WEEKBLQD VOOR HET EILAND THOLEN EN ST.FILIPSLOND
UIT EIGEN LAND
Plaatselijk Nieuws
WAARIN OPGENOMEN DE THOOLSE COURANT
Rumoer om 's lands verdediging*
Een nieuwe wapenfabriek
versterkt onze Economie*
Vijftig jaar geleden*
trijdend Zuid-Afrika
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
THOLEN
OUD-V OSSEMEER
6e Jaargang No. 49
20 October 1950
Uitgevers Firma C. Dieleman en G. Heijboer
Redactie Kerkring A 473, St. Annaland - Telefoon 47
Administratie Oudelandsestraat 9, Tholen - Telef. 57 - Giro 124407
Abonnementen 1.— per
kwartaal franco p.p. 1.25
Prijs per nummer 8 cent
Advertentiën 0.10 per millimeter Minimum 2.00
Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
Advertenties worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 u. aangenomen
Het rumoer om 's lands verdedi
ging duurt voort. Nadat eerst de
Tweede Kamer het beleid van mi
nister Schokking had afgekeurd,
nam deze minister ontslag. De felle
critieken hadden hem tot de con
clusie gebracht, dat zijn positie niet
langer houdbaar was. Niet alleen
de minister zelf werd gehekeld,
doch het gehele kabinet was naar
de mening der volksvertegenwoor
digers bij de defensiekwestie nauw
betrokken. In de Eerste Kamer ver
weet men de regering, dat het wat
de defensie betreft er zo goedkoop
mogelijk vanaf probeert te komen.
Het baarde hen verwondering, dat
ondanks het conflict in Korea in de
begroting van het komend jaar een
lagere post voor de verdediging is
uitgetrokken. Tevens sprak men
zijn twijfel uit over de houding van
de regering inzake de vermindering
van onze vloot tegen een verster
king van onze landmacht. Men
vreesde, dat de regering zich niet
scherp genoeg had te weer gesteld
tegen de geopperde gedachtengang
van verschillende Amerikaanse en
Engelse functionnarissen om de Ne
derlandse vloot te beperken.
Er moet echter een sterke figuur
gezocht worden om orde op zaken
te stellen. Na lange en moeizame
besprekingen is men er eindelijk in
geslaagd een nieuwe minister te
vinden. Mr. 's Jacob werd bereid
gevonden de uiterst moeilijke taak
op zich te nemen. Daarvóór gingen
ook al geruchten rond Jhr. Tjarda
van Starkenborgh Stachouwer,
maar het is toch bij geruchten ge
bleven. Dat had nl. wel enigszins
een zwenking betekend, ondanks
het feit dat men het er over eens
was, dat alleen maar gezocht moest
worden naar de juiste man op de
juiste plaats. Of mr. 's Jacob nu de
juiste man is, zal de tijd moeten
uitmaken.
EEN WAPENFABRIEK
Tussen al de berichten en feiten,
die van een weifelend beleid getui
gen is er een, die duidelijk uit laat
komen, dat er toch ook nog ge
streefd wordt naar een zo sterk mo
gelijke positie op het gebied van de
fensie. Er zal namelijk een fabriek
in ons land komen voor de vervaar
diging van geschut en munitie. De
Zwitserse fabriek Hispano Suiza
heeft toestemming gevraagd om 13
millioen gulden te beleggen in deze
fabriek, die in Den Haag, Rotter
dam of West-Brabant zal komen.
Binnen enkele dagen kan de toe
stemming verwacht worden en
daarna zal een delegatie van finan
ciële en militaire experts naar Zwit
serland vertrekken voor de nodige
besprekingen en regelingen.
Behalve voor de defensie zij
zal o.a. geschut van 20 mm. en mu
nitie maken voor onze straaljagers
-is deze fabriek ook van belang
voor de werkverruiming. Zij zal nl.
aan 6 a 700 Nederlandse arbeiders
werk verschaffen. Verder bespaart
zij ons deviezen en... het totaal aan
Nederlandse productie wordt weer
hoger. En dit is volgens minister
van de Brink noodzakelijk. Wij
moeten meer produceren of de ar
beidstijd verlengen. In de laatste 50
jaren is onze bevolking verdubbeld
en daardoor is het noodzakelijk, dat
er meer werkgelegenheid komt. In
dustrialisatie is een eis van onze
tijd. Juist door de militaire uitgaven
is de uitbreiding van de industrie in
het gedrang gekomen.
De nieuwe wapenfabrieken zijn
èn een versterking van de defensie
èn een vergroting van onze indus
triële capaciteit. Er zitten aan deze
kwestie nog andere haken en ogen.
Door de stijging van de prijzen op
de wereldmarkt werd een derde
loonronde noodzakelijk. Zij werd
verplichtend gesteld en legde daar
door een nieuwe last op de schou
ders van de fabrikanten. De rege
ring heeft de 5 ook voor rijks
ambtenaren doorgevoerd. Daarmee
geeft zij het voorbeeld aan alle an
deren. Volgens de ministerraad was
de loonsverhoging onafwendbaar.
De arbeidsrust in ons land eiste dit.
Eens te dringend is daardoor de eis
geworden tot een verhoogde pro
ductie. Anders raakt ons land ver
zakt in het economisch moeras van
prijsstijgingen en daaruit voort
vloeiende loonsverhogingen.
HET FIASCO VAN
„MIJLPAAL 1950"
Deze tentoonstelling is -zoals
bekend geen onverdeeld succes
geworden. Er was een groot tekort,
dat naar mening van de Arnhemse
gemeenteraad veroorzaakt werd
door de saaiheid van inzendingen
van het rijk. In een brief aan de
gemeenteraad ontkende Dr. Drees,
dat het rijk verantwoordelijk zou
zijn voor het tekort. Tevoren, zo
schreef de minister-president, was
de participatie van partijen vast
gesteld. De raad erkende wel de
gemaakte afspraak, doch was van
mening, dat het rijk moreel aan
sprakelijk was voor het tekort, daar
dit door oninteressante stands, die
door het rijk verzorgd waren, ver
oorzaakt werd. Zij baseert haar me
ning op het feit, dat wel het aantal
van 1 millioen bezoekers was be
reikt, doch dat deze niet de rijks
afdelingen bezochten, maar wel de
gedeelten, die door Arnhem Ver
zorgd werden. Hiermede is deze
kwestie nog niet beëindigd. Nog
steeds staat het tekort open. Er
zal nog een hevige strijd moeten ge
streden worden, voor dit opgelost
is
De Nederlandse Regering heeft Paul Hoffman, de scheidende administrateur
van het Marchall-plan een diner aangeboden in Den Haag. Paul Hoffman
rechts in gesprek met Prof. P. Lieftinck (midden) en Ir. Mansholt (links).
s
Zelfs wanneer men de jeugdjaren reeds ontgroeid is, smult me
nigeen nog van de bekende Wessels-serie van Penning, een
schrijver die inzonderheid voor de jeugd zo kostelijk verhaald over
de Transvaalse oorlog. Het brengt menige lezer de zweetdruppels
op zijn voorhoofd, wanneer hij geheel in zo'n boek verdiept het
als voor zich ziet gebeuren, hoe de boeren achter hun kopjes"
met de mauser nog half verborgen, schier onbewogen de vijand
tot op enkele tientallen meters laat naderen om zo dan de volle
laag te gevenen op de vlucht te jagen. Zeker, dat is wel
voorgekomen. Maar ondanks die heldenmoed ging uiteindelijk de
kilte en donkerheid der nederlaag over het Transvaalse land. En
een der meest schokkende gebeurtenissen uit die tijd was het
vertrek van de man, zo geliefd door de bewoners van dat zo
beproefde land, de man die z'n volk steeds weer voorhield ,,dat
alles regt sou kom", Oom Paul Kruger, die precies vijftig jaar,
geleden het moedig aanbod van Koningin Wühelmina aanvaardde
en met ,,De Gelderland" naar ons land kwam, waar hij op grandiose
wijze werd ontvangen. Deze dagen van herinnering deden ons
grijpen naar het toen in onze omgeving verschijnend blad, waaruit
we enkele berichten uit die tijd citeren:
Engelse woede
Het hoffelijk aanbod van onze
regering, om president Kruger met
een Nederlands oorlogsschip (de
Gelderland) naar Europa te bren
gen, en door deze aangenomen,
brengt natuurlijk heel wat gemoe
deren in beweging. Sommige Britse
organen, kunnen hun woede hier
over niet verkroppen en noemen
het aanbod even uittartend als on
beschaamd. De Daily Telegraph
veinsde het niet te geloven en
achtte het als het waar was, een
vreemde handeling van een mo
gendheid, waarmede Engeland ver
ondersteld wordt op vriendschap
pelijke voet te staan, doch voegt
er vergoeilijkend bij: „aanmatiging
is dikwijls een eigenschap van de
zwakke."
Frontberichten van Engelse zijde
Christiaan Botha heeft aan de
militaire overheid onlangs doen we
ten, dat, als zij niet ophielden de
Hollandse hoeven te plunderen en
te vernielen, hij uit weerwraak de
convooien zou lichten en buitmaken.
Dat Botha het niet bij deze be
dreiging gelaten heeft, bewijst dat
22 wagens, onder geleide van 60
man bereden troepen, Maandag bij
Jagersdrift door omstreeks 140 boe
ren werden aangevallen. Twaalf
Engelsen wisten te ontsnappen. Bij
Hectorspruit lieten de Boeren een
trein ontsporen, waarbij, volgens
bericht van Roberts 1 man gedood
en 1 gewond werd. Ernstiger was
het ongeluk met een trein, die de
Boeren bij het station Pan, ten oos
ten van Middelburg deden ontspo
ren. Deze bevatten 3 compagniën
garde-soldaten en andere troepen
die naar Pretoria terugkeerden.
Vijf man werden gedood, 1 officier
en 13 man gewond.
Van Transvaalse zijde
President Paul Kruger, die 10
October (1900) 75 jaar werd, ont
ving op zijn verjaardag talrijke
blijken van sympathie.
De oorlog moet en zal uit zijn:
Roberts, Bulier en men zegt nog an
dere hoofdmannen van de Engelse
roverbenden keren terug, het waar
schijnlijk aan de Soedanese men
senslachter Kitchener overlatende,
de plundering en verbranding van
hoeven en de mishandeling van
vrouwen en kinderen voort te zet
ten. Troepen worden teruggetrok
ken om het volk te doen geloven
dat de tegenstand der Boeren wel
haast totaal gebroken zal zijn.
Maar enkele berichten bewijzen
het tegendeel. In plaats van een net,
hebben de Engelsen nu een lijn van
troepen gespannen om De Wet te
vangen, maar op verschillende
plaatsen duiken de Boeren plotse
ling op, o.a. bij Lindley (Vrijstaat),
Ficksburg, Ladybrand; aan de
Oranjerivier bestoken zij de Engel
sen. 't Is toch treurig, dat het handje
vol Boeren het de 200,000 Engelsen
zo lastig blijven maken, zowel in
de Vrijstaat als in Transvaal.
Generaal Botha rukt op naar Lij
densburg, welks garnizoen nog
kortgeleden van voorraad is voor
zien.
Paul Kruger in ons land
In Marseille was de grijze Trans
vaalse president van „De Gelder
lander" op het Europese vasteland
gekomen. Het werd in die haven
stad een geestdriftige ontvangst. In
Parijs was dat enkele dagen later
niet minder en ook het Duitse volk
bleef niet achter, toen de President
Keulen bezocht. De Duitsers waren
er niet over te spreken, dat hun
Keizer weigerde dit grijze staats
hoofd te ontvangen. In elk geval
bespaarde het Oom Paul een reis
naar Berlijn. Zo kwam hij 7 De
cember in Den Haag aan. De aan
komst aan het station was indruk
wekkend. Op het perron werd de
President door 600 zangers drie
verzen van Psalm 72 toegezongen.
Over deze plechtige ontvangst was
hij diep geroerd. Een onafzienbare
massa bewoog zich voor het hotel,
tot eindelijk de president, zeer ver
moeid, verzocht de betogingen te
staken, omdat hij moest rusten.
Later bracht hij ook een bezoek aan
Amsterdam.
Christiaan de Wet
Terwijl de President in ons land
en het hem bevriende buitenland de
sympathie voor zijn bloedend volk
deed toenemen en vruchtbare be
sprekingen voerde, wist de zo be
kende en beroemde Boerengeneraal
Christiaan de Wet telkens weer uit
de dichte mazen van het om hem
en zijn leger gelegde vijandelijk net
te ontsnappen. Leest U het bericht
maar uit die tijd:
„De Wet is dus gelukkig weer
ontsnapt. Knox had nu gedacht hem
te pakken in de driehoek: Caladon-
rivier -Basoeto-land, maar het is
de wakkere generaal gelukt de Ca-
ledon over te trekken en in de rich
ting van Reddersburg westelijk op
te rukken, alwaar hem wel een
nieuwe Engelse colonne wacht,
maar hij is nu op een hem bekend
terrein, waar hij elk pad en elk kopje
kent en men weet wat dat zeggen
wil. Er bestaat dus alle hoop, dat
hij ook aan Reddersberg voor de
zoveelste (hoeveelste?) maal door
de mazen van het net zal weten te
kruipen. Hij heeft wel voor heviger
vuren gestaan en is toch ontsnapt.
In Ballingschap
President Kruger kreeg wel de
sympathie van velen in Europa,
maar streed tevergeefs om daad
werkelijke steun. 10 October 1825
werd hij in het district Colesberg te
Kaapland geboren en niet door
onderwijs hij kon nauwelijks
schrijven leerde hij de tegenstel
ling van geloof en levensbeschou
wing doorzien. Tenslotte leed hij
militair de nederlaag tegen het te
machtige Albion, maar zijn volk
bracht hij bijeen. „Oom Paul zal wel
recht wees", was in alle omstandig
heden het vaste geloof zijner land
genoten en hij week ook geen stap
af van het rechte pad van eerlijk-
Dokter R. C. Renes te Oud-Vos-
semeer, tel. 19.
Dokter H. Menger te St. Filips-
land, tel. 20
heid en ridderlijkheid. Daarom ook
kon hij geen vrede sluiten met de
overweldigers. Hij legde zijn hoofd
voor onrecht en leugen niet in de
schoot. Zijn onbuigzaamheid voerde
hem uiteindelijk in ballingschap, ver
van zijn kinderen en zijn geliefd
land. Hij stierf in 1904 in het dorp
Clarens in Zwitserland. Zuid-
Afrika had na zijn vertrek nog
enige tijd doorgestreden, maar
moest bloedend uit vele wonden uit
eindelijk het hoofd buigen. Nimmer
vergeet dat land evenwel zijn grote
President: Oom Paul en zijn ge
boortedag is nog steeds de grote
nationale dag van de Unie van
Zuid-Afrika.
SPOEDEISENDE
RAADSVERGADERING
THOLEN
De voltallige gemeenteraad kwam Maan
dag 16 October in spoedeisende vergade
ring bijeen.
Na opening met gebed, zegt de voorzit
ter dat het hem verheugt, dat de secreta
ris van zijn ziekte is hersteld en weer aan
wezig kan zijn op deze vergadering.
Hij deelt daarna mede, dat men nog dit
jaar recht heeft op een vaste 3e leerkracht
aan de U.L.O.-school tot 31 December a.s.
Voor een volgend jaar is dat niet het ge
val, daar tot 1 September 1951 het aan
tal leerlingen te laag is. Alle pogingen zijn
door hem aangewend bij het Ministerie van
Onderwijs, enz. om dit vooruitzicht nog
ongedaan te maken. Hij had er o.a. op ge
wezen, dat het hier een streekschool is,
de enige Openbare U.L.O.-school in deze
omgeving. Maar de pogingen hadden geen
succes. Men verklaarde hem, dat indien
men dit zou toestaan, een presedent wordt
geschapen, waarop anderen het ook zou
den verzoeken. Hij heeft toen de leraren der
U.L.O.-school verzocht na te gaan, hoeveel
leerlingen er met ingang van 1 Sept. 1951
eventueel bij zouden kunnen komen. Dat
blijken er minstens 21 te zijn. Wordt dat
werkelijkheid, dan zou men met ingang van
1 September 1951 weer een vaste 3e leer
kracht kunnen benoemen. Dan zou men bij
de oproep kunnen vermelden, dat de solli
citant in bezit van de vereiste acten moet
zijn om na een jaar, wanneer de heer
Bordeaux met pensioen gaat, in aanmer
king te kunnen komen als Hoofd der school.
Van de heer Bierens is inmiddels bericht
ingekomen, dat hij met 6 weken zieken
verlof moet.
Nu hebben wij gesproken, aldus de voor
zitter, met dhr. v. Tol te Bergen op Zoom.
Deze wil, indien hij een vaste benoeming
krijgt tot 31 December a.s., ook daarna aan
blijven en tot 31 Augustus 1951 de school
gratis helpen, mits hem zijn reiskosten wor
den vergoed.
Met algemene stemmen wordt daarop de
heer Van Tol benoemd.
Tegen een wijziging in de gemeenschap
pelijke regeling Schooltandverzorging is
geen bezwaar met dien verstande, dat geen
nieuwe wijzigingen moeten worden aange
bracht, indien de 3 gemeenten die nog niet
toetraden, hiertoe alsnog besluiten.
De heer Berrevoets informeert of, nu
Tholen centrum gemeente wordt, het no
dige werk daavoor op de secretarie moet
gebeuren.
„Inderdaad", zegt de voorzitter.
Na enige opmerkingen door de heren
Verduit, Wagemaker en Quist over het
verkeersprobleem, omtrent een eenrichtings
verkeer Kerkstraat en Stoofstraat en nadat
de voorzitter op de onmogelijkheid daarvan
heeft gewezen, volgt sluiting.
DAMWEDSTRIJD
Dinsdagavond speelde de plaatselijke
damclub een vriendschappelijke wedstrijd
tegen D.O.S. van Vrederust. Na een wel
komstwoord zette men zich aan de borden.
De Thoolse vereniging won met 126. De
juiste uitslag luidt:
P. van Nieuwenhuijze J. v. Dijk 20
C. J. de Korte P. Wagenaar 20
M. Schot C. Engelsman 20
M. Korsman C. Suurland 11
P. Blaas J. Korenaar 20
D. de Vos Zr. Sontag 02
M. C. Meernïan J. Rjewald 20
de Heer L. Maat 11
M. de Heer J. Longte 02
Een bestuurslid van D.O.S. dankte na
afloop voor de prettige ontvangst, wat de
Thoolse voorzitter met een wederwoord be
antwoordde en verklaarde dat men bereid
was ook weer op de Stichting te komen om
een vriendschappelijke damwedstrijd te
spelen.
DAMMEN
Dinsdag 17 October werd de eerste onder
linge competitiewedstrijd gespeeld.
Uitslag: M. de HeerP. J. Blaas 02; D.
de VosM. Schot 20. C. J. de Korte
M. C. Meerman (afgebroken); J. Laban
P. Nieuwenhuijzen 11.
BURGERLIJKE STAND
Geboren:
9 Oct.: Petrus Ary Kruf, zn. van C. Kruf
en van J. M. Engelvaart
Huwelijken:
29 Sept. Simon Cornelis Kwist, 27 jr. en
Klasina Antje Bliek, 25 jr.
17 Oct.: Arie Keijzer, oud 37 jaar en
Lena v. d. Jagt, 38 jaar.
Overleden:
27 Sept: Jan Jacobus Kwist, 64 jr. echtge
noot van A. J. v. d. Berge.
14 Oct.: te Bergen op Zoom: Marinus
v. d. Sande, 10 maanden oud, zoon van
G. C. v. d. Sande en S. Moeliker.
BURGERLIJKE STAND
over de maand September 1950
Geboren: Geen.
Gehuwd:
7 Sept.: Johannes Petrus Havermans en
Cornelia Christina Johanna Verhees, beiden
wonende te Oud-Vossemeer.
Overleden:
13 Sept.: Thomas Johannis Daane, 78 jr.
weduwnaar van Adriana Hommel.
30 Sept.: Jacobus Plompen, 77 jaar, we
duwnaar van Joanna v. d. Ende.
Ingekomen:
Cornelia Havermans uit Bergen op Zoom.
Martha C. Koot uit Amsterdam.
Vertrokken:
Jacoba Quist naar Bergen op Zoom.
Adriana C. Verhees naar Nijmegen.
Jozina J. M. Capelle naar Enkhuizen.
Carreliena A. Klooster naar Medan (Ind.)
Jacobus P. Rocks naar Canada.
Wilhelmina P. Meijll naar St. Annaland.
Leonardus Ooms en echtgenote naar
Zevenbergen.
DE POOTAARDAPPEL-
BEWAARPLAATS
Vrijdagavond 13 October werd door de
heer J. Kramer uit Tholen in het openbaar
aanbesteed het bouwen van een poot-
aardappelbewaarplaats aan de Hilsedijk.
Ingeschreven werd door: J. v. Gorsel,
Tholen voor 15.100; A. Muller Fran
ke, St. Maartensdijk voor 14.450; Gebr.
P. en G. van Driel, Oud-Vossemeer voor
14.473; Joh. Nuts, Oud-Vossemeer voor
14.000; H. van Dijke 6 Burgers, St. An
naland 13.900; F. Burgers, St. Anna
land 13.800; W. Blaas, Tholen 13.700;
Jac. Vos, Tholen 13.680. De begroting
was 13.528,90. Het werk werd aan de
laagste inschrijver gegund.
VERBETERING VEERDIENST
Door het in de vaart brengen van een
motorbootje is de overtocht op het Veer
Oud/Nieuw-Vossemeer aanmerkelijk verbe
terd voor de voetgangers, die voorheen
dikwijls per roeiboot werden overgebracht.
EEN DIAMANTEN BRUILOFT
Zondag 29 October a.s. hoopt het echt
paar Gebraad-Rijstenbil het feit te her
denken, dat zij voor 60 jaar in het huwe
lijk traden. Ondanks hun hoge ouderdom
zijn beiden nog gezond. Gebraad is de
oudste inwoner van Oud-Vossemeer. Hij
