Weekblad voor het EilandTholen en St. Filipsland
UIT EIGEN LAND
De Tweede Kamer piekert
Zegetocht van ons Volksvoedsel
Raadsverslag SCHERPENISSE
m
Waarin opgenomen de ïhoolse Courant
over
verloren dubbeltjes
Twee eeuwen aardappel
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
SPOEDEISENDE RAADSVERGADERING
VAN 6 APRIL 1950
i
6e Jaargang No. 22
14 April 1950
Uitgevers Firma C. Dieleman en G. Heijboer
Redactie Kerkring A 473, St. Annaland - Telefoon 47
Administratie Oudelandsestraat 9, Tholen - Telef. 57 - Giro 124407
Abonnementen 1.—- per
kwartaal franco p.p. 1.25
Prijs per nummer 8 cent
Advertentiën 0.10 per millimeter Minimum 2.00
Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
Advertenties worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 u. aangenomen
Met de Vijfjarige Herdenking
van onze bevrijding in zicht heeft
de Tweede Kamer haar opinie
over de handel en wandel van
het voormalige Militair Gezag
aan de openbaarheid prijs gege
ven. Onze volksvertegenwoordi
gers, die, nu er een wet moet
worden aangenomen op de finan
ciële afwikkeling van dit gemili-
tairiseerd burgerlijk bestuur, zeer
goed geïnformeerd zijn, geven te
kennen, dat zij in hun beoordeling
zeer mild zijn zij willen name
lijk rekening houden met de om
standigheden doch noemen de
gehele affaire „onverkwikkelijk".
In de parlementaire taal is dit een
bijkans vernietigende krachtterm
en het college van de honderd
wijze mannen ergert zich er dan
ook over, dat het zich achteraf
bij de geconstateerde knoeierijen
zonder meer zal moeten neer
leggen.
Het wonderlijke is, dat het
M.G. van meet af aan bij ons
volk in een kwade reuk heeft
gestaan. De grote verkwistingen
van geld en materiaal waren
daarvan de oorzaak. Van over
heidswege werd echter in 1945
alles in het werk gesteld om recht
te praten wat krom leek. Nu alles
onherstelbaar is, wordt men in
Den Haag maar liefst zo min mo
gelijk aan de dagen van het M.G.
herinnerd. Met name geldt dit
voor de hoge ambtenaren, die
destijds voor de janboel aan
sprakelijk waren en thans -vol
gens het Voorlopig Verslag
nog rustig op het kussen zitten of
er geen vuiltje aan de lucht is.
Het zou geen zin hebben om
deze oude koffie nog weer eens
op te warmen wanneer hierin
geen vingerwijzing lag voor het
heden. Ook vandaag aan de dag
wordt in overheidskringen nog
omgesprongen met het zuurver
diende belastinggeld of het er
gens in Zuid-Beveland van de
bomen wordt geplukt en niet ten
koste van faillisementen en
andere onaangenaamheden voor
de zakenwereld bijeen moet wor
den gebracht. En ook nu gaan er
steeds waarschuwende stemmen
op in de Kamer, in de pers, op
politieke vergaderingen, in vak
verenigingen etc., zonder dat er
werkelijk bezuinigingen van be
tekenis worden ingevoerd. De
bange vraag rijst of de Kamef
straks weer voor voldongen fei
ten van „onverkwikkelijke af
faires" komt te staan en over de
verloren dubbeltjes mag piekeren.
STERK VERHAAL
Ongeveer gelijktijdig met haar
relaas over het M.G. hebben de
Tweede Kamerleden hun opinie
ten beste gegeven over de voor
gestelde verhoging van eigen
salarissen, die als „vergoeding"
worden betiteld. Het jaarlijkse
bedrag hiervoor is thans ge
fixeerd op 6000.
Natuurlijk valt het ook voor
Kamerleden niet mee het egoïsme
volkomen uit te bannen en het is
daarom ook niet verwonderlijk,
dat velen van hen tot de conclusie
kwamen, dat een verhoging van
de „vergoeding" dringend nood
zakelijk is. In het Voorlopig Ver
slag hierover wordt geen bedrag
genoemd, maar wel een aantal
daan te maken, dan zullen de
Nederlandse kwekers en expor
teurs een ware worsteling om
hun bestaan te voeren krijgen.
Voegen we hierbij het „verzoek"
dat Nederlandse fabrikanten van
het Britse ministerie van voedsel
voorziening ontvingen, om de
verleden jaar al bestelde aard-
beien-pulp niet te willen afleve
ren omdat de Engelsen hun jam-
smaak drastisch zouden hebben
gewijzigd, dan ziet de toestand er
niet zo mooi uit. Dat draait uit
op maaltijden van drie maal
daags komkommers, verse sla en
aardbeienjam, of doordraaien...
argumenten. De taak van onze
volksvertegenwoordigers schijnt
na-de oorlog zeer omvangrijk te
zijn geworden, zodat het onmo
gelijk wordt geacht een ander
hoofdberoep uit te oefenen. Naar
de mening van velen onder hen
moeten zoveel onkosten worden
betaald, dat een geschoold ar
beider thans meer kan verdienen
dan een kamerlid. De geschoolde
arbeiders die hiervan kennis
namen zullen ongetwijfeld op de
gedachte komen, dat deze be
wering behoort tot de sterkste
verhalen, die ze ooit hoorden ver
tellen of lazen.
Uit het Voorlopig Verslag le
zen we gelukkig dan ook, dat er
nog andere Tweede Kamerleden
zijn. „Sommigen" zijn pertinent
tegen hun eigen salarisverhoging.
Zij achten deze niet verantwoord,
omdat van iedere Nederlander
thans offers worden gevraagd.
In hoeverre politieke oogmerken
achter dit altruïsme moeten wor
den gezocht zullen we daarlaten,
maar zeker is, dat de laatsten de
spijker op de kop slaan. Minis
ters en kamerleden kunnen moei
lijk op een sober leven aandrin
gen als hun eigen inkomen moet
worden aangepast aan stijgende
kosten.
INDONESISCHE- EN
TUINBOUWPERIKELEN
Mogen wij voetstoots alle ter
zake binnenkomende berichten
geloven, dan heeft het verhoor
van Sultan Hamid II al aan
getoond dat hij in nauw contact
stond met Turk Westerling,
welke laatste zijn straf in Singa
pore heeft uitgezeten. Aan de
stroom gearresteerde opstande
lingen in Indonesië schijnt geen
einde te zullen komen. Nauwe
lijks is de een in verzekerde be
waring gesteld of de ander staat
op. De jongste opstandeling
zowel letterlijk als figuurlijk
de 26-jarige Abdul Azis te Ma
kassar op Celebes, bezorgt
Djocja handen vol werk en laat
het ene ultimatum na het andere
ongebruikt voorbij gaan. Premier
Hatta is maar weer eens achter
de microfoon gaan staan om het
Indonesische volk en in het
bijzonder dat van Oost-Indonesië
te verzekeren, dat de republiek
niet van zins is welk gebied dan
ook, in te lijven. Opmerkelijk was
Idatta's waarschuwing tegen
voortzetting van de onderlinge
strijd, die immers slechts voor
deel aan een „derde" zou kunnen
opleveren Hopenlijk vindt de
regering der V.S.I. toch nog de
tijd de maatregelen uit te werken
die zij zich tijdens de Linieconfe
rentie zou hebben voorgenomen;
maatregelen om in bepaalde ge
vallen de hardheid van de mone
taire herzieningen te verzachten,
speciaal waar het betreft de par
ticuliere pensioenen.
Harde monetaire maatregelen
verzachten is ook tot het werk
van het Centraal Bureau van de
Tuinbouwveilingen gaan behoren
nu de Westduitse regering heeft
besloten een enorme heffing te
leggen op de import van veel
artikelen met name onze tuin
bouwproducten. Slaagt het Cen
traal Bureau er niet in het Duitse
besluit vobr een goed deel onge-
Duitsers onder dwang en Fransen door list
tot eten gebracht
GRONDSTOF VOOR STIJFSEL, STROKARTON,
BAKELIET, SAGO EN KLEURSTOFFEN
WANNEER U 'S MIDDAGS of 's avonds de schaal met dam
pende, kruimige knollen naar u toetrekt om die als hoofdvoedsel
van uw maaltijd te nuttigen, dan zult u er wellicht niet bij stilstaan,
wat de aardappel voor ons in de moderne tijd wel betekent en
hoe weinig invloed hij vóór het jaar 1800 nog uitoefende op het
bestaan van de West-Europése mens. Het pannetje hutspot, dat
de burger, die Leidens ontzet ontdekte, op de wallen van zijn
stad aantrof, kan tal van groenten hebben bevat, vermoedelijk
echter geen aardappels, want die vond men in 1574 misschien
ergens in een hoftuin of bloempot, maar stellig niet in de keukens.
Wij in West-Europa waren
niet de eersten die aardappelen
als voedsel nuttigden. Die eer
komt toe aan de Inca's in Peru,
die dit volksvoedsel bij uitstek
van thans al honderden jaren als
voedsel nuttigden, zij het ook op
enigszins andere wijze toebereid.
Wij zouden zo'n smakelijk toe
bereide Inca-maaltijd misschien
versmaden.
Het spreekwoord: ,,'s lands
wijs, 's lands eer," heeft ook hier
inhoud, wanneer wij vermelden,
dat die Inca's de aardappels in
het koude jaargetijde op de grond
uitspreidden om ze 2 weken
overdag aan de zon, des nachts
aan de vorst bloot te stellen. Ze
zijn dan een beetje in elkaar ge
schrompeld. Om het water er uit
te verwijderen werden ze ge
kneusd en opnieuw 2 tot 3 we
ken aan de inwerking van zon
en vorst blootgesteld. Tenslotte
is de chungo, zoals men die uit
gemergelde aardappels pleegt te
noemen, zo licht en droog als
kurk, zodat men die jaren kan
bewaren. Waarom zouden wij
als Nederlanders ook niet eenf
proberen de aardappels zo te
eten
De Spanjaarden, die Peru ver
overden, zagen die Inca's eten,
maar kregen toch geen honger
(geen wonder). Wel namen ze
de plant, die dat wonderlijke
eten voortbracht, mee naar Euro
pa. Daar wist men er eigenlijk
aanvankelijk geen raad mee. In
de boeken van die tijd spreekt
men van: „Een soort wortels, die
wel wat op truffels lijken en die
men papas noemt". Later werd
dat woord tot patata, waarin we
reeds de klank-associatie horen
met patates frites en het Engelse
potato. Een andere woordkunste
naar uit die dagen schrijft over:
„groenten, die onder de aarde
groeien". Nemen we dezev litte
raire ontboezeming vandaag
over, dan eten we dus niets an
ders dan groente bij ons middag
maal.
EEN SIERPLANT
Eerst zien we dan alleen de
plantkundigen meer belangstel
ling tonen voor deze nieuwe sier
plant. Zo kreeg de vermaarde
Nederlandse humanist en bota
nicus, Carolus Crusius, in 1588
een paar aardappelplanten toege
stuurd in Wenen, waar hij des
tijds directeur was van de keizer
lijke tuinen. De knollen van de
plant trokken eerst niemands
aandacht. Veel meer de bloemen,
die zo'n aantrekkingskracht uit
oefenden in die dagen, dat men
ze wel op bruidsjaponnen droeg
en in het haar deed.
In 1651 bloeiden de planten in
de hoftuin van de grote Keur
vorst in Berlijn, maar voordien in
1600 waren ze reeds aan het
franse hof bekend. Koning Lode-
wijk XIII vond de aardappel zo
iets aparts, dat hij twee knollen
liet inpakken en aan paus Cle
mens ten geschenke zond. Het
was een lekkernij, vond Lodewijk
en de paus moest ze ook eens
proberen. Maar die had wel wat
beters te eten en gaf ze aan een
geleerde cadeau. Hieruit blijkt
reeds dat de aardappel zijn zege
tocht als voedsel inmiddels was
begonnen. De duitse en franse
vorsten hebben daarbij een grote
rol gespeeld.
DUITSE DWANG
In Duitsland maakt Frederik
de Grote de „Kartoffel" populair,
zij het onder dwang. Vanaf 1744
zorgde hij er voor, dat de poot-
aardappelen gratis onder de boe
ren werden uitgedeeld, maar de
boeren hadden er geen vertrou
wen in en pas de hongersnood,
die volgde op de 7-jarige oorlog
van 1756-1763 gaf de beslissende
stoot tot de verbouw van aard
appelen. Zelfs toen was het con
servatisme zo sterk, dat de ko
ning' de landbouwers moest dwin
gen tot afstand van bouwgrond
om aardappelen te poten (geen
aardappelmoeheid dus).
De boeren wisten niet wat ze
met die rare planten moesten be
ginnen. Toen Frederik op een
keer door Pommeren reisde zei
hij tegen een groepje boeren:
„Hoe is het met de aardappelen,
hebben jullie ze geplant De
mannen knikten, maar keken
zuur. „Goed zo," zei de koning,
„nu vinden jullie ze zeker ook
wel lekker, nietwaar Een van
de boeren vatte moed en zei:
„Majesteit, die rommel is af
schuwelijk bitter. We waren er
allemaal misselijk van." Het bleek
dat ze inplaats van de knollen de
vruchten hadden gegeten
Die 7-jarige oorlog had meer
goede gevolgen. De franse krijgs
gevangene Parmentiei' leerde in
Duitsland aardappelen eten. ïn
Frankrijk teruggekomen organi
seerde hij een groot diner, tot
deelneming waaraan hij een aan
tal zeer geachte personen uitno
digde o.a. Franklin en Lavoisier.
Er werden alleen aardappelge
rechten geserveerd, op verschil
lende wijze klaargemaakt. Men
was enthousiast maar stond toch
nog sceptisch tegenover het
nieuwe product. Geruchten deden
de ronde, dat aardappelen her-
sengiften zouden bevatten, terwijl
ook de gronden door de cultuur
snel zouden worden uitgeput.
Parmentier kreeg toen van ko
ning Lodewijk XVI toestemming
om een stuk onvruchtbaar land,
Les Sablons genaamd, met aard
appels vol te planten. Toen het
veld in bloei stond en de aan
dacht van het publiek trok, liet
hij het overdag bewaken. Het ge
volg was dat 's nachts de vruch
ten van het veld werden gestolen,
deels om ze te proeven, deels om
ze zelf te gaan planten.
MET EEN AARDAPPEL
IN HET HAAR
Parmentier had zijn doel be
reikt en bood uit erkentelijkheid
de koning een bouquet aardap-
pelbloemen aan. Lodewijk was
daarmee zeer in zijn schik en stak
een bloem in zijn knoopsgat. Zijn
gemalin, Marie Antoinette, ver
scheen 's avonds met een aard
appel in het haar Een tip voor
dames, die eens wat anders wil
len dan een dure hoed
In de Nederlanden maakte de
Vlaming Antoon Verhulst de
aardappel als volksvoedsel popu
lair. Hij begon in 1720 op 28-
jarige leeftijd de vreemde vruch
ten te telen. Verhulst vond ze
eetbaar en voedzaam en ver
spreidde ze gratis aan de leden
van de broederschap der hove
niers. Spoedig begon men de
goede kwaliteiten van de patatten
te erkennen, zodat men meer en
meer tot de verbouw overging. In
1740 werden te Brugge de aard
appels op de markt als voedsel
verhandeld. En nu, in 1950, wie
koopt en eet er nu geen aard
appels 1
Dr. L. D. A. Looysen, Tholen
Tel. 49
Dr. J. Vermet Nieuw-Vossemeer
Tel. 10
We zijn daarmee nog niet aan
het einde van ons aardappellatijn.
Na de eeuwenwisseling in 1800
begreep men spoedig, dat men
meer met de nieuwe plant kon
doen dan alleen als voedsel ge
bruiken. De overvloedige pro
ductie in Nederland gaf aanlei
ding tot de aardappelindustrie in
haar vele vormen. Men bereidde
er een soort brandewijn uit,
moutwijn. Dit product kon echter
niet tegen de Schiedamse jenever
concurreren en verdween even
snel als het gekomen was.
OOK IN UW POEDERDOOS!
Mëfer succes had men met de
productie van aardappelmeel. Uit
deze vinding groeide een van de
belangrijkste industrieën. De
aardappelmeelfabrieken in Tox-
hol is de grootste op dat gebied
ter wereld. Negentig procent van
de wereldproductie aan aardap
pels stamt uit West-Europa.
Zouden die Inca's dat ooit heb
ben gedacht, toen ze de Span
jaarden trots hun nationale voed
sel toonden
En hun mond zou open vallen
van verbazing wanneer we hun
vertelden, dat we naast aard
appelmeel ook nog stijfsel, stro
karton, bakeliet, sago, kleur
stoffen, brood, schuimpreparaten
en vele andere producten uit die
onbenullige knollen kunnen
maken.
Onze lezeressen zouden mis
schien nooit meer hun aangezicht
verzorgen, wanneer wij hen ver-*
klappen, dat ze na een dag van
huishouden aan aardappels koken
hun huid verzorgen met gelaats
poeder uit aardappelen. Is er
ter wereld nog wel iets waar
geen aardappels in verwerkt zijn?
Aanwezig alle leden.
Voorzitter: D. C. Bouwense,
burgemeester.
Secretaris: A. L. G. v. Doorn.
I. De notulen der vergade
ring van 31 Maart 1950 worden
aangehouden tot een volgende
vergadering.
II. Voorlopige vaststelling
gemeenterekening 1946.
Namens de commissie van
zoals zij de raad is aangeboden.
Nochtans meent de commissie
enkele opmerkingen te moeten
maken.
Wenselijk acht zij, dat de ver
enigingen, die gebruik maken an
de O.L. School, voortaan wegens
gebruik van licht en vuur een
vergoeding verstrekken aan de
gemeente.
De voorzitter zegt toe, dat bur-
onderzoek rapporteert de heer gemeester en wethouders dien
van der Jagt. Deze zegt, dat de aangaande met een voorstel zul-
commissie adviseert tot voor- len komen.
lopige vaststelling der rekening, Voorts informeert de commis-
HET DRAAFSEIZOEN IS WEER GEOPEND
Op de 2e Paasdag werd op het Hilversumse Sportpark de draverij om de
grote Paasprijs verreden. Overzicht van een dezer draverijen.
