EENDRACHTBODE
K£ï!»D«smpe
Het verkeerde
slachtoffer
E.E.G. deed export
belangrijk toenemen
Piet van Tilburg
Om de juiste wijzerstand
Werkgroep Tuinbouw:
Sporthoekje
21c JAARGANG No, 14
18 FEBR. 1965
TWEEDE BLAD
Niet zo gelukkig met waterleidingtarief
van twee kwartjes
Nachttarief verkieslijker
Subsidies elektrificatiekosten nog
niet rond
Stemmen van lezers
„Vooral op het gebied van de buitenlandse afzet, doen de buiten
landse tuinbouwers wel zo een en ander", stelde vorige week de
heer G. van Opstelten van het Centraal Bureau voor Tuinbouw
veilingen tijdens de in het Holland Huis gehouden tuinbouwmiddag
van de werkgroep Tuinbouw der vereniging voor bedrijfsvoor
lichting. Hij adviseerde daarom tot oprichting van een telers-
organisatie en een geconcentreerd aanbod.
Voorzitter K. J. Drooger uit Tholen had er in zijn openingswoord
op gewezen, dat de tuinders nu niet zo bijster gelukkig zijn met
het waterleidingtarief van 50 cent per kubiek.
Een nachttarief vond hij verkieslijker.
Vanuit de vergadering klonk tenslotte een waarschuwing, dat de
elektriciteits-subsidies nog niet rond zitten en daarom beter even
kan worden gewacht, indien aanleg op dit ogenblik niet dringend
nodig is.
Er was tamelijk goede belangstelling van
tuinderszijde voor deze middag. Voorzitter
K. J. Drooger, moest, zoals hij het zelf uit
drukte, in tegenstelling met de landbouw een
wat somber geluid laten horen, wanneer hij
een terugblik wierp op het afgelopen jaar.
Weliswaar een jaar van hoge produktie en
goede kwaliteit, maar van bizonder lage
prijzen. Vooral de vollegronds groenten
waren niet lonend, zoals: aardbeien,
bloemkool, knolselderij, bonen en gladiolen.
De augurken deden het goed, al is er over
een reeks van jaren niet over te juichen. De
glasteelten gaven een wel beter resultaat.
De sla uit de koude warenhuizen bleek prijs
houdend zelfs de tomaat waarover dit jaar
zoveel is gepraat en geschreven gaf op Tho
len nog redelijke uitkomsten. Was het Ne
derlands gemiddelde hiervan f 3.50 tot f 4.
op Tholen was het met 15 kilo per m2 nog
altijd f 5.50. Ook de komkommerteelt en
aardbeien onder glas gaven goede resulta
ten. De witlofuitkomst was een fiasco, nu
de prijzen ver beneden de kostprijs liggen,
al trekt de prijs momenteel wat aan.
De afzet van de produkten is goed verlo
pen, waarvoor de veiling Bergen op Zoom
dank werd gebracht.
Door verschillende organisaties is gewerkt
aan het tot stand komen van een subsidie
beleid voor aansluitingen van de warenhui
zen op het elektrisch net. De gemeenten op
Tholen besloten 20 bij te dragen boven de
f 1000.De PZEM heeft 20% toegezegd
boven de f 2000.- tot f 10.000.Van het
Ontwikkeling en Saneringsfonds kwam nog
geen uitspraak. Er werd 20% gevraagd.
Het waterprobleem is op Tholen een heel
eind opgelost. Toch zijn de tuinders niet zo
gelukkig met een tarief van twee kwartjes
per kubiek.
De teeltkosten komen hierdoor hoger te
liggen dan in andere gebieden. Praktisch ie
dere tuinder heeft bij zijn kas een waterreser
voir en daarom hoopt de werkgroep tuin
bouw, dat de waterleiding maatschappij nog
eens zal komen met een nachttarief.
De werkgroep ontwikkelde afgelopen jaar
verschillende aktiviteiten. De studieclub
doet het goed met in de winter elke maand
een vergadering en in de zomer excursies.
Er werd een tomatenmiddag georganiseerd
met gasten uit Bergen op Zoom en Steen
bergen. Ook de verschillende gespreksgroe
pen deden het goed. Alleen in Sint Phi-
lipsland bleek er niet voldoende belangstel
ling voor te zijn. Er zijn thans 70 tuinders
lid van de bedrijfsvoorlichting, maar de heer
Drooger vond dit lang niet genoeg. Ieder
die met tuinbouw te maken heeft, zou lid van
deze vereniging moeten zijn en niet parasite
ren op het werk en bijdrage van een ander.
ONTWIKKELING
De voorzitter wees er voorts op, hoe de
laatste jaren de tuinbouw in dit gebied sterk
ontwikkelde. Met een areaal van on
geveer 40.000 m2 staand glas en 10.000 m2
platglas op Tholen wordt er voor 1965 weer
tenminste 10.000 m2 bouw verwacht. De mo
gelijkheden op kennis op teelttechnisch ge
bied op te doen zijn aanwezig en dan alleen
kan er van een gezonde groei van de tuin
bouw worden gesproken.
Organisatorisch is er minder animo. We
kunnen de landbouworganisaties dankbaar
zijn voor hetgeen ze willen doen voor de
tuinbouwgroep, maar het wordt wel hoog
tijd, dat we hieraan zelf de nodige aandacht
schenken. Men is niet klaar met het telen
van de groente. Een of twee mensen kunnen
niet voor een goede organisatie zorgen, daar
onder moet ieder tuinderschouder worden ge
zet. Het is een algemeen, het is ook uw
eigen tuindersbelang organisatorisch mee te
doen, mee te leven en door zitting in bestuur
of commissie ook metterdaad mee te werken
aldus dhr. Drooger, die zijn openingswoord
besloot met de wens dat God een voorspoe
dig 1965 zou geven aan de nijvere werker,
ook in de tuinderij.
VOOR IEDERE KAMER
DE JUISTE MEUBELEN
BERGEN OP ZOOM
Bosstraat - hoek Lindehaan - tel. 5467
GROTE EXPORT
De heer G. van Opstelten stelde eveneens
vast, dat het afgelopen jaar voor vele glas
tuinders niet rooskleurig is geweest, al is
het dan op Tholen nog niet zo erg tegen
gevallen. Er waren ook enorme oogsten,
maar daarbij ook geweldige export. Alleen
waren er lage prijzen, omdat de oogst overal
prima was, Vorige jaren lag dat met de ex
port veel moeilijker door de velerlei belem
meringen als minimum exportprijzen, invoer-
kalenders, enz.
Was er voor de E.E.G. periode in de ja
ren 1956-59 een export van 300.000 ton
groenten voor f 190 miljoen, in de periode
1962-64 was het 460.000 ton voor f 410 mil
joen. Voor de E.E.G. tijd was er 9600 ton
export vers fruit voor f 58 miljoen. De laat
ste jaren is het 100.000 ton voor f 61.
miljoen. De appelenteelt ziet er minder roos
kleuring uit door de Euromarkt maar toch
zijn in het algemeen ook de fruittelers in
Nederland gebaat bij een zo vrij mogelijke
markt.
De E.E.G. biedt dan ook meer voor- dan
nadelen. Alleen de export naar Frankrijk
van groenten zal in 1964 zijn gestegen tot
74 miljoen gulden.
En het fruit naar dat land haalt de tien
miljoen.
Duidelijk is de laatste periode gebleken,
dat beperkingen van de handel toch geen
stand kunnen houden. Bekijk alleen de zor
gen maar eens van de Duitse graanboeren.
Maar de vrijheid van het handelsverkeer is
maar een derde van het gehele EEG-ver-
haal.
Het alles gaat gepaard met politiek, met
een gemeenschappelijke tuinbouwpolitiek te
vens. De nieuwe EEGvoorstellen zijn dan
ook om te komen tot een telers-organisatie,
die gesubsidieerd kunnen en zullen worden
met mogelijkheid tot produktie aanpassing,
Tegen oprichting van een telersorganisatie
bestaat in Nederland geen bezwaar om daar
mee tot een geordende afzet te komen, maar
dan geen verplichting om de produktie aan
te passen. Ook heeft Nederland bezwaren
tegen vaststelling van een minimumprijsre
geling waarbij wordt uitgegaan van een rede
lijk inkomen voor de producent en niet van
het verzadigingspunt van de markt. In het
andere geval krijgt men kunstmatige uitbrei
ding. Bescherming van de eigen produkten
betekent voorts de concurrentiekracht ver
zwakken. Tenslotte zal de commissie voor
stellen doen met betrekking tot export bui
ten de E.E.G.landen.
Dhr. van Opstelten wees er op, hoe het
buitenland vooral op het gebied van de af
zet niet stil zit. Hij waarschuwde de aanwe
zigen niet achter te blijven om maatregelen te
treffen de afzetpositie te verbeteren.
Bij de discussie vond spreker, dat men
zich niet al te bezorgd moest maken over
de subsidies in andere landen. Dat betekent
niet, dat men dat maar zo moet laten lopen,
wat trouwens ook de minister niet wil, maar
het is anderszijds ook weer niet een staan
of vallen met deze subsidies.
Zorg maakten de tuinders zich kennelijk
ook over de op de markt komende Bul
gaarse aardbeien. De heer Van Opstelten
wees er op, dat inderdaad ongezonde con
currentie moet worden tegengegaan. De be
tere geldopbrengst voor de Belgische witlof
telers schoof spreker voornamelijk op de re
kening van de betere (belgische) kwaliteit
van dit produkt.
Ten aanzien van de afzet stelde de spre
ker, dat een efficiënte afzetorganisatie be
langrijker is dan de teeltfactor. Zonder een
goed afzetapparaat lijdt de prijsvorming
zelfs onder de beste kwaliteit. Dat zal men
in Nederland, dat zal men ook op Tholen
moeten onderkennen.
Na de discussie was er nog uitreiking van
een eerste en tweede prijs van de aardbeien-
selectiewedstrijd. Nummer één werd de heer
A. J. Hage van Scherpenisse, die een tuin-
bouwgids kreeg aangeboden en nummer twee
was de heer J. Op den Brouw te Sint Maar
tensdijk, die ook met een boekwerkje werd
bedacht.
Tenslotte werden nog dia's vertoond (klank
beeld) over de streekverbetering Tholen.
Bij de rondvraag werd er door de heer
J. J. Mosselman uit Sint Annaland nog op
gewezen, dat de subsidies voor de elektrifi
catiekosten nog niet geheel rond zitten, zo
dat het aanbeveling verdient nog even af te
wachten, indien aanleg thans nog niet
dringend nodig is. Men loopt dan immers de
kans achter het subsidienet te vissen.
Het gebouw van de Bejaardensoos te Oud
Vossemeer was geheel gevuld toen burge
meester M. W. Schakel uit Noordeloos, lid
van de Tweede Kamer daar zaterdagmiddag
jl. voor de A.R. Statencentrale Tholen sprak
over „Om de juiste wijzerstand".
In het openingswoord van Gedeputeerde
J. van den Bos herdacht deze de overleden
Commissaris der Koningin. Deze markante
Zeeuw is voor de gehele provincie maar
ook voor Tholen van zeer grote betekenis
geweest.
Woorden van waardering werden ook ge
richt tot de scheidende voorzitter van de Sta
ten Centrale, dhr. P. Boudeling te Anna-Ja-
coba Polder.
„De juiste wijzerstand", daarmee bedoel
de dhr. Schakel het juiste midden tussen de
polen gezag en vrijheid, of politiek uitge
drukt de grenzen van de overheidstaak en
de zelfwerkzaamheid van de enkeling.
Uitgangspunt van zijn beschouwing was
het Bijbelwoord „Wat is de mens dat Gij
zijner gedenkt". In dezelfde psalm wordt de
mens genoemd als heerser over de schep
ping. In hoeverre is het nu wenselijk deze
beelddrager Gods om der zonde wil een
deel van zijn verantwoordelijkheid te ontne
men en die onder te brengen in de zorgen
van de Staat?
Vooropstellend dat er geen voor alle tijden
en situaties geldende normen voor de grens
bepaling zijn, was de persoonlijke visie
van spreker dat de wijzer thans te ver naar
het collectieve doorslaat.
Hij bewees dat aan de hand van de loon-
en prijspolitiek, de sociale voorzieningen,
het woningbeleid en de belastingpolitiek.
Wat het eerste betreft is er nu een kente
ring in de richting van meer gedifferentieer
de loonvorming.
Het grote nadeel van de prijsbeheersing is
dat vele artikelen zich door haar aard aan
controle onttrekken (zoals electronische ap
paratuur en textiel) en er een wanverhou
ding ontstaat t.o.v. de wel controleerbare,
b.v. brood en melk. Het ter ziele gaan van
vele middenstandsbedrijven houdt hier ze
ker verband mee.
De op zichzelf waardevolle sociale voor
zieningen gaan te ver wanneer de Staat
optreedt als de grote weldoener ten koste
van de zelfwerkzaamheid der burgers. Het
gaat te ver wanneer nu b.v. een fabrikant
ook A.K.W. vanaf het 3e kind krijgt. An
ders dan bij de A.O.W. wordt hier de over
heidstaak, een schild te zijn voor de econo
misch niet-zelfstandigen, overschreden.
Van het woningbeleid geldt hetzelfde.
Zorg voor huisvesting van minderdraag-
krachtigen, akkoord; maar daarnaast volle
aandacht voor de eigen bouw.
Op het gebied van de belastingen wordt te
veel naar de middelen voor collectieve voor
zieningen gekeken. Sinds de vorige belas
tingherziening is de gulden 17 minder
waard geworden. De fiscus was d.m.v. de
progressie in de heffing de grote slokop van
de uit die devaluatie voortvloeiende loons
verhoging. Spreker begreep niet hoe men
tegenstander van de 1 milliard belastingver
laging kan zijn, wanneer men weet dat
0.9 deel daarvan bestemd is voor de verho
ging van de belasting vrije voet, (Van
2700.naar f 3600.en de rest voor de
verzachting van de heffing in de middengroe
pen.
Het is de taak ook van de A.R. Partij
om achter de zakelijke kwesties de daaraan
ten grondslag liggende principiële uitgangs
punten te onderscheiden.
Bij het beantwoorden van vele ingekomen
vragen zei dhr. Schakel o.a, elke vorm van
kerkelijke tucht t.o.v. hen die een niet-con-
fessionele partijkeus doen, in strijd te ach
ten met de vrijheid van een Christenmens.
De persoonlijke verantwoordelijkheid is een
der rijkste erfgoederen der Reformatie.
Tegen de verhoging van de A.O.W., voor
zover dit werd bekostigd uit de balastingen,
heeft dhr. Schakel zich tegenstander getoond
omdat hij daarin de eerste principiële stap
zag in de richting van Staatspensioen. Men
kan dat ontactisch en niet-propagandistisc'h
noemen. Het zij zo, het is in elk geval prin
cipieel.
Spreker zal zich keren tegen het voorstel
van Prof. Vondeling de Wet Vervreemding
Landbouwgronden nieuw leven in te blazen.
Een wet die, naar publiek geheim, niet werd
nageleefd, is een slechte wet en dus volks
verlakkerij.
De vraag of de winstdeling die een tuin
der uit Stompwijk voor zijn personeel in het
leven riep, navolging verdient, wilde burge
meester Schakel met „ja" beantwoorden, mits
vrijwillig. Overigens heeft het rapport Ver
dam wel een sluier opgelicht van de grote
winsten die in diverse grote ondernemingen
werden gemaakt. De aandelen Breedband ste
gen van 80 tot boven de 300 miljoen, wat
de noodzaak oproept tot een 'herwaardering
van de factoren kapitaal en arbeid in de
onderneming.
Met burgemeester Smit van Sint Anna
land was hij van mening dat het markante
en stoere dat de oude A.R.Partij kenmerkte
als eigen stijl behouden moet blijven. Even
als deze zag hij het gevaar dat men zich
door het materialisme van deze tijd laat
meedrijven.
Natuurlijk ontbrak tot slot de gebruike
lijke vraag niet naar de wenselijkheid van
fusie met de C.H.U. De vraagsteller kreeg
het gebruikelijke antwoord: er is veel samen
werking en contact maar de vrijage van de
A.R.-jongen is nog niet door het C.H.U.-
meisje met het jawoord beantwoord. De vol
gende generatie zal dat ongetwijfeld tot stand
brengen.
Burgemeester Schakel sloot de bijeenkomst
met dankgebed.
SMERDIEK HAALT HET NIET
De grootste teleurstelling viel zaterdag
in voetballend Smerdiek, dat juist de streep
niet kon halen tegen Rillandia en daardoor
een derde klasse illusie armer is geworden.
De 2-3 nederlaag van Rillandia toont
overigens aan, dat er van krachtsverschil in
feite geen sprake was. Vanzelfsprekend
houdt dit ene doelpunt wel in, dat men hier
door 2 punten armer of rijker is en in het
onderhavige geval was het zelfs uiterst be
langrijk, met het oog op promotiekansen,
maar een werkelijk sterkteverschil is er
niet uit te halen.
En dat was ook op het oog inderdaad het
geval niet. Wel een bij Rillandia wat betere
windopvatting. En dat was op deze storm
achtige zaterdag bizonder belangrijk. Smer
diek, dat maanden deze ranglijst 'heeft aan
gevoerd, heeft dit over het algemeen tot
stand weten te brengen door openspel over
de vleugels. Vandaar uit dan een snelle en
directe doelbelaging, hetzij met een recht
streeks schot van o.m. de gevaarlijke Van
der Rhee. Zaterdag bracht het afstandplaat
sen de bal door de sterke wind vrijwel steeds
uit de richting en dat was wel de voornaam
ste oorzaak dat vele aanvallen nu wel zon
der verrassing bleven en de daarbij bekwa
me verdediging van de gasten voldoende
tijd gaf in te grijpen.
Na een minuut stilte in acht te hebben
genomen in verband met het overlijden van
de commissaris der koningin in Zeeland bood
de wind krachtige hulp aan Rillandia en
dat was de voornaamste oorzaak, dat de bal
na een goede minuut spelen al achter keeper
Bijl lag voor hij het wist. De druk bleef
door die wind voor de Smerdiekse verdedi
ging 45 minuten lang of 45 lange minuten
zwaar. Toch kon de zich uitstekend weren
de Smerdiekse defensie het tot de 40ste mi
nuut volhouden, eer de tweede treffer kwam,
opnieuw door linksbuiten De Boer.
Nu is met zo'n sterke wind een 0-2 ach
terstand niet onoverkomelijk. Alle hoop van
de Smerdiekse supporters het weer in
aanmerking genomen nog niet zo weinig
was op de tweede helft gevestigd met de
storm in de rug. En het scheen voor elkaar
te komen. Aanval op aanval golfde naar de
Rillandia veste, maar zuiverheid ontbrak.
En de keeper van de gasten stond z'n manne
tje. Na 17 minuten 1-2 door van der Rhee
Smerdiek kon op z'n vingers natellen, dat
het in de resterende, nog altijd 28 minuten
de meeste aanvallen zou krijgen, daarvoor
waren backs en middenlinie en de wind
mans genoeg, zodat er op dat moment noch
voor de Smerdiekse spelers, noch voor de
supporters al iets verloren was. Maar de mi
nuten vestreken en al warrelden de „ah's en
oh's" nu en dan boven de storm uit, wanneer
opnieuw een vermeende kans om zeep was
gebracht, binnen de palen van Rillandia ge
beurde er niets verontrustends meer voor die
club. Toen enkele tellen voor het einde spil
Lambertus van Rillandia bij een botsing nog
een lichte hersenschudding opliep, was bo
vendien de fut uit het spel en kwam het
eindsignaal na een door scheidsrechter Drop
uit Sprang goed geleide ontmoeting, die
sportief verliep, maar door de sterke wind
niet de fraaiste wedstrijd is geworden van
deze ronde voor Smerdiek. Bovendien met
een wat teleurstellende uitslag, al wist men
tevoren, dat het halen of brengen zou zijn
tegen een nog steeds met redelijke kans op
promotie belust Rilland.
Smerdiek toonde het in deze afdeling ver
te kunnen .schoppen". Maar de hoop dat
er op Tholen een derde klasser zou komen
met alle mogelijke opleving van dien voor
de voetbalminners in de streek, schijnt in Ril-
landse rook te zijn opgegaan. Daarvoor res
teren te weinig wedstrijden voor Smerdiek,
daarvoor hebben Meeuwen en Rillandia nu
al te hoge ogen gegooid.
BEKEREN
Verder was het een beker-geval op de
thoolse velden. Dat SPS van Stavenisse zou
winnen, lag voor de hand. Het werd 6-0,
zoals het vorige week tussen Stavenisse en
Kogelvangers geen 3-4 maar 1-4 verlies
was. Tholense Boys had evenmin moeite met
Smerdiek 2, dat met 7-1 verloor. Voor de
competitie werd in de derde klas gespeeld
tussen Tholense boys 3 en Chrislandia 3,
dat op een voor Tholen verdienstelijke pun
tenverdeling uitliep: 2-2, terwijl Kogelvan
gers 2 met 6-0 won van W.H.S. 3.
Overigens kwamen geen uitslagen tijdig
binnen.
DE VERWACHTING
Weer een volle competitieronde, al is dan
Smerdiek in de vierde klasse KNVB vrij.
In de 1ste klasse
speelt Olympia tegen HNC met de winst
kans voor de thuisclub. Wit Zwart gaat
dunkt ons van Kogelvangers winnen en Ro-
da van ONI. Tholense boys is sterk genoeg
om op eigen terrein Sprang 2 te kloppen
en W.H.S. moet ook voldoende aan Vrede
rust het hoofd weten te bieden.
In de 2de klasse
wint Dinteloord 2 van' Chrislandia 2, Good
Luck van W.H.S. 2, en verliest Good Luck
3 met grote cijfers van Rust Roest.
3e klasse
Chrislandia 3 wint van Dinteloord 3. Ko
gelvangers 2 van D.V.O., Smerdiek 2 heeft
het niet gemakkelijk, maar zal volledig uit
komend wel voldoende kracht kunnen op
brengen om al is het maar met één doelpunt
verschil te winnen. Vrederust 2 moet sterk
genoeg zijn om Thol. boys 3 te kloppen en
T.P.O. 3 kan van W.H.S. 3 winnen.
AANTEKENINGEN BIJ VERSLAG
OPENING „HERVORMDE KAPEL"
In de „Eendrachtbode" van 4 februari jl.
lazen wij het verslag betreffende opening
„Hervormde Kapel" te Sint Maartensdijk.
De in de aanhef van het artikel verwerkte
gegevens nopen ons tot een enkele kantteke
ning.
We lezen daar namelijk dat dit nieuwe
gebouw tot stand is gekomen op initiatief
van de nu 32 jaar oude vereniging „Schrift
en Belijdenis". Deze vereniging is pas vele
jaren later opgericht. Het kardinale punt is
evenwel het volgende.
Er staat dat er een overeenkomst was ge
maakt dat het gebouw „Rehoboth" door de
vereniging kon worden gebruikt voor zon
dagsschool en voor kerkdiensten buiten de
tweemaal gebruikelijke diensten op zondag
in de Nederlands Hervormde kerk. Onze
vraag is: „door welke vereniging".
„Schrift en Belijdenis'' zou namelijk veel
later geboren worden.
Mijnheer de redakteur, de werkelijkheid
is geheel anders.
Toen in 1933 de heer J. M. Boogaard als
leider van de zondagsschool in grote moei
lijkheden verkeerde betreffende lokaliteit en
hij toen bij de toenmalige fungerende kerk
voogden aanklopte, is men hem wel zeer ter-
wille geweest en heeft men hem met goed
keuring van de hogere kerkelijke instanties
een stukje grond in erfpacht afgestaan met
looptijd van dertig jaar tot het stichten van
een gebouwtje, te bestemmen als localiteit
voor zondagsschool en verenigingswerk.
Dat de heer J. M. Boogaard daar nu reeds
jaren kerkdiensten in belegde was dan ook
in flagrante strijd met het doel waarvan was
uitgegaan. Vervolgens staat er in het ver
slag dat de hervormde kerkvoogdij niet be
reid was tot verlenging der huur. Ook hier
willen we even op inhaken. De huurder
waarmee een overeenkomst was gemaakt,
is de heer J. M. Boogaard en door hem is
nooit een verlenging aangevraagd. Wel door
„Schrift en Belijdenis" Was door de oor
spronkelijke huurder verlenging aangevraagd
en dan voor hetzelfde doel waar het destijds
voor uitgegeven was, nl. voor zondagsschool
waarschijnlijk ware de verlenging wel tot
stand gekomen. Wij hadden over deze pijn
lijke aangelegenheid het stilzwijgen liever
bewaard, maar voelen ons verplicht „Her
vormd Tholen" de juiste toedracht voor
te leggen.
Met dank voor de plaatsing
Kerkvoogdij Nederlands Hervormde Kerk
Sint Maartensdijk
Naschrift redactie
Vanzelfsprekend was er voor de hervorm
de kerkvoogdij te Sint Maartensdijk gelegen
heid via het ingezonden stukje eventueel
onjuiste gegevens in ons verslag recht te
zetten. Men heeft intussen bemerkt, dat er
spijtig genoeg wat copie-verwisseling plaats
vond voor wat het verslag voor onze krant
en dat voor dagbladen betreft. Zo werd in
ons „originele" verslag niet gesproken over
de „geref. bondspredikant", waarop ds van
der Haar in het laatste nummer van de kerk
bode de aandacht vestigde. Wel in de voor
de dagbladen bedoelde copie, omdat daarmee
een andere lezerskring wordt bereikt, die on
bekend met de struktuur van de streek meer
gedetailleerde gegevens daaromtrent nodig
heeft om zich een beeld van de ontwikke
ling te kunnen vormen.
Naar onze mening zit in een ter verhelde
ring toegevoegde verduidelijking als geref.
bondsdominee" overigens niets denigrerends
Maar dat staat buiten het bovenstaande. We
hebben slechts collega-dagbladverslaggevers
willen helpen, die op de bewuste zondag er
graag van verschoond bleven een reis naar
Sint Maartensdijk te moeten maken.
Ten aanzien van de opmerkingen door de
kerkvoogdij willen we onmiddellijk aanne
men, dat de aan ons verstrekte gegevens, of
hetgeen we daaruit meenden te moeten opma
ken, niet overeenstemmen met de originele
overeenkomst, zoals destijds opgemaakt. Dat
er inplaats van een 32 jaar geleden gemaak
te overeenkomst met „Schrift en Belijdenis"
gelezen moet worden met dhr. J. M. Boogert
maakt in de kern van de zaak niet zo'n groot
verschil. Wel ten aanzien van het al of
niet overeenkomen van zondagsschool èn
kerkdiensten. Dit komt trouwens in ons ver
beterd verslag niet voor. Daarin staat „Men
maakte jarenlang om precies te zijn 29
jaar gebruik van het hervormd vereni
gingsgebouwtje „Rehoboth" waar zondags
school werd gehouden en waar nu al weer
vele jaren zondagsavonds kerkdienst werd
gehouden..." enz. Dat is dus inderdaad an
ders dan in het eerste verslag. Het is be
grijpelijk dat de kerkvoogdij dit heeft wil
len rechtzetten.
door FRANK VAN FALCKENOQRT 46
Toen Grada mij dit vertelde, voegde ze er aan toe:
Heini is op zijn manier een beetje verliefd op me. Ik
maakte toen een fout om daar niet wat dieper over
na te denken. En het heeft een paar dagen geduurd,
voor ik mij dit realiseerde. In samenwerking met mijn
amsterdamse collega, die ook al in verband met de
inbraak had laten controleren, of er aan de grens
posten naar Duitsland bepaalde wagens waren gepas
seerd op oudejaarsavond en -nacht, gingen we de ge
gevens, die we hierover gekregen hadden, één voor één
verwerken. En wat bleek toen Bij de grenspost
Broekheurne-Altstatte, dus dicht bij Enschede, was een
citroengele Mercedes gepasseerd in de richting Holland.
Diezelfde Mercedes was om circa negen uur dezelfde
avond bij de grenspost Glanerbrug-Gronau, nu in om
gekeerde richting. De wachtmeester der maréchaussée
Wiechers, die hier aanwezig is, had die avond dienst
aan de grensovergang nabij Broekheurne en herinnert
zich nog goed, dat hij de gele Mercedes, die als ken
teken droeg Wi 228 HB, omstreeks zes uur in de avond
bij de overgang had. Hij controleerde de papieren van
de chauffeur, een jongeman van 22 jaar. Zoals wel
meer gebeurd, werd hem gevraagd, wat hij in Holland
kwam doen, of hij voldoende geld op zak had en hoe
lang hij van plan was te blijven. Waarop de bestuurder
antwoordde, dat hij zo maar een rondritje maakte en
waarschijnlijk diezelfde avond wel weer naar Duitsland
zou terugkeren. U weet verder waarschijnlijk wel, dat
de heren van de grensbewaking dikwijls een zesde zin
tuig schijnen te bezitten. Als zij een bepaald iemand
niet geheel vertrouwen, dan klopt dat in de regel.
Wachtmeester Wiechers vertrouwde het niet zo bijster
met deze jongeman. Hij had naam en adres plus het
nummer van de wagen goed opgenomen en noteerde
dit alles. Dank zij zijn oplettendheid, maar ook dank zij
de medewerking van de duitse politie hebben wij het
volgende kunnen vaststellen:
Heini Werner haalde om tien uur oudejaarsmorgen
Grada van Andel met de Mercedes uit Mehlem. Ze
reden naar Eltville, een afstand van ruim 100 kilometer.
Tijdens deze rit werd er genoeglijk gebabbeld en Grada
vertelde van haar vriend, waar hij woonde en wat hij
van beroep was. Het meisje was in deze zeer argeloos
en treft dus geen schuld. Maar Heini Werner hoorde
haar opzettelijk uit. Tijdens de rit dit ben ik later
te weten gekomen heeft hij geprobeerd Grada te
kussen, maar zij heeft hem hiervoor een behoorlijke
draai om zijn oren gegeven. Grada verklaarde mij, dat
ze hem niet serieus nam. Doch Heini had zijn plan toen
klaar. Om kwart over elf 's morgens waren Heini en
Grada in Eltville. Er werd om één uur gegeten en Heini
vertrok meteen na de maaltijd met zijn gele Mercedes.
Waarheen? Hij passeerde om ongeveer zes uur de
grenspost Broekheurne en reed om negen uur weer
via Glanerbrug terug naar Duitsland. Wat deed hij
in die tussen gelegen drie uren
Ik zie het al aan uw gezichten, mijne heren, dat u
het begrepen hebt. Dat het mysterie rond de dood van
mevrouw Goedgeburen in zoverre is opgelost, dat Heini
Werner het dodelijk schot loste. Wij hebben in de
vooravond een kort epistel ontvangen van de politie uit
Wiesbaden, waarin Heini Werner een bekentenis heeft
afgelegd. Daarin staat te lezen Gert pakte een vel
papier van het bureau dat excuseeer me, ik moet
het gelijktijdig vertalen en ik ben niet zo heel sterk in
het Duits, dat Heini Werner omstreeks kwart voor
zeven in Dorringen arriveerde. Hij reed naar de Park
laan en parkeerde daar in de buurt zijn wagen. Om
streeks zeven uur zag hij Jan Gillissen zijn mede
minnaar het huis verlaten en hij volgde hem. Hij
bezat een revolver, die hij in zijn jaszak verborgen had,
maar het was steeds te druk op de weg, zodat hij niet
in de gelegenheid was zijn slachtoffer neer te schieten,
want dat lag in zijn bedoeling. Toen hij langs het park
kwam, hoorde hij het vuurwerk afschieten en toen
kwam het plan op, om zich in het park te verbergen
en daar zijn slachtoffer af te wachten. Want, zo
redeneerde de jongen, hij zal wel een keer terugkomen.
En als het te lang duurt, kan ik hem altijd nog in huis
neerschieten voor het geval hij langs een andere
weg huiswaarts zou keren.
Maar Heini Werner behoefde niet lang te wachten.
Hij had zich in het park verdekt opgesteld, waarschijn
lijk niet eens ver van de plek, waar Giel Hendrikse op
zijn beurt het slachtoffer opwachtte. Het eigenaardige
in deze zaak is dus, dat er op hetzelfde moment twee
mensen in het park waren, die Jan Gillissen naar het
leven stonden. Beiden uit andere motieven. Het is maar
goed, dat de jongeman in kwestie hiervan totaal on
wetend was.
Om ruim half acht kwam Jan Gillissen met zijn tante
aanlopen, op instructie van de vrouw liep Jan aan de
parkkant, zodat hij een gemakkelijk doelwit zou vormen
voor Giel. Maar dat werd hij automatisch ook voor
Heini Werner. Toen zette Gillissen de koffer neer. En
net op het moment dat hij zich bukte om zijn veter
vast te maken, loste Heini het schot, dat dus niet Jan
Gillissen trof, maar instee daarvan tante Anne. Deze
zakte waarschijnlijk zonder een kreet te slaken ineen
en de beide jongelieden in het park, waarvan de een
geschoten had en de ander de kans daartoe niet eens
had gekregen, zagen tot hun ontzetting, dat niet Jan
Gillissen, doch de oude vrouw neergevallen was.
(wordt vervolgd)
