de zinnige
Verandert ons klimaat?
RANG Vets/uïft&Ufty van cfcmste
VAKANTIE
JAPONNEN
YVONNE
OUD -VOSSEMEER
Die jaren kunt U nooit
van U afschudden...
PREDIKBEURTEN
VEILINGEN
14.75 - 12.75 - 9.75
8.90 - 6.90 - 4.90
MAISON
Geslaagd.... dus gefeliciteerd
BEKENDMAKING
Burgemeester en wethouders van Tholen
maken bekend, dat door de reinigingsdienst
scherven zullen worden opgehaald op dins
dag, 4 augustus 1959, het eerste gedeelte
en op vrijdag, 7 augustus d.a.v. het tweede
gedeelte.
Tegen donderdag, 6 augustus 1959, be
staat gelegenheid tot aangifte voor ruiming
van privaatputten.
Tholen, 27 juli 1959.
Burgemeester en wethouders voornoemd.
WEDVLUCHT „TROUWE DUIF"
25-7-'59 - Roermond - 128 km
Jonge duiven
C. Soomers 1, 22, 26; A. Burgers 2, 72;
J. Soomers 3, 64, 66; Fr. Koppenhol 4, 5,
23, 28, 41, 47; L. Laban 6, 9, 61, 62, 67;
A. Wagemaker 7, 12, 16, 25, 43, 45, 57,
63, 69, 70; M. Moeliker 8, 10, 20, 21, 27,
29, 33, 46; L. Soomers 11; J. Quist 13, 15,
17, 31, 38, 54, 59, 68; L. Jansen 14, 34,
37, 38, 40, 52, 77, 79; A. de Jonge 18, 49,
53, 58, 73; J. de Kok 19; H. Cornelisse 24,
32, 55, 71; J. Praat 30, 50, 75; C. Praat
35, 36; P. de Boef 42; D. Jansen 44; P.
Laban 48, 51; A. Laban 56; J. Deurloo 60,
65; M. Tazelaar 74; C. v. Luyk 76; Fr.
v. d. Linde 78, 80.
idem oude duiven
A. Wagemaker 1, 10; J. Praat 2, 3; A.
Laban 4, 8; A. de Jonge 6; L. Laban 7;
G. de. Kok 9; H. Zachariasse 5; P. Kegge 11.
BURGERLIJKE STAND
Geboren
29 juli 1959: Anton Johannes Cornelis,
zoon van: Bernard Johannes van Oost en
van Janneke van Dam.
25 juli 1959: Jacoba, dochter van Jacob
Bogert en van Helena Hus, geboren te
Bergen op Zoom.
Overleden
27 juli 1959Adriaan Johannes Praat,
oud 81 jaar, zonder beroep, wonende te
Tholen.
REIS OUDEN VAN DAGEN
Dinsdagmorgen was het rond half negen
weer een gezellige drukte op de markt,
van kijkers en deelnemers voor de jaarlijkse
reis met de Thoolse bejaarden.
Het was negen uur toen er met 2 prach
tige bussen van de fa. v. d. Klundert gestart
werd. Het ging regelrecht aan op de Oister-
wijkse vennen die om ongeveer elf uur
bereikt werd. Nadat allen een kopje koffie
gedronken hadden was er gelegenheid, om
met het daar rijdende treintje, of door een
wandeling te maken, de prachtige bossen
en vennen te gaan bezien.
Daarna ging het naar het eigenlijke doel
van de reis 's Hertogenbosch.
Een uitstekend diner zorgde mede voor
de gezellige stemming die er aan tafel
heerste.
Het volgende programmapunt was het be
zichtigen van de prachtige eeuwenoude
kathedraal de „St. Jan". Door een gids
rondgeleid kon men genieten van de pracht
die dit meesterwerk der bouwkunst biedt.
Om half vijf werd den Bosch weer verla
ten om even buiten Vught een verversing te
gebruiken.
Als laatste, maar niet de minst mooie
plaats werd het natuurbad „De Warande"
in Oosterhout aangedaan.
Hier werden onder het genot van een
kopje koffie de meegebracht boterhammen
genuttigd, waarna voor de laatste étappe
gestart werd.
Het was kwart over acht toen de Mu
ziekvereniging „Concordia" met drumband
het gezelschap bij de brug begroette. Het
talrijke publiek gaf van zijn belangstelling
blijk, door met de oudjes en de muziek mee
naar de markt te trekken, waar de reis
besloten werd.
De heer W. Baay dankte namens alle
deelnemers aan de reis, de muziek, de leiders
van deze dag en de chauffeurs voor de
prachtige dag die ze allen genoten hadden.
Voldaan ging ieder huiswaarts, waar nog
lang over de reis zal worden nagepraat.
ONDERWIJZERES
PLOTSELING OVERLEDEN
In de nacht van woensdag op donderdag
is ten huize van haar broer plotseling over
leden mej. Catharina P. M. Sakko op de
leeftijd van ruim 57 jaar. Gedurende 37 jaar
was mej. Sakko onderwijzeres aan de open
bare lagere school te Oud-Vossemeer, heeft
daar twee geslachten onderwijs gegeven en
ontelbare malen de rit naar Oud-Vossemeer
gemaakt. Met de familie in het bijzonder
werd ook deze school ernstig getroffen door
dit plotseling verscheiden. Mej. Sakko had
het voornemen gisteren voor een vakantie
reis naar Zwitserland te vertrekken.
NA 46 JAAR TERUG
Na een bezoek dat precies 3 maanden
duurde vertrok dhr. Philip van Vossen af
gelopen maandag met de „Statendam" weer
naar zijn 2e vaderland, de staat Pennsyl
vania in Amerika.
Het was 46 jaar geleden dat hij, na tijde
lijk zijn geluk in Duitsland te hebben be
proefd, de oude wereld de rug toe keerde.
Enkele jaren later volgde hem zijn ver
loofde, Antje van As uit Nieuw-Vossemeer,
Samen spaarden ze voor een farm, die
er al spoedig kwam. Dhr. van Vossen had
veel geluk in zaken en is, ook naar Ameri
kaanse begrippen een gegoed man. Elf jaar
geleden verpachtte hij zijn boerderij en ging
rustig leven.
Een bezoek aan de familie in Oud-Vos
semeer stond altijd nog op het programma.
Het is er dan nu van gekomen. Het is jam
mer dat zijn echtgenote lichamelijk niet in
staat was de reis mede te maken.
Tijdens zijn vakantie maakte dhr. van
Vossen met enkele familieleden een geslaag
de reis naar de Italiaanse en Franse
Rivièra.
De 3 maanden waren nog vlug voorbij.
Dhr. van Vossen wil echter volgend jaar
weer terugkomen. Hij brengt dan 2 dochters
mee. Het echtpaar heeft 6 kinderen, allen
meisjes, waarvan 1 gehuwd.
We wensen de fam. Van Vossen in de
Nieuwe Wereld alle goeds toe.
SPORTMIDDAG EN -AVOND
Begunstigd door mooi weer is de zomer-
uitvoering van de gymnastiekver. „Spido"
zaterdag een groot succes geworden.
Het programma begon reeds om half 4
met de fleurige traditionele optocht door de
gemeente, waaraan „Oud-Vossemeer's Mu-
ziekver." haar medewerking verleende.
Zo werd het omstreeks 6 uur toen de
voorzitter, dhr. P. A, W. Mees, op het
sportveld de uitvoering officieel opende. In
het bijzonder heette hij een 8-tal jongens van
de Bergen op Zoomse Ver. „U.D.I." wel
kom, de 3e prijs winnaars van het jeugd
kampioenschap van het Kon. Ned. Gymn.
Verbond. Het deed dhr. Mees genoegen
onder de belangstellenden ook dhr. Jac.
Becht, voorzitter van de „Zebra", de
Zeeuws Brabantse Turnkring te zien. Het
speet hem zeer dat de Vereniging financieel
niet in staat is tot de Kring toe te treden.
Zoals bekend is de Poortvlietse Vereniging
wèl aangesloten.
Het programma werd onder leiding van
de trainer, dhr. J. T. E. Piessens te Hal
steren op vlotte wijze afgewerkt.
De leden van „Spido" lieten goed werk
zien, o.a. bij oefeningen op de lange mat, het
kastspringen en de rythmische gymnastiek.
Het was een goed idee om de jongens van
U.D.I. te vragen wat demonstraties te ge
ven. Dit gaf wat afwisseling in het overi-
Rheumatische Pijnen wel!
Regelmatig Kruschen nemen.
De kleine dagelijkse dosis Kruschen doet
wonderen. Door de aansporende werking
van de vijf minerale zoutert op de bloed
zuiverende organen gaan deze weer krach-
tiger werken en zo worden alle onzuiver
heden in Uw bloed oorzaak van Uw
lijden en pijn vanzelf afgevoerd, langs
natuurlijke weg. Neem eens een proef met
Kruschen. Al gauw zult U de weldadige
werking ondervinden.
gens goed opgezette programma. De ver
richtingen van deze jongens, waarvan geen
enkele ouder was dan 14 jaar, waren voor
treffelijk.
Tijdens het slotwoord 's avonds om 9 uur,
wees dhr. Becht op de prachtige turnzaal,
die Oud-Vossemeer rijk is, werkelijk een
voorbeeld voor geheel Zeeland en West-
Brabant.
Dhr Mees dankte spelers en speelsters en
toonde zich bijzonder verheugd over de
grote publieke belangstelling. Buiten de hou
ders van donateurskaarten waren er plm.
350 toegangskaarten verkocht.
BIJBELVERKOOP
De verkoopaktie van Bijbels met gebruik
making van de Bijbelauto van het Ned. Bij
belgenootschap is vorige week een groot
succes geworden. De organisatoren, de beide
plaatselijke predikanten verkochten met hun
staf van medewerkers bij een huis aan huis
bezoek door de gehele gemeente bijbels, bij
belgedeelten, psalmboekjes e.d. tot een
waarde van ruim 520,
ZOUTSCHADEFORMULIEREN
De aankomst van aangifteformulieren
voor zoutschade aan woningen heeft enige
tijd gestagneerd. Volgens eerdere publica
ties, zouden deze formulieren per 1 juli op
de gemeentesekretariën verkrijgbaar zijn. In
feite zijn ze aldaar eerst sinds vorige week
te krijgen.
Bij de formulieren is een dienstenveloppe
voor verzending gevoegd. Frankeren met
een postzegel is overbodig.
COLLECTE
Een collecte voor Sakor, de samenwer
kende kinderbeschermingsorganisaties, heeft
alhier 98,15 opgebracht.
WEDVLUCHT ROERMOND
De wedvlucht vanaf Roermond over
130 km leverde voor de leden van „De
Zwaluw" het volgende resultaat op
Jonge duiven
G. Havermans 1, 5, 9, 12, 41, 45; J. Tho-
lenaar 2, 32, 35, 60, 61, 62, 63, 67; W. de
Leeuw 3, 27; Jac. Boogaart 4, 65, 2e over-
duif; C. van Tilbeurgh 6, 22; I. Berkey 7,
19; A. v. Treijen 8, 10, 11, 25, 42; Adr.
Rijnberg 13, 14, 33, 34, 44, 46, 54; C.
Aerden 15, 30; H. Quaak 16, 17, 56; Adr.
Lindhout 18, 23, 40; A. v. Daalen 20, 48,
58 en 3e overduif; W. Burgers 21, 24, 28,
52; G. Hoek 26, 38; M. de Graaff 29, 66;
D. Lindhout 31, 53; C. A. Boogaart 36,
57, 64 en le overduif; Joh. Nuts 37, 47;
A. Douw 39, 43, 49, 55; C. Timmermans 50;
J. v. d. Zande 51; M. v. d. Zande 59, 68;
C. Boogaart 69.
Oude duiven
W. de Leeuw 1, 10; I. Berkeij 2, 9; C.
v. Tilbeurgh 3, 7, 12; J. Tholenaar 4; C.
Aarden 5; J. v. d. Zande 6; A. Lindhout 8;
D. Lindhout 11, 13; C. Boogaart le over
duif; H. Quaak 2e overduif en A. v. Daalen
3e overduif.
In concours 205 jonge duiven.
Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur leesdienst.
Vrije Geref. Gemeente
9.45, 2.15 en 6.15 uur leesdienst.
STAVENISSE
Ned. Herv. Gemeente
10 uur leesdienst.
6 uur ds. J. den Hoed.
Oud Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur de heer J. W. Slager.
ST. MAARTENSDIJK
Ned. Herv. Gemeente
9.30 uur leesdienst.
2 uur ds. J. den Hoed.
Extra Collecte Ziekenfonds.
Oud Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur leesdienst.
Oud Geref. Kerk
9.30, 2 en 6 uur leesdienst.
30 juli 1959
Doré bonken 25.50, Doré I 21.6822.
Doré II 20.7721.50, drielingen 11.61,
Eigenheimers I 21.4921.78, II 19.06
21.15, drielingen 10.5010.58, Bintje b.
28.92, I 19.15—19.40, II 18.29—18.68, driel.
10.03. Aanvoer 90 ton.
STAVENISSE
28 juli 1959
Dore 20.50, poters 8.20, eigenheimers I
2222.30, II 1721.60, poters 8.30, bintje I
19.1019.40, II 1818.60, poters 9.20, bon
ken 26.50. Aanvoer 45 ton.
29 juli 1959
Doré 21, poters 9.90, eigenheimers 20.80
20.90, II 19.5020.20, poters 10, bintje I
18.5018.80, II 16.8018.20, poters 9, bon
ken 27.50, aanvoer 25 ton.
Doré bonken 24, I 21.52, II 19.80—21.30,
drielingen 10.7910.89, voer 5.18, eigen
heimers I 20.68—20.96, II 17.50—20.12,
drielingen 9.55—9.88, bintjes bonken 26.87,
I 18.45-18.60, II 16.7318.25, drielingen
8.08. Aanvoer 100 ton.
(Ingez. Med.^
op zondag 2 augustus 1959
THOLEN
Ned. Herv. Gemeente
10 uur ds. J. den Hoed.
Voorbereiding H. Avondmaal.
3 uur ds. D. J. van Dijk uit Nieuwerkerk
a.d. IJssel.
Restauratiecollecte.
Geref. Kerk
10 en 5 uur candidaat G. Hommer te
Schoenbeek.
Geref. Gemeente
10, 2.30 en 6.30 uur leesdienst.
Chr. Geref. Kerk
10 en 6.30 uur ds. van Doorn.
Ned. Prot. Bond
geen dienst.
OUD-VOSSEMEER
Ned. Herv. Gemeente
10 en 6.30 uur Cand, H. Binnenkamp uit
Utrecht.
Onkosten Collecte.
Geref. Kerk
10 en 6.30 uur ds. A. Koning.
Chr. Geref. Kerk
10, 2.30 en 6.30 uur leesdienst.
Geref. Gem. In Nederland
10, 2.30 en 6.30 uur leesdienst.
vrijdag 7 augustus 7 uur ds. Ligtenberg
uit Rotterdam.
ST. ANNALAND
Ned. Herv. Gemeente
10 en 6 uur ds. D. J. van Dijk van
Nieuwerkerk a.d. IJssel.
Collecte Chr. doeleinden.
Rehoboth
6.30 uur ds. P. G. de Vey Mesdagh te
Den Haag.
SCHERPENISSE
Ned. Herv. Gemeente
9.30 uur leesdienst.
2.30 uur ds. v. d. Bosch van Bodegraven.
In beide diensten collecte voor de Kerk
voogdij.
Geref. Gemeente
9.30, 2 en 6 uur leesdienst.
POORTVLIET
Ned. Herv. Gemeente
10 en 6.30 uur ds. C. v. d. Bosch uit
Bodegraven.
Geref. Kerk
10 uur leesdienst, 2.30 uur cand. G. Hom
mer te Schonebeek.
Geref. Gemeente
10, 2 en 6 uur leesdienst.
ST. FILIPSLAND
Ned. Herv. Gemeente
9.30 en 2.30 uur Cand. Th. M. Loran van
Meppel.
Geref. Gemeente
10, 2.30 en 6 uur ds. L. Rijksen van
Rotterdam, vm. Bev. lidmaten.
Oud Geref. Gemeente
9.30, 2.30 en 6 uur ds. Gebraad.
ANNA JACOBAPOLDER
Geref. Kerk
10 en 2.30 uur Dr M. J. Anrtzen uit
's Gravendeel.
THOLEN
28 juli 1959
Stambonen 77, Witte 15-19.20, bintjes
bonken 27, gewone 18.44, eigenheimers ge
wone 20.22—21.84, Blok II 18.88, Doré
bonken 24, gewone 21.24, Blok II 2021,
Poters 9.98, kriel 5.20. Aanvoer 35 ton.
29 juli 1959
Stambonen 71, Witte Eigenheimers ge
wone 1821, Poters 9.83, bintjes bonken
18.41—19.50, Doré bonken 28, gew. 2142,
II 20.6121.30, poters 11.12, kriel 4.80.
Aanvoer 25 ton.
SINT-ANNALAND
28 juli 1959
Doré bonken 23,99. Doré gewone I 21,35,
Doré gewone II 6920.72, Doré drielingen
9.79, Doré voer 5.14, Bintjes gewone I
20.1320.25, Bintjes gewone II 18.50
19.84, Bintjes drielingen 9.84, Bintjes bon
ken 26,15, Eigenheimers gewone I 21,86,
II 18,6021,90, drielingen 9.709.88. Aan
voer 63 ton.
SINT-MAARTENSDIJK
28 juli 1959
Dore 19.5020.72, drielingen 9.79, bon
ken 23.64, eigenheimers 19.6721.96, drie
lingen 9.97, bintje I 18.— 20.07, II 15
15.10, drielingen 10.01, bonken 26.99, voer
5.20. Aanvoer 1600 kisten.
29 juli 1959
Doree 19.7521.38, drielingen 10.30, bon
ken 24.81, eigenheimers 19.1721.10, drie
lingen 10.10, bintjes 18.2819.02, bonken
27.95, drielingen 8.99, voer 5.26, aanvoer
1600 kisten.
30 juli 1959
Doré I 21.06—22.32, Doré II 20.50, Eigen
heimers I 20.tot 22.10, Eigenheimers II
19.60—19.92, Driel. 10.09, Bintje 19.— tot
19.80. Bintje driel. 9.30, Bonken 29.47, Voer
5.05. Aanvoer 1700 kisten.
Geen overjarige artikelen
Geen winkeldochters.
Maar alles heet van onder
de machine
en EXTRA GOEDKOOP
In onze opruiming nog
enkele stuks van
Bosstraat 34 Bergen op Zoom
SCHERPENISSE
28 juli 1959
Doré bonken 22,98. Doré gewone I 21.05,
II 20,20, drielingen 9.70, Bintjes gewone II
18.0618.75, bonken 25.01, Eigenheimers
gewone II 15.50. Aanvoer 18 ton.
29 juli 1959
Doré I 21.32, II 20—24—18.99, drielin
gen 10.15, eigenheimers gewone II 18.08
19.25, drielingen 9.17, bintjes II 16.50
17.50. Aanvoer 15 ton.
30 juli 1959
Doré bonken 24.50, Doré I 21.Doré II
18.tot 20.41, drielingen 10.50, Eigen
heimers I 20.73, II 17.49—19.75, driel. 9.58,
Bintje b. 28.70, I 18.75, II 17.50—18.29,
driel. 9.10, Aanvoer 16 ton.
Aan het Zeeuws Technisch Instituut voor Weg- en Waterbouwkunde te
Goes zijn de heren J. A. van Zanten en G. L. Gaakeer uit Tholen, W. Nortier
uit Poortvliet, I. v. d. Jagt en J. van Houdt uit Scherpenisse bevorderd van
de 1ste naar de 2e klasse.
De heren M. P. C. Bovee en J. E. de Goffau uit Halsteren en W. A.
Blaas uit Tholen gingen van de 2e klasse over naar het praktische jaar,
terwijl de heren \V. v. d. Velde en M. G. Goedemond uit Tholen van hun
praktijk jaar overgaan naar de 4e klasse.
De heer J. Keur uit Scherpenisse gaat van de 2e klasse naar de 4e klasse,
omdat hij tevoren zijn praktijk werk al deed.
Voor het middenstandsexamen (diploma Handelskennis) slaagden Anton
Gaakeei uit Stavenisse, Joh. de Graaf en mej. Coba Overbeeke uit Poortvliet
en mej. Adrie Dijke uit Scherpenisse, die allen werden opgeleid door de
heer Kortenhoff, hoofd der' chr. school te Scherpenisse.
Bij de gehouden E.N.M.S. examens te Breda slaagden de dames Nellie
van Driel van Oud Vossemeer voor lingerie coupeuse. Maatje Ligtendag van
Sint Annaland en Lenie Slager van Scherpenisse voor costumière. Zij
kregen hun opleiding bij mevr. v. d. Jagt-de Groen te Scherpenisse.
Het kruideniersvakdiploma werd te Utrecht behaald door Hans Moerland
van Sint Annaland, terwijl de heer J. Walhout Johzn. van Sint Annaland
slaagde aan de school Stichting Naaimachinehandel te Utrecht.
Voor het diploma V.E.V. sterkstroom-monteur slaagde te Rotterdam de
heer K. Priem Jz. uit Sint Maartensdijk,
Voor het examen dragline machinist slaagden te Amsterdam L. van Oeveren
C. Goedegebuure en J. Potappel allen van Stavenisse.
De veranderingen in klimaat, die de men
sen denken te ondervinden bestaan zelden
in werkelijkheid. Jaren met buitengewone
warmte, koude, regen of droogte komen
met regelmatige tussenpozen voor. Daar
strenge winters uit iemands jeugd het
ergste schijnen, worden zij het langst ont
houden. Men spreekt heden ten dage nog
van de „barre winter van negentig." Een
gemakkelijk gemaakte fout is nu, dat men
uitersten van vroeger gaat vergelijken met
gemiddelden van nu. Men komt dan tot de
uitspraak, dat het vroeger kouder was, dan
tegenwoordig. Of dit wetenschappelijk houd
baar is, wil dit artikel in discussie brengen.
HET GAAT OM
EEN GRAAD CELCIUS
Metingen hebben aangetoond, dat de ge
middelde jaartemperatuur van de bewoonde
gebieden der aarde de laatste eeuw inder
daad gestegen is. En wel één graad celcius,
voornamelijk in de periode na 1890. Naar
het schijnt, is dit wel een erg geringe ver
andering, maar zij is niettemin belangrijk.
Indien de gemiddelde temperatuur van de
aarde twee graden zou daien, dan zouden
de gletsjers weer vanaf de polen afdalen,
en grote gebieden van Canada, Europa en
Azië onbewoonbaar maken.
Aan de andere kant zal, indien het huidige
proces van stijgende temperaturen voortgaat
tot het eind van de eeuw, het afsmelten
van het poolijs een stijging van de zee
spiegel ten gevolge hebben, die voor vele
zeekusten moeilijkheden zal geven. Nu reeds
is naar men weet het Deltaplan nodig om
de geringe stijging van het zeeniveau te
keren. Over een langere tijdsperiode zal de
langzame stijging van het water de aarde
van vorm doen veranderen. Over 10.000
jaar zal Parijs weer aan zee liggen. Maas
tricht eveneens.
In de tijd, dat de aarde bestaat, is de
temperatuur herhaaldelijk op en neer ge
gaan. De meeste tijd was de aarde veel
warmer dan nu, en tropische toestanden
heersten over het grootste 'deel van het
oppervlak. De steenkoolafzettingen in onze
streken en tot Spitsbergen toe, zijn de resten
van een weelderige tropische plantengroei,
die nu sinds lang is uitgestorven op onze
breedtegraad. Als onderbreking traden be
trekkelijk korte perioden op van intense
koude. Gletsjers bedekten dan een derde
deel van de aarde. Zo verdween ook Ne
derland enkele malen onder de ijsvlakte,
die zich dan tot de Noordpool uitstrekte.
Momenteel zijn we in een periode van
verwarming na de laatste ijstijd.
In Groenland, Noorwegen en de Alpen en
overal, zijn de gletsjers nog op terugtocht,
omdat de sneeuw, die in de korte zachte
winters valt, niet opweegt tegen het smelten
van het ijs gedurende de lange warme zo
mers. In Spitsbergen is de gemiddelde win-
tertemperatuur tien graden celcius gestegen
sinds 1910. In Nederland, zoals gezegd, be
draagt de stijging één graad.
Voor de planten, en dierenwereld heeft
de warmtestijging grote gevolgen gehad. De
korengrens kwam honderden kilometers
noordelijker te liggen. Op IJsland zijn ette
lijke zangvogels inheems geworden, terwijl
het eiland voorheen meeuwen en andere
zeevogels herbergde. Daarentegen werden
in Italië sardine-fabrieken werkloos, omdat
alle sardines naar noordelijker wateren ver
trokken waren. Onze haringvissers moeten
eveneens noordelijker regionen opzoeken,
omdat de haring het in de Noordzee blijk
baar te warm kreeg.
Alvorens nu plannen te maken, om in
Nederland druiven te gaan kweken op de
zuidelijke hellingen van onze dijken, willen
we eens nagaan, wat de oorzaak van de
warmtestijging kan zijn.
VULKANEN EN ZONNESCHIJN
Een mogelijke oorzaak van de klimaat
verschuiving is een verhoging van de warm
testraling van de zon, en een evenredige
schommeling in de hoeveelheid warmte, die
de aarde bereikt. Een andere factor is de
uitwijking van de aardas, die groter en
kleiner kan worden.
De meeste deskundigen stemmen overeen,
dat de hogere temperatuur veroorzaakt
wordt door veranderingen in de atmosfeer,
waarvoor twee redenen worden aangevoerd.
Ten eerste de vergrote activiteit van vul
kanen, Een grote vulkaanuitbarsting werpt
enorme hoeveelheden fijn as kilometers de
lucht in, en de wind brengt deze as naar
alle oorden der aarde, waar ze het zon
licht verduistert. Na de uitbarsting van de
Krakatau in 1883 werd een verlies van tien
procent zonlicht genoteerd. Ongeveer drie
jaar lang verhinderde de as, dat de volle
kracht van de zon het aardoppervlak be
reikte.
Iedere regendruppel vormt zich bij voor
keur rond een vaste kern. Door de regen
wordt het stof uit de dampkring neergesla
gen. Daar het stof van atoomexplosies
radioactief is, hoort men vaak, dat er radio
actieve regen valt.
Vulkanen en grote explosies hebben dus
een afkoelende werking op het klimaat.
Deze zijn van voorbijgaande aard. De stij
ging in temperatuur moet daarom anders
verklaard worden.
DE KOOLSTOFKRINGLOOP
Een andere factor, die in aanmerking komt
als warmteregelaar op te treden, is het
bedrag aan koolzuurgas in de atmosfeer.
Normaal bevat de lucht 0.03 procent kool
zuur. Dit gas gedraagt zich ongeveer als
het glas van een kas of warenhuis. De
directe zonnestraling laat het door, maar
de weerkaatste stralen houdt het tegen en
voorkomt zo afkoeling van de aarde. Toe
name van het bedrag aan koolzuurgas zal
daarom een warmer klimaat ten gevolge
hebben. Een feit is, dat de laatste vijftig
jaar deze hoeveelheid gas met tien procent
is toegenomen. Dit zou dus al aardig de
temperatuurstijging kunnen verklaren.
De vraag wordt nu, waardoor verandert
de hoeveelheid vrij koolzuur Hiervoor zijn
verschillende mogelijkheden. Groene planten
nemen koolzuur op uit de lucht en maken
er onder invloed van de zon suiker, kool
hydraten en cellulose van. Millioenen ton
nen koolzuur worden op deze wijze uit de
atmosfeer genomen en in de plant opgesla
gen. Dit is echter geen verlies, want dieren
die de planten eten, moeten ademhalen. De
uitgeademde lucht bevat veel koolzuur.
Gaan planten zonder meer tot ontbinding
over, dan ontsnapte eveneens koolzuur en
het kan zijn kringloop opnieuw beginnen.
Indien deze teruggave echter niet plaats
vindt, zoals het geval is bij de planten, die
steenkoollagen werden, vermindert het kool.
zuurgehalte van de lucht. Zo ziet men, dat
de weelderige plantengroei van jaren terug
zichzelf de pas heeft afgesneden, door on
verteerd in de vorm van turf in de bodem
te verdwijnen. Het klimaat moest koeler
worden. Een ijstijd was het gevolg van deze
vermindering aan koolzuur.
Er is nu echter een nieuwe factor, die
het koolzuurgehalte van de lucht vergroot.
Het is een gevolg van de activiteit van de
mens en wel het verbranden van steenkool
en olie. De plantaardige koolstof, die
eeuwenlang onder de aarde verborgen was,
wordt nu door het industriële gebruik van
de laatste eeuw, weer aan de dampkring
teruggegeven.
Het verbranden van een ton steenkool
levert in verbinding met zuurstof uit de
lucht twee en een halve ton koolzuur. Er
wordt geschat, dat jaarlijks 6000 miljoen
ton van dit gas door de industrie en het
verkeer wordt geproduceerd. Dit is een
groter bedrag, dan door natuurlijke factoren
veroorzaakt wordt. Wanneer dit gas in de
atmosfeer blijft, is het precies genoeg, om
de ene graad celcius stijging in de laatste
honderd jaar te verklaren. De mens kan
dus verantwoordelijk gesteld worden voor
het veranderde klimaat.
Het is opvallend, dat de verandering van
koolzuurgehalte ook de regenhoeveelheid
bepaalt. Een wolk laat regen vallen, wan
neer er veel verschil in temperatuur is
tussen zijn boven en onderzijde. Met min
der koolzuur in de dampkring koelt de
bovenzijde van de wolk eerder af, en ver
groot daardoor de regenval. Tijden van
warmte en droogte gaan dan ook veelal
samen.
Indien geen ander proces het evenwicht
komt herstellen, dan zal de aarde gedurende
de volgende jaren warmer en warmer wor
den. Dit betekent anderzijds, dat landbouw
producten zoals graan of druiven veel dich.
ter bij de noordpool gekweekt kunnen wor
den. Nu reeds ploegen boeren in Finland
en Scandinavië akkers, die eeuwen onder
het ijs hadden gelegen. De teruggang van
de grens van de altijd bevroren grond is er
enkele kilometers per jaar.
Er was eens een tijd, dat Groenland en
IJsland rijke oogsten opbrachten en er drui
ven in Nederland gekweekt konden worden.
Deze tijden zullen waarschijnlijk terugkeren,
en grote gebieden van Canada en Siberië
zullen ter beschikking komen voor voedsel
productie.
(Bewerkt naar gegevens
van de Unesco).
