lernorsc
150 JAREN GELEDEN
SCHERPENISSE
POORTVLIET
MODERNE
PERMANENT
WAVE
ALBERT STOETZER
Dames en Heren Kapsalon
Engelsestraat 6 - Tel. 5743
Bergen op Zoom
„Anker"
,Fridor" - „Eterna'
TEL.,
ST. PHILIPSLAND
PREDIKBEURTEN
PAK EVEN UW ZAKBOEKJE
REGENKLEDING
U slaagt bij
1795 -1813 GEEN VERLOREN JAREN
Einde van de Republiek betekende einde van
veel misstanden
De Fransen hebben van ons land een moderne
staat gemaakt
COIFFEÜRT HAAR
Kapsalon VERMAAT
BERGEN OP ZOOM
VEILINGEN
UITBREIDING MAYFAIR
Het fabrieksgebouw van Mayfair's Kle
dingindustrie zal opnieuw worden uitgebreid.
De begroting daarvan bedr. zo n 18.500,
BOUWERIJ
Door architect J. H. Kooreman te Delft
werd voor rekening van de heer J. H. v. d.
Pol de bouw van een woning met praktijk
ruimte gegund aan de firma H. Vriens te
Terheijden.
Namens de heer G. L. Wielaard heeft
bouwkundige M. Giljam te Scherpenisse de
uitbreiding van een pakhuis aan de Veer-
hoekseweg opgedragen aan de firma P. M.
Geluk alhier.
De verbouw van een woning voor de
heer A. Boogaard werd bij onderhandse aan
besteding opgedragen aan de firma A. Rijn
berg alhier.
Architect H. Weertman te Goes zal binnen
kort namens b en w aanbesteden het lood-
gieterswerk voor 23 woningwetwoningen
aan de Radda Barnenstraat.
BURGERLIJKE STAND
Geboren:
9 aug. Willem Abraham Frans zoon van
Jan Marius van der Weele en Helena Janna
Buijs adres D 120
10 aug. Nathanaël zoon van Cornelis
Anthonie Slager en Pieternella Helena Lind-
hout adres Stenepad 6
15 aug. Helena Marina dochter v. Adriaan
Leendert Polderman en Jozina Scherpenisse
adres Keethil 4
15 aug. Johanna Willemina dochter van
Dinant Johan Bentschap Knook en Janna
Dirkje Geuze adres Haven 22
24 aug. Bastiaan Leendert zoon van Jaco
bus Cornelis van Poepelen en Jannetje
Dirkje Pot wonende te Tholen
27 aug. te Bergen op Zoom Margaretha
Catharina dochter van Pieter Jacobus van
Houdt en Catharina Janna Bijnagte adres
Noordpoort 8
Ondertrouwd:
16 aug. Pieter Nelewart van den Hoek
oud 21 jaar landarbeider en Hendrika Ca
tharina Hartog oud 19 jaar zonder beroep
beiden wonende alhier.
Getrouwd:
22 aug. Johannes Cornelis Jacobus van der
Werf oud 22 jaar rijksambtenaar wonende
te Breda en Pieternella ohanna van Haaf-
ten oud 20 jaar zonder beroep wonende
alhier.
Ingekomen:
Maatje C. Bolier ev Rottier van Poort
vliet naar Oostsingel 14
Abraham van Belsen en gezin van Nieuw-
vliet naar Beatrixstraat 9
Dirk Vrucht en gezin van Leens naar
Cornelis Vermuydenstraat 1
Vertrokken:
Paul Goedegebuure en gezin van Oost
singel 37 naar Stavenisse
Cornelis van Rijswijk Provinciale Weg 8
naar Scherpenisse
Marinus Kooman en gezin van Schoolstr.
17 naar Westerschouwen (Rennesse)
Jacob J. Priem en gezin van Beatrixstraat
5 naar Stavenisse
Jacoba van de Reest wv Lindhout van
Provinciale Weg 56 naar Halsteren
Adriaan C. de Graaf van Blauwstraat 28
naar Breda.
MUZIEKAVOND
De muziekliefhebers hopen, dat de depres
sies as. zatedrag 'n andere richting zullen
uitgaan. Eerstens omdat de akkers en daar
mee de gehele landbouw bizonder goed
een droogteperiode kunnen gebruiken en
tweedens omdat er dan ook heel wat meer
belangstelling verwacht mag worden voor
de te houden muziekavond die a.s. zaterdag
wordt gehouden en waarvan het plaatselijk
korps de organisatie kreeg. Zo worden om
half vier de afgevaardigden van de deelne
mende verenigingen ontvangen in de boven
zaal van „De Gouden Leeuw". Om kwart
over vier wordt een begin gemaakt met een
rondgang door de deelnemende verenigin
gen. Tot besluit daarvan wordt rond de
muziektent opgesteld voor het brengen van
de ensemblemars „Scheldegalm" van A. J.
Maas.
Om kwart over vijf beginnen de concer
ten, onderbroken voor een koffiepauze tot 7
uur. De verenigingen die hebben toegezegd
te zullen meewerken, zijn naast het plaat
selijke korps „Eendracht" onder leiding van
de heer J. C. Geluk uit Sint Maartensdijk,
„Concordia" van St. Philipsland (dirigent C.
W. Delhez), Kon. Harmonie „Concordia" te
Tholen (dirigent E. Witte), Oud Vosse-
meers muziekvereniging (dirigent C. W.
Delhez) en de Kon. Fanfare „Accelerando"
van Sint Annaland (dirigent M. A. Gijzen).
VERKEERSONGEVALLEN
Vorige week had in de Smidstraat een
botsing plaats tussen een bromfiets en een
volkswagenbusje. De heer P. v. d. M. be
stuurder van de bromfiets, die bijna tegen
een personenauto reed, keek daarna om en
zag hierdoor het volkswagenbusje van dhr.
D. niet aankomen. Gelukkig bleef het bij
deze botsing beperkt tot materiele schade.
Zondagmiddag had in de Straafstraat bij
de boomgaard van dhr. Murre ook een on
geval plaats. Mevr. v. d. J. uit Scherpe
nisse wilde de weg oprijden aan het eind
van het fietspad, waar enige jongens en
meisjes stonden te praten. Zij raakte met het
stuur van haar fiets het groepje, raakte haar
evenwicht kwijt en sloeg tegen het wegdek.
Een lichte hersenschudding en enkele hoofd
wondjes, wat schrammen aan handen en
benen was het gevolg. Per auto werd ze naar
dokter Hellaman in Scherpenisse vervoerd.
VERBOUWING
De aannemer A. W. Nortier zal voor
eigen rekening zijn woning Markt 16 gaan
verbouwen.
BURGERLIJKE STAND
over de maand augustus 1963
Geboren
Jacomina Johanna, dt. van M. J. de Wit
en J, Uijl.
Jannetje Cornelia dt van C. Andriesse
M. Uijl.
Hendrik zn. van C. Meertens en C. Wisse
te Bergen op Zoom Cornelia Kaatje Bijl.
Huwelijksaangiften
Cornelis Koning 39 jr en Paulina Maria
van der Kolk, 29 jr.
Jacob Abraham van Dijke 24 jr en Maria
Jannetje Uijl 25 jr.
Arie Cornelis Niemantsverdriet 68 jr en
Maaike Bervoets, 65 jr.
Huwelijken
Cornelis Jan Rottier 23 jr. en Maatje
Cornelia Bolier 19 jr.
Overleden
Marinus van der Maas, 86 jr. weduwnaar
van Johanna Tichem.
Ingekomen personen
Catharina J. Burgers van Rotterdam naar
Schoondorpseweg 1
Johanna W. Dekker wv. M. Koolaard en
zoon van Bruinisse naar Stoofstraat 4.
Cornelia J. Polderman ev. J. K. Lindhoud
van Molenstraat naar Engelaarsdijk 3.
Vertrokken personen
M. Bolier, ev. Rottier, naar St. Maar
tensdijk.
OPENING NIEUWE SCHOOL
dinsdag 10 september a.s. des namiddags
om 3 uur zal de nieuwe openbare lagere
school officieel worden geopend.
Inmiddels werd de nieuwe school reeds in
gebruik genomen vanwege werkzaamheden
ten behoeve van het nieuwe gymnastieklo
kaal in het oude schoolgebouw.
WINTER-LEESSEIZOEN
De plaatselijke chr. bibliotheek „Jacob
Revius gaat zijn tweede winterleesseizoen
beginnen. Wekelijks worden donderdag
avond tussen 7 en 8 uur op het bekende
adres de boeken weer uitgeleend. De jonge
bibliotheek bewees het afgelopen seizoen in
ruime mate haar bestaansrecht. Er was zelfs
in de zomermaanden nog goede belangstel
ling voor het in korte tijd zo ruime sorti
ment boeken voor jong en oud. Voor het
nieuwe leesseizoen werd een flink supple
ment boeken gekocht. Een aanvulling van
zo'n 150 nieuwe boeken telt mee. Er zijn
mooie werken onder. Onder andere een
mooie aanvulling spannende jongens boeken,
waarbij naast goede ouwe bekenden ook van
schrijvers uit deze tijd. Bij de meisjesboeken
zit bijvoorbeeld de veelgevraagde Gloria
reeks. Voor ouderen zijn boeken te kust en
te keur. Van Visser-Roosendaal, van Nijnat-
ten Dofegnius, m ar ook het mooie van
Louis de Wohl „De boodschapper", van
Soderholm „Wolken boven Hellesta", Mon
te Christallo" van Hans Kades. Vele verha
len ook over de tweede wereldoorlog, zoals
„De nacht van de Generaals" (Kirst), het
nieuwe boek van Norel „Vliegers in het
vuur" of „Dokter in Siberië", de Soldaten-
zender Calais., enz.
Ook deze herfst en winter zal menig in
woner de weg naar de bibliotheek vinden
om met wekelijks een of meerdere mooie
boeken gezellige uurtjes door te brengen.
(OJ64-0)
4503.
Steenbergsestraat 45
BERGEN OP ZOOM
UITBREIDING WINKEL
Het uitbreiden van een winkel met woning
aan de Voorstraat voor rekening van de
heer W. D. Faasse is gegund aan de firma
M. E. Feleus alhier.
OPDOOI-SCHADE
De Centrale Dienst Noord Zeeland te
Zierikzee zal binnenkort namens b en w van
St. Filipsland aanbesteden het herstellen van
opdooischade aan de Oostdijk, Voorstraat
en Zuiddijk.
ORIENT ATIERIT
De vierde orientatierit van de „M.A.C.
Sint Philipsland" wordt op 14 september
verreden. Er wordt bij hotel „Concordia"
te Steenbergen gestart om 4.00 uur nm. waar
later ook de prijsuitreiking zal plaats vinden.
De eerste prijs bestaat ditmaal uit een rond
vlucht boven West Brabant.
WEDVLUCHTEN
Uitslag van de gehouden wedvlucht van
de P.V. „De eRisduif" te St. Philipsland
vanaf Orleans. In concours waren 90 dui
ven. De snelheid van de eerste duif was
1286.75 en van de laatste 882.43 m-m.
J. C. Verwijs 1 5 12 16 18 23 C. Verwijs
2 3 4 6 8 9 11 14 15 21 24 25 A. Faass!e
7 Abr. Verwijs Jzn. 10 W. Neele 13 19 A,
Verwijs 17 26 27 H. Kaashoek 20 22
Uitslag van de gehouden wedvlucht van
de P.V. „De Reisduif" te St. Philipsland
vanaf Creil In concours waren 34 duiven.
De snelehid van de eerste duif was 1389.04
en van de laatste 755,31 m-m
L. Vermeij 1 2 4 6 11 A. den Braber
3 8 9 10 P. Wagemaker 5 7 A. Verwijs 12.
zondag 8 september 1963
THOLEN
Ned. Herv. Gemeente
10 uur ds P. Alblas
Bediening H. Avondmaal
3 uur cand. J. Boogaard, Baambrugge
Geref. Kerk
10 en 5 uur ds Visser, Zwijndrecht
Geref. Gemeente
10, 2.30 en 6.30 uur leesdienst
Chr. Geref. Kerk
10 en 6.30 uur leesdienst
Ned. Protestanten Bond
10.30 uur ds H. Brouwer herv. pred. te
Bergen op Zoom
Kerkelijk Leven
5 uur ds J. Dol te Fijnaart
OUD -VOSSEMEER
Ned. Herv. Gemeente
10 uur leesdienst o.l.v. de heer B. v. d.
Graaf Theol. cand.
3 uur ds Cortleve van Klundert
Extra collecte Kerkvoogdij
Geref. Kerk
10 en 3 uur ds Bouwman van Heemstede
Chr. Geref. Kerk
10, 2.30 en 6.30 uur leesdienst
Ger. Gemeenten in Ned.
10, 2.30 en 6. 30 uur leesdienst
ST. ANNALAND
Ned. Herv. Gemeente
10 uur ds Ph. J. Leenmans
6 uur ds Ph. J. Leenmans
Bediening van de DHoop
Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur cand. J. Karens, Zoeter-
meer
Ger. Gemeenten in Ned.
9.45, 2.15 en 6.15 uur ds Ligtenberg
van Utrecht
STAVENISSE
Ned. Herv. Gemeente
10 en 6 uur ds P .Westland van
Groot-Ammers
Oud Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur ds J. W. Slager
ST. MAARTENSDIJK
Ned. Herv. Gemeente
9.30 uur ds J. van der Haar
2 uur ds J. van der Haar
Extra collecte Kerkvoogdij
Bediening H. Doop
Oud Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur leesdienst
Oud Geref. Kerk
9.30, 2 en 6 uur leesdienst
Rehoboth
geen opgaaf ontvangen
SCHERPENISSE
Ned. Herv. Gemeente
9.30 uur cand. J. Bogaard
2.30 uur ds P. Alblas
Collecte Studiefonds Geref. Bond
Qeref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur leesdienst
dinsdag 10 september
7 uur stud. Weststrate van Borssele
POORTVLIET
Ned. Herv. Gemeente
10 uur cand. Gebraad van Yerseke
3 uur cand. Gebraad
donderdag 5 september
3 uur Huwelijksbevestiging van Jaap van
Dijke en Marie Uijl
Geref. Kerk
1,0 uur leesdienst
2.30 uur ds Visser van Zwijndrecht
Geref. Gemeente
10, 2.30 en 6 uur leesdienst
dinsdag 1 Oseptember
7.30 uur stud. Harinck uit Goes
ST. PHILIPSLAND
Ned. Herv. Gemeente
9.30 uur ds B. A. van Donkersgoed
2.30 ur ds B. A. van Donkersgoed
Geref. Gemeente
9.30, 2.30 en 6 uur leesdienst
Oud Geref. Gemeente
9.30, 2 ,30 en 6 uur ds Gebraad
ANNA JACOBA POLDER
Geref. Kerk
10 en 2.30 uur ds W. Heverkamp
SINT ANNALAND
4 sept. Doré gewone 19.15 bonken 10.00
drielingen 8,20 Eigenheimers gewone 17.45
bonken 9.20 drielingen 6.60 Bintje gewone
14.10 bonken 15.50 drielingen 7.00 aanvoer
4000 kisten
SINT MAARTENSDIJK
3 sept. Zaaiuien maat 40-70 15.7415.28
Stutgarter maat 40-70 15.01 drielingen 15.69
picklers 26.20 stek 8.51, aanvoer 30 ton
Bintje gewone 12.707.00 bonken 14.30
Eigenheimers gewone 15.008.1.0 aanvoer
2200 kisten
BERGEN OP ZOOM
Roxy van zaterdag t.e.m. donderdag a.s.
8 uur West Syde Story 14 jaar
Luxor: vrijdag t.e.m. maandag „De onover
winnelijke gladiator" 14 jaar
dinsdag 10 sept Toneel Aula
woensdag en donderdag „Tederheid in
de nacht" 18 jaar
KREMERSTRAAT 11
BERGEN OP ZOOM
Wanneer wordt herdacht, dat 100 jaar
geleden ons land weer zijn vrijheid herkreeg
na een Franse provincie te zijn geweest, dan
is het zonder meer duidelijk, dat dit een
vreugdevol herdenken zal zijn.
„Wij leven vrij, wij leven blij..." zingen
de kinderen nu nog op school. En degene,
die in 1945 de bevrijding van het Duitse juk
meemaakte, weet, dat vrijheid en blijheid
wel degelijk samengaan.
Toch zou men het aan een waarlijk her
denken van het jaar 1813 te kort doen wan
neer ook niet de positieve dingen van de
„Franse tijd" naar voren werden gebracht.
Want al hebben „Franse tijd" en „Duitse
tijd" veel gemeen er is toch ook sprake
van zeer grote verschillen. Het gaat niet
aan om bijvoorbeeld de Patriotten landver
raders te noemen of om de Franse overheid
dezelfde eigenschappen toe te kennen als
de Nazi's, die in de tweede wereldoorlog
ons land bezet hielden. Het is genoeg bekend
wie Napoleon was en wat hij beoogde. We
weten ook hoe zijn politiek ons land veel
nadeel bezorgde. Hoe armoede onze landge-
DAMES voor prima
is het adres
Grote Markt 21 Tel. 4324
Bergen op Zoom
Maandag de gehele dag gesloten
noten ten deel viel. Hoe talloze jongemannen
werden weggehaald om op de vele slagvel
den van Europa te vechten en te sneu
velen Dit alles weten we maar al te goed
Het herdenken van 1813 is daarom een blij
herdenken omdat in dat jaar een einde
kwam aan al die ellende. Er kon opnieuw
begonnen worden. Opnieuw, maar toch ze
ker voortbouwend op de fundamenten, wel
ke de Fransen reeds hadden gelegd
VOORGESCHIEDENIS
We hebben allemaal wel eens gehoord
over de „Pruikentijd", een periode, die na
de zo roemrijke „Gouden Eeuw" in de ge
schiedenisboekjes staat genoteerd als „De
eeuw van verval". Dit .verval" is eigenlijk
een natuurlijke reactie op het tijdvak, waar
in ons volk naast opbloei ook tal van oorlo
gen moest meemaken. In de Pruikentijd
vond ons volk eindelijk rust en zekerheid.
En met dat verval viel het uiteindelijk ook
nog wel mee. Inderdaad, in 1718 werd be
weerd, dat als de gehele republiek werd ver
kocht, dan nog de staatsschulden niet konden
worden afbetaald. Geen wonder, dat er een
sterke neiging tot neutraliteit ontstond. Onze
regering hield zich ver van de Europese
conflicten en daardoor nam de welvaart zo
langzamerhand weer toe en leefde men rus
tig en genoeglijk verder.
Oranje regeerde niet. Een centrale rege
ring, bijvoorbeeld een Raad van State, met
THOLEN
3 sept. Doré gewone 17.60 poters 6.60
Koopmans blauwe 1,0.00 Bintje bonken 14.80
gewone 10.9013.00 Witte eigenh. bonken
8.00 gewone 12.8016.10 poters 6.50 aan
voer 1400 kisten
4 sept. Doré gewone 19.00 poters 9.00
Koopmans blauwe 10.1010.40 Bintje bon
ken 16.2016.30 gewone 11.6013.50 Wit
te eigenh. bonken 8.50 gewone 13.2016.70
aanvoer 2200 kisten
STAVENISSE
3 sept. Bintjes gewone I 12.70 bonken
14.40 kriel 6.40 eigenheimers gewone 13.70
14.80 aanvoer 1700 kisten
enige bevoegdheid bestond niet. De regenten
regeerden. Zij waren lang niet altijd onbe
kwaam, maar voerden toch veel misbruiken
in. Zo was er een levendige handel in amb
ten. Iedere regent zorgde niet alleen voor
zichzelf maar ook voor zijn familie. Zo
ontstonden de familieregeringen. Aan pasge
boren baby's werden al ambten geschonken,
'die zo'n slordige 15.000 gulden per jaar
opleverden. Toen een zeer rijk inkomen.
Eigenlijk kregen de regenten geen salaris.
Zij moesten het hebben van emolumenten,
de extraatjes dus. En ook dit gaf aanleiding
tot onregelmatigheden, want de regenten
hadden vaak geen inkomsten uit bedrijf of
handel, dat was voor die deftige lieden te
min, maar toch wilden zij graag een goede
stand ophouden.
De Oostenrijkse successie-oorlog maakte
een einde aan de Pruikentijd. Franse troepen
vielen de zuidelijke Nederlanden binnen.
Ons land werd danig in het nauw gedreven
En zoals in 1672 gebeurde het ook in 1747.
cHt volk riep om Oranje. Willem IV werd
Stadhouder en kreeg grotere macht dan
welke voorganger ook. Willem IV bestreed
echter niet genoeg de missstanden, welke in
de Pruikentijd waren ontstaan en waartegen
men meer en meer in verzet kwam. Op 22
oktober 1751 stierf de stadhouder, van wie
men tevergeefs zoveel had verwacht.
Zijn opvolger Willem V was een conserva
tief man, die weinig in zijn tijd paste. Hij
regeerde over een volk, dat steeds kriti
scher kwam te staan tegenover de zeden
en gewoonten van de „oude" tijd. Er was
geen armoede, er was zelfs welvaart. Maar
velen van de gegoede burgerij en van de
vooral jonge regenten waren vol studie
zin. Zij onderzochten alles en discussieer
den met elkaar over vele onderwerpen, óók
staatkundige...! Bij aanzienlijken, maar ook
bij de rijkere burgerij zag men bibliotheken
en laboratoria. In tal van plaatsen werden
wetenschappelijke genootschappen opgericht.
In 1770 bijv. het „Bataafse Genootschap der
Proefondervindelijke Wijsbegeerte" te Rot
terdam, Utrecht, Leiden en Haarlem volgden
Nu nog bekend is de „Maatschappij tot nut
van het algemeen", opgericht in 1784. Het
doel hiervan was het stichten van een maat
schappij die zoals Siinon Stijl, een bekend
Patriot, schreef de eer des vaderlands, het
geluk van de burgerstaat en de verbetering
onzer zeden in het groot bedoelde, door
vermeerdering van gezond verstand over de
ganse menigte onzer landgenoten, door het
zuiveren van hun smaak. „Tot dat doel"
zo schrijft Simon Stijl in zijn veel gelezen
brochure verder „moet men zoeken ook
in de weeshuizen, naar de edelste verstanden
om die te leiden, juist zoals men in een mijn
naar diamanten zoekt..."
Een wel zeer democratische opvatting,
welke door de schrijver en veel van zijn aan
hangers ernstig werd gemeend.
Natuurlijk hebben de Franse schrijvers
grote invloed op dergelijke uitspraken gehad.
Men las veel Franse auteurs: Voltaire, Rous
seau, Montesquieu. De Franse taal was om
gangstaal in de betere kringen en bovendien
werden veel Franse boeken vertaald.
,En nieuwe ideeën vonden in ons land grif
aanhangers. Vooral op godsdienstig gebied
begon er iets te veranderen. Het rustige
aanvaarden van Opperwezen en Overheid
maakte ruimte voor heel andere denkbeelden
Men werd minder bijgelovig, minder naief,
meer optimistisch ten aanzien van de mens,
meer kritisch tegenover kerk en staat. Maar
men werd ook verdraagzamer tegenover
andersdenkende, tegenover Joden en katho
lieken en doopsgezinden, waarvan de laatsten
een zeer actief aandeel hadden in de geeste
lijke strijd van die tijd. Steeds meer boeken
werden uit het Frans vertaald. Steeds hef
tiger werd de strijd tussen de nieuwe geest
die hoewel niet atheistisch zo geheel
anders was en het oude vaderlandse Calvi
nisme.
Maar op den duur spitste de situatie zich
toe tot een staatkundig conflict. Patriotten
en Prinsgezinden kwamen steeds scherper
tegenover elkaar te staan. De Franse ideeën
wonnen terrein, maar de Franse legers ook...
De oude Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden verdween: de Bataafse Repu
bliek kwam er nu voor in de plaats. „De
Franse tijd zou een einde maken aan de glo-
die en waardigheid van de Republiek der
Verenigde Nederlanden, maar ook aan de
vele versteende verhoudingen en bedorven
toestanden...."
VAZALSTAAT
KONINKRIJK
PROVINCIE
De Bataafse eRpubliek werd geen succes
De Patriotten hadden wel geweten hoe het
niet moest maar - toen het zover was
zagen zij geen kans om te laten zien hoe het
wèl moest. Natuurlijk moeten we dit alles
zien tegen de achtergrond van de Europese
gebeurtenissen. Ons land had de zijde van
Frankrijk gekozen, met alle gevolgen van
dien. Toch waren het goedwillende lieden,
die probeerden het schip van de staat ver
der te loodsen. Zij wilden een nieuwe
een Engelse of liever nog een Amerikaanse
regeringsvorm invoeren. Tenslotte echer
was het Raadspensionaris Schimmelpenninck
die alleen regeerde. De Europese gebeurte
nissen hadden hun invloed laten gelden.
Napoleon wilde een éénhoofdig bestuur...
Het federalisme was verdwenen...
Het koningschap was in ons land niet po
pulair. Het volk dacht teveel aan Philips II
en aan Lodewijk XIV. Het koningschap van
Lodewijk Napoleon is ons volk dan ook
opgedrongen. Maar alles went: ook een
koning. Zonder een Lodewijk Napoleon zou
het Willem Fréderik van Oranje veel moei
lijker geweest zijn om in 1813 de titel van
souverein vorst en in 1915 die van koning
te aanvaarden.
Onder Lodewijk Napoleon is veel goeds
tot stand gebracht. Nadat onder Schimmel
penninck reeds in 1801 een wet op het la
ger onderwijs tot stand kwam en in 1806
een nationaal belastingstelsel, werden door
de Franse koning de verschillende gods
diensten officieel gelijkgesteld: „Er bestaat
geene heerschende kerk. eHt Gouvernemeent
verleent gelijke bescherming aan alle Kerk
genootschappen..." Onder Lodewijks rege
ring werd de dienstplicht ingevoerd, werden
verschillende wetboeken van gracht: Het
Criminele Wetboek in 1809, „Code Pénal"
in 1811 en het eerste Nederlandse Burger
lijk Wetboek in 1809. Vandaar de uitspraak
„Napoleon gaf ons een naam..." Centralisa
tie was het streven van de koning, maar
daarnaast werden provinciale en gemeentelij
ke besturen geinstalleerd. Ook aan de kunst
besteeedde Lodewijk Napoleon aandacht.
Het Koninklijk Museum en de Koninklijke
Bibliotheek zijn daarvan bewijzen. De kerk
torens werden eigendom van de overheid.
Deze maatregel heeft geleid tot het behoud
van vele torens, die nu nog fier boven een
stadsbeeld uit prijken.
„Hollanders! Nimmer zal ik een goed en
deugdzaam volk vergeten zoals Gij zijt..."
Dit waren de afscheidswoorden van koning
Lodewijk Napoleon. Nog lange tijd zou
hij corresponderen met vooraanstaande Ne
derlanders. In 1813 toonde hij zich verheugd
over het herstel van onze onafhankelijkheid.
Hij bood zelfs ons land zijn diensten aan.
Napoleon zelf was ook niet slecht over
de Nederlanders te spreken. Tijdens zijn be,-
zoek aan Amsterdam in 1811 zei hij: „De
Hollanders zijn goede mensen. De Vereni
ging van Holland en Frankrijk zal onbe
rekenbare gevolgen hebben. Met de onze
vernietigt de Hollandse zeemacht die van
Engeland Binnen weinige jaren zullen wij
meesters ter zee zijn... Daarom is het nodig
dat de Hollanders zich geheel en al bij mij
aansluiten..."
De inlijving van ons land bij Frankrijk
had dus een bepaalde bedoeling. Napoleon
wist maar al te goed, dat oorlog voeren op
zee een kwestie van ervaring was. Hij wist
ook, dat de Hollanders die ervaring hadden
en goede zeelieden waren. Maar Napoleon
was nu eenmaal niet nautisch of commercieel
ingesteld. Daardoor mislukte het doel van
de inlijving. Niettemin waren er veel voor
aanstaande Nederlanders, die de inlijving
bij het Keizerrijk toejuichten. De Bataafse
Republiek en het Koninkrijk Holland wer
den beide zwakke vazaltstaten. Inlijving zou
wellicht verbetering brengen. De samen
voeging met Frankrijk had echter plaats op
een tijdstip, waarop de macht van Napoleon
reeds begon te tanen; het oorlog-voeren
had toen het Keizerrijk reeds economisch
verzwakt. Niettegenstaande dat, is er zelfs
over de inlijving nog veel positiefs te ver
tellen. Het is bepaald niet zo, dat Napoleon
ons land alleen maar leegzoog. Veel geld
werd er voor het welzijn van ons volk
uitgegeven. In de tijd van Napoleon 'zijn
vooral veel wegen aangelegd. Van Amster
dam uit in vele richtingen: Amsterdam-
Utrecht, Amsterdam-Apeldoorn-Munster,
Amsterdam-Parijs, Amsterdam-Antwerpen,
Amsterdam-Den Helder en zelfs Antwerpen-
Gorishoek bij Scherpenisse. Deze wegenaan
leg, hoewel ook van militaire waarde
door Napoleon voltooid of begonnen, en
door Willem I waar nodig voortgezet, heeft
veel bijgedragen tot de opbloei van onze
handel. Nóg meer wetten werden bekrach
tigd. Een goede overheidsadministratie ver
lichtte de taak van het landsbestuur.
In 1811 verscheen o.m. de eerste goed
ingerichtte gemeentebegroting. Een doel
matige rechterlijke organisatie en een strenge
maar onpartijdige politie gaven het volk een
gevoel van zekerheid. Gelijkheid aan alle
burgers voor de wet werd realiteit. Bede
laars, waarvan er alleen in Amsterdam al
zo'n 800 waren, verdwenen in tehuizen.
Holland is voor de Fransen een dure pro
vincie geweest. Zeker, er was conscriptie,
maar wij behoefden lang niet zoveel sol
daten te leveren als andere Franse gewesten.
Er was censuur, maar kansel en podium
werden ongemoeid gelaten. -Er was tiër-
cering, maar er werd tenminste rente be
taald. Liberté was verdwenen, van fraternité
was geen sprake meer, égalité bleef De
suikerbietenindustrie werd gevestigd nu er
geen rietsuiker meer werd aangevoerd. Er
was een verplaatsing van de bevolking van
de steden naar het platteland als gevolg
van het Continentaal stelsel, waardoor onze
handel en scheepvaart waren lamgelegd.
Een stad als Amsterdam had bijvoorbeeld
in 1795 221.000 inwoners, maar telde in
1815 195.000 zielen. Met Napoleon ging het
inmiddels al slechter, tenslotte verdween de
keizer van het Europese toneel. Mèt zijn
verdwijnen eindigde voor ons land de Fran
se tijd. Oranje was weer in het land en er
heerste overal vreugde.
We mogen echter nooit vergeten, dat de
huidige Constitutionele Monarchie veel te
danken heeft aan de Fransen en aan de
Franse denkbeelden, welke van de oude
republiek een moderne staat maakten.
(nadruk verboden)
REEDS 104.000 TREKKERS IN DE
LANDBOUW 64.000 MELMACHINES
Naar het Centraal Bureau voor de Statis
tiek mededeelt beschikte in mei 1,963 de
Nederlandse land- en tuinbouw over ruim
104.000 trekkers tégen bijna 95.000 in 1962
een toeneming van 8.206 trekkers (plus 8.6
pet).
Het toenemingspercentage schommelt sinds
1960 steeds rond 8 pet, hetgeen erop wijst
dat de landbouw nog steeds doorgaat met
zijn motorisatie.
De totale capaciteit van het trekkerpark
bedraagt nu bijna 2.580.000 pk, een stij
ging ten opzichte van 1962 met bijna 11 pet.
Het aantal trekkers ingebruik bij loonbe
drijven nam van 9.629 tot tot 10.632, een
stijging van 7.6 pet.
Bij de Landbouwtelling mei 1963 werd ook
het aantal melkmachines (installaties) geteld;
dit bedroeg 64.211. Dit betekent een stijging
ten opzichte van 1962 van 7.104 installaties
(plus 12.4 pet).
LANDBOUWTELLING MEI 1963
1962 1963
Land- en tuinbouwtrekkers
Aantal trekkers eigendom
land- en tuinbouwbedrijven 82.957 90.229
'combinaties 2.572 2.762
coöperaties 726 717
loonbedrijven 9.629 10.362
Totaal aantal trekers
Totaal aantal pk
Melkmachines
Aantal installaties
95.884 1,04.090
2324353 2579832
57.107 64.211
