WEEKBLQD VOOR HET EILAND THOLEN EN ST.FILIPSLRND
EILAND
jeugd kort
OP HET
wordt de
THOLEN
gehouden.
WAARIN OPGENOMEN DE THOOLSE COURANT
Het Parlementair Overzicht
LET U EVEN OP
COMMENTAAR
Levensdrift ontlaadt zieh in drink
gelagen en andere uitspattingen
Voortreffelijk debuut van jongste minister.
Kamer vol lof over minister Zijlstra.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
9e Jaargang No. 4
12 December 1952
Uitgevers Firma C. Dieleman en G. Heijboer
Redactie Kerkring A 473, St. Annaland - Telefoon 47
Administratie Oudelandsestraat 9, Tholen - Telef. 57 - Giro 124407
Abonnementen 1.20 per kwartaal
franco p.p. 1.45 4- incassokosten
Prijs per nummer 10 cent
Advertentiën 0.10 per millimeter Minimum ƒ2.00
Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
Advertenties worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 u. aangenomen
Een debuut zoals door de a.r.-
minister van Economische Zaken,
prof. dr. J. Zijlstra, in de Tweede
Kamer is gemaakt, zal door zijn
voorgangers niet vaak zijn over
troffen. Deze jongste bewindsman
uit het Kabinet, 35 jaar en op een
zeer zware post, kreeg na zijn bril-
lante redevoeringen, waarderende
woorden in ontvangst te nemen,
die bijna het karakter van ovaties
aannamen. Dat was dus voor de
a.r.-fractie een goede dag. Voor
het eerst na de beëindiging van de
oorlog leverde de a.r.-partij een mi
nister. Het was begrijpelijk, dat zij
niet met de slechtste voor de dag
zou komen, maar dit succes had
zelfs de meest verstokte a.r. niet
durven dromen. Dat prof. Zijlstra
een knap econoom is, was bekend.
Vele geleerde redevoeringen heeft
hij uitgesproken. Zijn eerste optre
den in het openbaar als minister
vond plaats tijdens de jaarvergade
ring van de neutrale werkgevers
organisatie. Toen heeft hij een
speech gehouden, die knap van in
houd was, maar die toch veel weg
had van een college aan zijn studen
ten. Men verwachtte dan ook, dat
hij pogingen zou doen zijn bestrij
ders op strikt wetenschappelijke
wijze te „vloeren". Dat deze hoog
leraar dit zou kunnen, was buiten
kijf. Maar niets van dit alles. Prof.
Zijlstra is een goed spreker. Dat
viel op, maar bovenal trok het de
aandacht, dat hij de moeilijkste
vraagstukken zeer kort en glashel
der uiteen wist te zetten. Hij had
een voorganger, die men gerust de
„lieveling" van de Kamer kon noe
men. Prof. v. d. Brink wist de
Volksvertegenwoordiging met zijn
argumenten en beschouwingen
steeds te overtuigen. Maar zijn op
volger was nog duideliker in zijn
uiteenzettingen en veel meer dan
prof. v. d. Brink liet hij een eigen
geluid horen.
Hoe deze rede in de smaak viel,
bleek het best uit de houding van
de oppositieleider Prof. Oud. Deze
had bij de Algemene Beschouwin
gen gezegd, dat boven dit Kabinet
de rode vlag wappert. Met tal van
voorbeelden trachtte hij dit toen
aan te tonen. Een daarvan was, dat
prof. Zijlstra als minister van Eco
nomische Zaken werd aangetrok
ken, omdat hij bij de socialisten een
wit voetje l\ad. Zijlstra wel, Ger-
brandy niet, zo zeide hij. Maar wat
deed prof. Oud nu Ingespannen
heeft hij op het achterste bankje
naar de rede van de minister ge
luisterd. En toen hij uitgesproken
was, snelde hij naar de Regerings
tafel om hem als eerste te felicite
ren met zijn succes. Dat was par
lementaire ridderlijkheid van deze
politieke rot. De regeringspartijen
bleven natuurlijk niet achter. De
heer Jansen (k.v.p.) verklaarde
door deze redevoering „zeer ge
troffen" te zijn, in het bijzonder wat
betrof de „vlotheid" waarmede de
problemen werden afgehandeld. De
socialist Nederhorst: het betoog
van de minister was zeer belang
wekkend en bijzonder helder. Zijn
partijgenoot Roemers: de bewinds
man verdient de koek en niet de
gard. Zelfs de communist De Groot
zong mee in dit koor. Hij kon niet
nalaten zijn waardering te uiten
voor de heldere wijze waarop de
minister zijn principes had verde
digd. Dat hij meer eerbied had voor
„de wijze" dan voor „de principes"
behoeft geen betoog. En, om maar
met de liberalen te besluiten, de
heer Ankersmit sprak „zijn grote
bewondering" uit. Zijn collega Van
om te zeggen, dat deze redevoering
„grote verwachtingen" heeft ge
wekt.
Aan succes had de jeugdige Zijl
stra dus geen gebrek. Maar de heer
Schouten zou geen goede fractie
leider zijn geweest als hij had ge
zwegen. Hij was zo ingenomen met
He rede van zijn partijgenoot, dat er
^/oor hem geen enkele aanleiding
was om te repliceren. Dit zou ech
ter misverstanden kunnen wekken,
zo zeide hij. Maar bedenk, aldus
sprak hij hem vaderlijk toe, dat het
niet altijd mooi weer is in de Kamer.
Ik hoop maar, dat dezelfde eenstem
migheid in de Kamer aanwezig is
als de ontwerpen ter bestrijding van
de werkloosheid worden besproken.
Het is geen wonder, dat de minis
ter verklaarde door deze hulde zeer
te zijn getroffen. Eerlijk zeide hij
met minder lood in de schoenen de
Kamer te zullen uitgaan, dan waar
mee hij er was gekomen. En even
eerlijk was zijn opmerking te heb
ben begrepen, dat hij vertrouwen
op crediet kreeg. Hij hoopte dit cre-
diet met interest te kunnen terug
betalen.
GRONDSLAGEN VAN
BELEID
Het eerste deel van zijn rede
voering leek op een beginselverkla
ring. De Grondwet voor een eco
nomische politiek is dezelfde als die
voor het Christelijk leven, n.l. de
liefde tot God en de liefde tot de
naaste, in onverbrekelijke samen
hang. In die politiek moet de waar
de van de mens tot zijn recht ko
men. Hoewel zijn parool was: vrije
productie en vrije arbeid, kende
prof. Zijlstra toch de Overheid een
taak toe op economisch terrein. Zij
moet echter slechts „globaal ingrij
pen op strategische punten". Dus
geen gedetailleerd ingrijpen op vele
punten.
Vier geboden zullen aan zijn
beleid ten grondslag liggen: de ver
groting van de export, opvoering
van productie, een doeltreffende
VERSCHIJNING MET KERST- EN OUDJAAR
Met de Kerstdagen en de jaarwisseling hebben we, voor zover
het de verschijndata van ons blad betreft, ook rekening te houden
met de ongeveer 700 postabonné's. Ook zij hebben er o.i. recht op,
wanneer dat maar even mogelijk is, ons blad voor die dagen; in
het bezit te hebben.
In verband daarmede is de volgende regeling getroffen:
a.s. Vrijdag 19 December zal ons blad NIET verschijnen.
Het nummer van 19 December komt pas uit op Dinsdag 23 Dec.,
als speciaal Kerstnummer, kan in de namiddag nog voor de post
worden klaargemaakt en kan door de plaatselijke bezorgers des
avonds of Woensdagmorgen 24 December worden afgeleverd.
Dus Vrijdag 19 December is er geen krant.
Het Oudejaarsnummer komt op Dinsdagnamiddag 30 Dec. uit,
gaat dan nog op de post en kan plaatselijk Woensdag 31 Dec.
worden bezorgd.
Adverteerders voor Kerst- en Oudejaarsnummer verzoeken we
hun advertenties zo vroegtijdig mogelijk, doch uiterlijk Zaterdag
20 en Zaterdag 27 December op te geven.
industrialisatie en de bevordering
van de Europese eenheid op eco
nomisch gebied. Zeer interessante
beschouwingen leverde hij over
onze dollarpositie en de werkgele
genheidsvraagstukken. Wat de vele
klachten betreft over de te hoge
belastingen voor het bedrijfsleven
merkte de minister op, dat de belas
tingen hoog moeten blijven. Een ta
riefsverlaging is ondenkbaar. Wel
zal er verlichting kunnen worden
aangebracht door de verliezen en
de winsten over een langere periode
dan een jaar uit te smeren. In deze
richting zal hij contact opnemen
met zijn collega van Financiën, v. cU
Kieft.
NIEUWE MINISTERS
De nieuwe ministers komen deze
dagen wel aan bod. In de middag
vergaderingen van deze week zaten
de beide bewindslieden van Buiten
landse Zaken, Beyen en Luns, ach
ter de Regeringstafel, die 's avonds
plaats maakten voor de tweede a.r.
in dit Kabinet, mr. Algera, die het
ook niet onbelangrijke departement
openbare werken politiek
van Verkeer en Waterstaat te be
heren heeft.
De begroting van Buitenlandse
Zaken bracht overigens een nieu-
wigheidje. Daar de Unie-aangele
genheden na 1 Januari onder dit
departement komen, was minister
Kernkamp ook maar verschenen,
omdat hij pro forma hiervoor als
minister van Uniezaken en Over
zeese Rijksdelen nog verantwoorde
lijkheid draagt. De beschouwingen
over deze kwestie waren misschen
nog het interessantst. Wij hebben
niet veel goede woorden gehoord
over de verhouding met Indonesië
en vrij algemeen was men ontsticht
over de wijze waarop men daar
tegen de Nederlandse militaire
missie optreedt. Wat de specifiek
buitenlandse vraagstukken betreft:
zij boden geen nieuws. Alleen was
het opmerkelijk, dat van alle fracties
ontstemming is gebleken over de
Verenigde Naties als politiek or
gaan. Een brandpunt van onrust,
zo noemde de heer Weiter dit
lichaam. Men was dus teleurgesteld
over de werkzaamheden van de
V.N., maar er was niemand die
Nederland als lid zou willen terug
trekken. Daarvoor had men nog te
veel bewondering voor het sociale
en culturele werk dat vanuit Lake
Succes wordt verricht.
Nadruk verboden.
(Van onze verslaggever)
Aan de overkant van het water geloven de mensen in een strenge
God, die een hard oordeel heeft over hen, die op Zondag
wat ontspanning zoeken.
Die andere kant van het water, de Eendracht, is het Zeeuwse
eiland Tholen, door een brug gescheiden van het katholieke West-
Brabant. Het is het eiland van de vette klei, suikerbieten met hoog
zoetgehalte, aardappelen met veel zetmeel, schatrijke boeren, arme
landarbeiders, mosselvissers en Godshuizen waar dominee het
woord van Christus op de vaderlandse orthodoxe wijze predikt,
zoals dat 100 jaar geleden ook gebeurde.
DE WERELD, DAT IS THOLEN
laatste net voldoende om de Tholense be
woners te doen geloven, dat het leven op
het eiland zo moet blijven zoals het altijd
geweest is. Het woord van de dominee be
vat al het geestelijk voedsel dat de bevol
king krijgt. Politieke vergaderingen of dis
cussies komen uit de boze voort. De we
reld, dat is Tholen.
ELK JAAR GROTE WINSTEN
De zevende dag zult gij rusten. Op Tholen
betekent dat: thuis blijven. Ook de jeugd.
Voor hen betekent de Zondag: geen bewe
ging, geen ontspanning, geen vrolijke zang,
geen bevrijdende lach in Gods vrije natuur.
Tholen, dat is als Hardenberg, Vriezen-
veen, als al die andere dorpen in ons va
derland, waar men poogt de jeugd aan ban
den te leggen. Maar waar juist door het
kort houden van de jeugd, de driften zich
langs andere kanalen uitleven. Waar oude
ren en jeugd zich op bepaalde momenten
overgeven aan bandeloosheid, achterbakse
sexuele uitspattingen en de jeneverfles op
tafel. Alles achter de gesloten gordijntjes.
Dit is het ideaal van minister Beel, die een
Leeuwen beklom het spreekgestoelte voorstander is van rust op Zondag.
In het dorp Tholen, met zijn ca. 3500 in
woners, staat een machtig Godshuis, dat in
de vijftiende eeuw gebouwd werd.
Het dorp is dus eeuwen oud. Maar over
zijn opkomst, zijn betekenis voor Neder
land, daarover is weinig te lezen. Noch
over andere dingen des levens. Want een
boekwinkel op Tholen behoort tot de on
bekendheden.
In de Tholense krant kun je de familie
berichten lezen, de kerktijden, de beroepin
gen, de veemarkt- en veilingberichten, de
verslagen van de gemeenteraad en daar
tussendoor, zoals dat schijnt te moeten,
lasterberichtjes over de Sowjet-Unie. Dit
Dat zijn de schatrijke boeren, grote boe
ren stuk voor stuk, die de vette kleigrond
van het eiland in eigendom hebben en
waarvoor de bevolking moet zwoegen. In
het voorjaar, in de zomer en najaar kruipen
de mannen en vrouwen op Tholen over
deze vruchtbare grond. Tot de laatste dagen
van November krioelt het van landarbei
ders op de uitgestrekte akkers.
De wegen zijn dan vet van de klei, die
van de bietenkarren valt. De scherpe kap
messen houwen met één slag de koppen
van de suikerbieten af. Op de havenkaden
van St. Maartensdijk, Stavenisse en St.
Annaland rijzen de bergen bieten hoog op,
gereed voor vervoer naar de suiker-raffina
derijen. Voor Kerstmis zullen de boeren op
de kantoren van de banken in het dorp
Tholen afrekenen. Elk jaar maken zij grote
winsten.
De landarbeiders zitten in die tijd in hun
huisjes. De verdiensten zijn afgelopen en de
krappe wintermaanden aangebroken. Het
steeds duurder wordende leven doet zich
op Tholen niet minder gelden dan elders in
het land.
Voor de meisjes is in deze maanden dan
wat te verdienen in de mosselbedrijfjes. In
October, November en December trekken
de vissers uit naar de mosselbanken en oes
terkweekplaatsen. In de bedrijven worden
de mossels en oesters geconserveerd en ver
zonden, in hoofdzaak naar het buitenland.
MENSEN MOETEN NIET DENKEN
Zo is het dagelijks leven op Tholen. Ook
hier zijn de klassetegenstellingen.
Het behoort tot dominee s grootste zorg,
dat het altijd zo op Tholen moet blijven.
De mensen moeten niet denken, is het de
vies van de geestelijke leiders, notabelen en
rijke boeren op Tholen. Men denkt dat te
bereiken met strenge godsdienstige tucht.
Er is op Tholen één voetbalvereniging.
Deze lijdt echter een kwijnend bestaan.
Want slechts de weinige onkerkelijken doen
aan deze sport. De jeugd in het algemeen
mag niet voetballen. Jeugdverenigingen
Ze zijn er niet op Tholen. Er is geen bios
coop. Zelfs geen reizende filmonderneming
mag er voorstellingen komen geven. Dan
sen Mag niet.
Niets wordt er voor de jeugd gedaan.
Ze wordt aan zichzelf overgelaten.
Waar dit alles toe leidt, dat is reeds
in Hardenberg en Vriezenveen gebleken.
VANDALISME
De laatste jaren is men bezig de prach
tige oude kerk in het dorp Tholen te res
taureren. Op een dag werd een nieuw glas-
in-lood-raam aangebracht. De jeugd van
Tholen zag dat ook. Nauwelijks enige uren
later, nadat het raam was ingezet, vlogen
keien door het glas. Het nieuwe raam was
vernietigd.
Dat is een soort vandalisme, zal men
zeggen. Dat is het. Is er geen respect voor
de kerk bij de jeugd Dat kan men niet
zeggen. Respect is er.
Maar iets in de jeugd is sterker dan dit
respect. Dat is de drang zich te doen gel
den, roekeloze daden te ondernemen.
Als de ouderen op Tholen en in het bij
zonder de notabelen alleen voor ogen staat
de jeugd in een eng keurslijf te persen, dan
breekt de jeugd zich uit. Goede voorbeelden
krijgt het niet. Dan leven de jongeren zich
negatief uit, in bandeloosheid.
SEXUELE UITSPATTINGEN
Als er kermis op Tholen is ervaart men
dat. Dansen is niet toegestaan. Maar drin
ken wel. Zo'n kermis wordt dan een drink
gelag, een zuippartij, die in de nacht tot een
orgie uitgroeit. Al de opgekropte levensdrift
komt er uit. Okshoofden jenever worden
verzwolgen en langs de dijken van het eiland
beleven jongeren en ouderen wilde sexuele
uitspattingen.
Na kermistijd worden de meeste huwe
lijken gesloten. Deze enkele tonelen in
openbaar zijn dezelfde, die doorgaans achter
de gesloten gordijntjes, op de Zondagen en
lange winteravonden gebeuren. Dan leeft
de Tholense jeugd zich in het verborgene uit.
Nooit kwam in het brein van een Tholen
se notabele op, te trachten de jeugd eens een
andere kant van het leven te laten zien, hen
tot andere burgers op te voeden dan hun
ouders op bekrompen wijze zijn opgevoed.
Er zijn meer van dergelijke besloten ge
meenschappen in ons land, waar ontucht en
vandalisme in het geheim bedreven worden.
Bij de verkiezingen gaan de burgers van
deze gemeenschappen naar de stembus en
stemmen zoals dominee gezegd heeft en zo
als gebruikelijk is, op de christelijke partijen,
de AR van Schouten of CHU van Tilanus.
Maar het eerste initiatief moet nog van de
leiders Schouten en Tilanus uitgaan om voor
de zg. christelijke jeugd eens wat te doen,
hen te verheffen, de voorwaarden te schep
pen voor een ongeremd jeugdig leven.
EEN EXPERIMENT
Op Tholen is toch een initiatief genomen.
Niet door de plaatselijke overheid, door de
burgemeester of gemeenteraad van de rijke
boeren.
Een paar jaar geleden vestigden zich
enige mensen op Tholen, die het leven om
zich heen met belangstelling gade sloegen.
De verwording van de Tholense jeugd ging
deze mensen niet zonder meer voorbij. Zij
waagden kortgeleden een experiment. Zij
huurden de oude korenmolen „De Hoop" en
gingen deze inrichten. Op de eerste ver
dieping van de molen werd een zaaltje ge
schapen. Een gezellig zaaltje. Er werden
enige kilo's klei gekocht en andere produc
ten om te boetseren en kunstvoorwerpen te
maken.
In het Tholense dagblad verscheen op
een goede dag een ingezonden stuk. Een
stuk waarin de burgers verteld werd, dat
jongeren wat om handen moeten hebben.
Dat men ze wat leren moet, bezig houden,
dat het dan flinke mensen kunnen worden.
Het artikel eindigde met een oproep de
kinderen naar de molen te sturen.
14 December
Dokter P. J. Duinker te Tholen,
tel. 40.
Dokter J. Vermet te Nieuw-Vos-
semeer, tel. 10.
21 December
Dokter L. D. A. Looysen te Tho
len, tel. 49.
Dokter J. Vermet te Nieuw-Vos-
semeer, tel. 10.
Dat ook de ouders niet anders zijn, dat ook
zij wensen, dat hun kinderen verder komen
dan zij het gebracht hebben.
Bewezen is, dat de abnormale verhoudin
gen op Tholen kunnen verdwijnen. Dat de
jeugd zich op normale wijze kan uitleven,
liever dan de weg te betreden van katte-
kwaad en bandeloosheid, die leidt tot
ontucht.
„Aldus een artikel in het dagblad „De
Waarheid" van Dinsdag 2 Dec. 1952'
ZIJ KWAMEN IN DROMMEN
De kinderen kwamen. Niet schoorvoetend,
niet eerst enkelen op verkenning. Nee, met
drommen. Binnen enkele weken kon begon
nen worden met cursussen in de molen,
waaraan ruim honderd kinderen deel namen
aan boetseren met klei en tekenen. Kinderen
van 78 jaar en groteren tot 20 jaar.
Ineens bleek, dat de Tholense jeugd niet
anders is dan de jeugd in de gehele wereld.
In het licht van „DE WAARHEID"
of de WAARHEID èn „De 'Waar
heid".
Het doet ons niet zo erg prettig aan,
dit „kopje' boven dit commentaar te moe
ten zetten. Het lijkt ons toe, dat dit al een
afgezaagd deuntje is, daar we vermoeden,
dat meerdere commentaren op „Waarheids
artikels" een; dergelijk hoofd droegen.
Maar tenslotte kunnen wij ook niet hel
pen dat het dagblad van de Communistische
Partij Nederland die waarheidslievende
naam heeft gekozen. Het vermoeden was
nimmer bij ons opgekomen, dat genoemd
dagblad haar licht, nog eens op zo'n bij
zondere manier over het eiland Tholen en
en daarmee ook over ons blad zou laten
schijnen.
De lezer, die bij het opnemen van deze
Eendrachtbode begint met dit commentaar
te lezen dienen we nu eerst even te verwij
zen naar het in dit nummer overgenomen
artikel uit „De Waarheid", zoals wel be
kend zal zijn: het partijblad van de Ne
derlandse Communisten.
We vermoeien ons maar niet met de
vraag of het beter was geweest hieraan
schouderophalend zonder meer voorbij te
gaan. Laten we de lezers voor deze keer
eens een gratis abonnement op een „ge
deeltelijke Waarheid" gunnen.
Het vergaat U heel anders dan ons le
zers, wanneer U bij het doornemen van het
bewuste artikel openlijk of binnensmond
zeer geagiteerd commentaar gaat geven. U
zou daardoor kunnen vervallen in een
woordgebruik, dat de verslaggever van
„De Waarheid zo hier en daar ook niet
vreemd is.
Wij hebben niet anders kunnen doen dan
er om glimlachen. Zelfs niet zonder enige
voldoening.
Enige voldoening, omdat men thans eens
van dichtbij kennis kan maken met „De
Waarheid".
Uiteraard heeft ieder zo wel eens in zijn
eigen dagblad (wanneer dat „De Waarheid"
tenminste niet is) kunnen lezen over de
fantastische onwaarheden, die genoemd
blad lanceert. Maar dat was alles van ver
af en het is een grote vraag of we dat
voetstoots hebben aanvaard. Maar nu ma
ken we er dan van dichtbij kennis mee.
Met als resultaat, dat we voortaan berich
ten over onwaarheden in „De Waarheid"
voor honderd procent zullen aanvaarden.
Nu zullen er verschillende vragen opko
men bij de lezers. Alles goed en wel, zal
er misschien gezegd worden, maar hoe kan
een verslaggever van die krant zo (slecht)
op de hoogte zijn, wanneer hem dat niet
wordt voorgeschoteld door iemand die hier
woont en de situatie (even slecht) kent
Wanneer die vraag opkomt, moeten we
de lezers eerst even herinneren aan de des
tijds gehouden persexcursie. Men herinnert
zich wel de onkundige en voor ons eiland
beschamende en onwaarachtige artikelen
die na die excursie in sommige bladen zijn
verschenen. We kunnen moeilijk aanne
men, dat de initiatiefnemers van toen daarin
ook maar voor een onderdeel de hand
gehad hebben. Integendeel, de bedoelingen
van hen waren zeer goed, maar het liep
verkeerd uit.
Opnieuw is thans bewezen, dat niet-
inwoners van onze eilanden zélf ook
buitenstaander met het verstrekken van
inlichtingen aan bijvoorbeeld persmensen
dikwijls een zeer verkeerde voorstelling
geven van de situatie of althans een ver
keerde indruk daarvan bij de onbekende
toehoorder wekken.
En dan nemen we onmiddellijk ter goe
der trouw aan, dat de verslaggever van
„De Waarheid" al heel weinig nodig had
om de geringste zwartmakerij totaal te ver
troebelen, daar dit zo bijzonder in hun
kraam te pas komt. Wanneer men het ge
wraakte artikel zo eens doorleest zouden er
ten opzichte van een eventuele bron nog
wel meer aanmerkingen gemaakt kunnen
