l I I
Weckblad voor het Eiland Tholcn en St. Filipsland
Meer belangstelling gevraagd'
VERSCHIJNT IEDERE VRIJDAG
IRENE
2e JAARGANG No. 38
2 AUGUSTUS 1946
r1 <y— - -
Uitgevers Firma C. DlELEMAN en G. HEIJBOER.
Redactie A 494 St. Annaland, Adm. Oudelandsestr, 9 Tholen, Tel. 57.
.r Advertentiën 0.10 per millimeter - Minimum 2.00
kwartaal franco p.p. 1.15
n o Spierinkjes tot en met 20 woorden 1.00, elk woord meer 0.05
Prijs per nummer 8 cent
Advertenties worden tot uiterlijk Donderdagmiddag 1 uur aangenomen
1939
5 Augustus
1946
„Thans ben ik met Trix, Irene en
Margriet weer terug in ons eigen huis",
zei Prinses Juliana in een radiorede
op 4 Augustus 1945, welke H. K. H.
hield ter gelegenheid van de terugkeer
van het Prinselijk Gezin op Soestdijk.
Mogen mijn man en ik dan ook, als
ouders, een ernstig beroep doen op de
vaders en moeders in Nederland en op
allen, die in kinderen zien opgroeiende
mensen, die met wijsheid moeten wor
den behandeld. Wij zullen ze allerminst
verstoppen".
Deze woorden van H. K. H. zijn
bijna een jaar oud. En de Prinsesjes
gaan op school, ze spelen met Neder
landse kinderen en zijn echte Neder-
landertjes. Die woorden hebben weer
klank gevonden in de harten der Neder
landers. We verheugen er ons over.
We zijn dankbaar en verblijd als Maan
dag 5 Augustus de kleine Irene haar
zesde verjaardag viert en wij met Haar.
Telkens op zulke dagen herinneren we
ons weer de jaren, dat een openlijke
herdenking onmogelijk was.
Onze eerbiedige gelukwensen op 5
Augustus aan ons Vorstenhuis. Dat de
kleine Prinses zoals de betekenis
is van Haar naam in vrede op mag
groeien
Nog steeds staat de ontwikkeling van de
toestand in Ned. Indië in het middelpunt der
belangstelling. De verschillende gebeurtenis
sen die er op dit ogenblik nog plaats hebben
zijn de oorzaak, dat er vrij grote aantallen
Nederlandse troepen nodig zijn. Hoewel de
politieke ontwikkeling ons nu veel meer be
lang inboezemt, dan dit voor de oorlog het
geval was, moeten we ook niet menen, dat het
gebeuren in Indië eerst is ontstaan tijdens de
Japanse bezetting. Reeds in 1928 heeft men
van Nederlandse zijde ingezien, dat een ge-
lijdelijke ontwikkeling van Ned. Indië ook
voor bestuursaangelegenheden wijzigingen
noodzakelijk maakten.
Vanaf deze tijd dateren de eerste pogingen
tot meer zelfbestuur van Indië. O.a. is toen
ingevoerd de wijziging dat de president geen
uitvoerende macht meer kreeg maar een ad
viserende. Vanaf deze tijd dateert ook het
eerste optreden van Soekarno. Zijn verkondi- j
ging van het Nationalisme en zijn mede- j
werking aan de opstand in Bantam waren
toen reeds de oorzaak, dat hij beschouwt werd
als een misdadig element. Het gevolg was
dan ook dat hij naar een eiland buiten Java
verbannen werd. Al die tijd heeft hij zitten
stoken tegen de toen nog heersende koloni
satiepolitiek van de Ned. regering. Het woord
kolonisatie is nu de laatste tijd wel erg in
discrediet geraakt. Maar gezien binnen het
raam van het politiek van andere mogend
heden kan niet anders gezegd worden en
ieder weet dat ook, dan dat de kolonisatie van
de Nederlanders bovenaan stond en dat, ver
geleken met de toestand en houding die de
Japanners, daar binnengedrongen, hebben
teweeggebracht en aangenomen, de vooroor
logse toestand heilig was. Een teruggang naar
die toestand zou al een enorme verbetering
betekenen. De Nederlanders hebben destijds
ingezien, dat veranderingen moesten plaats
vinden en in 1938 is men ook al begonnen met
grootscheepse plannen op te stellen voor de
staatkundige wijzigingen, die geleidelijk aan
doorgevoerd zouden worden. Het uitbreken
van de oorlog in 1940 met Duitsland en in de
Oost in 1942 is de oorzaak geweest, dat al
die plannen nooit uitgevoerd zijn. De Konin
gin heeft dit ook beseft en na het uitbreken
van de oorlog hier, heeft zij dan ook de zo
bekende en dikwijls geciteerde verklaring van
6 Dec. '42 afgelegd, waarin aan Indië meer
vrijheid werd beloofd binnen het Rijksverband
Steunend op deze verklaring moeten dan
ook de tot nog toe gevoerde besprekingen ge
zien worden. Het bezetten van Indië door de
Japanners en het falen van het Ned. verdedi
gingsstelsel is de grondslag geweest der
tegenwoordige zgn. „Republiek Door de
komst van de Japanners en de internering van
vrijwel alle Europeanen werd alle anti-
Japanse politiek, ook van goedwillende Indo
nesiërs, de kop ingedrukt. Enkel politiek ten
gunste van Japan werd toegestaan. We ken
nen dit uit eigen land van Moffen-ideologie.
Het gevolg was, dat politieke figuren als
Tan Malakka opnieuw op de voorgrond
traden als willige werktuigen der Japanners.
Soekarno en de communistenleider van heden,
Er werd een intensieve anti-westerse propa
ganda gevoerd. Allerhande pro-Japanse ver
enigingen en jeugdorganisaties werden op
gericht. Europeanen moesten de zwaarste
handenarbeid verrichten. Door dit alles won
vooral onder jeugd, de leuze Azië voor de
Aziaten, steeds meer veld.
Deze toestanden duurden tot ongeveer
begin 1945. Onder Japanse leiding kwamen
toen de eerste besprekingen voor de Repu
bliek. Heel de Japanse opzet was natuurlijk
roet in het eten te gooien van de Geallieerden
en een chaos te scheppen. Deze besprekingen
hebben geduurd tot 8 Augustus. Op een
conferentie tussen Japanners en Indonesiërs
is toen besloten dat op 18 Aug. de Republiek
werkelijkheid zou worden onder leiding van
Soekarno. Ondanks de capitulatie van Duits
land geloofde Soekarno op dit moment nog
steeds aan een overwinning van Japan. Dit
kwam echter niet uit. De 15e Aug. bracht de
Japanse capitulatie. Van die zijde kon toen
niets officieels meer worden gedaan. Na een
conferentie met de bevelvoerende officier op
Java, die de capitulatie aan Soeekarno mede
deelde, heeft laatstgenoemde toen op een
theepraatje de beslissing genomen en een
Republiek uitgeroepen. De dag na de capi
tulatie informeerde hij reeds of er nog geen
bevel voor in hechtenisneming voor hem was.
Hij verwachtte dit elke dag. Het uitblijven
hiervan en het wegblijven van Nederlandse
troepen gaf hem aanleiding tot steeds driester
optreden. De grote groep van goedwillende
intellectuele Indonesiërs heeft nooit van deze
republiek willen weten. Ze hebben zich de
eerste maand na de capitulatie op de achter
grond gehouden, omdat zij dachten dat elk
ogenblik Ned. troepen zouden arriveren en
het gezag over nemen. Eind September, dus
een maand na de capitulatie waren echter nog
steeds geen Ned. troepen aanwezig en van
die tijd dateren de meer positieve vormen van
de Republiek.
Goedwillenden werden gedwongen tot
medewerking. Ook werd toen de T.K.R. op
gericht of het leger van de republiek. Het
werd uit de grond gestampt, er werden gene-
raals gemaakt, (oud Indische officieren,
Javanen e.d. werden generaal). Japanners
leverden, natuurlijk niet officieel, wapenen en
het hoogtepunt werd bereikt, toen de bevel
hebber van Soerabaja heel zijn wapenvoor-
raad afstond aan de T.K.R. Hij werd later
op het „matje" geroepen zelfs in de „pot"
geduwd, maar het feit lag er al. De oorzaak
het zij nogmaals gezegd is voornamelijk
te wijten aan het uitblijven van Ned. troepen
of voldoende geallieerden om het gezag te
herstellen. Waren die er geweest, het was
nooit zover gekomen. Onmiddellijk na de
capitulatie was de republiek immers nog niet
opgericht. De intellectuele Indonesiërs steun
den haar toen niet, maar het ontbreken van
een gezagsapparaat heeft Soekarno in de
gelegenheid gesteld zijn republiek te stichten.
Waarom zijn deze Ned. of Geall. troepen niet
tijdig gearriveerd Het antwoord is simpel.
Ze waren er niet. In ons land was men welis
waar direct na de bevrijding van het Zuiden
aan het werk gegaan een zgn. Expeditionnaire
macht te vormen, maar men heeft deze slechts
ten dele kunnen voltooien. De Japanse capitu
latie kwam te vroeg een gek geval, maar
voor de Indische ontwikkeling een voorname
factor. Er waren wel L.I.B. (infanterie-
bataljons) maar nooit is het de oorspronke
lijke bedoeling geweest, deze troepen naar
Indië te zenden. Er was echter niets anders.
Onvoldoende training, scheepsruimte en meer
dergelijke oorzaken waren het gevolg- van
het feit, dat eerst in Maart 1946 troepen van
de Konink. Landmacht arriveerden. Enkele
kleine afdelingen van het K.N.I.L. waren
voorgegaan. Met de Engelse was het precies
eender. Ned. Indië stond eerst onder com
mando van generaal Mac Arthur, maar werd
even voor de capitulatie overgenomen door
het S.E.A.C. Het commando Z.O. Azië had
in die tijd juist de plannen klaar voor een
landing op Malakka. Alles was gereed en
toen de capitulatie kwam, kon dit niet meer
uitgesteld worden. Engelse troepen landden
bij Port Swettenham en het gevolg was dat
S.E.A.C. op dat ogenblik geen troepen meer
over had om Indië te bezetten. Verscheidene
weken na de capitulatie gingen voorbij voor
de Engelsen een Brits-Indische divisie bij
elkaar hadden geschraapt en die naar Indië
brachten. Wat was een divisie voor het grote
eilandenrijk? Toch mogen we nooit vergeten,
dat de Engelsen zich terwille van ons in een
wespennest staken waar ze tot op dit
ogenblik nog steeds niet uit zijn. Dat ze in
die tijd onze belangen, al is het dan misschien
niet voor 100%, opknapten en nog steeds
