Zuivering Scheidewater
Slechts een plicht.
e. bij iedere woning een schuurruimte op
genomen zal worden met een opper
vlakte van tenminste 4 m2, enz. enz.
Die bepaalde strook op het uitbreidingsplan
vermeld, wordt dus na verloop van jaren uit
gewerkt in het bouwen van een blok huizen
van dezelfde soort, zoals hier boven is aan
gegeven.
Een andere strook grond zal weer gebruikt
worden voor middelgrote eengezinshuizen,
weer en andere voor bijv. drie aaneengebouw-
de middelgrote woningen, enz.
Ook kunnen bepaalde gedeelten in de om
geving van de kom der gemeente bestemd
worden voor openbare gebouwen, openbare
weg, sportterrein, rioolwaterzuiveringsinrich
tingen, enz.
Die bepaalde gedeelten blijven dus voor
genoemde doelen beschikbaar en hierop mag
niets anders worden gebouwd.
Wanneer men nu bijv. een sportterrein wil
aanleggen op de in uitbreidingsplan aan
gegeven plaats, dan moeten ook hiervoor weer
bepaalde voorschriften in acht worden ge
nomen. Er moeten bijv. bomen rondom ge
plant worden, er mag alleen maar op gebouwd
worden wat door de sportver. in gebruik
wordt genomen: kleedlokaal, verversingsge
bouwtje, waslokaal, enz. ook weer volgens de
in het uitbreidingsplan aangegeven afme
tingen.
Wil dit nu zeggen, dat deze plannen één,
twee, drie zullen worden uitgewerkt Hele
maal niet. Als voorbeeld stellen we slechts,
dat er in 1946 in de gemeente Scherpenisse
één, zeggen 1 huis mag worden gebouwd.
Daaraan kunnen we nagaan, dat het jaren
en jaren kan duren, eer er werkelijk iets
zichtbaars te zien is van het thans ter inzage
liggende uitbreidingsplan voor een gemeente.
De bedoeling van het geheel is het landschap
niet te ontsieren, de openbare wegen zo doel
matig mogelijk aan te leggen en een logische
dorpskern te bouwen. Want ook in de ge
meentekommen zelf, komen veranderingen.
Het is niet gezegd, wanneer iemand z'n huis
afbreekt, hij het op dezelfde plaats en dezelf
de manier kan laten opbouwen. Ook dit gaat
volgens het uitbreidings plan.
We hopen dat door bovenstaande het
enigszins duidelijk is geworden, wat een uit
breidingsplan inhoudt. Het is wellicht ook een
stimulans de zaak eens te onderzoeken, wan
neer er een advertentie of andere publicatie
komt, dat een uitbreidingsplan ter inzage ligt,
Wanneer U niets hebt onderzocht, kunt U
ook geen bezwaren indienen, wanneer er geen
bezwaren zijn ingediend, heeft U ook geen
kans op wijziging.
Indien ik toestemming kan krijgen van de
burgemeesters onzer gemeenten, zal ik trach
ten U in komende nummers voor iedere ge
meente afzonderlijk een uitlegging te geven,
van wat in grote lijnen in het uitbreidingsplan
is verwerkt.
Geschiedenis van de O.D. op het
Eiland Tholen door G. H.
35.
Alles is klaar. Vergezeld van een derde man, die
hen zal begeleiden tot de boot van wal steekt, om
daarna terug te keren, vertrekken de twee kern
gezonde Vaderlanders. Is het wonder, dat zowel bij de
Leeuw, als Martljn en Hans het zweet in de handen
staat, als ze zijn vertrokken. Het betreffen hier twee
vrienden, die nu eerst vriend zijn geworden. Eén man
wordt al vermist, is dit geen groot, te groot avontuur
De Leeuw draagt en voelt de verantwoording. Wie
'zegt hem, dat ze veilig de overkant bereiken Wie
zegt hem, dat ze niet ontdekt worden door de Duitsers,
patrouillerende aan de zeekant, met al de gevolgen
van dien. Wie zegt hem, dat ze niet door de Cana
dezen zelf worden neergeschoten, als ze bijna hun doel,
de overkant, bereikt hebben Wie zegt hem, dat ze
met boot en al straks niet op de bodem van de zee
liggen Achteraf is het zeer gemakkelijk praten, lijkt
alles zo opgeschroefd, overdreven. Op het moment
zelf echter, was het anders. Toen gaven die twee
mannen zich, zonder bedenksel, zonder het aan anderen
over te laten. En het mooiste van dat alles, ze be
schouwden het als slechts een plicht.
Enige tijd later verdwijnt De Leeuw naar de Gas
fabriek. Hans naar het pakhuis-wapenarsenaal en
blijft Martijn in het zijkamertje van het contacthuis,
opdat overal iemand aanwezig zal zijn.
Gaarne wil ik naar aanleiding van de be
schouwingen d.d. 18 April 1946 van den
Centralen Dienst voor Bouw- en Woningtoe
zicht en Gemeentewerken Noord-Zeeland,
den Heer A. J. Argelo te Zierizee, over het
probleem der Waterverontreiniging in Zee
land, voor zover dit de belangen .van de
oester- en mosselcultuur raakt, mijn inzicht
weergeven.
Wanneer de door den Heer Argelo aan
bevolen oplossing nl. het „bacterie-vrij hóu
den" van de Oosterschelde, waarmede blijk
baar wordt bedoeld het vrijhouden van ziekte
verwekkende bacteriën afkomstig uit mense
lijk darmkanaal, zou worden aanvaard, dan
gaat deze oplossing voor de oester- en mossel
cultuur nog niet ver genoeg, omdat behalve
de Oosterschelde ook de overige Zeeuwse
Stromen als cultuurgrond in gebruik zijn. Wil
men elke verontreiniging in deze wateren
wegnemen, dan zal het afvalwater van de
volgende gemeenten door bezinking en chlo
rering onschadelijk moeten worden gemaakt:
Middelburg (Zandkreek) Goes, Yerseke en
Zierikzee (Oosterschelde westelijk deel),
Bergen op Zoom en Tholen (Oosterschelde
oostelijk deel en Eendracht), Roosendaal en
Steenbergen met inbegrip van het afvalwater
der daar gevestigde suikerfabrieken (Kram
mer, Grevelingen, Zijpe, Mastgat, Keeten en
Oosterschelde westelijk deel), welke veront
reiniging alleen merkbaar is, wanneer door
hoge standen der bovenrivieren het vloed
overschot in Krammer en Volkerak in een
eb-overschot verandert. De Westerschelde
kan buiten beschouwing blijven, omdat daar
geen cultuur is. De door den Heer Argelo
vermelde chloreringsinrichting te Philippine
bestaat niet; er is wel een plan voor ontwor
pen, doch verzanding van de Brakman tijdens
de oorlog heeft Philippine geheel uitgescha
keld.
Bovendien moet volgens den Heer Argelo
van alle kleinere gemeenten het afvalwater
binnendijks worden gehouden door het op de
karrevelden te doen indampen als echter
vloeivelden kunnen deze wegens de geringe
doorlaatbaarheid van hun bodem niet dienen,
hetgeen ik in het natte jaargetijde onuit
voerbaar acht. Het is m.i. wel zeker, dat jnen
ook voor deze kleinere gemeenten in zuive
ringsinstallaties met chlorering zal moeten
vervallen.
Tenslotte is er nog het door de grote
rivieren geloosde water, dat via de Noordzee
sterk verdund met zuiver zeewater de Zeeuw-
sche Stroomen binnenkomt en zich aan elke
beïnvloeding onttrekt.
Wat zullen de kosten van de hierboven
geschetste maatregelen zijn Zij zijn eniger
mate af te meten naar de gegevens van het
plan, dat door het Ingenieursbureau Bon-
gaerts in samenwerking met het Rijksinstituut
De Maan komt pas laat, het is donker buiten. De
nacht valt langzamerhand een briesje maakt het
koud, nu het .grote licht" verdwenen is. In vele huizen
slaapt men nog niet. Andere Tholenaars, die wel naar
bed waren gegaan, genoten slechts een korte nacht
rust, want niet lang, nadat De Leeuw bij de Gasfabriek
is gearriveerd en Hans op de zeedijk voor het pakhuis
samen met Menning, die deze tweede nacht ook ver
tegenwoordigd is, wat loopt te praten, begint een
artillerievuur, zoals de bewoners van Tholen nog niet
gekend hebben, sinds Mei 1940.
Het begon ten Z.O. van Bergen, later verplaatste
het zich en bonkten vele kanonnen vanuit Bergen zelf.
Het was nacht, het was donker, maar slapen deed
haast niemand meer in Tholen. De spanning steeg van
uur tot uur. Was dit de doorbraak
Menning en Hans staan op de zeedijk te kijken.
Steeds dichter vallen de granaten deze kant op. Lag
het vuur eerst Oostelijk Halsteren en kwamen de gra
naten zo te zien nog voor Lepelstraat en eerst
genoemde plaats tot ontploffing, later in de nacht
floten de salvo's over Halsteren, sloegen daar uit
elkaar in grote onregelmatige lichtflitsen. Ook Lepel
straat had het zwaar te verduren. Men kon bij in
slagen de huizen zien. Het was een schitterend, doch
vreselijk schouwspel. Nog later bonkten ook kanonnen
op Zuid-Beveland, zodat het rommelde van alle kan
ten. Het vuur uit Bergen kwam zelfs zover, dat het
de post bij den smid op de Bergse weg vlak naderde.
Een enkele blindganger floot tot een 20tal meters voor
de werf van Duivendijk. De twee O.D. mannen op de
zeedijk doken dan telkens even in elkaar, als het
onheilspellend gefluit te dicht naar hun gedachten,
naderde. En terwijl de kanonnen dreunden, er overal
voor zuivering van afvalwater in 1937 is op
gemaakt voor een bezinkinas- en chlorerings
inrichting ten behoeve van het afvalwater van
Bergen op Zoom. De stichtingskosten zouden
i hebben bedragen rond 200.000 en de jaar
lijkse bedrijfsonkosten 24.000. Bergen op
Zoom had in 1936 23.500 inwoners en de
hierboven -genoemde grotere gemeenten te
zamen 4.2 maal zoveel. Rekent men de na
oorlogse stichtingskosten op het 3-voud en
de bedrijfskosten op het 2-voud van voor
heen, dan zullen de installaties gezamenlijk
ongeveer 2.5 millioen gulden en de jaarlijkse
bedrijfsonkosten 200.000 gld vergen. Daarbij
komen dan de kosten voor de kleinere ge-
gemeenten, die in 1936 een gezamenlijk
inwonertal van 72.000 zielen hadden. Neemt
men even aan, dat deze mensen niet verspreid
in kleinere gemeenten, doch in drie steden
van de grootte van Bergen op Zoom woon
den, dan zouden de stichtingskosten voor de
installaties 1.8 millioen en de jaarlijkse kosten
150.000 gulden bedragen. In werkelijkheid
zullen de kosten voor een groot aantal (44)
kleinere bedrijven belangrijk hoger ziin.
Afgezien van de kosten voor de beide
suikerfabrieken, welke ik niet begroten kan,
zullen de uitgaven voor het onschadelijk
maken van het afvalwater in het gebied der
Zeeuwse Stromen dus minstens zijn: aan
stichtingskosten 4.3 millioen en aan jaarlijkse
kosten 350.000 gulden.
Er is echter een geheel andere oplossing
van het probleem mogelijk. Oesters en mos
selen, die in door rioolwater verontreinigd
zeewater gelegen hebben, herbergen in hun
slokdarm, maag en darm en op hun kieuw
platen de levende bacteriën uit het afval
water, zodat zij typhus e.d. kunnen over
brengen op den consument, wanneer er
typhusbacteriën in het rioolwater voorkomen.
Legt men deze oesters of mosselen uit op
zuivere gedeelten van de Zeeuwse Stromen,
dan verliezen zij in zeer korten tijd hun ver
ontreinigingen en kunnen zonder bezwaar
gegeten worden. Hiervan maken wij thans
gebruik om onzuivere oesters op zuivere per
celen geschikt te maken voor de consumptie.
Zou men in verre toekomst niet meer over
een voldoend aantal zuivere percelen en
putten beschikken, dan kan men uiteindelijk
zijn toevlucht nemen tot het systeem Dodgson
dat in Engeland toepassing vindt voor het
zuiveren van oesters en mosselen afkomstig
van verontreinigde percelen. De schelp
dieren worden uitgespreid op houten rekken
in een bassin, dat vervolgens gevuld wordt
met zeewater, dat vooraf door chlorering on
schadelijk is gemaakt. Na 24 uur wordt dit
water ververst en na 48 uur zijn de oesters en
mosselen volkomen zuiver geworden. Zij
worden daarna tot hun verzending bewaard
in bassins, die uitsluitend gezuiverd zeewater
ontvangen.
Het onschadelijk maken van alle bronnen
lichtflitsen langs de hemel vlogen, talrijke vonken
regens bij inslagen te zien waren, roeiden twee andere
O.D.mannen in de richting van Bergen. De riemen
hadden ze omwikkeld, voorzichtig roeiden ze voort.
Het was erg donker en het geflikker in de verte
aan alle kanten zichtbaar maakte de oriëntatie nog
moeilijker. Veel liever was het die twee mannen ge
weest, als slechts in een bepaalde richting licht te zien
was, zodat ze dat als een vast punt in de gaten konden
houden. Nu was het onmogelijk Naar hun schatting
hadden ze ongeveer de helft van de route afgelegd toen
Noorman de gedachte uitte, die hen reeds geruimen tijd
bezig hield: „Waar zijn we nu precies En de Schip
per moest antwoorden: „Ik weet het ook niet, het is
zo verdraaid donker op het water zelf en dan rondom
dat ellendige lichtspektakel. Tevergeefs tracht hij de
duisternis te doorboren. Beide mannen zweten van het
werk en de spanning. „Hopeloos", mompelt de schip
per „naar de kant kunnen we niet, dat is te gevaarlijk
en waar we precies aan land moeten, weet ik nu nog
minder." Ze wijzigen hun richting min of meer, roeien
nog even verder plotseling schuurt de boot over
het zand. Daar zitten ze nou. Maar er is geen seconde
te verliezen, het is afgaand water. Een verwensing
rolt over de lippen van De Schipper. Zo spoedig
mogelijk terug, althans hier vandaan. Terug Op
goed geluk, roeien ze nog wat, tot opnieuw de boot
de grond raakt. Dan is hun besluit genomen nu
voor goed terug, trachten Tholen te bereiken. Er is
geen doen aan. Ze moeten te ver van de kant af
blijven. Oriënteren kunnen ze zich niet en het
water loopt af. Verbeten, woedend inwendig, roeien
ze zo goed en zo kwaad, ze richting kunnen vinden,
terug. Wordt vervolgd)
