Eendrachtbode
GEHEIME DIENST (V)
ICapitan-Leutnant VonHintelen
De Kolen- en Electriciteits-
voorziening in deze winter*
7c Jaargang No» 52 TWEEDE BLAD 9 November 1951
„The Dark Invader"
„The Dark Invader"De Duistere Indringer, heeft de Duitse
zee-officier Von Rintelen het boek genoemd, waarin hij zijn
avonturen beschrijft als leider van een Duitse vijfde colonne in
Amerika.
Dit land, gedurende het grootste deel van Wereldoorlog I neu
traal, leverde toch aan de Geallieerden grote voorraden wapens
en munitie en het was Von Rintelens taak deze transporten zoveel
mogelijk te saboteren.
Kapitan-leutnant Von Rintelen
had als jong officier bij de Marine
staf reeds eerder zijn grote talen
ten als organisator, zijn moed en
vindingrijkheid bewezen en daarom
stuurde men hem naar de Verenig
de Staten met de opdracht de wa
pen- en munitietransporten zoveel
mogelijk te saboteren.
Von Rintelen had in Amerika
geen officiële status. De vertegen
woordigers van Duitsland daar wa
ren onkundig omtrent wat hij deed,
al wisten ze van zijn verblijf. Hij
had daar te maken met de militaire
attaché Franz Von Papen, de man
die later Hitier aan de macht zou
brengen, de grootste van de talrijke
blunders die deze „Junker" gedu
rende zijn diplomatieke carrière
heeft begaan. Deze man, die bijv.
eens een tas met geheime documen
ten in de trein liet liggen, zou ook
oorzaak zijn, dat één der bekwaam
ste Duitse officieren vier jaar
dwangarbeid moest verrichten in
een Amerikaanse gevangenis.
Von Rintelen bemerkte al spoe
dig, dat hij onder de New Yorkse
havenarbeiders machtige bondgeno
ten had in de Ieren. Dezen, vervuld
met een historische haat tegen En
geland, waren voor alles te vinden,,
vooral zolang ze niet wisten dat ze
in werkelijkheid de Duitse Geheime
Dienst in de kaart speelden.
Von Rintelen begon met een bond
van havenarbeiders op te richten.
Iedere stakende havenarbeider, die
door zijn eigen bond niet werd ge
steund, kon bij Von Rintelens orga
nisatie terecht. De stakingsliefheb
berij nam dientengevolge toe, maar
de maatregel was niet helemaal ef
fectief, want er waren er onder deze
heren genoeg die 's morgens eerst
hun steun kwamen halen en dan er
gens anders in de haven tó.ch aan
'twerk gingen. Toch wist Von Rin
telen op deze wijze een aanzienlijke
vertraging in de verscheping van
munitie en wapens te bewerkstelli
gen.
Maar het was vechten tegen de
bierkaai. De transporten gingen
door met de regelmaat van een
veerdienst. Toch gaf de Duitser de
moed niet op en verzon van alles
om ze te saboteren. Met behulp van
een collega, Fay, vervaardigde hij
detonators, projectielen in de vorm
van een sigaar, die tussen de lading
werden gesmokkeld. Ontplofbare
stoffen werden verstopt in conser
venblikken, werden als grote brok
ken steenkool in de bunkers ge
werkt. De bedoeling was dat het
schip midden op zee in de lucht zou
vliegen of zwaar beschadigd wor
den. Een ingenieuze medewerker
vond een apparaat uit, dat aan het
roer werd bevestigd. Met iedere
wending van het roer dreef een
naaldscherpe pen dieper in het pro
jectiel, tot eindelijk het contact was
bewerkstelligd, de bom ontplofte en
het schip stuurloos dreef ergens
midden in de oceaan. Het was niet
makkelijk zo'n apparaat aan het
roer te bevestigen, vooral sinds de
havenpolitie een oogje in 't zeil
hield. Fay zwom des nachts naar de
schepen en bevestigde zijn vinding
met levensgevaar aan de roeren van
de grote vrachtboten.
Men had zeer veel last van Von
Rintelen. Maar het zou niet lang
meer duren.
Op een goede, of liever voor de
Duitsers slechte dag, werd de „zeer
geheime" Duitse marinecode uit de
Ambassade gestolen. Dat had
schrikkelijke gevolgen o.a. voor het
beroemde eskader Von Spee, dat
dank zij deze code gelokt kon wor
den naar de plaats waar een over
machtig Engels eskader het in de
grond boorde. Von Papen was ge
waarschuwd maar trok met onbe
grijpelijke lichtzinnigheid zich er
niets van aan. Hij ging door met
seinen in de thans waardeloos ge
worden code en ontving telegram
men in diezelfde code, die de En
gelse Intelligence Service dus mak
kelijk kon ontcijferen.
Zo was de Engelse admiraal
Hall, hoofd van de Geheime Dienst
der Marine, precies op de hoogte
van het feit, dat Von Rintelen naar
Duitsland was teruggeroepen en
met een vals Zwitsers paspoort met
het Nederlandse ss „Noordam" zou
terugreizen.
Vlak bij de Engelse kust werd de
Noordam door een Engels patrouil
levaartuig aangehouden en de
„Zwitser" van boord gehaald. Von
Rintelen speelde zijn rol meesterlijk
en zou zijn tegenstanders zeker
hebben overbluft, maar die wisten
alles over de gestolen code en ook
over de ondergang van het eskader
Von Spee. Toen gaf Von Rintelen
zich over en ging naar een krijgs
gevangenkamp, van waaruit hij een
vergeefse poging tot ontvluchten
deed.
i*
Toen Amerika de oorlog inging,
vroegen de Amerikaanse autoritei
ten Von Rintelens uitlevering, niet
als krijgsgevangene, maar als mis
dadiger. Hij werd veroordeeld tot
vier jaar gevangenisstraf en door
leefde vier zware jaren in een Ame
rikaanse staatsgevangenis.
Toen hij er uitkwam, was de oor
log uit.
Het „Vaterland" had Von Rinte
len niets meer te bieden, maar wèl
aan Von Papen, de diplomaat, die
zo'n goede vriend van Von Hinden
burg was, die tenslotte rijkskanse
lier werd en er voordeel in zag Hit-
Ier de macht in handen te spelen.
Von Rintelen was een der dap
perste, sportiefste en handigste
agenten van het Duitse Keizerrijk,
maar hij verloor de strijd tegen de
materiële overmacht van Amerika
en de doorgefourneerde domheid
van zijn superieuren.
(Nadruk verboden) Lk.
„De vooruitzichten voor de a.s.
winter, wat de kolenvoorziening be
treft, zijn zorgelijk, maar het zou
onjuist zijn van alarmerend te spre
ken. Wanneer zich geen onver
wachte omstandigheden voordoen
en de uiterste zuinigheid wordt be
tracht, mag worden aangenomen,
dat het in het vierde kwartaal van
dit jaar mogelijk zal blijken, zij het
niet zonder grote moeite, aan de
industrie, huisbrand en energiebe
drijven te voldoen", aldus sprak de
Minister van Economische Zaken,
Prof. Van den Brink, Vrijdagavond
op een persconferentie in Den Haag.
Wat zijn de oorzaken van het
kolenprobleem Vooropgesteld
dient te worden, dat niet alleen Ne
derland met dit probleem te kampen
heeft, maar vrijwel alle landen van
West-Europa. Het kolenverbruik is
in deze landen, in vergelijking met
voor de oorlog, aanzienlijk gestegen.
In Nederland werden in 1938 14,3
millioen ton kolen verbruikt, terwijl
het verbruik van het jaar 1951
wordt geschat op bijna 18 millioen
ton. Tegenover deze stijging van
het verbruik staat een productie,
welke sinds de bevrijding wel van
jaar tot jaar groter is geworden,
maar toch nog niet het vooroorlogse
peil heeft bereikt, ondanks het feit,
dat de productie per arbeider per
'ondergrondse dienst in Limburg
hoger is dan in de andere West-
europese landen.
Invoer brengt moeilijkheden
met zich mee
Nederland voert per jaar onge
veer 1 millioen ton cokes uit naar
andere landen. Waarom, zo zal men
zich afvragen, als er in het eigen
land een tekort bestaat Omdat de
uitvoer van dit product uit handels
politieke overwegingen van het
grootste belang is. Dat brengt waar
devolle deviezen binnen en ons land
ontvangt in ruil voor deze cokes
onmisbare grondstoffen voor de
industrie.
Het verschil tussen de hoeveel
heid kolen, welke voor het binnen-
landsverbruik vrijkomt en de hoe
veelheid, welke nodig is, moet door
invoer worden verkregen. De in-
voermogelijkheden zijn, afgezien
van de deviezenmoeilijkheden be
perkt door het feit, dat ook andere
landen met een kolenprobleem te
maken hebben.
Wat de positie in de komende
winter betreft, werd hierboven
reeds opgemerkt, dat in het vierde
kwartaal van dit jaar in de behoef
ten zal kunnen worden voorzien,
wanneer tenminste de allergrootste
zuinigheid wordt betracht, vooral
wat betreft de voorziening met
cokes. Naar schatting zal in deze
winter 150.000 ton gas- en mijn-
cokes minder op de binnenlandse
markt kunnen worden gebracht dan
in de vorige winter. Daartegenover
staat een ruimere invoer van anthra-
ciet en eierkolen.
Bezuinigingsmaatregelen
Er is een commissie ingesteld om
de Minister te adviseren omtrent de
besparingen op het brandstoffen-
gebruik in de industrie. Deze com
missie heeft dezer dagen haar rap
port voltooid en verscheidene sug
gesties gedaan, welke op haar uit
voerbaarheid worden getoetst. Bo
vendien zijn enkele maatregelen ge
nomen. Het toewijzingssysteem voor
de industrie wordt gehandhaafd. Be
sloten werd voorts, dat de handel
15% minder cokes in de maten I,
II en III zal ontvangen, dan in het
voorgaande stookseizoen. Op de
kolenhandelaren is een dringend
beroep gedaan deze kleinere hoe
veelheid zo redelijk mogelijk over
hun afnemers te verdelen. Voor de
kantoren en diensten van de Rijks
overheid zijn maatregelen genomen
ter beperking van het verbruik en
op de Provinciale en Gemeentelijke
besturen is een beroep gedaan om
dezelfde maatregelen te nemen
(sluiting van de bureaux op Zater
dag enz.). De sluiting van de Over
heidsinstellingen alleen al levert een
besparing op van 60.000 ton cokes
De electriciteitsvoorziening
Een ander probleem, dat vooral
deze winter de aandacht vraagt, is
dat van de electriciteitsvoorziening.
Het electriciteitsverbruik is in Ne
derland sinds 1938 verdubbeld en
als geen maatregelen zouden wor
den genomen ter beperking van het
verbruik, dan zou over 5 jaren het
verbruik ten opzichte van dit jaar
nogmaals verdubbelen. De uitbrei
ding van de industriële bedrijvigheid
en de groei van de bevolking zijn
daarvan de voornaamste oorgaken.
Maar ook zijn de verbruikers minder
zuinig met electriciteit dan voor de
oorlog, wat kan worden verklaard
uit het feit dat de gemiddelde elec-
triciteitstarieven van nu, vergeleken
met die van voor de oorlog, onge
veer dezelfde zijn gebleven. Welis
waar zijn enkele malen na de oorlog
deze tarieven verhoogd, maar daar
tegenover staat een grotere toepas
sing van het z.g. vastrecht. Van
daar, dat de gemiddelde tarieven
weinig veranderen.
Door de vergroting van het elec
triciteitsverbruik is een uitbreiding
van de electrische centrales nood
zakelijk geworden. Dat vraagt enor
me investeringen en bovendien tijd.
In verband hiermede en met wat
hiervoor werd gezegd over de ta
rieven, ligt het in het voornemen de
electriciteitstarieven met 25 te
verhogen. Van deze verhoging zal
een hoeveelheid van 240 Kwh per