WEEKBLAD VOOR HET EILAND THOLEN EN ST.FILIPSLAND
een populate voRStin
Vrijheid
Toen de bevrijding naderde
E VRIJDAG
VERSCHIJ
I I
NT IEDER
I
I I
WAARIN OPGENOMEN DE THOOLSE COURANT
TWEE MINETEN STILTE
De Redactie legt U in deze zes pagina's voort
Gedenk die deze woorden leest...
Koninginnedag
lie Jaargang No. 24
29 April 1955
Uitgevers Firma C. Dieleman en G. Heijboer
Redactie Kerkring A 473, St. Annaland - Telefoon 47
Administratie Oudelandsestr. 9, Tholen - Tel. 57 - Giro 124407
Abonnementen 1.20 per kwartaal
franco p.p. 1.45 incassokosten
Prijs per nummer 10 cent
Advertentiën ƒ0.10 per millimeter Minimum 2.00
Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
i. dvertenties worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 uur in Tholen aangenomen
of moeten daar binnen zijn
De 30ste April viert onze koningin Juliana haar zes
en veertigste verjaardag. Zij is een der populairste
vorstinnen van de wereld, een onvermoeibare werkster
voor vrijheid, recht en vrede, die hard werkt en niet
schroomt haar opvattingen en idealen via radio, film
en pers aan alle volkeren van de wereld bekend te
maken. Haar vriendelijkheid en openhartigheid hebben
haar in vele landen bemind gemaakt en wel niet het
minst bij haar eigen volk, dat trots op haar is en hoopt,
dat zij nog vele jaren in vrede en voorspoed gespaard
moge blijven.
ven, voor de vrijheid, ook van Nederland
gaven.
De bevrijdingsherdenking is daarvan een
voudigweg niet los te maken. Deze tiende
herdenking brengt ons weer tot bezinning.
Bezinning aan alles wat in die vijf bange
jaren geschiedde. We denken aan de vele
narigheden, de bombardementen, de razzia's,
jondenvervolging, arbeidsinzet, vorderingen,
voedselmoeilijkheden, de hongertochten...
Het ligt nu allemaal al weer meer dan
tien jaar achter ons. En veel is er sedert
dien gebeurd. De vijand van vroeger is de
bondgenoot van vandaag. Dagelijks zien
wij weer Duitse auto's in ons land rijden
en we beschouwen het als vanzelfsprekend.
We drijven weer handel met onze vroegere
bezetters en we zijn alweer zoveel vergeten.
Vergeten Nee, dat zal bij velen niet mo
gelijk zijn. Want in talloze gezinnen bleef
een leegte achter, toen op die 5e Mei, straks
tien jaar geleden, voor het eerst weer de
fiere nationale driekleur en de oranjewim
pels openlijk gehesen konden worden. Dat
was desondanks een blijde dag. Omdat het
tevens inhield, dat duizenden mensenlevens
nog wel gespaard zouden blijven en niet
door de honger zouden omkomen. Dat be
tekende de vreugde van de ontzetting, de
blijheid door de vrijheid.
Daarom zullen de eerste Meidagen voor
ons volk van meer dan gewone betekenis
blijven. Daarom zullen we het ieder jaar op
nieuw onze kinderen moeten voorhouden
wat er op 5 Mei 1945 geschiedde en wat
daaraan voorafging.
Met het vieren van de tiende bevrijdings
herdenking in het bijzonder willen we de
jeugd op dat grote gebeuren wijzen. En dan
doen we dit, als het goed is, in gepaste
feestvreugde, waardig en stijlvol. Altijd in
het besef, dat deze vrijheid talloze koste
lijke offers heeft gekost.
Wie dit goed beseft, zal op 5 Mei de na
tionale driekleur hijsen, zal zich verblijden
door deze daad en om deze dag, maar zal
daarbij niet vergeten, hoe dat alles tot stand
is gekomen en dat alles heeft gekost.
Dan zal het hijsen van de vlag op 5 Mei
a.s. een vreugde en een viering op zichzelf
zijn.
Wanneer we één dag per jaar dié Neder
landers herdenken, die in de tweede wereld
oorlog de mens verdedigden tegen de on
mens en daarbij, hoe en waar ook, het leven
verloren, dan heeft zulks alleen zin, als
wij de geest van hen, wier nagedachtenis
wij willen eren, tot de onze maken of al
thans nabij komen. Hoe die geest was? We
waren overweldigd en we stelden ons te
weer. We stelden ons te weer, omdat de
overweldiger, behalve dat hij mensenlevens
en woonsteden vernietigde, ons een ideolo
gie opdrong, die zo wij haar hadden aan
vaard, ons zou hebben verlaagd tot we
zens, die de naam mens niet meer zouden
hebben verdiend. Het woord „nazidat
we voordien in onze taal niet kenden, geeft
een staat van ontmenselijking aan, die we
tot dan toe zelf in onze verbeelding niet
voor mogelijk hadden gehouden, een ont
menselijking, die zich op ieder levensgebied,
openbarend, een creatie van de boosheid
werd.
De landgenoten die ten offer vielen aan
deze roofvogel, wil zeggen, hen herdenken,
die weigerden de wereld aan dit monster
uit te leveren. Geen herdenking uitsluitend
van helden, maar een herdenking van allen,
die uit welke maatschappelijke stand of
klasse ook, handelden zoals zij moesten han
delen, wilden zij hun zelfrespect niet ver
liezen.
Wij herdenken geen heiligen, maar ge
wone mensen, gewone mensen met hun goed
en hun kwaad en alle overgangen daar tus
sen, maar mensen die in het aangezicht van
de dood hun verweer tegen de vijand niet
opgaven.
Hun geest erkennen wil ook zeggen ver
draagzaamheid, maar die geen inbreuk duldt
op haar eigenlijke wezen: haar zin voor vrij
heid.
Wij herdenken 4 Mei de doden, onze do
den. De blonde nauwelijks volwassen jon
gen voor wie de Grebbelinie het einde werd,
de huisvader uit Putten, schuldeloos wegge
voerd en vermoord, de marinier uit Rotter
dam, vechtend tot de laatste kogel, de
schoolmeester uit de Achterhoek in zijn een
voudig verzet tegen de vijand, het meisje
uit Limburg, dat koeriersdiensten verrichtte,
de predikant uit Holland, die de onderdui
kers steunde, de dokter die in het concen
tratiekamp het leven liet, de arbeider die in
een duinpan werd neergeknald, de B.S.-er
die in een openlijke strijd sneuvelde.
Allen herdenkend, die het licht der be
vrijding niet meer mogen aanschouwen, her
denken wij toch in het bijzonder hen, tot
wie wij in een persoonlijke betrekking heb
ben gestaan en van wie het verlies een nooit
helende wonde is geworden.
We mogen één geweest zijn in afkeer en
verzet, nochtans heeft ieder van ons oor
log en bezetting anders ervaren.
Met dat ene en met dat andere zullen de
twee minuten stilte, die wij op de avond
van de vierde Mei ondergaan vollopen.
Zal dat bij ons na tien jaar ook nog
kunnen
Eer ons volgend nummer verschijnt heb
ben we met z'n allen heeft Nederland
het feit herdacht dat ze tien jaar geleden
werd bevrijd. Misschien was het voor U en
voor mij niet precies die vijfde Mei, het
is dan toch de dag, waarop dat feit wordt
herdacht. Er is veel, heel veel van wat we
in de bezetting idealiseerden, beraamden,
verwachten, niet in vervulling gegaan. Maar
dit éne hebben we ongetwijfeld overgehou
den uit de vijf bange oorlogsjaren: we heb
ben het begrip „Vrijheid" beter leren waar
deren. En als we in deze dagen zullen te
rugdenken aan alle leed, alle ellende en
droefenis, zorgen en moeiten, angst en ban
ge verwachtingen, dan zullen we dubbel
dankbaar moeten zijn voor het feit, dat we
alweer zo lang een vrij en zelfstandig volk
konden zijn.
Dan gaat onze dank uit naar Hem, die
dit alles heeft gewrocht, onze dank ook naar
onze bondgenoten in de strijd, die meehiel
pen de wereld te bevrijden van knechting en
onderdrukking, onder de ban van haken
kruis, rijzende zon of fascistische pijlenbun
del. Want in de wereld slapen de honderd
duizenden onbekenden uit vele landen, die
het kostbaarste, wat een mens bezit: het le-
Wanneer er ooit in onze vaderlandse geschiedenis woorden
zijn tekort geschoten datgene te beschrijven, wat daarin een
hoogtepunt vormde, is het wel de voedseldropping op
Zondag 29 April 1945.
Het was voor de uitgehongerde mensen in dat nog bezette
vaderlandse deel alsof het manna uit de hemel daalde.
De piloten van de Honderd Engelse Lancasters zagen boven
Den Haag en Rotterdam, in de buurt waarvan de droppingen
plaats vonden, mensen op de daken staan zwaaien met tafel
lakens en vlaggen. Ze zagen er met beide handen in de
hoogte wuiven, maar toch konden ze onmogelijk beseffen,
wat er in de harten van deze mensen omging.
Menigeen, die dit meemaakte, die een medehongerige was
met z'n stadsgenoten, menigeen ook van ons eiland, die daar
geëvacueerd was, zal bij de herinnering hieraan nog een
brok in zijn keel voelen, wanneer hij aan dit onbeschrijflijk
ontroerend ogenblik terugdenkt.
Het was die 29 April omstreeks twee uur, dat de Engelse
bommenwerpers met een geweldig geronk van motoren, laag
vliegend de grote voedselpakketten dropten, de pakketten
met vlees, groenten, meel, margarine, suiker, thee, kaas,
melk en gist.
Wonderlijk voor allen die het zagen. Ze hoorden niet
schieten, zoals dat de gewoonte was, wanneer vliegtuigen
over kwamen.
Wonderlijk, dat de uitkomst er nu was. Een golf van dank
baarheid bonsde in de harten van de Hagenaars, Rotterdam
mers, de mensen uit Alkmaar, uit Leiden enz. Hun kelen
waren dichtgesnoerd door dit grote wonder van de redding,
op een Zondag, toen de nood zo hoog was, toen de uitkomst
werd gebracht toen ook de bevrijding voor de deur stond
Het voornaamste van de tiende bevrijdingsher
denking is een jubileumgift voor de Stichting
1940—1945.
De voedseldroppings op 29 April 1945 betekende
voor het Westen manna uit de hemel.
Twee minuten stilteen vrijheid.
De Smerdiekse raad kon er niet toe overgaan het
plan voor de bouw van de Technische School
goed te keuren. Het laat ook geen plan voor een
loswal maken.
In Scherpenisse krijgen de kinderen ook een
gulden voor tractatie en komt de muziektent
tijdelijk op de Markt.
Dertig April Koninginnedag oranje boven.
Men mag het nu na 10 jaar zeggen, dat
hun fiere en barre strijd niet vergeefs is ge
weest. Men mag grote bewondering heb
ben voor een handjevol verzetshelden, dat
het durfde opnemen tegen de machtige
vijand. Men mag zich herinneren, hoe er
dagelijks van dit kleine groepje afvielen
voor het front van het moordend vuurpele-
ton, men mag bedenken hoe vaders uit hun
gezinnen werden weggerukt, hoe jonge man
nen en vrouwen in de bloei van hun leven,
met wellicht prachtige toekomst in het ver
schiet, zijn omgekomen om mede daardoor
de bevrijding te bespoedigen, om de vijand
afbreuk te doen, maar alleen daarmee kan
niet worden volstaan.
De verzorging van de nagelaten betrek
kingen is een zaak van overheid en volk,
wat tot uitdrukking wordt gebracht in de
samenwerking tussen Stichting 1940'45
en de regering. De toegekende pensioenen
worden door de Stichting uitbetaald en be
dragen ruim 9 millioen gulden per jaar.
Uit eigen middelen verstrekt de Stichting
nogmaals ruim 2J^ millioen, wat mogelijk
wordt gemaakt door bijdragen van het Ne
derlandse volk. Daarom zal het voornaamste
van deze tienjarige bevrijdingsherdenking
zijn, de opbrengst der landelijke inzameling
voor de Stichting 19401945.
Met ons aller gift kunnen we in het bij
zonder uitdrukking geven aan de dankbaar
heid voor die bevrijding, waarmee we dan
tevens een ereschuld inlossen.
Wil daarom ieder die deze woorden leest
gedenken Gedenken aan de overge
bleven weduwen en wezen der verzetstrij
ders of andere oorlogsslachtoffers? Geden
ken aan het feit, dat de Stichting voor het
laatst een beroep op U doet. En bedenken,
dat het ditmaal dus wel een bijzondere gift
mag zijn. Wanneer we ooit vrijmoedigheid
hadden U om een financiële bijdrage te vra
gen, dan is dat zeker nu het geval. Een bij
drage voor de Stichting 19401945, dus
een bijdrage voor het levensonderhoud van
weduwen en wezen in ons eigen Vaderland.
Alles wees er op, dat capitulatie van de
vijand niet lang meer kon uitblijven.
Graaf Bernadotte had een bezoek aan
Himmler gebracht en wat in Stockholm te
ruggekeerd.
Minister Churchill deelde in het Lagerhuis
mede, dat hij nog geen verklaring kon af
leggen over de komende capitulatie van
Duitsland. Hij zei slechts: „We staan er
beter voor dan in 1940". Echt iets voor die
grand old man.
Generaal Eisenhouwer deelde mede, dat
de V. E. (Victorie Europa)dag niet zou
worden afgekondigd voordat ook geheel Ne
derland, Denemarken en Noorwegen be
schouwd kunnen worden als te zijn bevrijd.
Want in Duitsland zelf kon eind April
practisch niet meer van- een front gesproken
worden. Op verscheidene plaatsen waren al
contacten tussen Russen, Engelsen en Ame
rikanen tot stand gebracht. Zo maakten zij
o.m. aansluiting bij Lubeck, waardoor Dene
marken en Noorwegen, evenals het Westen
van Nederland was afgesneden van het
„grote" Derde Rijk.
De strijd te Berlijn was teneinde, de
hoofdstad, het broeinest van alle agressie
was gevallen en zelfs in bezet gebied
liep het gerucht dat Hitier dood was.
Het gehele front in Zuid-Oostenrijk en
Noord-Italië was ingestort. Van hoever de
geallieerde soldaten wel kwamen bleek uit
het feit, dat Triest (Italië) door Nieuw-
Zeelandse troepen was veroverd en dat zij
het waren die contact maakten met de troe
pen van Maarschalk Tito van Joego-Slavië.
De grote concentratiekampen vielen een
voor een in handen van de bevrijdingslegers
en brachten redding aan de duizenden die
er van de tienduizenden het leven tot dat
ogenblik hadden afgebracht.
Zo zonden de Nederlanders in het con
centratiekamp Buchenwalde via de oorlogs
correspondent John O Connor Howe een te
legram aan H. K. H. Prinses Juliana ter
gelegenheid van Haar verjaardag, een tele
gram van de volgende inhoud:
„De 383 Nederlanders in het concentra
tiekamp Buchenwalde wensen Hare Ko
ninklijke Hoogheid, Hare Majesteit de
Koningin, de Prins der Nederlanden en
het Koninklijk gezin eerbiedig geluk met
Uw geboortedag en spreken de wens uit,
dat het U gegeven moge zijn spoedig in
een geheel bevrijd Nederland terug te
keren".
Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana
hadden zich inmiddels al voor onbepaalde
tijd gevestigd in het reeds bevrijde landsdeel
Bij de besprekingen voor de voedseldrop
ping was ook Prins Bernhard als opperbe
velhebber van de N.B.S. aanwezig. En die
voedseldroppings gingen door: Maandag 30
April, Dinsdag 1 Mei. Er kwamen er die
le Mei honderden bij honderden boven bezet
gebied. En telkens opnieuw werd het voor
de mensen daar een wonder. Was dat een
wonder na zoveel maanden van ontberingen,
te weten dat je weer eten krijgt? De groot
ste honger behoorde al tot het verleden,
de zon der bevrijding verscheen reeds aan
de kim
Deze woorden werden ons ieder jaar om
deze tijd opnieuw voorgehouden. De woor
den, welke de Stichting 19401945 koos
als motto bij haar jaarlijkse inzameling.
Na tien jaar, nü, wil de Stichting een
punt zetten achter die landelijke inzamelin
gen. Voor de laatste maal zal een beroep
op het Nederlandse volk worden gedaan
haar financiële bijdrage te geven om de
ereplicht, die het met de verkregen vrijheid
op haar schouders nam, te vervullen.
Voor het laatst kloppen collectanten voor
dit doel bij U aan. En omdat het de laat
ste maal is, zal het een dringend kloppen
zijn. Omdat het alleen de laatste maal kan
zijn, wanneer ons Nederlandse volk, wan
neer ook U, bij deze tienjarige bevrijdings
herdenking de collectanten tegemoet treedt
met een jubileumgift. Een gift die de Stich
ting aan het gestelde, aan het noodzakelijke
doel brengt om er deze laatste landelijke
inzameling vijf millioen gulden uit te halen
Noodzakelijk is dit bedrag om de nage
laten betrekkingen der verzetslieden ook in
de toekomst de hun nodige steun te verze
keren.
't Is feest in 't land, in alle steden,
In ieder dorp is men verheugd:
De Koningin verjaart Ja, heden
Is overal plezier en vreugd
Hoe dankbaar zijn we en tevreden,
Dat God Haar voor ons heeft bewaard
Nu weer een jaar is heengegleden,
Waarin Zij voor ons bleef gespaard.
Een jaar, waarin we vredig leefden,
Met zorg, maar ook met zonneschijn;
Waar 't elders in de wereld beefde.
Konden wij hier voorspoedig zijn.
En daarom juub'len thans de klokken
Met bronzen stem hun blijde lied,
Waar ieder is bij 't feest betrokken,
Daar kent men kommer noch verdriet.
Nooit zal d'Oranjeglans verbleken,
Wij zijn eendrachtig, één van zin;
Dat ieder nu de vlag uitsteke
Voor Neêrland's dierbare Vorstin.
Wat ook ons volk vermocht te scheiden,
Wat ook door tweedracht werd verscheurd,
't Oranje feest deed ons verblijden
En heeft ons immer opgebeurd.
Mocht elk van ons deez' heilbeê bidden:
„Geen hinderpaal zij op Uw pad;
Leef lang, Vorstin, nog in ons midden,
Voor Neerland, Vader, schenk ons dat.
Wat ook gebeuren mocht in 't leven
Van Neêrlands koningshuis en volk;
Wil Haar en ons Uw zegen geven,
Weer van ons ied're duist're wolk.
Laat steeds Uw heilzon ons beschijnen,
Die binde ons met een hechte band;
Dat nooit d'Oranjeboom verkwijne:
Behoudt Haar, Heer, voor 't Vaderland!
MAARTJE ZELDENDIJK.
Dit is de officiële foto van het bezoek van de Zweedse Koning
Gustaaf Adolf en zijn gemalin Koningin Louise, deze week
aan ons land gebracht.
Met H. M. Koningin Juliana en Z. K. H. Prins Bernhard
poseren ze voor de fotograaf.
