EENDRACHTBODE
Rundveeteelt en stierenkeuring.
Sporthoekje
Dan maar zo!
HET OOG OP DE WEG.
Rode Kruis film
Sntiif en wrijf
15c JAARGANG No. 51
14 NOVEMBER 1959
TWEEDE BLAD
2 bij Castella Wolwas en 3 bij Castella voor Nylon Vraag uw winkelier!
Die Jaren kunt V nooit
van V afschudden...
Bheuaatiscbe Pünen vdl
Regelmatig Krnschen nomen.
Ook GIJ, (brom)fietser*
1 38 PAUL BRICKHILL
De keuze van de mannelijke fokdieren is
in het proces van de veeverbetering van
doorslaggevende betekenis. De oude wijsheid
„De stier is de halve veestapel" heeft in
het bijzonder bij het rundvee door de in
tensieve toepassing van kunstmatige inse
minatie een extra zwaar accent gekregen.
In onze provincie heeft de K.I. sedert
1948 na aanvankelijke tegenslagen zijn in
vloed op de fokkerij gestadig versterkt. Mo
menteel beheersen de aanwezige K.I. stieren
op het Coöp. Centraal Stierenstation de
nafok van ruim 12000 runderen s jaars.
Het streven van de Zeeuwse K.I.-verenigin-
gen om door aanschaffing van stieren die
in exterieur- en productiekwaliteiten boven
het middelmatige peil uit te komen heeft in
de loop der jaren tot een toenemend gunstig
effect op het fok- en gebruiksvee bestand
geleid.
De K.I. heeft er voorts toe bijgedragen
dat de interesse voor een georganiseerde
veeverdeling en het besef, dat men op dit
terrein met succes kan medewerken aan de
opbouw van een meer economische vee
stapel, bij meerdere veehouders is gegroeid.
Het achter ons liggende stadium van de
K.I. kan misschien worden gekenschetst door
het begrip massa-veredeling, d.w.z. een ge
middeld waar te nemen verbetering van
het productie vermogen en het exterieur
met betrekking tot type, adel en kwaliteit.
Dat hiermede voldoende duurzaamheid en
bespiering moeten samengaan wil ik gaarne
onderstrepen.
Voor vele veehouders in Zeeland heeft
het lidmaatschap van een K.I.-vereniging
zonder extra kosten de weg gebaand tot een
kwaliteitsverbetering van hun veestapels. In
het probleem van de stierenkeuze heeft deze
categorie zich weinig verdiept, aangezien
men dit gevoegelijk aan de besturen, aan
koopcommissies en adviseurs van hun ver
eniging kon overlaten die, afhankelijk van
de financiële middelen en hun inzicht, bij
de aanschaf van de vaderdieren waren be
trokken.
Bij de voorbereidingen tot aankoop van
de stieren voor de verenigingen heeft echter
van meet af aan de stierenkeuze wel degelijk
een rol gespeeld, zij het in de beginjaren
minder uitgesproken.
Men ging bij voorkeur naar Friesland of
Noord-Holland, de oudste fokgebieden. Van
overheersende invloed bij de aankoop was
een zo goed mogelijk exterieur maar vooral
een beste productieafstamming.
Gezien de zeer hoge prijzen voor K.I.
stieren uit de beste bloedlijnen moest op een
en ander echter wel eens worden toege
geven.
Als zodanig stelt dit de urgentie van
grotere financieel krachtige K.I.-organisaties
duidelijk in het licht.
Geïnspireerd door de grote successen van
de Friese fokkerij- en fokrichting in de
na-oorlogse jaren in geheel Nederland, is
de stierenkeus zich practisch geheel op
Friesland gaan richten
De wenselijkheid hiervan werd versterkt
door vrij omvangrijke aankopen van Fries
fokvee in de inundatie- en herverkavelings-
gebieden. Maar overal elders in Zeeland
zette zich de omschakeling naar het Friese
type verder door.
De Friese fokrichting is, kort samengevat,
gericht op het fokken van een goed ge
sloten evenredig gebouwd en voldoende diep
(behangen) dier met goede geschiktheid
voor de productie. In het bijzonder wordt
gelet op adel zoals deze tot uiting komt in
een goed uitgebalanceerde fraaie bouw van
de romp en sprekende kopvorm. Bij de
selectie spelen de maten en de natuurlijke
bevleesdheid naast hoge melkproductie
kwaliteiten een belangrijke rol. De Friese
tentoonstellingen wijzen er op dat door
doelmatig fokken in het Friese type adel
en massa uitstekend kunnen worden ver
enigd.
Voor de genoemde algemene veredeling
van de veestapel bij de zgn. gebruiksveehou-
ders in Zeeland bieden de Friese stieren
zeer goede mogelijkheden. Zij steunen op
uitstekende bloedlijnen en fokfamilies die
reeds geslachten lang zijn doorgefokt. Het
type is courant, ook voor de handel, de
betrouwbaarheid voor een goede productie
vererving in doorsnee hoog.
Hiervan uitgaande kunnen wij de vee
houders dus adviseren: maak gebruik van de
beste Friese stieren. De K.I. biedt hiertoe
de meest gunstige voorwaarden, in het bij
zonder wat de kwaliteit van het stieren
materiaal aangaat. Ingeval het veebestand
op het bedrijf geheel of in belangrijke mate
van Friese afstamming is, is het gebruik van
een Friese stier, uit oogpunt van de ge
wenste bloedaansluiting, de aangewezen
weg.
Het feit dat de Zeeuwse K.I.-verenigingen
streven naar de beste stieren, sluit niet uit
dat iedere veehouder zelf moet profiteren
van de meest passende stier voor zijn koeien
en vaarzen. Dit wordt mogelijk gemaakt
door de vrije uitwisseling van sperma die de
K.I.-verenigingen onderling zijn overeenge
komen.
Daarom is het noodzakelijk dat men ter
dege op de hoogte is en blijft van de
kwaliteiten van de stieren welke, op het
Coöp. Centraal stierenstation aanwezig zijn.
Uiteraard is er onder het 11-tal stieren
verscheidenheid in bouw, afstamming en fok
mogelijkheden.
De resultaten van het afstammelingenon-
derzoek dienen voorts nauwlettend te wor
den gevolgd. Elke veehouder zal die stieren
moeten gebruiken die goed zijn of uitblinken
in die kenmerken waarin de runderen van de
veestapel tekortkomingen vertonen.
Blijkt een bepaalde stier goede fokresul-
taten bij Uw dieren te geven, hetgeen wijst
op een gunstige erffactorencombinatie in
de nafok, tracht dan deze stieren zoveel
mogelijk te benutten. Eerst bij de dochters
zult U dan de stierenkeuze moeten wijzigen,
teneinde nauwe inteelt te vermijden. Vader-
dochter-paringen moeten om foktechnische
redenen ongewenst worden geacht.
Enige bloedverwantschap tussen de stie
ren en het te insemineren vrouwelijk fok
vee, wat, gelet ook op 't type, feitelijk neer
komt op zuivere teelt, zal doorgaans de
uniformiteit en fokzuiverheid van de nako
melingen verhogen. Hierbij wordt er van
uitgegaan dat de dieren waarmee men fokt
gewenste goede eigenschappen bezitten. Er
dient dus nauwlettend geselecteerd te wor
den.
Naast een meer algemene stierkeuze naar
fokrichting, zoals hierboven aangegeven,
zal de fokker individuele stierenkeuze moe
ten toepassen, teneinde de juiste combinatie
te vinden.
In een volgend artikel zullen we hierop
nader ingaan, waarbij speciaal aandacht zal
worden besteed aan de Zeeuwse K.I. stie
renstapel welke thans ter beschikking staat.
Ir. W. L. Harmsen,
Rijksvee teeltconsulent
andermaal opmerkten bij het stellen van de
verwachting. Dat is dan een zeer onjuiste
gevolgtrekking. Het is immers heel logisch
en normaal, dat wanneer het eerste elftal
niet moet spelen, het tweede compleet aan
kan treden. Daarbij wordt geen enkele over
treding gemaakt, daarbij neemt geen enkele
ongerechtigde speler aan de wedstrijd deel.
Het is alleen, dat het tweede niet verzwakt
behoeft te worden door aanvulling voor het
eerste elftal. Behoudens een uitzondering is
dat namelijk vrijwel overal het geval. Een
speler uit Kogelvangers 2 verklaarde ons,
dat hij na 4 wedstrijden voor de eerste maal
in het tweede elftal kon meedoen, omdat
het eerste vrij was. Deze speler was normaal
voor het tweede opgegeven, maar moest
wel geregeld invallen. De in onze omgeving
bekende sportvriend De Jong uit Raams-
donkveer schreef ons een paar weken ge
leden hetzelfde, toen een 3 tal militairen in
het eerste of tweede elftal ontbraken en zo
doende aanvulling uit de lagere regionen
moest volgen. Van enige insinuatie, zoals
dus een enkeling meende, is beslist geen
IN DE 3e KLASSE A
is het een merkwaardig gedrang tussen de
tweede en derde elftallen van Dinteloord
en Heiningen. Het is nu zelfs zover ge
komen, dat Chrislandia3 boven Chrislan-
dia 2 op de ranglijst is gekomen, al heeft
dan laatstgenoemde een wedstrijd minder ge
speeld. Het is wel interessant, wanneer men
in dezelfde club, in dezelfde afdeling het
vuur elkaar zo na aan de schenen legt. Chris-
landia 2 moest de laatste paar weken een
veertje laten, waarvan Dinteloord 2 dank
baar profiteerde. WHS schoof van de on
derste plaats naar de middenmoot, terwijl
Vrederust 2 tot dusver wel het meest te
leurstelt. Zaterdag speelden Dinteloord 2 en
Chrislandia 3 gelijk 1 - 1De ontmoeting
KogelvangersChrislandia 2 werd afgelast,
terwijl Vosmeer3 zich met 0-5 van WHS2
DE VERWACHTING
Een interessante wedstrijd gaat men te Ze
venbergen spelen. Seolto verwacht namelijk
leider Chrislandia en zal alles op alles zetten
om de Heiningers een halt toe te roepen.
Of ze dit lukt is vraag twee. Uitgesloten
nee.
Smerdiek krijgt een makje nu hekkenslui
ter Kogelvangers op bezoek komt. Er is
geen twijfel aan, welk cijfer men hier op
een zaterdagpoolformulier zou invullen.
ONI zet zich even schrap als Seolto, nu
Vrederust naar 's Gravenmoer komt. Ook
al geen onbelangrijke ontmoeting, omdat het
helemaal niet uitgesloten is, dat Vrederust
met een gelijkspel tevreden moet zijn.
2e KLASSE A
BWR speelt thuis tegen Good Luck 3.
We houden het daarbij op de Veteranen.
Sprang 2 krijgt geen gemakkelijke tegen
stander, maar achten we toch in staat op
eigen veld Smerdiek 2 te kloppen. Ook
VVN 2 is dat mogelijk, nu Seolto 2 daar
op bezoek komt.
cSraftis Wasïïnij|»er$
De jaarlijkse Rode Kruisfilmavond komt
in het zicht. Terwijl de ledenvergadering
zich kenmerkt door een minimale opkomst,
is de Rode Kruisfilmavond meestal de enige
band tussen leden en het plaatselijk be
stuurslid, welke zitting in het afdelings
bestuur heeft. De Rode Kruisfilmavond trekt
altijd volle zalen.
Ditmaal komt weer een specifieke Rode
Kruishoofdfilm onder de titel „Meisjes in
het wit". Het voorprogramma is al even
aantrekkelijk door de vertoning van een
reis met het nieuwe Rode Kruisschip de
„Henri Dunant", een boot waarmee deze
zomer langdurige zieken een eerste reis door
ons land hebben gemaakt. Wie wil weten,
wat er onder anderen met zijn gaven ge
beurt, kan dat op dit voorprogramma zien
en het zal hen verheugen, dat hun dorps-
en/of landgenoten, die de gezondheid missen,
zo'n prettige week is bezorgd, dank zij het
Rode Kruis, dank zij dus ook hun gaven.
Deze Rode Kruisavonden zijn vastgesteld
op:
maandag 23 november te Oud-Vossemeer,
dinsdag 24 november te Tholen,
woensdag 25 november te St.-M'dijk,
donderdag 26 november te Sint-Annaland,
vrijdag 27 november te Poortvliet.
Voor Sint-Annaland werd er bij aange
tekend, dat daar twee voorstellingen wor
den gegeven in verband met de te grote toe
loop in vorige jaren. Er zal om 6 en 9 uur
nm. een voorstelling zijn, waarbij het plaat
selijk bestuurslid het verzoek tot de jongere
belangstellenden richt, om zoveel als moge
lijk is de eerste onverkorte voorstelling bij
te wonen.
LIJNEN TEKENEN ZICH
SCHERPER AF
Hoewel de bal in alle afdelingen en voor
alle deelnemers lang niet even hard rolt en
er na de enkele weken die nog maar ge
speeld zijn, weer al grote verschillen zijn
ontstaan in het aantal gespeelde wedstrijden,
tekenen de lijnen zich niettemin steeds scher
per af. Zo is het nu vrijwel zeker, dat het
in de eerste klasse A zal gaan om Smerdiek,
Chrislandia en Vrederust. Voor ons zelf
geven we daarvan Smerdiek de meeste kans.
Het beschikt over een goede kern en bo
vendien over voldoende spelers. Het heeft
tot dusver lang de gemakkelijkste ontmoe
tingen niet gehad, maar wel tot een goed
eind weten te brengen. Men moet er overi
gens niet op rekenen, dat de verschillen groot
gaan worden. Het lijkt ons, dat Smerdiek,
in geval ze het tot het kampioenschap zal
weten te brengen, tot de laatste wedstrijden
toe zal moeten aanporren. Daar zal in de
eerste plaats Chrislandia borg voor staan,
die vol ondernemingslust is en aan wie het
nog nimmer aan volharding heeft ontbroken.
Een iets mindere techniek kan echter de
doorslag geven. Vrederust, dat zich zaterdag
overigens weer van zijn beste zijde liet ken
nen, achten we toch de minst grote kans
hebber van deze drie, omdat daar een
slippertje het gemakkelijkste voorkomt. Ove
rigens, we zitten nog niet op de helft, zodat
ook een voorzichtige prognose nog riskant
is. Maar lijn zit er wel in. Dat blijkt ook
uit de stand. Good Luck 2 loopt na het
goede begin wat terug. HNC is doorlopend
bezig hier en daar een puntje weg te snoe
pen, PTT heeft zich opgetrokken, terwijl
Kogelvangers nu toch echt wel de zwakste
broeder blijkt te zijn. Zaterdag verloor het,
al was dit verlies heel begrijpelijk van
Chrislandia met 3 - 1Good Luck 2 in
casseerde ook weer een nederlaag, namelijk
met 2-4 van Vrederust. HNC en ONI
deelden de punten 1-1 en zo ging het ook
tussen Seolto en PTT, waarvan de uitslag
4-4 werd en waarmee de gasten dan toch
wel een bijzonder verdienstelijk resultaat
boekten. De stand luidt hier nu
sprake. Het is volkomen juist, sportief en
terecht, wanneer op die manier wordt ge
handeld. Wat dus niet weg neemt, dat het
voor deze afdelingen altijd wat moeilijker
blijft een prognose te stellen.
Wel blijkt uit onderstaande ranglijst, dat
niet alleen Good Luck 3, The Gunners 2,
WHS 1 hun partij hier zullen meeblazen,
maar zelfs ook Smerdiek 2 nog en zeker de
nieuweling Velocitas KMA, die misschien
wel het grootste struikelblok voor de eerder
genoemden gaat worden. Voor Good Luck 3
was dit elftal trouwens zaterdag jl. al een
struikelblok, waar* de veteranen met 3 - 2 in
Breda hebben verloren. Met rust zag het
daar trouwens nog niet naar, want toen
leidde Good Luck nog met 2-0 door tref-
gsp. gw. gl. vrl. pt.
vr.
tg.
Dinteloord 2
6
4 2 0
10
14
5
Chrislandia 3
7
4 2 1
10
29
12
Chrislandia 2
6
3 2 1
8
16
10
WHS 2
6
3 1 2
7
15
12
Dinteloord 3
6
2 1 3
5
13
13
Kogelvangers 2
6
2 0 4
4
10
17
Vrederust 2
5
1 0 4
2
16
15
Vosmeer 3
6
1 0 5
2
6
29
Totaal
48
wedstr.
48
pnt.
gsp. gw. gl. vrl. pt.
vr.
tg-
Chrislandia
6 4 2 0
10
11
7
Vrederust*
6 4 11
9
23
16
Smerdiek
5 3 2 0
8
18
7
HNC*
7 2 3 2
7
18
16
PTT
6 2 2 2
6
14
21
Seolto
7 2 2 3
6
17
19
Good Luck 2
6 2 13
5
13
14
ONI
7 12 4
4
8
12
Kogelvangers
6 0 15
1
12
17
Totaal
56 wedstr.
56
pnt.
De wedstrijd Vrederust-HNC werd na
een 3-3 gelijkspel gestaakt, maar is nog
in deze stand opgenomen.
De kleine dagelijkse dosis Kruschen doet
wonderen. Door de aansporende werking
van de vijf minerale zouten op de bloed
zuiverende organen gaan deze weer krach
tiger werken en zo worden alle onzuiver
heden in Uw bloed oorzaak van Uw
lijden en pijn vanzelf afgevoerd, langs
natuurlijke weg. Neem eens een proef met
Kruschen. Al gauw zult U de weldadige
werking ondervinden.
2e KLASSE A
De lijn in deze klasse tekent zich momen-
menteel nog wat minder scherp af, dan in
de 1ste klasse, al heeft zich dan ook reeds
een kopgroep gevormd. Het is echter hier
zo, dat het verschil in aantal gespeelde wed
strijden groter is. Zowel voor deze als voor
de 3e klasse A geldt, dat een prognose moei
lijker is, dan in de 1ste klasse. De oorzaak
daarvan is, dat het soms nodig is, dat spe
lers uit het tweede elftal, het eerste moeten
aanvullen, wanneer daar hiaten vallen
door dienstplicht of om andere reden. Een
enkeling van de sportliefhebbers zag dit als
een soort insinuatie, toen we dit een en
Uw verkoudheid van neus,
keel of borst weg met
fers van J. v. Beek. Daardoor verslapten de
gasten wel iets terwijl Velocitas daaren
tegen begon door te drukken. Een onver
wacht schot zeilde achter keeper Vlaskamp
en een dekkingsfout bracht de gelijkmaker.
De jonkies roken toen de overwinning en in
een iets te felle strijd, wat de keeper van
Good Luck op een blessure kwam te staan,
werd het 3-2, Een gelijkspel had de ver
houding beter weergegeven, maar ondertus
sen is deze Velocitas overwinning voor de
anderen toch veelzeggend.
Smerdiek 2 deed het uitstekend door met
4-0 van Blauw Wit te winnen en zich
daardoor tegelijk onder de leiders te scha
ren. WHS 1 werd teleurgesteld toen het
tevergeefs van 3 tot 4 uur op VVN 2
wachtte. Men volhardde lang in dat wach
ten, wetend dat VVN 2 de zaak eigenlijk
nooit in de steek laat. Naderhand is ge
bleken, dat VVN een dure vergissing heeft
begaan en zich op het programma heeft ver
keken. Het gevolg was, dat er zaterdag
twee elftallen van VVN (2 en 3) tevergeefs
bij The Gunners in Breda aanklopten om te
spelen. The Gunners was namelijijk vrij en
toen pas bemerkte VVN zijn schromelijke
vergissing. Terwijl we gewoonlijk 2 verlies-
punten en een boete van 5,voor het
niet opkomen veel te licht gestraft achten,
zouden we het voor dit geval wel betreuren,
dat zulks WN werd opgelegd. Het kost
hun portemonnaie toch al behoorlijk en dit
was nu eens écht een misverstand, zonder
enige opzet. Wie gaat er met opzet 50,
weggooien
Ondertussen komt WHS qua wedstrijd
getal lelijk in de verdrukking. De stand
luidt hier
gsp. gw. gl. vrl. pt. vr. tg.
Good Luck 3 6 4 1 1 9 27 6
The Gunners 2 7 4 1 2 9 21 11
WHS 4 4 0 0 8 20 8
Smerdiek 2 7 3 2 2 8 20 12
Velocitas KMA 3 2 1 0 5 7 4
BWR 6 2 1 3 5 14 17
VVN 2 6 2 1 3 5 13 22
Seolto 2 6 1 3 2 5 6 15
Sprang 2 5 2 0 3 4 10 18
SSC 2 7 2 0 5 4 16 22
HNC 2 7 0 2 5 2 9 18
Totaal
64 wedstr. 64 pnt.
gewonnen moest geven. De stand luidt
Voor WHS moet het mogelijk zijn HNC 2
te kloppen, terwijl we hetzelfde voor Veloci
tas verwachten, waar SSC 2 op bezoek
komt.
IN DE 3e KLASSE A
speelt Chrislandia 2 tegen Vosmeer 3 en
het lijdt wel geen twijfel of dat wordt de
zesde Vosmeerse nederlaag. Vrederust 2 zal
hard van zich moeten afbijten om een grote
nederlaag van Dinteloord 2 te voorkomen.
Alle wedstrijden beginnen om 3 uur.
Wij hebben een tante in de hoofdstad.
Dat is niets bijzonders. Die tante voldoet
niet aan het hoofdstedelijke mopje, want zij
berijdt géén driewieler. Ook niets bijzonder
Maar zij „dimt" op de fiets voor tegen
liggers. Én dat is wel iets bijzonders. Want
er zijn helaas maar al te veel wiel-
rijdende tantes, ooms, neven, nichten, moeien
en magen, die rustig door ons goede va
derland peddelen daarbij al dan niet
geholpen door enkele kubieke centimeters
technisch bromvernuft zonder er ook
maar één moment aan te denken, dat óók
fietsers en bromfietsers, JUIST fietsers en
bromfietsers, hun tegenliggers op storende
wijze kunnen verblinden. En bij wie een
voudig niet de gedachte opkomt, om voor
een naderende automobilist of andere weg
gebruiker de koplamp eens wat af te scher
men of de lichtbundel door een kleine tik
op de lamp wat meer naar beneden te
richten, die niet weten (of willen weten
dat de wet uitdrukkelijk een lichtbundel
verbiedt, die niet „kennelijk omlaag" is
gericht.
Er leven in het verkeer nog heel wat
aggressieve gevoelens en vooroordelen tus
sen de kategoriën weggebruikers onderling,
waarmee wij in het samenspel (dat het ver
keer moet zijn) geen cent verder komen.
Zo bestaat er bij al te veel fietsende lands
lieden nog de gedachte, dat de automobilist
in zijn stalen omhulsel een soort onkwets
baar wezen van hogere orde is, dat voor
een fietslantaarn alleen maar hautain de
schouders behoeft op te halen. Maar zo is
het niet. Wij zouden graag alle fietsende
vaderlanders eens een avondje achter het
stuur laten plaatsnemen en wij durven er
wat om te verwedden, dat het de dames
en heren met die verblinding door (brom)
fietslantaarns behoorlijk zou tegenvalen.
Het is in het verkeer al net als in het
dagelijks leven: de liefde kan niet van één
kant komen. Daarom zal de automobolist
op zijn beurt het goede voorbeeld moeten
geven door steeds tijdig te dimmen, óók
voor een naderende fietser of bromfietser.
Onze tante is heel verstandig. Zij „dimt"
uit „principe", zelfs voor een automobilist
die haar in het volle licht zet. Want tante
heeft geen komplexen of verborgen wraak
gevoelens. „Daar moet je boven staan" zegt
ze en ze vindt het gewóón een kwestie van
samenspel. Daarom zouden wij met een
„ook gij, Brutus" tante ten voorbeeld wil
len stellen aan alle fietsende en bromfiet-
sende Nederlanders.
Publikatie van het
Verbond voor Veilig Verkeer.
De levensgeschiedenis van Douglas Bader
de Engelse piloot zonder benen
Toen ging het naar Kopenhagen, Den Haag en Parijs en overal
werden ze officieel ontvangen. Met Doolittle naast zich in de
Proctor vloog hij naar Marseille, Nice en Rome en vervolgens
over de Middellandse Zee naar Tunis, Algiers, Tanger en Casa
blanca. Ze bleven in elke stad niet langer dan twee dagen en
door al die champagne en vriendelijkheid vergde Bader te veel
van zichzelf, ook al dronk hij geen champagne. Toen hij op een
avond in Casablanca naast een Franse generaal aan een welkomst
diner aanzat, werd de vermoeidheid hem te machtig. Hij probeerde
zich goed te houden, maar zijn hoofd zakte steeds voorover, terwijl
hij beleefd mompelde„Oui, mon générale, oui, mon générale,"
tot hij aan tafel in slaap sukkelde, opzij zakte en met z'n hoofd in
de vis op het bord van de generaal terecht kwam.
Verschrikt kwam hij overeind en zei„Pardon, mon générale,
je suis un peu malade," waarna: ze hem vlug naar bed brachten,
waar hij elf uur aan één stuk sliep.
Via Lissabon, Madrid en Parijs ging het terug naar Londen,
waarna een reis in de Proctor naar West-Africa volgde, naar
„het Kerkhof der Blanken", waar hij eens kon proberen hoe zijn
benen zich in de tropen zouden houden. Vandaar ging het naar
Bordeaux, Perpigan, Barcelona, Tanger en Agadir en via de
stomende hitte van Dakar en Lagos naar Léopoldsville in de
Belgische Congo. Het grootste deel van de vlucht ging over de
eindeloze wildernis, die er van 2000 meter hoogte uitziet als een
reusachtig bed peterselie, maar voor de luchtvaarder even ge
vaarlijk is als een oceaan. Was de motor op die trip afgeslagen, dan
had hij het er niet levend afgebracht. Eenmaal weigerde de motor
inderdaad en hij gleed in een onheilspellende stilte met machteloos
wiekende propellor omlaag, en hij had de veiligheidsgordel al aan
gehaald en zich tegen de stootrand van de cockpit gedrukt, toen
op zo'n 300 meter hoogte de motor plotseling hoestte en weer tot
leven kwam.
In de vochtige Westafrikaanse hitte was het door het transpi
reren erg onplezierig, maar met talkpoeder wist hij te voorkomen
dat hij uitslag op zijn stompen kreeg, tot hij na drie weken
de tropen de rug kon toekeren.
In 1947 ging hij, op voorstel van Doolittle, voor de Shell op
een zakenreis naar de Verenigde Staten, waar niet minder dan
17000 oorlogsgewonden met geamputeerde ledematen waren. Hij
bezocht daar verscheidene hospitalen om de patiënten te helpen
bij het leren lopen. Hij ontmoette een man, wien beide benen
onder de knie waren afgezet en die probeerde te lopen tussen een
paar leuningen, zoals hij deze in Roehampton had gezien. Zonder
eerst met de man kennis te maken, zwaaide hij naar hem toe en
zei „Waarom kom je daar niet tussen uit. Probeer zonder die
dingen te lopen."
Begrijpelijk verontwaardigd, snauwde de man„Wie voor de
duivel ben je eigenlijk
„Een doodgewone Limey,*) die hier toevallig langs kwam. Ik
ben ze ook allebei kwijt en ik heb maar één knie, terwijl jij
er twee hebt."
„Laat me 's zien hoe je loopt."
Bader stampte de zaal op en neer.
Amerikaanse bijnaam voor Brit.
„Ik geloof er geen snars van," zei de man.
Bader sjorde zijn broekspijpen omhoog en de man zei„Wel
verdorie..."
Hij hielp de man de zaal op en neer lopen en het duurde niet
lang of de man kon zonder hulp een paar passen doen. 't Was
of hij plotseling een geheel ander mens was geworden.
„Wat denk je... zou ik weer kunnen lopen?" vroeg hij.
,,'k Zou niet weten waarom niet."
„Machtig", zei de man. „Toen ik vanmorgen opstond, had ik
me bijna voor m'n hersens geschoten, maar nou geloof 'k dat ik
't wel redden zal."
Toen hij in Chicago was, hoorde Bader van een jongen van een
jaar of tien, die benzine over zich heen had gekregen en ver
schrikkelijke brandwonden had opgelopen. Zijn benen waren onder
de knie geamputeerd. Douglas die alles voor kinderen over had,
zat anderhalf uur lang bij z'n bed en liet hem zien dat „benen er
niet zo erg op aan kwamen." Later zei de vader van de jongen
bezorgd „Hij beseft nog niet hoe verschrikkelijk hij er aan toe is."
Op hartstochtelijke toon antwoordde Bader „Zorg er dan voor
dat hij dat nooit beseft. Je moet hem aan z'n verstand brengen
dat het een nieuw soort spel is, dat hij moet leren, en niet een
gebrek dat zijn leven zal vergiftigen. Wanneer je hem angstig
maakt, is hij verloren
Dat was, in het kort, de „Bader phylosophie", die niet alleen
voor benen gold, doch voor het leven zélf. Twintig minuten lang
sprak hij met de vader teneinde deze philosophie er bij hem in
te hameren.
In San Francisco ontmoette hij Harold Russell, de Amerikaanse
soldaat die ten gevolge van een explosie beide handen had ver
loren en nu een paar haken had, waarmee hij van alles kon doen.
Russell had zo juist meegespeeld in de grote film „The Best Years
of Our Lives", welke later met een Oscar werd onderscheiden.
Toen Bader hem opzocht, zat Russell juist aan tafel met Walter
McGonigal, een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog, die ook
zijn handen had verloren en dezelfde soort haken gebruikte. Bader
kwam binnen strompelen en Russell zijn mond vol biefstuk
stond op en stak een haak uit om Bader de hand te drukken.
Lachend zag Bader hoe beide mannen met ongelooflijke behendig
heid mes en vork hanteerden. „Hier, 'n kopje koffie," zei Russell,
pakte met één haak kop en schotel, met de andere de koffiepot
en schonk in. McGonigal wipte uit het pakje een sigaret in z'n
mond, haalde een doosje lucifers te voorschijn, pakte er met zijn
haak een uit, streek die aan en stak zijn sigaret aan. Het was
een openbaring te zien hoe die twee van hun leven genoten,
zonder zich om hun haken te bekommeren, hoe ze hun boterhammen
smeerden, hun koffie omroerden, de as van hun sigaretten tipten
en ze doofden alles met hun prothesen.
„Ik snap niet hoe jullie 't klaarspeelt", zei Bader vol be
wondering. „Nou, ik snap niet hoe jij 't klaar speelt," zei Russell.
„Ik ben blij dat ik m'n handen inplaats van m'n benen heb verloren."
In Los Angelos lag een telegram op hem te wachten. „Welkom,
kameraad. Bel me voor zes uur in de studio op. David Niven."
Dat deed hij en de volgende dag speelde hij golf met Niven, Clark
Gable en James Stewart.
Toen hij in Londen terug was, duurde het niet lang of hij nam
Thelma mee in de Proctor op een trip naar Scandinavië. In Ty-
losand schreef hij in voor het tournooi om het Zweedse golf-
kampioenschap en bracht een ieder in verrukking door zijn match
in de eerste ronde te winnen in de tweede ronde werd hij echter
geklopt.
De volgende reis bracht hem weer in West-Afrika en dit keer
vloog hij naar Pretoria om daar aan veldmaarschalk Smuts te
worden voorgesteld. Hij reisde door naar Johannesburg, waar hij
een prettige reünie had met Sailor Malan, maar ook malaria
opliep, zodat hij in vijf dagen tijds meer dan twintig pond afviel.
De ziekte deed zijn stompen dusdanig vermageren dat het nog
dagen duurde eer hij weer behoorlijk kon lopen. Later maakte hij
een reis naar het Midden Oosten, en bezocht Tripolis, Benghazi,
Tobroek, Cairo, Cyprus en Athene. Wanneer zijn werkzaamheden
hem er de tijd toe lieten, bezocht hij overal lotgenoten en de
hartelijkheid, welke hij daarbij ten toon spreide, vormde wel een
zeer sterk contrast met de vernietigende felheid waarmee hij nog
altijd vermoeiende lieden zoals bureaucraten te lijf kon gaan. Op
een keer landde hij, komende van Las Palmas, na een vlucht van
zeven uren in Tanger en toen hij bij de douane zijn koffer opende,
begon een ongeschoren ambtenaar zijn kleren door elkaar te smijten.
Nijdig greep Bader de koffer, keerde die om en schudde alles
op de tafel.
(wordt vervolgd)
