was, dus (wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1966 | | pagina 3