WEEKBLAD VOOR HET EILAND THOLEN EN ST.FILIPSLAND
Herdenken.
Doen.
VERSCHIJ
I I
NT IEDER
I
E VRIJDAG
I I
WAARIN OPGENOMEN DE THOOLSE COURANT
Ongunstige ontwikkeling.
1901 22 April 1961
„Olympia" te Tholen jubileerde:
Kind van U«D«L werd zestig jaar*
Conclusie van Thoolse gespreksgroepen
17e jaargang No. 24
28 april 1961
Uitgevers C. J. ZACHARIASSE en G. HEIJBOER
Redaktie Ring 66, St, Annaland - Telefoon 01665-375
Adm. Oudelandsestr. 34, Tholen - Tel. 01660-589 b.g.g 531
Giro 124407
Abonnementen 1.35 per kwartaal
franko p.p. 1.65 4- inkassokosten
Prijs per nummer 15 cent
Advertenties 12 cent per millimeter - Bij contract speciaal tarief
Spierinkjes t/m 20 woorden 1.25 - Advertenties worden tot
WOENSDAGMIDDAG 1 uur in Tholen aangenomen
Dagen van herdenking liggen voor ons.
De dag van de dodenherdenking, de bevrij-
dinsdag, die dag ook van de Duitse inval.
Eerst de dag die wij in het bijzonder hebben
bestemd tot de eerbiedige nagedachtenis van
onze doden. De dag ook van de bevrijding
en waarop voor ons als volk weer de ruim
te is geschapen om onszelf te zijn.
Wel wordt met het jaar de afstand tot de
feiten zelf groter. En groter wordt met het
jaar ook het getal van degenen, die geen
weet hebben van hetgeen is geschied. Neemt
men eens een steekproef onder jongemensen,
gaat men eens over dit alles met jongemen
sen praten, dan stuit men heel spoedig op
onbekendheid. Hun van die onbekendheid
een verwijt te maken gaat vaak niet aan.
Hoe zullen ze weten, wanneer het hun niet
is verteld?
Hoe zullen ze op de hoogte zijn, wanneer
ze niet op de hoogte zijn gebracht?
Daarom slaat de oorzaak van het feit
dat ze niet weten terug op wie hen in
onwetendheid hebben gelaten. Dat zijn de
vaders en moeders. Dat zijn de onderwijzers
en onderwijzeressen.
Ook hier mag niet worden gegenerali
seerd. Er zijn er nog die met de jongemensen
over deze dingen in ons volksleven spreken
en wij hebben goede hoop dat ze geen uit
zonderingen zijn. Maar regel is het al even
min. Dat blijkt onder meer uit het feit, dat
er thans nog maar één officieel programma
bekend is van een gemeente in onze streek
die hieraan donderdag bizondere aandacht
wil schenken. Behalve vanuit Poortvliet
bereikte ons dienaangaande geen bericht.
Ook zonder een dergelijk bericht is het
mogelijk en daarom hopen we maar, dat
onze andere eilandgemeenten, dat zeker on
ze scholen er a.s. donderdag 4 mei niet aan
zullen voorbijgaan. Omdat het regel be
hoort te zijn. Zeker we kunnen begrip heb
ben voor die zwijgzaamheid. Wat wij erva
ren hebben had veel van een boze droom.
We voelen ons gelukkig, omdat hetgeen wij
ervaren hebben thans voor ons mag zijn als
een afgedane zaak. Er blijft een toekomst
die ons wenkt. Daarom laat zich ons zwij
gen begrijpen. Maar het laat zich niet goed
keuren. Want wat vandaag voor ons een
boze droom is, was eens in plaats van een
droom harde en bittere werkelijkheid. Het is
een werkelijk hoofdstuk geweest in het le
ven van ons allen, van ons als mensen, van
ons als volkeren op deze wereld, van ons
als volk van Nederland, van het volk der
Joden in het bizonder, waarvan juist in deze
dagen weer zon sprake uitgaat, nu daar
iemand terecht staat, die hetzij als slaaf
van machtswellustelingen en verdelgers, het
zij zeer zelfbewust en we nemen bei
den aan honderduizenden mensen naar
de door voerde. Onbekendheid van de jon
geren met dat alles hoe gruwelijk de
feiten moeten zijn die worden meegedeeld
ligt op ons als een schuld. Daar is dan in de
eerste plaats de 4e mei voor, daar is verder
geschiedschrijving welke ons daarbij ten
dienste staat, zoals er ook in september a.s.
weer een documentaire zal worden uitgege
ven als pracht uitgevoerd standaardwerk
over de jaren 1940-1945, zonder opsmuk,
levens- en dokument-echt.
Van dat gebeuren tegenover onze kinde
ren te zwijgen betekent een wezenlijk tekort
doen aan hen. Laten we dit dan bij de ko
mende herdenking niet vergeten.
m..
Het deze week in het „Holland Huis" be
sprokene vraagt in dit nummer heel wat
ruimte. Hoewel het voornemen bestaat op
een en ander nader in te „haken", zal het
„commentaar" voor ditmaal kort moeten zijn.
En dat kan ook. Want bij alle opgehaalde
herinneringen, teleurstellingen, misgrepen,
onvoldoende samenwerking en wat dies meer
zij, was het voornaamste wat naar voren
kwam de nieuwe kans op een goede vesti
ging. Een kans die belangrijk groter zal
worden naarmate de bereidheid tot samen
werking. Een voorwaarde schijnt te zijn,
dat de streek „offerte" moet maken. Geen
zakenman of hij zal dat zo gunstig mogelijk
doen. In dit geval zullen alle gemeentebestu
ren de zakenman uitmaken. En daarbij zal
voor het overgrote merendeel diréct de kost
verre boven de baat uitgaan. Maar voor een
en ander is er dan ook direct baat te ver
wachten. En waar die een of ander tot die
streek behoort is het tegelijk een streek-
baat. Wanneer straks gevraagd zal worden
die offerte op tafel te leggen, lijkt het ons
toe, dat men met moet aarzelen. Afzien van
rivale gevoelens, afzien van haken en ogen,
of om bij de offerte-taal te blijven van
mogelijke vracht- en emballagekosten. Maak
die offerte. Een streek-offerte. Doen
Voor de dertiende maal viert Nederland „Koninginnedag" op 30 april. Z.K.H.
prins Bernhard zal deze dertiende maal ongetwijfeld als een geluksdag beschou
wen, aangezien hij een speciale voorkeur heeft voor dit cijfer.
Kortgeleden, 6 maart, vierde ons land het feit, dat hare majesteit 12J4 jaar aan
de regering was. Op die heuglijke dag werd weer eens volkomen duidelijk
welke bizondere plaats onze koningin in de harten van haar landgenoten
inneemt. Deze feestdag groeide uit tot een ware manifestatie van trouw en
aanhankelijkheid aan het huis van Oranje.
Het is echter niet alleen in Nederland dat Koningin Juliana zo gewaardeerd
wordt. Voor ons Nederlanders moge het verheugend zijn te weten,-dat men haar
ook in het buitenland hoog acht en een bizondere sympathie voor deze innemende
vorstin aan de dag legt. Ja, wij Nederlanders worden zelfs door vele buiten
landers benijd om het bezit van zo'n koningin en zo'n vorstenhuis als het huis
van Oranje. Daarom zal de 30ste april „koninginnedag" weer een nationaal
feest zijn in ons land, een dag waarop Nederland en Oranje weer duidelijk
voelen hoe sterk zij zijn verbonden, een dag waarop wij allen onze vorstin
nog vele jaren in gezondheid en voorspoed temidden van haar volk toewensen.
(Nadruk verboden)
Wat is een betere manier om een jubileum van een gymnastiek
vereniging te vieren dan met een turndemonstratie 1 Zo heeft het
bestuur van de zestig jarige gymnastiekvereniging „Olympia" te
Tholen zich ongetwijfeld afgevraagd bij de eerste besprekingen
over deze jubileumviering. En het antwoord zal unaniem ja zijn
geweest. Het antwoord van de genodigden op deze jubileumavond
op vrijdag 21 april jl. in de zaal van „Hof van Holland" was
gelijkluidend.
Op 6 februari 1901 gaf de gymnastiekvereniging U.D.I, uit
Bergen op Zoom in Tholen een gymdemonstratie. Het was de
aanleiding tot de geboorte van een „gymbaby" in Tholen. Een
baby, die zichzelf op 22 april van dat jaar de naam „Olympia" gaf.
Zestig jaar later speelde de „vader" opnieuw een voorname rol
bij de diamanten bruiloft van zijn dochter. En die baby van 1901
heeft wel enkele grijze haren verloren, maar kon als herboren
het 12e lustrum vieren met zelfs uitbreiding van haar aktiviteiten
via een wandelclubafdeling.
Afgevaardigden van zusterverenigingen en van plaatselijke vef-
enigingen zorgen er bij hun felicitaties voor, dat het enveloppen
met inhoud regende. Het waren evenzovele praktische cadeaux
voor een vereniging die ook vrijwel altijd in geldnood zit, ook nog
op haar zestigste verjaardag.
Het 12e lustrum van „Olympia" is een ge
zellige en zeer passende jubileumviering
geworden. Passend vanwege spontane me
dewerking door de zustervereniging U.D.I.
uit Bergen op Zoom, die zeer bekwame
turnstaaltjes liet zien. Gezellig vanwege de
sfeer van meeleven, die de talrijke afge
vaardigden van verenigingen meebrachten.
Ongedwongen ook door een kort en krach
tig „officieel gedeelte". Plezierig door het
onderlinge gezellige napraatje.
De voorzitter van „Olympia" begon zijn
welkomstwoord met de mededeling dat het
gemeentebestuur (burgemeester en wethou
ders) deze avond verhinderd waren, waar
na hij nog een schriftelijke felicitatie las
van weth. Berrevoets, die in dit zestig jarig
bestaan het bewijs zag, dat het tóch wel kan
in Tholen. Het was de voorzitter overigens
een genoegen velen welkom te mogen toe
roepen, die wel aan de uitnodiging gevolg
hadden kunnen geven, o.a. erelid C. Bijl,
verschillende oud-leden, afvaardigingen en
niet in het minst ook de zustervereniging
„U.D.I." uit Bergen op Zoom.
In een samengevat overzicht gaf de voor
zitter vervolgens een stukje historie weg,
er daarbij op wijzend hoe UDI uit Bergen
op Zoom een grote bijdrage heeft geleverd
in de geboorte van „Olympia", zodanig
zelfs, dat het nog wel het „kind van U.D.I."
wordt genoemd. Een negetal personen kwa
men na de door U.D.I. gehouden demonstra
tie bijeen en besloten tot oprichting van
..Olympia". Dit gebeurde op 22 april 1901.
Men begon met een contributie van 1,0 cent
per week per lid en donateurs moesten 1.
per jaar betalen, wat voor die tijd niet wei
nig was. Op 15 januari 1902 werd het
vaandel aangeboden en bij de aangeschafte
costuums hoorde zelfs een zware jekker
met koperen knopen. Spoedig volgde ook
een damesafdeling die 12J4 cent per week
moesten bijdragen tot de groep groot genoeg
was om ook tot een dubbeltje terug te zak
ken. Een drie el lange en J4 el brede oranje
sjerp gaf volop zwier aan de costuums, die
overigens lang niet zo „soepel" zaten als
die van tegenwoordig. Voor te laat komers
op de repetities werd een boete van niet
minder dan 5.verordineerd. Krasse
maatregelen dus om de vereniging op peil
te houden. Op de paardemarkt van 6 juni
1902 trad men voor het eerst in het open
baar op. Spoedig daarna zocht men aan
sluiting bij het Ned. Gymnastiek Verbond.
De financiële kant der vereniging is altijd
een probleem geweest en is dat nog. Het
ging lang niet altijd op rolletjes. Een gehou
den bijeenkomst der leden werd zelfs betiteld
met een „vergadering van snert". Bij de
oprichting werd door dhr. M. M. van Rijssel
leiding gegeven, later en dat vele jaren door
dhr. C. W. Bijl, thans wordt er enthousiast
gerepeteerd onder leiding van directeur
J. Th. O. Piessens uit Bergen op Zoom.
Het ledental varieerde van tenminste 3 tot
ten hoogste 160. Belangrijke steun werd on
dervonden van het Nutsdepartement en van
de familie Moelker, evenals van het ge
meentebestuur. Met de wens dat „Olympia"
in deze ouderdom jong zal mogen blijven
besloot dhr. Meerman- zijn openingswoord
en verzocht allen het eerste couplet van het
gym-bondslied te zingen.
Vervolgens begon „Olympia" met een
vrije oefening, gevolgd door demonstraties
van UDI-leden op de evenwichtsbalk, de
DE REDACTIE LEGT U DEZE WEEK VOOR
Dit keer 1 mei koninginnedag
Samengaan doet samen staan
Wij herdenken
Pendel gevaar voor vestigingen
Conclusie gespreksgroepen
Voor de balie
Raad St. Filipsland vindt bouwgrond te duur
Olympia s" diamant
Schoorsteen stoomgemaal gesloopt
De kampioen en degradant in de 1ste klasse
zaterdagvoetbal
Het kwade is gemakkelijker aan te leren, het goede zeer moeilijk.
hoge brug, brug ongelijk en een individuele
vrije oefening.
Na de pauze was er gelegenheid tot ge
lukwensen. Daarvan maakte het oud-lid dhr.
H. Cornelisse gebruik, vervolgens dhr. H.
Voets, dokter P. J. Duinker namens het
Nutsdepartement en namens de Nutsspaar-
bank, dhr. J. F. Goedemondt namens „Con
cordia", notaris E. D. van der Velde als
voorzitter van de Veilig Verkeersafdeling,
dhr. C. van Dalen van de zustervereniging
„Excelsior", dhr. J. de Laater namens de
voetbalvereniging „Tholense boys", de O-
ranjevereniging en de wandelsport, dhr. J.
Hendrikv namens de turnkring Brabant-
Zeeland, dhr. Becht als ere-voorzitter van
U.D.I. en dhr. J. Tichem namens de plaat
selijke winkeliersvereniging. Toen dit was
afgewerkt, leek het wel of sinterklaas bij
„Olympia" was geweest, die precies wist
wat het meest nodig was: enveloppen met
inhoud.
Verder waren ook bloemstukjes geschon
ken om het tof een echt feest te maken.
Het tweede deel van het turnprogramma liet
verrassende staaltjes zien op het hoge rek
door Udi-leden, maar pakkend waren toch
ook de ritmische oefeningen met hoepel en
knots.
De avond was al ver verstreken toen het
officiële gedeelte was afgewerkt, maar het
was toch nog niet te laat om er nog een ge
zellig staartje aan vast te knopen. Olympia
had laten zien op haar 12e lustrum nog
jong van hart te zijn en het wil graag verder
gaan met aan thoolse jongeren en ouderen
volop gelegenheid te geven tot bizonder
nuttige lichaamsoefening.
In het „Holland Huis" werd dinsdagavond
een bijeenkomst gehouden door de werk
groep Agrarisch-sociale Voorlichting van de
Streekverbeteringscommissie Tholen, waar
voor grote belangstelling bestond. Hierbij
waren aanwezig de leden van genoemde
werkgroep, t.w. de heren H. Jansen uit
Tholen, dr C. W. C. van Beekom uit Goes
rijkslandbouwconsulent voor Zeeland, secre
taris van de Streekverbeteringscommissie
ir J.J.v. Hennik rijkstuinbouwconsulent voor
Zeeland, W. J. van Doorn, burgemeester
van Poortvliet en voorzitter van de werk
groep, M. C. J. Kosten te Tholen, voorzitter
van de Streekverbeteringscommissie Tholen
ir. J. Prins, secretaris van de werkgroep, drs.
M. C. Verburg, directeur van het E.T.I.
Zeeland en dr C. de Galan, eveneens van
het E.T.I., beide laatstgenoemden uit Mid
delburg.
Onder de genodigden was een vertegen
woordiger van het ministerie van landbouw
ir G. J. A. Hildebrand uit Den Haag, de
burgemeesters van SintMaartensdijk-Scher-
penisse dhr. D. C. Bouwense, J. van den
Bos van Sint Annaland, A. Sluijmers van
Stavenisse, verschillende wethouders en
raadsleden van de thoolse gemeenten, de le
den van de zes gespreksgroepen van het
eiland en vele afgevaardigden van maat
schappelijke-, culturele of kerkelijke vereni
gingen op het eiland. In zijn welkomst
woord wees burgemeester van Doorn er op,
hoe het voor de derde maal is, dat de werk
groep Agrarisch sociale voorlichting een
openbare bijeenkomst houdt. Eerstens was
dat met dhr. v. Stapele als spreker, vervol
gens met prof. v. Aartsen en nu met de spre
kers drs. Verburg, dr de Galan en ir Hen-
nik nadat afgelopen winter op Tholen zes
gespreksgroepen verschillende keren zijn
samengekomen om de problematiek van
Tholen te behandelen.
Een bizondere teleurstelling was het voor
de werkgroep, dat de vierde spreker voor
deze avond ds A. J. Jorissen, hervormd pre
dikant te Utrecht, speciaal belast met het
jeugdwerk in de Geref. Bond, door bizon
dere omstandigheden onverwacht verhinderd
was naar Scherpenisse te komen om zijn
onderwerp te houden onder de titel „De
ontwikkeling naar grotere openheid en de
konsekwenties daarvan voor kerk en sa
menleving".
SAMENVATTING
De zes gespreksgroepen waren na de ge
houden bijeenkomst in het afgelopen winter
seizoen tot korte samenvatting gekomen,
waaruit we het volgende hier laten volgen:
Hoewel de ontvolking op het eiland Tho
len (nog) niet die vorm heeft aangenomen
als in andere delen van Zeeland, ziet men
de toekomstige ontwikkeling ongunstig in.
De dalende lijn, die de arbeidsbehoefte
in de landbouw te zien geeft, zal zich naar
het oordeel van de gespreksgroepen verder
voortzetten. Door het ontbreken van vol
doende andere werkgelegenheid werkt dit
in de hand le het vertrek en 2e de pendel.
De pendel over korte afstand (Bergen op
Zoom, Roosendaal) met blijvende vestiging
in het gebied ziet men niet als bezwaar.
Anders is dit met pendel over langere af
stand, waarin men over het algemeen socia
le nadelen ziet. Bovendien is in deze kate-
gorie steeds het potentiële gevaar van ver
trek uit de streek aanwezig.
Als nadelige gevolgen van ontvolking en
de daarmede gepaard gaande veroudering
van de bevolking en ten dele ook van lange-
afstandpendel, zijn naar voren gebracht:
moeilijkheden bij de totstandkoming van
materiele voorzieningen, teruggang van de
middenstand, achteruitgang van het onder
wijsniveau, gebrekkige werking van het ver-
enigings- en organisatiewezen. Men acht
over het algemeen een daling van het gehele
levenspeil van de streek het gevolg. Deze
ontwikkeling wordt nog versterkt door de
stijging van de behoeften en de grotere
openheid van de samenleving, waardoor men
zich ook sneller en gemakkelijker kan richten
op nabij zijnde steden.
Handhaving van de huidige beroepsbe
volking in het gebied en het voor een be
langrijk deel kunnen opnemen van de na
tuurlijke groei der bevolking acht men ge
zien bovenstaande dringend gewenst.
De mogelijkheden hiervoor ziet men in
industrialisatie, rekreatie en tuinbouw.
Voor industrialisatie bezit Tholen naar
de mening der groepen enige gunstige fakto-
ren, namelijk ligging en arbeidsmarkt, On
gunstige faktoren zijn: onderwijsvoorziening,
openbaar vervoer, ontspanning en rekreatie
en woningen.
Men is over het algemeen de mening toe
gedaan dat kleinere industrieën voor Tholen
het meest passend zijn. Men denkt hierbij
o.a. in de richting van land- en tuinbouw-
produkten verwerkende bedrijven hoewel
hierbij het gevaar groot is dat de verwer-
kings- en bewerkingsperiode samenvalt met
het topseizoen in land- en tuinbouw.
SAMENVOEGING GEMEENTEN
Aangezien tot nu toé de aantrekkings
kracht van Tholen zeer gering is ge
weest, verdient het volgens de gespreks
groepen aanbeveling gezamenlijk als
streek tot meer aktiviteiten te komen om
te trachten de bezwaren, die er tot nu
toe klaarblijkelijk zijn, weg te nemen.
Behalve aan woningbouw wordt hierbij
gedacht aan openbaar vervoer en af
schaffing van de gemeenteklassificatie.
Verder acht men ook voor bijvoorbeeld
kollekfieve reklame en voor het weg
nemen van onderlinge rivaliteit tussen de
gemeenten samenwerking dringend nood
zakelijk. In dit verband denkt men ook
aan de samenvoeging van gemeenten,
waarin enkelen een belangrijke bijdrage
tot meer samengaan van de gehele streek
zien.
In één gespreksgroep sprak men zich uit
voor één gemeente voor het gehele eiland
Tholen. Anderzijds zijn er enige stemmen
opgegaan voor het toekennen van facili
teiten aan alle gemeenten, waardoor de
ondernemer zich kan vestigen waar voor
het betreffende bedrijf de omstandigheden
het gunstigst zijn (bijv. een haven).
Afgezien van de mogelijkheden voor nieuw
te vestigen industrieën achten de groepen
het van grote betekenis dat voor uitbreiding
van bestaande bedrijven eveneens facili
teiten worden geboden.
REKREATIE EN ZONDAGSRUST
Ten aanzien van de rekreatie staat men
algemeen op het standpunt dat Tholen, ge
zien de mogelijkheden voor verschillende
watersporten in de ontwikkeling zal deel
nemen.
Hoewel gunstige gevolgen voor de bevol
kingsontwikkeling zeer gering zullen zijn,
is men van mening dat de verbreding van
de ekonomische basis, welke van de ont
wikkeling van de rekreatie het gevolg zal
zijn, voor Tholen gunstige aspekten heeft,
zodat deze ontwikkeling bevorderd moet
worden.
Hierbij wordt eveneens de wenselijkheid
van samenwerking (en eventueel samen
voeging gemeenten) naar voren gebracht,
zowel voor het totstandbrengen van voor
zieningen als voor maatregelen ter bevorde
ring van de rekreatie.
In verschillende groepen is men van me
ning dat de rekreatie in bepaalde banen
geleid moet worden, teneinde een wenselijke
geachte zondagsrust in de dorpen te waar
borgen. Men acht hier een belangrijke taak
aanwezig voor kerk en gemeente. Een
vraag was of dit bereikt mag en kan wor
den door Tholen 's zondags voor rekreatie
„gesloten" te houden.
Men is van oordeel dat de grotere open
heid, die ongeacht industriële vestiging en
rekreatie toch zal optreden, en de andere
bevolkingssamenstelling ten gevolge van
o.a. industrievestigingen grote wijzigingen
teweeg zullen brengen. Aan de begeleiding
hiervan dienen mede de kerken en de kerke
lijke organisaties aandacht te besteden.
TOCH AGRARISCHE STREEK
Ook bij de ontwikkeling van industrie en
rekreatie meent men dat de welvaart op
Tholen voor een belangrijk deel afhankelijk
zal zijn van de land- en tuinbouw. Mede
gezien de toekomstige ontwikkeling van
het Delta-plan (betere verbindingen en ver
zoeting) acht men de ontwikkeling van de
tuinbouw voor Tholen van wezenlijke bete
kenis.
VERGAANDE SAMENWERKING
GEWENST
Nog afgezien van de samenwerking voor
ontwikkeling van industrie en rekreatie ziet
men in enkele groepen vergaande samenwer
king als noodzaak voor de plattelandssa
menleving.
Men denkt daarbij o.a. aan maatregelen
ter verbetering van het algemeen voorzie
ningenniveau als ook aan werkzaamheden
van verenigingen en organisaties, waarvoor
samenwerking wellicht grote mogelijkheden
schept.
Aanwijzing en ontwikkeling van zogenaam
de plattelandkernen blijk men over 't alge
meen niet voor te staan. Tegen eventuele
aanwijzing door een overheidsinstantie staat
men geheel afwijzend, aldus de samenvatting
van de gespreksgroepen.