Weekblad voor het Eiland Tholen en St. Filipsland
Bevrijdin gslier inner in g
UIT EIGEN LAND I
Ex-Burgemeester MEERMAN
voor het TribunaaL
Een lange dagvaarding, een lang verhoor
„Naiëf en in die richting gestuwd"
meent de verdediger*
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
3e Jaargang No. 52
31 October 1947
Uitgevers Firma C. Dieleman en G. Heijboer Abonnementen 0.90 per Advertentiën 0.10 per millimeter Minimum 2.00
Redactie A 494St Annaland - Telefoon ^7 Kwartaal franco p.p. 1.15 Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
Administratie Oudelandsestraat 9, Tholen Teleioon 57 Prijs per nummer 8 cent
Advertenties -worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 uur aangenomen
Gisteren voor 3 jaar
30 October 1944 werd het eiland
Tholen bevrijd.
,,Dat is waar ook," hoor ik vele
lezers zeggen., indien ik het niet
in het blad had gelezen, zou ik het
waarlijk vergeten zijn." Ja, dit
zeggen vele lezers, die toen toch
ook op het eiland waren. Die toen
die dag beschouwden als het einde
van een nare droorft.
En het was inderdaad het begin
van het einde. Er zijn nog veel
moeilijke dagen, er is nog veel
onrust geweest, maar 30 October
1944 was de bevrijdingsdag en
we zijn het vergeten.
Drie jaren het is als de dag
van gisteren en toch 'het is pl
zo lang geleden, dat we er niet
eens meer aan denken. Het heden
en de toekomst neemt alle tijd in
beslag, het verleden heeft afge
daan.
Toch is het goed zich nog even
die bevrijdingsdag te herinneren,
het is goed nog even in dankbaar
heid te gedenken, dat wij gespaard
bleven, het is goed ons nog even
te herinneren, hoe duizende jonge
mannen van ver gekomen, aan
deze bevrijding meehielpen. Het
is goed op de a.s. dankdag zich
even te herinneren, dat, ook al is
het dit jaar een slecht landbouw
jaar geweest, drie jaar geleden de
akkers hiet te zien waren van het
zeewater dat er overspoelde. Het is
goed ons te herinneren, dat op die
30ste October alle sluizen op de
goede tijd werden opengezet en
het water naar de zee terugstroom
de. Het heden en de toekomst
eisen alle tijd op, maar het kan
geen kwaad een ogenblik te ver-
v wijlen bij het verleden, even terug
te denken aan de Bevrijdingsdag
van het eiland Tholen.
Niet zó hopeloos Boomplantdag
Walvisvaart met een staart
SURINAAMSE BANANEN!
Er zijn nog maar al te veel Neder
landers, die het gevoel hebben, dat
de opbouw van ons land niet al te
best is gesteld. Toegegeven: de
moeilijkheden zijn groot en lijken
vaak onoverkomelijk. Men heeft
met materiaalgebrek te kampen en
als er materialen zijn, kan men
geen arbeiders krijgen en met een
enkel woord wordt door de teleur-
gestelden meermalen de toestand
aangeduid als hopeloos.
Toch is de toestand niet zó
hopeloos als men uit op zichzelf
staande gevallen veelal meent te
mogen afleiden. Wij moeten het
geheel overzien wij moeten na
gaan, hoe het was en dan het
heden met het eigenlijk nog zo
nabije verleden vergelijken. Daar
toe werd ons prinselijk paar in de
gelegenheid gesteld.
Het eerste officiële bezoek, dat
Prinses Juliana als regentes bracht,
gold het eiland Goeree-Overflak-
kee, liet lang-gerekte Zuid-Hol
landse eiland, dat in de laatste
maanden der bezetting geweldige
schade opliep en voor een groot
gedeelte onder water stond. Het
prinselijk paar heeft zich er van
kunnen overtuigen, dat hier de
opbouw geweldig is opgeschoten
dat het donkere verleden er
grotendeels is vergeten.
Ook het in de oorlog beroemd
geworden Walcheren krijgt hoog
bezoek. Onze regering heeft tal
van vooraanstaande staatslieden,
onder wie de Britse minister-presi
dent Attlee uitgenodigd, ter ge
legenheid van de boomplant
dag op 4 November een bezoek
aan het Zeeuwse eiland te bren
gen. Reeds heeft Attlee zijn komst
toegezegd. Het spreekt vanzelf,
dat ook een groot aantal Neder
landse autoriteiten aanwezig zal
zijn. Met gerechtvaardigde trots
zullen zij# laten zien, dat de
Zeeuwse wapenspreuk ,,Luctor et
emergo" ik worstel en kom
boven geen ij dele klank is.
Opbouw en moeilijkheden. De
moeilijkheden worden mede ver
oorzaakt door zwarte streken
door het ontduiken der bepalin
gen, die in het algemeen belang
werden gemaakt. Daarom deed het
goed te vernemen, dat het college
van algemene commissarissen voor
de wederopbouw krachtig ingreep,
toen te Amsterdam, inplaats van
een aangevraagd pakhuis, dat
900.mocht kosten een bar
werd ingericht, waaraan liefst
55.000zou worden besteed.
Afbreken" luidde het bevel, of
schoon er reeds voor een bedrag
van 40.000.was verwerkt. Er
zat vermoedelijk niets anders op,
daar het misschien in dat geval
beter geweest was om er een
andere bestemming aan te geven,
maar het ingrijpen was juist. Zo'n
krachtige houding zal andere
zwarte ondernemers de schrik om
de portemonnaie doen slaan. Ja,
er zijn soms vreemde geschiede
nissen bij de opbouw te boek
staven. Daaronder kunnen wij ook
rekenen de drukte om de wal
visvaart. Het boek, dat dr.
Melchior schreef, blijkt het begin
te zijn van een weinig frisse ge
schiedenis. Weet u nog, de storm,
die opstak, toen bleek, dat de
vangst bij de eerste tocht niet zó
geweldig was, als uit de verhaal
tjes van de verslaggever aanboord
van de Willem Barendz viel op
te maken Die verslaggever, aan
boord van de walvisvanger, de
heer Jaap Kolkman, heeft nu net
als dr. Melchior, een boek over die
tocht geschreven. Maar hij erkent,
dat het boek door de maatschappij
is gecensureerd en dat vele passa
ges er uit moesten. Sja de
maatschappij schijnt er bijzondere
opvattingen op na te houden: de
walvis krijgt een geweldige staart.
Al zijn er dan vaak vreemde op-
bouwdingen, het gaat toch in Ne
derland nog niet zo slecht, als wij
in een sombere bui zo graag ver
zekeren. Neen, het is nog niet zo
hopeloos. Daarvan getuigde ook
dr. Hirschfeld, die met de Ameri
kaanse regering over het plan
Marshall besprekingen voert.
Vóór de inwerkingtreding van dit
plan heeft Nederland geen extra
hulp nodig. Nochtans wees dr.
Hirschfeld erop, dat het wegvallen
van de handel met Duitsland en
de moeilijkheden in Indonesië
grote bezwaren met zich mee
brengen.
Het ergste is, dat de Indo
nesische moeilijkheden ons
schier dagelijks mensenoffers vra
gen. De drie laatste maanden zijn
er meer dan 200 Nederlandse mili
tairen gesneuveld en ongeveer
650 man werden er gewond. En
nu schijnt het dan weer in een
stadium te komen, dat er onder
handeld kan worden. Het is eigen
lijk verschrikkelijk als we offers en
resultaat tegenover elkaar zetten.
In de Veiligheidsraad werd het
Indonesische debat voortgezet:
Palar trok van leer, alles onze
schuld. De commissie van drie
heeft haar eerste contacten gelegd
en is in Djocja. Wanneer komen
er nu eens bevredigende resultaten
die tot de opbouw van Indië
leiden
Te dien aanzien kwamen er ver
heugende berichten uit de West.
In Suriname zijn de plannen tot
het kweken van bananen in
een vergevorderd stadium. Jaren
lang heeft men er proeven ge
nomen om een goed product te
kunnen brengen, doch nu schijnt
men zo ver te zijn, dat binnen af
zienbare tijd enige duizenden
hectaren in cultuur kunnen wor
den gebracht. De Surinaamse
bananen zullen welkom zijn Het
zal nog wel een jaartje duren,
vóór het eerste bananenschip in
Nederland wordt gelost, maar er
is een begin.
Een ander begin: het voorlopig
verslag op de algemene beschou
wing der Tweede Kamer over de
Rijksbeg r o t i n g is versche
nen. U kent deze lectuur: vele
leden zus en sommige zó
andere leden dit en zeer veel leden
dat. Halen wij er slechts uit aan,
dat er leden waren, die .verwach
ten, dat de voorstellen tot grond
wetsherziening op korte termijn de
Kamer zullen bereiken en dat de
verkiezingen daardoor nog in
1948 kunnen worden gehouden.
Behalve de vooraanstaande N.S.B.er M. C. v. dWEELE
te St. Annaland, die enkele maanden geleden werd berecht,
hadden we tijdens de bezetting nog een N.S.BBurgemeester
n. I. LEENDERT MEERMAN te Tholenvanaf 26 Juli
1943 burgemeester van ScherpenisseLaatstgenoemde kwam
Dinsdag 28 October j.l. voor het Tribunaal te Zierikzee,
welke zitting wij bijwoonden en waarvan hieronder verslag
wordt gegeven.
Nadat enkele niet-eilandbewoners wa
ren berecht, kwam goed 12 uur de zaak
Meerman voor het Tribunaal te Zierik
zee. (Voorzitter Mr. van Nieuwenhuij-
zen) (Verdediger Mr. J. A. P. M. v.
Hasselt te Bergen op Zoom).
De dagvaarding.
De dagvaaringd wordt door de secre
taris voorgelezen en behelst beknopt
weergegeven het volgende:
dat Leendert Meerman te Tholen aange
sloten is gebleven bij de N.S.B. en bij
verschillende nevenorganisaties als:
Weer Afdeling, Ned. Volksdienst (Wijk-
hoofd en Buurtschapshoofd van Tholen),
plv. groepsleider v. de groep St. Maar
tensdijk, lid van de Ereraad, groepsrap-
porteur v. d. A. T. L., propagandist voor
de N.S.B. door colportage met ,,Vova",
De Zeeuwse Stroom, alsmede door nat.
soc. lectuur in het gemeentehuis te Scher
penisse ter lezing neer te leggen, col
lectant Winterhulp, deelname aan V-ac
tie te Scherpenisse in 1941, geldelijke
steun verleend aan Jeugdstorm, abonné
van het „Nat. Soc. Dagblad" en ,,De
Zwarte Soldaat". Frontzorgcollecte te
Tholen georganiseerd in 1944, eed van
trouw aan de Leider der N.S.B., radio
toestel behouden. In 1942 aan de N.S.B.
er W. J. Boogaart te Poortvliet schrifte
lijk heeft verzocht de adressen op te ge
ven van^lO personen, die in aanmerking
kwamen voor tewerkstelling in Duitsland;
in zijn schrijven d.d. 10 Febr. 1943 ge
richt aan de Herrn Beauftragte des
Reichs Kommissarfur Zeeland. Dam 6
te Middelburg en gedateerd 19 Febr. '43
in verband met zijn sollicitatie naar de
functie van burgemeester van Scherpe
nisse, zich onder meer uit te laten als
volgt: „und ich versichre Sie, dass meine
Absicht nur ist den Nazional Socialis-
mus auch in den Niederlanden in allen
möglichen Weisen zu förden" en dit
schrijven te beëindigen met „Hou Zee,
Heil Hitier".
Benoemd is tot burgemeester van Scher
penisse op grond van zijn lidmaatschap,
in 1945 als wnd. burgemeester van Gies-
sen-Nieuwkerk. Feursen en Schelluinen
en daarvoor een salaris op basis van
4525.per jaar heeft ontvangen.
100.ontving van de Duitse Weer
macht wegens aan de vijand verleende
hulp bij de gevangenneming van twee
Engelse piloten op het eil. Tholen in
het jaar 1944.
hulp heeft verleend aan een handlanger
v. d. vijand door bij zijn schrijven van
26 Oct. 1943 de gemachtigde v. d. Lei
der in Zeeland, de N.S.B.er Jan Dekker
te Goes, drie, in dat schrijven met name
genoemde personen op te geven, die voor
uitzending naar Duitsland in aanmerking
komen.
in zijn kwaliteit van burgemeester te
Scherpenisse inwoners vorderde voor het
verrichten van werkzaamheden t.b.v. de
D. W.
in het najaar van 1944 te Arnhem in
dienst van de Org. Todt arbeid verricht
t.b.v. de vijand; getracht heeft .hulp aan
de vijand te verlenen door zich bereid te
verklaren in 1943 tot het verrichten van
dienst bij het Nachschubbataillon des
Wehrmachtbefehlshabers i. d. Nieder
landen.
•„En", zo vervolgt de secretaris „op
grond van dit zijn handelen geacht moet
worden zich desbewust te hebben gedra
gen in strijd met de belangen van het
Nederlandse volk".
Het verhoor.
De voorzitter zegt, dat in practisch elk
dossier van het eiland Tholen de naam
„Meerman" op de proppen komt en ge
zien de lange dagvaarding hij wel een
vooraanstaand N.S.B.er is geweest.
Op desbetreffende vragen erkent be
schuldigde tot het eind toe lid te zijn ge
bleven, slechts korte tijd W.A.man te
zijn geweest, geeft de tenlaste legging
toe omtrent volksdienst, V.actie, wijk-
hoofd, buurtschapshoofd (later uit hoofde
van beroep) en Winterhulpactie.
De voorzitter zegt dat hij verschillende
functies met activiteit heeft vervuld en
drager was van „ereteken" Strijd en
Offer.
De voorzitter: „Waarom aan Boogaart
gevraagd om 10 namen van personen
voor uitzending naar Duitsland?"
Besch.: „Dit was in opdracht van Dek
ker in Goes en ik deed het opdat geen
Dr. Voet te Oud-Vossemeer
Dr. J. Menger te St. Filipsland
verkeerde mensen weggezonden zouden
worden."
Voorz.: „Dat begrip „verkeerde men
sen", is juist de adder in het grasft De
N.S.B.ers hadden hieromtrent een ver
keerde mening."
Besch.: „Ik ben aan ene kant zeer
actief geweest, maar aan de andere kant
heb ik vele dingen op de lange baan
geschoven, waardoor deze niet door
gingen. Ik heb dikwijls met die dingen
geslofd'.
Voorz.: Welke gevallen dan wel door
gezet?
Besch.: Waardoor iets gebeurd is, geen
enkele, door mijn toedoen is nooit iemand
wat in de weg gelegd.
Voorz.: Zeker daar boft U bij, maar
punt 8 (3 personen opgegeven aan Dek
ker) een akelige geschiedenis, waarop ik
nog terugkom.
Besch. erkent dan gecolporteerd te
hebben in Tholen en Scherpenisse en
N.S.B.lectuur in laatstgenoemde plaats
in de Raadzaal te hebben gelegd, echter
niet met een bedoeling, want dan had ik
kranten op de secretarie gelegd.
Voorz.: Maar in Uw maandrapport als
burgemeester van 14 Aug. 1943 staat,
dat U de „Z.Str." enz. voor het secretarie
personeel ter lezing hebt neergelegd en
door allen geregeld wordt gelezen.
Besch.: Dat is ook zo, maar ik heb
het ook verschillende keren niet gedaan.
Hierna wordt de zitting geschorst tot
2 uur. Na heropening wordt het verhoor
voortgezet.
De voorz. wijst er op, dat Besch. in de
zomer '41 tijdens de V.actie toen Scher
penisse's bevolking zo verbeten was, had
moeten inzien, dat hij verkeerd was, ook
de geestelijke voorgangers waarschuw
den, zag U in de Duitser onze vijand
dan niet, toen ze verraderlijk ons land
binnenvielen?
Besch.: Ja maar er was gecapituleerd...
Voorz.: En daarvoor met de inval?
Besch.: Ja, natuurlijk.
Voorz.: Laat dat natuurlijk er maar
af en hoe stond U tegenover de Joden
vervolging Is het karakterloze van de
N.S.B. U toen niet opgevallen
Besch.: Niet mooi gevonden, maar bij
ons waren geen Joden, zodat het niet zo
opviel. Ik heb er ook wel over gepraat,
maar men zei altijd, dat komt door de
oorlogsomstandigheden.
V.: U was ook bij de V-actie en de
rel te Scherpenisse, waar met stenen is
gegooid. U liet toen ook uit tegen
Wachtmeester Wondergem, dat de poli
tie er zich niet mee bemoeid had:
Besch.: Ja, we hadden alleen last te
Scherpenisse, het ging hard tegen hard,
maar nadat dit gebeurd is, heb ik ge
zegd, dat we er mee moesten ophouden.
V.: Toen zijn er een paar jongens op
gepakt. Hoe werden die namen bekend
Besch.: weet er niets van. Hij erkent
met v. d. Weele in Tholen de collecte
Frontzorg te hebben georganiseerd, dat
hij zijn radio mocht behouden en for
meel tf>t aan de bevrijding burgemeester
is gebleven.
Vervolgens komt de voorzitter op de
beschuldiging dat door hem 2 Eng. pilo
ten werden aangegeven. In de zomer
van '44 kwam iemand, aldus de V., in
Tholen, (die zich dus ook al tot een
handlanger wendde) en verklaarde U, dat
hij 2 Eng. piloten had, die zijn door U
aangegeven, waarvoor U een beloning
van 100.ontving ?v
Besch.: Dat zit zo. Op die dag kwam
dhr. Poot en verklaarde dat die piloten
hadden gezegd: Je moet het maar gaan
melden.
V.: Hebt U dan niet getracht samen
met Poot die Engelsen uit de handen
der vijand te houden
Besch.: Nee, mijnh. de voorzitter, ik
achtte het mijn plicht volgens de aan
wijzingen te handelen. Toen Poot het
kwam zeggen, had hij het al tegen ver
schillende mensen verteld, omdat hij er
ook mee tussen zat. Ik heb het echter
niet overgebracht.
V.: en toch kreeg U 100.
Besch.: Dit kwam omdat ik een ma
troos kende, die ik het vertelde, die wou
me zeker een plezier doen en zorgde er
voor dat ik 100.kreeg, waarvan ik
eerst niet eens wist, waarvoor ze wer
den toegezonden.
V.: Wat is er van die piloten ge
worden
