Kernproblemen Tot in Belgisch Kongo eet men nu Thoolse bokkepoten Plaatselijk nieuws In Tholen werd banketfabriek de Waal officieel geopend. DE HELD VAN THOLEN. Iets over Marinus Hollaer en de slag op het Slaak. THOLEN 16e jaargang No. 10 22 januari 1960 Uitgevers C. J. ZACHARIASSE en G. HEIJBOER Redaktie Ring 66, St. Annaland - Telefoon 47 Adm. Oudelandsestr. 34, Tholen - Tel. 57 b.g.g. 246 - Giro 124407 Abonnementen 1.35 per kwartaal franko p.p. 1.65 inkassokosten Prijs per nummer 15 cent Advertenties 12 cent per millimeter - Bij contract speciaal tarief Spierinkjes t/m 20 woorden 1.25 Advertenties worden tot WOENSDAGAVOND aangenomen Per april 1959 kwam de beschikking van de minister van Economische Zaken, toen- dertijd nog professor Zijlstra, tot aanwijzing van kernen en subkernen ter stimulering van de regionale industriesprijding. Zoals nu wel algemeen bekend kwam daarvoor ook onze eilandgemeente Sint Maartensdijk in aanmerking en werd als sub-kern aangewe zen. Tevoren zat er voor onze streek weinig toekomstmuziek in voor wat industrievesti ging betrof. Er was gelukkig nog enig initia tief uit de streek zelf (Poortvliet, Sint- Annaland en Sint-Maartensdijk) waardoor een enkele middenstander wist uit te groeien tot een kleine industrie, er was een enkele vestiging van buiten, eveneens van kleine industrie, zoals in Tholen en Sint-Maartens dijk, maar daar bleef het dan ook bij. En daarom waren en zijn we wat blij met deze kernaanwijzing, die althans voor één ge meente in ons gebied en daarmee toch ook wel voor de gehele streek meerdere perspec tieven opent, al moet men ook in dat op zicht niet van een te groot optimisme getui gen om enigszins reëel te blijven. Het is maar niet van een leien dakje gegaan, dat er althans nog één gemeente in onze streek voor titel en daarmee facili teiten van sub-kern in aanmerking is ge komen. Minister Zijlstra was in de grond van de zaak bepaald niet enthousiast om tot die aanwijzing te komen, óók niet tot aan wijzing van kernen in het algemeen. Het past niet bij zijn gedachtengang als econoom. Er moest behoorlijk getrokken worden om de thoolse bel te laten horen in Den Haag. Daarom te meer mag het tot dankbaarheid stemmen, zoals we eerder betoogden, dat een nog zo gunstig resultaat uit die kernbeschik- kingsbus is gekomen voor onze streek, met name dan voor Sint-Maartensdijk. Maar zo als het overal mee is in dat opzicht zijn we de kinderjaren niet ontgroeid en zullen dat wellicht nooit doen als men een vinger heeft, wil men graag de gehele hand. Die hand hebben we trouwens altijd ge wild: de gehele streek kerngebied. Dat is niet gelukt, voornamelijk dan om dat zulks niet lag in de lijn van professor Zijlstra, die alleen uit méér sociale over wegingen zijn economische bezwaren ter zijde schoof. Zoals we tevoren konden nagaan en zo als nu ook wel blijkt, geeft het aanwijzen van één bepaalde gemeente in een streek, die geografisch zeker een structureel bijna een geheel vormt, geen onbeperkte voor delen. Er was ook zonder die kernaanwijzing reeds aan de bel getrokken en ook door de industriële sector werd zo hier en daar wel enige aandacht aan Tholen geschonken. De gegadigden die daarbij letterlijk over de (thoolse) brug komen en dan begrijpelijk in de eerste de beste thoolse plaats dus in Tholen zelf beginnen rond te neuzen stuiten bij meerdere toenadering op de te leurstelling, dat men voor „kern"facilitieten enkele kilometers verder moet zijn. In dat geval moet het gemeentebestuur hen teleur stellen en wanneer de gegadigde dan op zijn beurt laat horen: „dan maar niet", be tekent zulks anderzijds weer een teleurstel ling voor Tholen. Het is hier slecht naar voren gebracht als een mogelijke gang van zaken, zonder dat we weten of zulks in wer kelijkheid ook plaats vindt of plaats vond. We kwamen evenwel tot die gedachte, toen we lazen van de kritiek die er inzon derheid in het Noorden van ons land op de kernbeschikking is gerezen. De reacties, zo voor en na uit die gemeenschappen opge komen en aan de openbaarheid prijsgegeven, waren onderscheiden van aard. Een aantal zocht zijn kracht in het zenden van adressen aan Minister en Staten Generaal met het verzoek tot aanwijzing van de premierege ling, zodat daaraan een algemeen geldende werking wordt gegeven, een ander riep een vrije kern in het leven met een eigen premie regeling en weer een ander riep de burgerij in het geweer ter vorming van een industria lisatiefonds, gevoed door particuliere midde len. Zo is allerwege krachtige aktiviteit ont wikkeld, zowel in woord als in geschrift, tot het voeren van verweer tegen deze de niet-kernen bedreigende regerings-politiek. Men stelde dat zulks de industriële ont wikkeling en bedrijvigheid in de niet-kernen lam zal leggen en bovendien een funeste uit werking zal hebben met betrekking tot be geleidende maatregelen, die men pleegt aan te duiden als infra-structuur, waaromtrent de Regering eveneens prioriteit denkt te verlenen, naar de laatste maanden meer dan eens is gebleken, aan kernen en sub-kernen. Op die manier, zo stelt men het in het Noorden, roept deze Regeringspolitiek op meer dan één gemeentelijk levensgebied kunstmatig verschillen in het leven, die een harmonische ontwikkeling van het volks leven geweld aandoen. Niet alleen verschil len in faciliteiten met betrekking tot de industriële vestiging, maar verdergaande discriminatie ook op het gebied van de verdeling van het woningcontingent, school- planning, buurthuizen en daarmee op één lijn staande sociaal economische en culturele voorzieningen. Een uitlating van minister Klompé, dat ook bij de stichting van buurt huizen aan kernen en sub-kernen voorrang zal worden verleend, werd in het Noorden door de niet-kernen als een veeg teken be schouwd en gramstorig vernomen. Er was daar in het Noorden voorts oppositie van een 28 tal fabrikanten en Gedeputeerde Sta ten, die als adviseur van de Regering inzake de kernaanwijzing tot op zekere hoogte mede verantwoordelijk voor de gang van zaken werden gesteld, kregen er daar ook behoorlijk van langs. Zo heetgebakerd is men tot dusver in het Zuiden niet geweest, ook al moet de zon hier gemiddeld enige graden warmer zijn. En op Tholen helemaal niet. Zeker, na de aan wijzing van Sint-Maartensdijk werd in de thoolse raad een stem gehoord waarin een zeer begrijpelijk verweer kon worden be luisterd tegen die aanwijzing, alleen maar onderstreept, dat men hiermee niet wilde tornen aan de faciliteiten voor Sint-Maar tensdijk. Van hoe groot belang we ook aanwijzing van de gehele streek zouden zien, we moe ten vooral zorgen niet alles kwijt te raken. In dat opzicht zijn we het helemaal niet eens met een middenstander die we laatst hoorden zeggen, dat het hem weinig interes seerde, als een klant toch een kachel niet bij hem kocht, of hij het dan bij zijn collega in eigen gemeente deed of in Bergen op Zoom. Duidelijker: dat een gemeente in de eerste plaats voor zichzelf vecht als het om industrievestiging gaat, is begrijpelijk, maar het is toch altijd béter ergens in onze streek, dan er geheel buiten. Laat men dat ook op Tholen, ja vooral op Tholen, zó willen zien en ondertussen met begrijpelijke interesse uitzien naar het komende Kamerdebat over dit onderwerp, waar zo nog wel het een en ander zal wor den gezegd over deze niet onverdeelde voor delen van kernaanwijzing. Met de hoop dat er ook voor naburige gemeenten van een kernplaats nog enige faciliteiten uit zullen voortvloeien, al hebben wij in dat opzicht maar een heel klein hoopje. Met de wens, dat de banketfabriek de Waal op het Thoolse industrieterrein een goede tijd tegemoet zal gaan en daar met veel succes zal werken, besloot burgemeester mr A, J, van der Hoeven dinsdagmiddag in de nieuwe fabriekshal aan de Edison- weg zijn toespraak om tegelijkertijd met een druk op de knop een moderne kneedmachine in werking te stellen en daarmee deze nieuwe Thoolse industrie officieel te openen. Een banket fabriek, waarin een 20 werkers hun bestaan kunnen vinden, waar door deze arbeid en door de moderne machines zo'n zeven tien en half duizend „grote" bokkepoten per dag worden ge fabriceerd en 37.000 van dezelfde lekkernij in kleiner formaat, van waaruit nu tot in Belgisch Kongo toe via de Belgische in- en exporteurs dit produkt wordt gedistribueerd. DE EERSTE In de ruime hal van banketfabriek J. C. de Waal, v.h. te St. Filipsland en sedert enkele weken draaiend op het thoolse in dustrieterrein waren voor de officiële ope ning dinsdagmiddag vele personen aanwezig, waaronder burge --ester en wethouders van Tholen alsmede enige raadsleden, de voor zitter van de Stichting werkgelegenheid Eiland Tholen, burgemeester W. J. van Doorn uit Poortvliet, burgemeester J. van den Bos van Sint-Annaland, de gemeente secretaris van Tholen de heer V. Laban, drs G. C. Baarspul van het ETI, de heer A. Kortanje, de rijksmiddenstandsconsulent voor Zeeland te Goes, verschillende Bel gische en Nederlandse afnemers, leveranciers, de aannemer Burgers uit Tholen en onder aannemers en andere genodigden. Na een welkomstwoord door een vriend van dhr. de Waal, de heer Heij uit Slie- drecht hield burgemeester mr A. J. van der Hoeven als inleiding tot de officiële opening een korte toespraak. De burgemeester be gon met het aanhalen van een bekend ge zegde, dat er zonder moeite niets tot stand komt. Dat geldt altijd en voor iedereen en niet in het minst wanneer het er om gaat een fabriek te stichten. Dat weet dan dhr. de Waal nu wel in het bijzonder, zulks temeer omdat hij zijn begonnen fabriek wist uit te bouwen, tot wat het nu is. Maar het ge meentebestuur weet het nu ook, welke moei lijkheden voorafgaan aan vestiging van een fabriek. We leven in een tijd, aldus mr van der Hoeven, dat we allerwege lezen en ho ren over de gebiedende eis van industriali satie voor onze groeiende bevolking. Daar door ook is de gedachte niet ongerijmd, dat men van alle zijden hulp verwacht, wanneer men tot zo'n vestiging kan komen, zeker wanneer zulks kan plaats vinden in een geboed waarin veel werkloosheid heerst. Gebleken is dat vaak het tegendeel het ge val was. Wat men schijnbaar enerzijds geeft, neemt men anderzijds terug. Het verheugt het gemeentebestuur van Tholen, dat de heer de Waal deze plaats zag als de meest gunstige gelegenheid om er zijn fabriek te vestigen, zulks vanwege de gunstige ligging voor wat de export op België betreft en met de moderne voorwaarden bij de hand van gas en elektriciteit, enz. Spreker dankte het provinciaal bestuur, het ETI, de midden standsconsulent en anderen, die hiertoe hun medewerking verleenden. Ook de thoolse aannemer Burgers met zijn onderaannemers, die in korte tijd tot de bouw van een fabriekshal zijn gekomen en daardoor ook hebben bijgedragen, dat Tho len een industrie rijker is. Het bedrijf ziende, mag het goede verwachtingen wekken op nog verdere uitbouw. Namens het gemeente bestuur wenste burgemeester van der Hoe ven de familie de Waal van harte geluk met de nieuwe fabriek en hoopte dat ze een goede tijd tegemoet zou gaan en met veel succes zou arbeiden in deze stad. De heer Hey, de burgemeester ook na mens dhr. de Waal dankend voor de ge sproken woorden en de verrichte opening, hoopte dat burgemeester van der Hoeven in zijn stad nog meerdere fabrieken zal mogen openen in een nabije toekomst. EXCELSIOR De heer de Waal vervolgens het woord nemend, bracht de aanwezigen onder de aan dacht, hoe hij op 4 mei 1927 van een be schuitbakkerij op de banketfabricage over schakelde. De familie wilde al geruime tijd iets produceren, waarvan de afzet niet tot de plaats van vestiging beperkt zou blijven. Daartoe werden eerst talrijke proeven geno men. Nadat de goede samenstelling en be werking was gevonden, kwam men tot het produceren van bokkepoten. Een mijlpaal was bereikt, toen zijn dochter in Dinteloord de eerste order van 250 blikjes mocht no teren. Men moest toen wel tot uitbouw komen en die bleek te St. Filipsland op moeilijk heden te stiuten. Zo kwam men tot vestiging in Tholen waar nu reeds een productie be staat van 3000 blik per week met daaronder een ruime export naar België. In de huidige vorm zal de productie tot 4000 blik per week worden opgevoerd en dit betekent, aldus dhr. de Waal, dat we vol goede moed de toekomst tegemoet gaan. Hij dankte vervol gens de burgemeester, ja het gehele ge meentebestuur en personeel, alsmede de aan nemers voor hun medewerking, evenals het ETI en de Rijksmiddenstandsconsulent. Hij vond het bovendien prettig, dat deze middag zovelen aan zijn uitnodiging gehoor hadden gegeven deze opening bij te wonen. GOED ZAKENDOEN Een afgevaardigde van de Belgische im portfirma „Est Saint Marie" wees er op, dat m enenkele maanden geleden nog vreem den voor elkaar was. Reeds nu heeft ge noemde firma de heer de Waal leren kennen als iemand met wie het goed zakendoen is en spreker kon beloven, dat zijn firma alles zou doen deze samenwerking te bestendigen en nog verder uit te bouwen. Men had ver steld gestaan, hoe men in St. Filipsland met zulke kleine middelen tot zulke uitstekende resultaten was gekomen. Spreker stelde vast dat kapitein de Waal met zijn knappe be manning zijn nieuw schip met vaste hand zou leiden en nogmaals, zijn firma wilde graag meewerken dat vaarwater zo goed mogelijk te doen zijn of letterlijk, om de in Tholen gefabriceerde produkten over geheel België te verspreiden. L>e heer A. Korstanje, rijkmiddenstands- consulent sprak zijn gelukwensen uit namens het ministerie van Economische Zaken, waarvan dan in het bijzonder het Directo raat Generaal van de Middenstand. Hij stelde vast dat het produkt van dhr. de Waal een woordje is gaan meespreken in de wereld van de voedings- en genotsmiddelen. Op dit gebied zijn er trouwens nog vele en goede afzetmogelijkheden, waarbij dhr. Kor stanje o.m. denkt aan Canada. Opnieuw is hiermee een voorbeeld gege ven van het feit, dat in Zeeland de mid- DE REDACTIE LEGT U IN DIT NUMMER VOOR Kernpolitiek in beweging Een nieuwe fabriek in Tholen geopend Korte ijspret Hernieuwde competitie Uitvoeringen en jaarvergaderingen Uitverkoop-nieuws in advertenties Blijft gij bij het oude, of wilt gij alles vernieuwen, meen het slechts eerlijk en laat het verder Gode bevolen zijn. denstand zich uitbouwt en ontwikkelt. Vast staat dat hierbij de sterksten slagen. Spreker complimenteert vervolgens Tholen met deze vestiging er op wijzend dat een tegemoet komende houding van het gemeentebestuur voor de bestaande eigen bedrijven ook uitermate belangrijk is. Drs G. C. Baarspul van het ETI felici teerde de gemeenschap Tholen eveneens met deze nieuwe fabriek en wijst er op, dat voor zoiets bovenal de prestatie van de onder nemer naar voren mag worden gebracht. Bij alle mogelijke medewerking is het toch uiter aard diens prestatie, wanneer men 'n resul taat verkrijgt als hier is te zien. Hij was er van overtuigd dat dhr. de Waal zijn weg wel zou vinden en feliciteerde vervolgens ook namens het provinciaal bestuur en de Rijksnijverheidsconsulent in Zeeland. De laatste spreker was bakker J. Schot uit Tho len, bestuurslid van de thoolse bakkersbond. Hij bracht zijn felicitatie in dichtvorm naar voren. Banketfabriek de Waal staat weer aan een nieuw begin, nadat hij in mei 1927 aan een nieuw begin heeft gestaan en nadat hij zijn bedrijf in 1953 door de ramp zag verwoest. Met de 2 zoons en de verkoopbekwame dochter, met de 12 vrouwelijke en 5 mannelijke werkkrach ten, met de nieuwe 500 vierkante meter oppervlakte beslaande fabriek, met de grote afzetmogelijkheden, zoals die thans bestaan, zou het wel erg moeten tegen- lopen, wanneer banketfabriek de Waal niet slaagt; slaagt in het bezit van een rendabel bedrijf en daarmee tegelijkertijd de zo zeer begeerde nijverheid in de stad Tholen vergroot. Met een nieuwe fabrieks hal in Tholen, met de mo dernste machines, met een flinke aanpak van directeur de Waal en zijn familie, met een liefde voor het vak ook bij het personeel, zullen de bokkepoten in een toe nemende stroom deze fa briek verlaten om zelfs tot in de Belgische Kongo te worden gekeurd. Naast de onvolprezen thoolse mosse len, de niet te evenaren thoolse oesters, nu ook de onvergelijkbare thoolse bokkepoten. Op de voor grond de heer J. C. de Waal. Een der jongste polders op ons eiland is de Hollaire-polder; in de volksmond „Larie-polder" genoemd, onder de gemeente Oud- Vossemeer. Zij is in 1843 ingedijkt en draagt haar naam ter herinnering aan een Zeeuwse zeeheld, Marinus Hollair, die hoewel van eenvoudige afkomst, het tot Vice-Admiraal van Zeeland gebracht heeft. Veel is er over hem niet bekend; waarschijnlijk was hij in Vlissingen geboren, wanneer ligt in het duister. Ook zijn stervens- jaar vinden we niet vermeld, we weten alleen, dat hij in Vlissingen begraven ligt. „DEN VADERLAND GETROUWE" In de worstelstrijd tegen Spanje komen we zijn naam verschillende malen tegen. In 1588, het jaar van de Onoverwinnelijke vloot, is hij geen „Watergeus", maar strijdt hij te velde in de voorste gelederen tegen Parma, die het land van Tholen weer onder Spaans juk trachtte te brengen. In 1607 is hij kapitein op een oorlogsschip van het Zeeuwse smaldeel onder Jacob van Heems kerk, in de slag bij Gibraltar. We weten allen, dat de Opperbevelhebber zelf sneu velde, maar niet zo algemeen bekend is, dat Marinus Hollaer het vijandelijke Ad miraalschip enterde en tot zinken bracht. Voor deze heldendaad werd hij op ridder lijke wijze beloond; hij werd benoemd tot Vice-Admiraal van Zeeland. Wel een be wijs van zijn grote bekwaamheden. In 1622 vinden we hem als zodanig voor Bergen op Zoom. Spinola dacht deze sterke veste voor Spanje te winnen, maar de Zeeuwen stuitten de Spanjaarden in hun opmars en hielden de toegang naar de Schelde voor de stad open. Maar zijn meest roemruchte wapenfeit was in 1631. In de zeeslag op het Slaak op 12 September, behaalde hij een grootse overwinning op een Spaanse vloot. Vooral om dit laatste feit, eren wij hem als de held van Tholen. EEN GROOTS PLAN In laatstgenoemd jaar hadden de Span jaarden in Antwerpen een geweldige vloot uitgerust van 60 grote schepen en 30 klei nere, met de bedoeling het Zeeuws gewest van Holland af te scheiden en daartoe Wil lemstad te bemachtigen. Moeite noch kosten waren ontzien om deze scheepsmacht zo sterk mogelijk te ma ken „op Sondaghen ende andere hare hei lige dagen hadden zij daer aen gearbeyt en met schootvrije borstweeringe deselve voor- sien." Zij werd bemand met 7000 koppen, meer dan 400 stukken geschut, er was voor 14 dagen proviand aan boord en... een groot aantal stroppen, om de weerspannige Zeeu wen „te hangen". Wel een geduchte macht dus, die de Zee landers terecht het ergste deed vrezen. Begin september was de vloot gereed om onder zeil te gaan; of nee toch niet, het wachten was op een afgezant van de paus, zonder diens zegen mocht de onderneming eens niet slagen. De achtste september was het prachtig weer, er woei een zachte oostenwind. Die had de vloot net nodig om uit de Schelde te komen. Des Pausen afgezant sprak de zegen uit „Gaet ghij gezegende en verslaet de vervloekte" en statig voer de vloot de vijand tegemoet. De geschiedschrijver voegt er bij „Doch desen Bileam vloeckte, die de Heere zegende," zo we in het vervolg zul len zien. Want het was de Zeeuwen niet ontgaan, wat voor toebereidselen er te Antwerpen gemaakt werden. Vice-Admiraal Hollaer hield met een vloot van 35 schepen een wakend oog op ieder schip, dat zich in de mond der Schelde vertoonde. Maar zo we zagen, verliet de Spaanse vloot met de voor hen gunstige oostenwind, de Antwerpse haven. Juist deze wind was het, die Hollaer be lette, de Spanjaarden tegen te houden. Deze kon in korte tijd voor het Kreekrak de Oosterschelde bereiken. STRIJD EN ZEGEPRAAL Tot zover ging op de Spaanse vloot alles naar wens, maar niet zodra was zij in het smalle Kreekrak gekomen, of enige van hun grootste schepen raakten op de slikken van Bath aan de grond. En nu begaan de Spanjaarden een heel domme streek „want dewijlse na deze vast zittende schepen hebben blijven wachten, daerse voortvarende onze Vloote wel twaelf uren zouden hebben vooruijtgeseylt ende zouden ontrent elf ure van den dagh hebben kunnen wezen bij Stavenisse en dan met de Vloet varen ontrent Willem-stadt ende hae- ren aenslagh volbrengen eer de onzen haer zouden kunnen bijkomen." Door deze tegenslag in verwarring ge bracht vorderde de vloot slechts langzaam, dan 11 september kwam zij in het Slaak. Ook Hollaer met zijn veel kleinere vloot was in de nabijheid. De volgende dag kwam het tot een gevecht, de meeste Spaanse schepen werden op de vlucht gejaagd. Een aantal kwam in de smalle kreken vast te zitten en vormden zodoende een gemakkelijke prooi. Tegen de avond kwam er plotseling een zware mist opzetten, die een einde aan het gevecht maakte. Maar de volgende dag werd de strijd voortgezet, die op een totale vernietiging voor de Spanjaarden uitliep, velen sprongen over boord en verdronken. Dertien grote schepen, die de Mosselkreek waren inge vlucht, werden door Hollaere buitgemaakt, benevens meer dan 4000 gevangenen. Vol gens betrouwbare bronnen is er niet een enkel Spaans schip ontkomen. Hollaer be haalde dus wel een glansrijke zegepraal. Groot was de vreugde, vooral in Zeeland, over het vernietigen der Spaanse vloot, die zoveel bange vrees teweeg had gebracht. „Des sij God daerover al-omme met ghe- meijne dancksegginge loofden, en des avonds met vyeren groote vreughde bedreven." Naar de gewoonte van die dagen werden een vijftal verschillende penningen geslagen ter herinnering voor het nageslacht. Tweemaal heeft Marinus Hollaer voor komen (in 1622 en in 1631) dat ons eiland weer in Spaanse handen viel. A. J. S. DOKTERSDIENSTEN op ZONDAG Dr L. D. A. Looijsen te Tholen, tel. 49. Dr R. C. Renes te Oud-Vossemeer, tel. 19. HOOGWATER in de week van 24 t.e.m. 30 januari 1960 zondag maandag 1.10 dinsdag 2.20 2.20 woensdag 2.45 3.15 donderdag 3.35 3.55 vrijdag 4.20 4.50 zaterdag 5.10 5.35 vm. 11.50 nm. 12.43 uur 1.47 Donderdag 28 jan. Nieuwe Maan te 7.16 u. POLITIEBUREAU AANBESTEED In den Haag vond woensdag jl. aanbeste ding plaats van het nieuw te bouwen politie bureau aan de Hofstraat alhier. Er waren 16 inschrijvers, waarvan de firma F. Wie- rincks te Breda de hoogste was met 89.900 en de firma J. Fideler te Bergen op Zoom de laagste met 77.7000,Verder werd ingeschreven door

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1960 | | pagina 1