11 I I I
Weekblad voor het Eiland Tholen en St. Filipsland
mees Bekenöheió aan het eilanö tholen.
VERSCHIJNT IEDERE VRIJDAG
J, r Abonnementen U.9U per Advertentiën ƒ0.10 per millimeter Minimum ƒ2.00
öe Raöio- en peRS-ecxuRSie
tholen.
Het Eiland Tholen heelt toekomst en verdient dat.
4e Jaargang No. 36
i»
23 Juli 1948
n
I
Uitgevers Firma C. Dieleman en G. Heijboer Ahnnnemprifpn f f) Qfl nt>r
Redactie Kerkring A473 bt. Annaland - Telefoon 47 kwartaal franco p.p. 1.15 nr. „c
Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
Administratie Oudelandsestraat 9, Tholen - Telef. 57 - Giro 124407 Prijs per nummer 8 cent
Advertenties worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 uur aangenomen
Terwijl de oogst van de vroege aardappelen, de zilveruien en het begin van de
graanoogst levendigheid brengt op ons eiland en aan alle nijvere handen werk
geeft, vestigen de burgemeesters van een viertal eilandgemeenten de aandacht van
de Nederlandse journalisten op ons eiland.
Het eiland Tholen, bewoond door vele nijvere arbeiders, die thans ogenschijnlijk
doorlopend volop werk hebben, maar die over een 8-tal weken weer werkeloos
zullen zijn. Door mechanisatie werkeloosheid in onrustbarend toenemende mate.
Welke richting moeten we uit om onze inwoners werk te geven. Industrie
en/of zaadteelt
Het eiland Tholen, dat behalve dan in de bezettingstijd, toen begrijpelijkvrij
egoïstische hongerige magen zich het platteland herinnerden maar al te veel in een
vergeten hoek ligt, heeft er recht op, dat zijn pogingen om het hoofd boven water te
houden, om de nadelige invloed van de mechanisatie voor de arbeider te boven te
komen, worden gezien, erkend, gestimuleerd.
Ook het eiland Tholen is een stukje Nederland
VELE JOURNALISTEN
Inzonderheid op initiatief van de voor
zitter der vereniging van Burgemeesters,
Secretarissen en Ontvangers van het
Eiland Tholen, burgemeester Verburg
van Stavenisse, werd onder auspiciën
van deze vereniging een Radio- en Pers- I
excursie georganiseerd, die Dinsdag
20 Juli jl. plaats had. Hieraan werd
medegewerkt door de burgemeester van
Tholen, Mr. A. J. v. d. Hoeven, burge
meester L. A. Verburg van Stavenisse,
burgemeester F. M. Boogaard van St.
Annaland en burgemeester Mr. J. J. Ver
sluis van Oud-Vossemeer.
Waar deze excursie ten doel had,
meer bekendheid aan het eiland Tholen
te geven door artikelen in dag- en
weekbladen, die inzonderheid buiten het
eiland worden gelezen, meen ik de lezers
meer van dienst te zijn, waar deze uit
gave zich in hoofdzaak tot het eiland
Tholen en St. Filipsland beperkt, door
mede te delen, in welke bladen artikelen
zullen verschijnen en waarop de aan
dacht is gevestigd, dan een uitvoerig
verslag van de bezienswaardigheden, die
aan de deelnemers werden vertoond met
baarbij gegeven toelichtingen. Ik wil hier
echter onmiddellijk de vraag op laten
volgen of onze eilandbewoners als in
woners werkelijk die verdiende aandacht
schonken aan de toch nog vele beziens
waardigheden en interessante gebouwen
en punten van hun woonplaats.
Begunstigd door de eerste zomerse dag
met een werkelijk zomerse temperatuur
reisden de journalisten uit verschillende
delen van het land per trein naar Bergen
op Zoom, werden daar ontvangen door
burgemeester Verburg en per autobus
v. d. Klundert, die voor die dag was
afgehuurd allereerst naar de Raadszaal
in het stadhuis te Tholen gebracht. Toen
daar burgemeester Mr. A. J. v. d. Hoe
ven allen een hartelijk welkom toeriep
op de hem eigen vlotte wijze, waren
aanwezig:
De leden van Ged. Staten, de heren
Mr. Dr. A. J. J. Mes en A. Schout. De
directeur van de Stichting Zeeland voor
Maatschappelijk en Cultureel werk, dhr.
C. Lijnzaad, en als journalisten, afge
vaardigd door de volgende dag- en
weekbladen: Chef A.N.P. afd. Rotterdam:
Zierikzeesche Nieuwsbode; Zeeuws Dag
blad; Maasbode; Provinciale Zeeuwse
Courant; Brabants Nieuwsblad; Alge
meen Dagblad; Rotterdams Parool; Het
Vrije Volk; Rotterdams Nieuwsblad;
Dagblad Trouw; De Ned. Transport
Courant; de Nieuwe Rott. Courant;
Utrechts Dagblad; Alg. Handelsblad;
Thoolse Courant, Eilandennieuws, Een-
drachtbode en Avondster. Voor nog
enkele andere genodigden. Verhinderd
was Jhr. Mr. de Casembroot, Commis
saris der Koningin in Zeiand.
Oester- en Mosselcultuur, Mummie's,
Toren
Na het welkom door Mr. v. d. Hoeven,
deelt deze voorts mede, dat tot zijn spijt
een boottocht om wille van de tijd on
mogelijk is, dat hij hiertoe echter gaarne
later de gelegenheid ten alle tijde open
stelt. Er staan echter punten op het
programma, aldus de voorzitter waarin
de heren ook ongetwijfeld belang stellen.
Voor Tholen is dit: 1ste de Oester- en
Mosselcultuur, een industrie die van
buitengewoon veel belang is voor deze
plaats, die juist hierdoor gunstig uit
steekt boven de overige plaatsen va^ het
eiland wat werkeloosheid betreft. Om in
deze cultuur enig inzicht te kunnen geven
is door Mr. v. d. Hoeven aan een des
kundige op oester- en één op mossel-
gebied verzocht een korte causerie te
houden, evenals voor punt 2: de merk
waardige vondst bij beginvan de kerk
restauratie: de mummie's. Spr. merkt op,
dat hoewel er volgens de boeken slechts
10 mummie s moesten wezen, er 21 wer
den gevonden, met als zeer merkwaar
digs: het lijkje van een heel klein kind.
Dhr. Dekker
Na deze inleiding geeft de voorzitter het
woord aan de gepensioneerde onder
wijzer dhr. Dekker, die een uiteenzetting
geeft over wat er over deze merkwaar
dige vondst in de oude archieven gevon
den is en die terugleiden tot de „Thoolse
dictator P. K. Bils, heer van Coppen-
1669, een uiteenzetting, die om des
tijds wille wat beknopt moest worden, al
was hiervoor ook grote interesse.
Dhr. J. M. Bal
directeur van één der Thoolse Oester-
bedrijven geeft daarop een vlotte leer
zame inleiding over deze kostbare cultuur
waaruit o.m. blijkt dat reeds in het
stenen tijdperk oesters werden gevonden.
In 1620 kwam de eerste cultuur in Tholen;
in 1825 werd meer toezicht verkregen door
de instelling van het Bestuur der Visse
rijen op de Z. Stromen, terwijl in 1870
de grote stap werd gedaan, nl. die van
het verpachte viswater. Na de uiteen
zetting over de wijze van kweken,
kwamen de vragen los, inzonder
heid over de deviezenopbrengst hiervan
(ongev. 3 millioen gulden totale oester
cultuur) het aantal personen dat hieraan
werk geeft 100 man), zodat met de
mosselen er bij men in deze gemeente al
heel weinig werkelozen heeft. Ook wer
den vragen gesteld over de percelen en
de pachtprijzen daarvan. Dhr. Bal gaf
hierop bevredigende antwoorden.
Dhr. De u r 1 o o
mosselhandelaar (fa. P. J. Stoffels) be
handelde de Mosselhandel. Met ongeveer
4 handelaren en 6 kwekers heeft Tholen
1/6 gedeelte van de gehele Nederlandse
mosselhandel in handen. Thans is er
vrees voor concurrentie van Deense
mosselen, maar bij monde van dhr.
Deurloo werd verklaard, dat de Thoolse
kwekers en handelaren zullen vechten
om door kwaliteit en prijs de Nederlandse
mossels als de beste op de wereldmarkt
te kunnen blijven aanbevelen. Deze cul
tuur geeft aan een 100-150 personen
werk, juist wanneer de landbouw stil
ligt: in de winterperiode. Ook hierop
werden enkele vragen gesteld. Uit de
antwoorden bleek o.a. dat er nog uit
breiding van deze cultuur is, daar er
dit jaar 2 loodsen worden bijgebouwd
voor de pellerijen. Ook, dat er zich
inmiddels reeds buitenlandse handelaren
in Tholen hebben gevestigd.
Land- en Tuinbouw
Wegens ziekte van weth. v. d. Berge
kan ik, aldus Mr. v. d. Hoeven, geen
deskundige het woord geven over de
land- en tuinbouw. Dit laatste wordt
momenteel intensiver aangepakt, vrnl.
ook door de werkloosheid-vooruitzichten.
Tehuis van Ouden van Dagen
De voorzitter wijst ook op het besluit
van de eiland-gemeenten om in Tholen
een Tehuis van Ouden van Dagen te
bouwen, waartoe een Stichting is ge
vormd; de grond is reeds aangewezen en
vermoedelijk zal volgend jaar reeds wor
den gebouwd, indien er van Overheids
wege medewerking gevonden wordt. Op
desbetreffende vragen'wordt geantwoord,
dat dit Tehuis in beginsel aan 75 per
sonen plaats zal bieden, maar zodanig
wordt gebouwd, dat het op eenvoudige
wijze kan worden uitgebreid. De voor
zitter wijst verder op de aantrekkelijke
plaats. Het Tehuis zal aan de hoofdweg
komen, die hopenlijk spoedig wordt aan
gelegd, daar het zware verkeer thans
midden door Tholen moet en de aan
grenzende bewoners van die wegen veel
last hebben van dit verkeer, terwijl de
rioleringen verzakken.
Industrie
Wat dit punt betreft, merkt Mr. v. d.
Hoeven op, niet te begrijpen, waarom
er hiervoor zo weinig aanvragen binnen
komen. Tholen ligt toch zeer gunstig,
terrein is beschikbaar. Het is niet alleen
gunstig voor de mossel-, maar evengoed
voor andere industrie. En uitbreiding is
ook hier voornamelijk voor de andere
eilandgemeenten noodzakelijk, door de
toenemende werkloosheid.
De Mummie's, Ned. Herv. Kerk en Toren
Na een verversing in de Raadszaal stapt
men op, om het volgend programma
punt af te werken: een kijkje bij de
mummie's, Kerk- en Torenrestauratie.
Hier is het de
Heer R a e d e r
die op onderhoudende wijze een uiteen
zetting geeft van de vondst der mummie's
en de restauratie der kerk en toren.
Voor het eerste is inzonderheid grote
belangstelling. Foto's werden genomen
en vragen gesteld. Het voornaamste werd
door ons al medegedeeld bij de vondst,
terwijl nadere gegevens nog wachten op
het rapport, dat het onderzoek bij het
Wetenschappelijk Instituut te Leiden zal
opleveren. Opmerkelijk is wel, dat vooral
de kisten ook nog zo gaaf zijn. De lijken
zijn vermoedelijk zo goed gebleven door
de kruiden, die er zijn bijgelegd. Welke
kruiden dit zijn is nog onbekend.
Wat de restauratie van de kerk en
toren betreft: men moet dit eerst zelf
zien om te weten, welke enorme karwei
dat is. De aannemer, de fa. Huurman te
Delft werkt met een 25 man aan deze
restauratie, die thans nog ongeveer 6 a
7 jaar zal vergen. De architect is over
het werk zeer tevreden. Het materiaal
krijgt men voornamelijk van getroffen
kerken, terwijl thans ook nietiwe steen
in dezelfde soort wordt gebakken. Op
e. en a. hopen we nog eens terug te
komen.
(Zie vervolg pagina 2)
Radio-reportage over het Eiland Tholen.
Woensdagavond om 5 minuten
over 8 werd over Hilversum I
door de N.C.R.V.-omroep een
radio-reportage gegeven van het
eiland Tholen. De luisteraars
hebben burgemeester v. d. Hoe
ven, dhr. Bal, dhr. Deurlo te
Tholen en burgemeester Verburg
van Stavenisse kunnen horen
via de microfoon. Reporter was
Peter 't Hoen.
De reporter maakte in de eer
ste plaats melding van de Pers-
excursie, waarna hij in het kort
de grootste plaats van het eiland:
de stad Tholen beschreef, als
met een middeleeuwse sfeer, de
wallen, die aan de ommuurde
stad herinnerden, waardoor thans
echter ook moderne auto's rij
den, een stadje, knus, klein, ge
zellig. Op de secretarie waar een
groot zwaard hangt, al is het
misschien nooit gebruikt, zo ver
telt de reporter verder, zitten we
in het centrum van de stad. De
ambtenaren werken regelmatig
door. Het lawaai van de werk
zaamheden van de kerkrestaura
tie dringt in de secretarie door.
Dan volgt het vraaggesprek met
burgemeester Mr. A. J. v. d. Hoe
ven.
,,Hoe is de naam eigenlijk ont
staan Het is een bekende stem,
die antwoordt: De plaats is al
zeer oud, ontstaan als vissers
plaats. Filips van Bourgondië
had een tolhuis gesticht, waar de
schepen hun tol moesten betalen.
„Vandaar de naam Tholen
antwoordt Peter 't Hoen. Kunt U
nog iets vertellen over Tholen
„Ja zeker", antwoordt de burge
meester, Tholen is indertijd een
belangrijke plaats geworden door
zijn visserij. In 1453 werd de stad
door een grote brand bijna ge
heel verwoest, vandaar dat we
hier nog „de Verbrandestraat"
hebben.
De reporter verklaart hierop
zijn luisteraars, dat het eiland
Tholen niet voor rampen be
spaard is gebleven. Ook nog
slechts korte tijd geleden (in
1944) trof haar een grote ramp:
de inundatie. Tholen is toen als
enige plaats niet geëvacueerd.
Omtrent de restauratie van de
kerk en toren, merkt de burge
meester op, dat het helaas 25 jaar
telaat gebeurt, daar toen de kos
ten aanmerkelijk minder geweest
waren. Toch is het verheugend
dat het werk doorgang vindt.
De reporter vraagt of bij de
restauratie nog iets bijzonders is
ontdekt. Mr. v. d. Hoeven ant
woordt, dat in het begin van de
restauratie men een graftombe
moest slopen, Toen die geopend
werd vond men kris en kras door
elkaar een aantal kisten, waarin
mummie's werden gevonden. De
reporter merkt op, dat hem nog
slechts 1 andere dergelijke vondst
bekend is, nl. in Friesland. De
burgemeester zegt dan, dat dit
alles verwonderlijk goed is ge
bleven. Zo ziet men bij een klein
kind de handjes nog geheel en
het strikje van het keurslijfje.
Na de verleden, de tegenwoor
dige tijd, vindt de reporter en hij
vraagt de burgemeester naar de
levensomstandigheden van de
Thoolse bevolking. De burge
meester antwoordt, dat Tholen
in hoofdzaak uit landbouw, maar
ook uit visserij bestaat, en over
het algemeen welvarend genoemd
kan worden.
Van de oester-cultuur wordt
dan iets vertelt door dhr. Bal, die
zegt, dat deze cultuur ook veel
ups en downs kent, dat, hoeveel
men er ook aan doet, de natuur
tenslotte het laatste woord heeft.
Na het overwinnen van ziekten
kwamen er betere tijden. Door
de strenge winter en de daarop
volgende hete zomer, leed deze
cultuur weer veel.
Dhr. Deurloo, die iets over de
mosselen vertelt, merkt op, dat
Tholen zeer gunstig voor deze
handel is gelegen. (Overigens
vindt U e. en a. van deze spre
kers ook terug in het verslag van
de persexcursie).
Als Peter 'tHoen vraagt hoe
het met de industrialisatie staat,
antwoordt de burgemeester, dat
evenals elders in Nederland ook
het Eiland Tholen meer industrie
nodig heeft. Verwonderlijk vindt
hij het, dat er zo weinig gegadig
den zijn om hier een industrie te
stichten, waar de plaats toch aan
het water ligt en een gunstige
verbinding heeft. Waarom is er
niet meer animo om zich hier te
vestigen
De reporter is dan in Stave
nisse en laat de klepper horen,
waarmee in Stavenisse in de oude
tijden het uur werd aangekon
digd.
„Wat zal U het eerste laten
zien, burgemeester
„De N. H. Kerk".
„Organist" Burgemeester Ver
burg horen we dan een gedeelte
spelen uit een prelude van Johan
Sebastian Bach op het mooie
kerkorgel der Ned. Herv. Kerk.
De reporter heeft opgemerkt,
dat de toren scheef staat, zoals
de toren van Pisa, maar dat ze
er overigens niets van weg heeft,
evenmin het nieuwe kerkje. Ook
de graftombe van de Baron van
Serooskerke, heer van Tienho
ven en Stavenisse, de Ambachts
heerlijkheid, enz. komt hier ter
sprake.
Op een desbetreffende vraag
antwoordt burgemeester Ver
burg, dat er momenteel veel be
langstelling is voor culturele za
ken; ze is zeer levendig, mede
door de gestichte Dorpsgemeen
schap, die we op iedere plaats
in het eiland zouden willen zien
om zo een overkoepelende ge
meenschap van het Eiland Tho
len te krijgen.
„Zo hoort U, luisteraars," al
dus de reporter, „dat er oude za
ken zijn, maar een frisse wind
waait over het eiland Tholen".
De reporter bracht vervolgens
ook nog een bezoek aan Oud-
Vossemeer, waar hij huize „Roo
sevelt" bezocht, iets, waaraan
„de dorpssecretaris weinig ge
loof hecht" en St. Annaland met
een knalrood oud-geveltje, een
modern gemeentehuis, waarin een
schilderij van de H. Anna. Daar
tracht men door uitbreiding van
Zaadteelt meer werk te krijgen.
„Zo hoort U luisteraars, dat
er ook in Tholen vele problemen
zijn, maar de geest onder de lei
dende figuren daar, maakt het,
dat Tholen toekomst heeft, die
het dubbel en dwars verdient."
