DOMBURGS RADNIEUWS
ff
Strangepraot
A en O
door F. A. Broeksma, parkeer- en milieuwachter van
de gemeente Domburg.
Nog niet zo lang geleden kwam de afkorting A. en O. me alleen
voor als een handelsmerk van een supermarkt, maar sinds kort
hebben deze letters een andere betekenis voor me gekregen d.w.z.
als de afkorting voor Aagtekerke en Oostkapelle.
Een en ander begon toen de heer Diepenhorst, burgemeester van
Domburg, me attendeerde op het bestaan van een oude grenspaal
tussen de voormalige gemeenten Aagtekerke en Ostkapelle. Deze
zou nu naast de schuur op een boerenerf liggen. Maar na de eerste
vreugde deed deze mededeling bij mij visioenen ontstaan van op
dammen gestort puin waartussen de resten van een verbrokkelde
grenspaal.
Niets bleek echter minder waar, want de agrariër, op wiens erf de
stenen paal ligt, heeft gelukkig een sterk ontwikkeld historisch
besef. Vooral omdat deze grenspaal aan de weg ter hoogte van
zijn boerderij gestaan heeft, kent hij er een hoge waarde aan toe
en daarom is deze paal dan ook bewaard gebleven. Want door het
noodlot was de paal al in twee stukken gebroken voordat hij in
diens bezit kwam.
Tot begin 1986 n.l. sierde deze paal, althans het bovenste stuk, de
tuin van Duinvlietweg 2 te Oostkapelle, het woonhuis in de voor
malige oranjerie van kasteel Westhove. Sinds enkele jaren is deze
v.m. oranjerie in gebruik als Zeeuws Museum voor natuurhisto-
rie. De bewoner van dit woonhuis had de paal gekregen van weg
werkers. Het ding stond zowel letterlijk als figuurlijk in de weg bij
de wegverbinding. In dit verband kan 'weg-werkers' ook dubbel
zinnig worden opgevat. Toen de bewoner van het pand Duinvliet
weg 2 ging verhuizen was de hiervoor genoemde agrariër er als de
kippen bij om de inmiddels verdwenen steen op te sporen en hij
wist gedaan te krijgen dat hij de steen mee kreeg. Dit enerzijds
omdat de steen vroeger voor hof Duinvliet in de wegberm heeft
gestaan en anderzijds omdat men wist dat de steen bij hem in goe
de handen zou zijn.
Tot zover de recente historie van de omzwervingen van ons
onderwerp.
Bij het zien van de steen valt direct op dat de ene zijde voorzien is
van een wapen van de v.m. gemeente Aagtekerke en de andere zij
de voorzien is van het wapen van de vroegere ambachtsheren van
Oostkapelle (de familie Le Sage).
Omdat het wapen van de gemeente Oostkapelle een ander was
dan dat van de vroegere ambachtsheer, twee horizontale banen,
kan geconcludeerd worden dat deze grenspaal van vöör de Frans-
Napoleontische tijd stamt. Trouwens een dergelijke conclusie kan
ook uit de vormgeving getrokken worden.*)
Boven op de paal twee ingekerfde gleuven die elkaar onder een
hoek van ca. 90° snijden. Dit betekent tevens dat deze paal precies
in het hoekpunt heeft gestaan van twee grenslijnen. Uit determi
natie van de plaats, de Domburgseweg ter hoogte van 't hof Duin
vliet en het landgoed Hoogduin tussen Domburg en Zonneveld,
blijkt dat het Aagtekerkse wapen in de richting van de toen nog ei
gen gemeente wees en het wapen van de ambachtsheer in de rich
ting van Oostkapelle.
Wie schetst echter mijn verbazing als blijkt dat er nog meer ste
nen palen, misschien eveneens grenspalen op het erf liggen, in een
hoekje dat wordt benut voor wat opslag tussen opschietend gras.
Nadat wat modder en dood gras was weggeveegd kwam duidelijk
naar voren dat het in één geval vrijwel zeker om een oorspronke
lijke trap- of bordestrede gaat; zij het dat de lengte van de trede,
d.w.z. de breedte van de trap, gehalveerd moet zijn. De kwaliteit
van de steen en het fraai regelmatig bewerkte profiel wijst op
vakwerk.
In het andere geval gaat het eveneens om een hardstenen blok dat
misschien tot de zijkant van de bordestrap gerekend kan norden.
Dit zou althans op te maken zijn uit het vierkante gat, bestemd
voor de voet van een smeedijzeren leuning. Met loden doken werd
op deze wijze de stevige verbinding 'muurvast' gezet. De ruwe uit
einden van deze treden die vroeger nooit te zien zijn geweest, zijn
eveneens voorzien van gleuven die elkaar onder een hoek snijden
met de letters A en O. In het loopvlak van de trede is in tegenstel
ling tot de fraaie profielering, een haastig aangebracht en slordig
uitgevoerd telmerk of Romeins cijfer gekerfd. De kwaliteit tussen
de twee bewerkingen van de steen staat in zo'n schrille tegenstel
ling tot elkaar, dat aangenomen mag worden dat het laatste door
iemand anders is gedaan. Eén en ander versterkt de veronderstel
ling dat het om oorspronkelijke traptreden of bordestreden gaat.
Deze theorie krijgt nog vastere vormen als men bedenkt dat op
het landgoed Hoogduin, een onderdeel van de Manteling, vroe
ger een herenhuis of buiten gestaan heeft dat in 1776 is gesloopt.
De tuinmanswoning van dit buiten staat nog steeds in het bos en
wordt sinds jaren bewoond door de bekende boswachter de heer
M. (Marien) Meijer. Aan deze woning is nog de welstand af te le
zen die het hoofdgebouw gehad moet hebben. Dit versterkt de
theorie van bordesreden nog meer want één ding js zeker: vroeger
gooide men niets weg; alles wat maar enigszins mogelijk was,
werd hergebruikt en dit gold zeer zeker voor dergelijke bouw
materialen.
De gemeentegrens tussen de v.m. gemeenten Aagtekerke en Oost
kapelle liep achter 't hof Duinvliet zeer grillig en kronkelig en de
veronderstelling dat deze bordestreden als grenspaal achter deze
hofstede in het land gestaan hebben is zeer reëel. Blijkens het tel
merk zouden er daar meerdere gestaan hebben.
Naspeuringen op oude kaarten laten tot nu toe wel de kronkelige
grens zien, maar aanduidingen op kaarten met dezelfde telmer-
ken zijn tot nu toe tevergeefs gezocht.
Wie schetst echter voor de tweede keer deze middag mijn verba
zing als blijkt dat er nog meer wegpalen op het erf liggen! En ja
wel: op een ander 'overhoekje' op het erf wéér een aantal stenen
palen, zij het van recenter datum. Deze keer van het type weg- of
kantonnierspalen, die eveneens langs de Domburgse weg gestaan
hebben en daar verwijderd zijn ten behoeve van de aanleg van de
fietspaden. De uitvoerders van dit werk waren al lang blij, dal 'die
boer' de stenen wilde hebben zodat ze minder kosten en moeite
hadden te maken wanneer zij ze af moesten voeren.
Om nu terug te komen op de eerste steen (de mooiste en echte
grenspaal dus), kunnen we concluderen dat het ondanks alle goe
de bedoelingen van de min of meer gedwongen 'conservator' toch
jammer is, dat de monumentale steen op een erf ligt en niet langs
de weg op- of ongevéér op de plaats staat waar hij historisch
thuishoort.
Naar mijn mening is dit nu zo'n typisch voorbeeld van een klein
monument dat door zijn schoonheid en verleden bezit van en
voor iedereen is en niet het 'alleenrecht' van een toevallige bezit
ter. Het zou daarom zeer aan te bevelen zijn om deze steen van ge
meentewege of via de Provincie te laten restaureren en (be
schermd) te herplaatsen langs de Domburgseweg vóór de Hofstee
Duinvliet waar hij thuis hoort. Dit zou ons op die plek toch al
mooie heem nog meer verfraaien.
De Wete,juli 1987.
Nooi Dc/c conclusie vindt een bevestiging in T Brouwer's 'Grenspalen m Nederland'
EP>-.-VV' "v
I pS-sV-i-'-'-V
Badgasten A-toernooi.
In de week van 3 tot en met 9 augustus is het weer zo
ver. Het Domburgse Badgasten A-toernooi, een begrip
voor tennissende maar ook voor niet-tennissende
Domburgers en toeristen.
Het tennistoernooi, dat dit jaar in verband met de nieu
we voorschriften van de Koninklijke Nederlandse
Lawn Tennis Bond in twee delen wordt gehouden,
speelt zich hoofdzakelijk af op de 4 banen van de Stich
ting Badplaatsbelangen Domburg.
Het echte A-toernooi'is in beginsel slechts toegankelijk
voor A-spelers die via de N.N.L.T.B. moeten inschrij
ven. Dit toernooi begint op donderdag 6 augustus.
Vooraf, van 3 tot 6 augustus wordt een kwalificatie
toernooi gespeeld waaraan leden van de K.N.L.T.B. of
buitenlandse tennisbonden kunnen deelnemen.
De besten van het kwalificatie-toernooi mogen vervol
gens meespelen in het A-toernooi.
Het Domburgse Badgasten A-toernooi is het enige, er
kende open A-toernooi in Zeeland. Door sponsoring
van met name bedrijven uit Domburg, maar ook uit de
rest van Zeeland kan het toernooi doorgang vinden.
Bij de heren worden geldprijzen uitgekeerd met een to
taal van 2.500,bij de dames van 1.500,
Een extra prijs is beschikbaar gesteld door Bar-
Dancing Het Karrewiel te Koudekerke die dit jaar 20
jaar bestaat.
De prijs van het Karrewiel voor de winnaar van het
heren-enkelspel van het A-toernooi bestaat naast een
wisselbeker uit een reis voor 2 personen ter waarde van
ca. ƒ1.500,—!
Een bezoek aan dit toernooi met tennis op niveau is ze
ker de moeite waard!
Van 3 tot en met 9 augustus op de banen van de Stich
ting Badplaatsbelangen Domburg.
Badronde van Domburg.
Op 6 augustus gaat het weer gebeuren: De wielerronde
van Domburg wordt weer verreden en wel voor de 15e
keer.
Ook nu weer is de ondernemersvereniging er in
geslaagd om samen met het wielercomité o.l.v. dhr.
Piet Scheers een interessante amateurronde te organi
seren. Dat onze ronde bekend en geliefd is, wordt keer
op keer bewezen door het grote aantal amateurs dat in
schrijft en hel grote aantal belangstellenden en suppor
ters dat aanwezig is. Het is dan ook aantrekkelijk voor
de renners om op Domburg te komen coursen, omdat
zowel prijzen, ambiance, organisatie als sfeer goed te
noemen zijn. En dat is vooral mede te danken aan de
geweldige medewerking die de organisatie krijgt van
gemeente, inwoners en badgasten.
Deze 15e Ronde van Domburg zal zeker weer een hoog
tepunt vormen op de drukke evenementenkalender van
onze plaats en met een ieders medewerking zal de be
kende veiligheid voor renners en publiek weer hoog in
ons vaandel prijken.
De Stichting Badplaatsbelangen Domburg wenst een
ieder dan ook een sportieve en gezellige course op 6
augustus.
