OPENING
najaarscollectie
SWAGGERS
en
MANTELS
lêrhorsE
jLockwell'
KAPSELS
van moderne textielzaak
MODERNE TEXTIELZAAK
D. BUIJS
JAN ELICH
Jan Overeenkam
De O.L.Vrouwe- of Grote Kerk te Tholen
Onze
is gereed
Klumpers N. V.
MODEHUIS
KAPSALON
J'
f
Welk meisje
Bergen op Zoom
SPECIALE AANIEDING
49,50
69,50
49,50
D. Bolk - tandarts
Tandarts R. van Dijk
Ook voor
Heren- en
Jongens-
kleding
een monteur
of aankomende
de Nota
F. A. M.
Electrische Wasmachines zijn
wereldberoemd en voorzien van
de nieuwste meest practische
verbeteringen die haar opvoe
ren tot een toonbeeld van
volmaaktheid. Deze fabriek
maakt de Wasmachines en
Stofzuigers van top tot teen
zelfs ook de motoren, waar
door zij in staat is tegen de
laagste fabrieksprijzen te kun
nen leveren. Sterke onver
woestbare F.A.M. motor. Dub
bel geëmailleerd stalen kuip uit
één stuk getrokken, inhoud 55
liter. De pulvisator die het
wasgoed in beweging brengt is
hard verchroomd, loopt op
kogels met slijtage vrije was-
werking. Soliede wringerbak.
Deze wasmachines zijn het
laagst geprijsd door hun grote
export omzet.
Rond model W.M.3 176.
zonder concurrentie.
Vierkant Model W.M.4
193,50. Idem met tijdklok
213.—.
F.A.M. Sneldroogmachine die
onmisbaar is in ons natte kli
maat vooral in de wintertijd is
uw wasgoed in 3 a 4 minuten
voor 95 droog slechts
208,50 een prijs die de laag
ste is aan de Markt. Verge
lijkt U maar.
Ook maakt F.A.M. Fabrieks-
stofzuigers, eerste klasse fabri
kaat en goedkoper dan elk
andere. Prijzen met sterke
motor slechts 115.slee
model. Alles met 1 jaar schrif
telijke fabrieksgarantie.
Wringmachines in alle prijzen.
Wij hebben deze machines
geregeld in vooraad en kunnen
deze ook aan den handel leve
ren tegen de bekende prijzen.
Wij hebben ook enige ge
bruikte Haarden te koop o.a.
E.M. JAARSMA, BECKERS
en andere soorten.
Tevens een CORDES elec
trische Wasmachine, gebruikt
in prima staat met electrische
Wringer. Inhoud eiken kuip
100 liter.
„SUCCES" en „ELDORA
DO" naaimachines hebben wij
ook nog in voorraad, in alle
modellen ook „ZIG-ZAG" en
Electrisch.
M. M. C. HAAIJER
THOLEN - tel. 7
a.s. ZATERDAG des vm, om 10 uur openen wij onze
Wij hebben o.a.
BEVA WERKKLEDING
JANSEN TILANUS ONDERGOEDREN
LIBELEE NYLONKOUSEN
PARLEY WOL
KLEIN V AK ARTIKELEN
WOLLEN DEKENS, enz. enz.
Iedere koper ontvangt deze dag een verrassing
Wij hopen het vertrouwen van de bevolking waardig
te maken door uitsluitend 1ste kwaliteit te leveren en
een vlotte bediening te geven.
In Uw gunst aanbevelend
Kerkstraat 2 THOLEN
P.S. Voor prima kousen reparatie zijn en blijven wij het
oude en bekende adres.
VOOR KWALITEITSARTIKELEN NAAR BUYS
Jo gaat trouwen.
is genegen in haar plaats zo
spoedig mogelijk te komen
In afwachting
HOTEL „ZEELAND"
Kaaizicht Tholen
WILT U kalfsvlees. Komt dan
in onze zaak. Als extra recla
me: 500 gr kalfsgehakt voor
1.80. Slagerij L. Meerman,
Brugstraat 17 tel. 98, Tholen.
Wij brengen U, 'n uitgebreide sortering
Heren DEMIES
GABARDINE JASSEN
AUTOCOATS
WOLLEN VESTEN
SLIPOVERS
Jongens AUTOCOATS
MOUTICOATS
SPORT-JACKS, enz.
HEREN- en KINDERKLEDING
Bredasestraat 52 tel. 1635
BERGEN OP ZOOM
Doe nu reeds Uw keus uit
onze prachtige najaars collectie
'n nieuwe lijn
zeldzaam mooie stoffen
Magnifieke herfstkleuren
(en voor uw dochtertje 'n
leuke mantel met teddy
capuchon)
Lievevrouwestraat 9 tel. 256
VLOT KORT TEDDY JASJES
in wit, grijs en beige
MANTELS en SWAGGERS
de beste stoffen Elegante modellen v.a.
JERSEY PAKJES
grote collecte v.a.
In JAPONNEN, BLOUSES en ROKKEN
slaagt U altijd
Speciale aanbieding
ZWARTE DAMESMANTELS
met of zonder bontgarnering
PRACHT WOLLEN GEORGETTE
tot in de grootste maten 97,50
Speciale service
alle verandering
GRATIS
te St. Maartensdijk heeft zijn
praktijk beëindigd per
1 oktober 1956
zet de praktijk van tandarts
D. BOLK per 1 oktober 1956
voort
Gewijzigde spreekuren
Tholen
Maandag 23 uur
Dinsdag 46 uur
Woensdag en
Vrijdag 8.309 uur
St. Maartensdijk
Dinsdag en Zaterdag
8.309 uur
Donderdag en Vrijdag
5.306.30 uur
Stavenisse
Woensdag van 6-7 uur
St. Annaland
Maandag 5.30—6.30 uur
BERGEN OP ZOOM
GEVRAAGD
bij
GARAGE MOL
tel. 42 Stavenisse
VEILING ST. ANNALAND
en SCHERPENISSE
Hierbij delen wij de aanvoer
ders mede, dat met ingang van
I oktober a.s. alleen op
dinsdag en donderdag
aardappelen zullen worden ge
veild, waarvan de sortering
door ons zal worden verzorgd.
Opgave met monster iedere
maandag en woensdag voor
12.30 uur.
TE KOOP een voer tarwe
dekstro bij M. A. Jansens,
A 123, Poortvliet.
Een SPARTAN BAEN motor
spuit, in prima staat. H. J.
Donken, Verbrandestraat 21
Tholen, tel. 205.
Arnoldus Asselbergsstraat 21
TEL 1026
BERGEN OP ZOOM
AARDAPPELrapers(sters) ge
vraagd bij Gebr. Moeliker,
Oudelandsestraat 30, Tholen.
TE KOOP als nieuw Kreidler
bromfiets staande start, spot
prijs. Zien doet kopen. S. J.
Schot-Quist. Tholen.
DEZE WEEK 100 gr ham en
100 gr boterhamworst samen
98 ct.
150 gr gebraden gehakt 60 ct.
150 gr palingworst 60 ct. bij
slagerij M. v. d. Eijk.
DE BESTE vleeswaren voor
de laagste prijs. 150 gr pekel
vlees 1.05; 150 gr pekelvlees
0.75; 150 gr gebr. rollade
0.75; 150 gr boterhamworst
0:50; 150 gr paling worst
0.50. Slagerij L. Meerman,
Brugstraat 17, Tholen.
DER ZEEUWEN trots op
Brabants bodem. Vrederust
film d.v. op vrijdag 28 sept.
in de zaal Hoek te Tholen.
half vijf voor kinderen, 8 uur
volwassenen resp. 25 en 50 ct.
2 BIETENstekers gevraagd bij
Toon Heestermans, Oud-Vos-
De nieuwe zitting werd geopend
Van onze Staten Generaal,
Dat is in de septemberdagen
Een altijd nieuw en blij verhaal
De gouden koets reed door de straten,
Een sprookje werd weer werk'lijkheid,
En dichte rijen vaderlanders
Betuigden hun aanhank'lijkheid.
De oude ridderzaal deed plechtig,
Gehuld in een aparte sfeer,
Met Kamerleden zeer aandachtig,
Met uniformen en zo meer.
En om de radio verenigd
Zat overal ons volksgezin
Te luist'ren naar de korte rede
Ditmaal van onze Koningin.
Maar naast de poëzie in 't leven
Stapt altijd ook nog proza voort,
En komt, wanneer we verder werken
Heel duid'lijk nuchter aan het woord.
We zien weer velerlei miljoenen
Voor onze ogen in de krant,
Die horen bij het huishoudboekje
Van ons wat zorg'lijk vaderland!
Want Vader Staat was aan het reek'nen,
Minister Fiscus kijkt ons aan,
En cijfert, hoe we door de tijden
Nog „veilig" kunnen verder gaan,
Opdat niet 't nationale wegje
In een verkeerde richting loopt,
Doordat de financiële eindjes
Niet aan elkander zijn geknoopt
Millioenen dansen voor de ogen.
Van onze natie door elkaar,
En 't is wel deeg'lijk goed begrepen;
Het wordt niet een gemak'lijk jaarl
Er zal veel arbeid nodig wezen,
Veel doorzicht en bekwaam beleid,
We moeten weer krachtdadig bouwen,
In breed en onderling vertrouwen,
Zo wordt opnieuw dè weg bereid
MOEILIJKHEDEN?
VRAGEN STAAT VRIJ.
1. Elke vraag op een afzonderlijk vel.
2. Gegevens zo uitvoerig mogelijk.
3. Gewenste herkenningsletters aangeven, naam en adres vermelden.
4. De vragen worden in de kopij zo kort mogelijk weergegeven.
Elk antwoord geldt dus één bepaald geval.
5. Bij kwesties inzake arbeidsverhoudingen, sociale verzekering e.d. moeten
branche en adres van het bedrijf worden opgegeven.
6. Een postzegel voor doorzending insluiten.
A. B. Met Kerstmis houdt men zich elk
jaar konsekwent aan dezelfde datum, Waar
om doet men dit met Pasen en Pinksteren
niet en vallen deze feestdagen elk jaar
op een andere datum? Dit is inkonsekwent
tegenover de christelijke religie. Is het vroe
ger wel eens anders geweest, dat men bv.
elk jaar een „vaste" datum had voor Pasen
en Pinksteren? In verband hiermede zou
ik ook graag willen vragen, hoe bepaalt
men eigenlijk deze data? Er staat me wel
iets voor de geest van de eerste lente-volle-
maan, maar het juiste weet ik er niet van.
Antwoord; De datum van het christelijk
paasfeest houdt inderdaad verhand met de
maanstand. Pasen wordt gevierd- op de zon
dag na de eerste volle maan in de lente.
De vroegste paasdatum is dus 22 maart (de
laatste 25 april). Er is in de christelijke
kerk vroeger wel strijd geweest over de
methode van tijdrekening (bv. de alexan-
drijnse, de juliaanse) maar nooit over de
onstabiele paasdatum. Ten aanzien van de
christelijke religie zit hierin ook geen in-
konsekwentie. De vaste datum van het kerst
feest is noodzakelijk omdat de herdenking
van Christus' geboorte niet aan een be
paalde dag vastzit, maar wel aan een be
paalde datum, zoals iedere geboortedag.
25 december is gekozen omdat men bij re
constructie deze datum het best aanvaard
baar achtte als de dag van Christus' ge
boorte. Ten aanzien van Pasen geldt een
heel andere norm. Men heeft hierbij niet
geredeneerd ,,op welke datum is Christus
opgestaan", maar „op welke dag stond Hij
op"? Aan de hand van bijbelse gegevens
kon precies worden vastgesteld, dat Chris
tus op vrijdagmiddag stierf en op zondag
morgen uit het graf verrees. Ér is dus
alles voor te zeggen, dat men hiervoor een
herdenking koos op precies diezefde da
gen. Waarom viert men het paasfeest niet
op een zondag bv. in mei of juni? Omdat
Christus gestorven is en opstond tijdens het
joodse paasfeest. In diezelfde omgeving
wilden de christenen hun paasfeest vieren.
Aangezien echter het joodse Pasen soms
vóór het begin van de lente valt en men
de lente ook wil zien als het symbool van
Christus' nieuwe leven, is de bepaling van
de paasdatum gegrond op de hierboven
genoemde methode. Soms (o.a. in 1955)
vielen het joods en het christelijk paasfeest
op dezelfde datum. Een vaste datum voor
Pasen is er dus nimmer geweest, evenmin
als voor Pinksteren uiteraard, dat altijd de
zesde zondag na Pasen gevierd wordt.
J.C.W. Een mijner huurders is reeds 5
weken huur achter. Nu zou desondanks dit
de gang geverfd worden, maar de schilder
kon dit niet direct doen. De huurder zegt
nu. eerst de gang verven, eerder betaal ik
geen huur. Mag dat?
Antwoord Neen, daartoe heeft hij niet
het recht. Hij mag geen eigen rechter spelen
Indien hierdoor huurschuld ontstaat, stelt hij
zich bloot aan ontruiming, als verhuurder
daarom verzoekt. Bovendien, iemand die
huurschuld heeft, heeft maar heel weinig
recht om „eisen" te stellen.
C. Ik zou graag enige bijzonderheden uit
de geschiedenis van Deventer en Zutfen we
ten, b.v. ontstaan, welke tijd, oorlogen, mid
delen van bestaan, stadsrechten, heersers en
de oorsprong en betekenis van de naam.
Antwoordt De naam Zutfen of Zutphen
zou betekenen Zuidveen, waaruit U verder
uw gevolgtrekkingen kunt maken. De oudste
bekende naam van Deventer zou Daventre
geweest zijn, een heidense nederzetting.
Maar over een en ander kunt u zich beter
oriënteren in de literatuur Wij adviseren U
de volgende boeken: G. L. Lugard: Deventer
(1949, Heemschutserie no. 63). B. van 't
Hoff: Kroniek der stad Deventer (1939).
M. Doornik-Hoogenraad: Kleine geschiede
nis van Zutphen (1952). A. A. Kok: Dat
bolwerk aan de Zaadmaerkt te Zutphen
(1941). H. B. Verloren van Themaat: Zut
phen in de 14e en 15e eeuw (1913). R. W.
Tadema: Geschiedenis der stad Zutphen
uit de vroegste tijd tot 1795 (1856). H. N.
van Til: Beknopte geschiedenis en plaatse
lijke beschrijving der stad Zutphen (uit
gave van 1832).
E.O. In onze woonplaats is geen open
bare uloschool. De dichtsbijzijnde openbare
uloschool ligt op 13 km afstand. Aan welke
voorwaarden moet worden voldaan om voor
vergoeding van reiskosten van gemeente
wege in aanmerking te komen
Antwoordt Indien de afstand meer be
draagt dan 4 km kan men in aanmerking
komen indien ook de gezinsinkomsten e.d.
aan de verdere eisen voldoen. Stel U der
halve in verbinding met de afdeling onder
wijs op de gemeentesecretarie.
Zeker kon men er de vroede
vaderen van de Toolse Magistraat
geen verwijt van maken, dat zij niet
alles in het werk stelden om de ware
leer der kerk te doen zegevieren,
maar dikwijls stonden zij machteloos
tegen de omstandigheden.
Het volk, overal opgezweept en
onrustig geworden door de overal
oplaaiende ketterij, was minder te
vertrouwen dan vroeger het geval
was geweest. Het gistte en kookte
overal zowel op het staatkundig als
op het kerkelijk erf.
Te Tholen hadden onbetrouwbare
elementen het blijkbaar voorzien op
de kostbaarheden van de rijke O.L.
Vrouwekerk. Zo meende ten minste
de Magistraat.
Het zilverwerk werd naar het
stadhuis overgebracht en daar veilig
gesteld. Men veranderde uit voor
zorg en als voorbehoedmiddel tegen
inbrekers alle sloten op de kerkdeu
ren en op de kisten, waarin een ge
deelte van het kerklijnwaad, de
misgewaden en verdere paramenten
geborgen waren.
In de rekening van de kerk ver
meldt de kanunnik Assueris Jacobsz.,
dat de kerksierraden op het stadhuis
gebracht zijn ,,in die troebele tijd, als
men seyde, dat men ter Tholen die
kerkcke soude comen ontstucken
smyten".
Maar hoe zorgvuldig de maatre
gelen tot behoud van de kerk en
haar schatten ook getroffen waren,
toch bleek kerkroof niet te voor
komen en ook de beeldenstorm zal
aan het verloop der gebeurtenissen
helaas niet vreemd zijn geweest.
In een, door A. Hollestelle geci
teerd relaas, verklaart Hendrik
Paschasius, in het jaar 1570, hoe hij
naar Goes is geweest, omdat hij ver
nomen had, dat zij, die de kerk te
Tolen hadden „helpen beroven",
aldaar gevangen gehouden werden.
Hij was er geweest om er achter
te komen, waar zij met „de Sacra
menten en de juwelen" gebleven
waren.10) Het bleek, dat de ont
vreemde voorwerpen, afkomstig van
kerkroof verkocht waren aan een
zilversmid te Antwerpen, wonend bij
de Beurs aldaar. Spoedig hierop ver
trok de Kanunnik Hendrik Pascha
sius weer, ditmaal naar Antwerpen,
teneinde „den Hertoghe", Alva, te
verzoeken om zijn hoge medewer
king bij het opsporen van een ver
loren „juweel". De Hertog van Alva
verleende aan de officieren van
Goes en Bergen op Zoom verlof in-
formatiën aangaande deze zaak te
nemen en die aan hem op te zenden.
Waren hiernaast nog nadere inlich
tingen noodzakelijk dan zou men
zich hierover tot het kapittel wenden
In juli 1571 vertrok Hendrik Pa
schasius wederom naar Antwerpen
om aan de hertog een nadere waar
debepaling van de verdwenen „ju
welen" te doen toekomen.
„Die Hertoghe begeerde die te
weten" naar het heette. Nadien
wordt over deze zaak niets meer
vernomen.
Uit de Sententiën van Alva ver
nemen wij, dat vier Toolse burgers,
n.l. Claas de Nayer, Cornelis de
Cuyper, Balthen Hubrechts en Johan
Dingemans door de beruchte Bloed
raad met bannissement en confis
catie hunner goederen werden ge
straft. Zij werden veroordeeld
wegens het heulen met de ketters en
het verlenen van hand- en span
diensten aan hen. Van Balthen Hu
brechts wordt in het bijzonder mede
gedeeld, dat hij berucht was, „we
gens het breken van beelden".
Uit alles blijkt wel, dat de Rege
ring ondanks strenge maatregelen en
medogenloos optreden reeds lange
tijd de zaken niet meer voldoende in
handen had.
Op 14 februari 1567 moest de bal
juw Francois Rezen weredom met de
beide Toolse burgemeesters, ter be
spreking van religie-aangelegenhe
den naar Brussel vertrekken. De
Landvoogdes had namelijk haar be
klag gedaan over het gebrekkig na
leven van de door haar uitgevaar
digde ordonnanties. De rapporten,
welke hieromtrent in de hertogelijke
Raadskamer waren binnengekomen
hadden haar hoge ontevredenheid
verwekt. Na breedvoerige bespre
kingen met de heren van de Wet
van Tolen konden deze hun handel
wijze in religieuse aangelegenheden
tegenover het Toolse Kapittel recht
vaardigen en dit laatste kreeg van
de hoge regering te Brussel de op
dracht zich tegenover de Magistraat
„modest" te gedragen. Bij nieuwe
klachten van de geestelijkheid kon
de regering zich „reguleren" naar de
ordonnantie van 19 juli 1563 en
12 januari 1564.
Naarmate de afval van c|^ kerk
groter werd nam de luister en de
plechtigheid waarmede de diensten
in de kerk gecelebreerd werden, toe
Vooral was dit merkbaar bij het op
dragen der Sacramentsmissen. Alle
altaren en de gehele kerk waren bij
die gelegenheid schitterend verlicht
en door het luiden van niet minder
dan zes klokken en het bespelen van
het klokkenspel werd het begin van
de dienst gedurende het gehele
Octaaf van de H. Sacramentsdag
aan de gelovigen verkondigd. Aan
deze diensten namen nog in 1572
deel: de priesters: Jan Couwegontius,
Jan Verbruggen en Jan Verboven
van Tongerlo; de kapelaans: Arent
Jansz. de Bonte en Job Pieterse fun
geerden daarbij als diakenen. Heer
Simon Anthonisz deed dienst als
koster.
De scholaster: Hendrick Cuyck
tezamen met Willem Jansz. van
Stryen, Claas Jacobsz., Job Jansz. en
Frans Fransz, „songhen musieck",
terwijl de pastoor van Oud-Vosse-
meer, Heer Matthias Hulsel dé „bas-
couter" blies. Ook de „choralen",
drie in getal deden zich horen en
Mr. Jacob van Stryen bespeelde het
orgel.
Toen de afscheiding tussen die
van de „oude" en van de „nieuwe"
leer immer meer een onlochenbaar
feit werd namen ook de moeilijk
heden tussen de onderling ontstane
partijen toe. Hevige twisten tussen
„Paepen" en „Geuzen" waren aan
de orde van de dag en zij, die trouw
wensten te blijven aan het oude ge
loof werden het mikpunt der bal
dadigheid van de in beweging ge
raakte massa.
Wanneer de verkondiging van de
Gereformeerde Religie voor het eerst
te Tolen werd toegelaten is niet
precies bekend en evenmin, waar
ter plaatse de allereerst conventikels
van de aanhangers der nieuwe leer
gehouden zijn.
De erste predikatie naar de
nieuwe leer, welke hier met zeker
heid heeft plaats gevonden, zou ge
daan zijn door Mr. Jan Versteech,
eertijds pastoor te Scherpenisse.
In de stadrekening 1577/1578 vin
den we aangetekend: „Int jaer deser
rekeninghe is gheen ommeganck ge
weest, dan hebben de schutters en
gildebroeders in processie gegaen".
Sedert dit jaar wordt geen „omme
ganck" meer gemeld.11).
10) Hollestelle, Als b. Bladz. 433.
11Stadsrekening Tholen 1577/78, folio
10 verso. (Voorl. inv. nr. 191).
