DOMBURGS BADNIEUWS
De onbekende, bekende raap
door gemeente-archivaris J. J. Nijsen
De kerktoren zal op het moment van schilderen ongeveer
100 jaar oud zijn geweest (rond 1500 gebouwd). De molen
die er op te zien is, staat op de plaats waar nu de stenen ko
renmolen aan de Roosjesweg is. Het is waarschijnlijk dat
de afgebeelde molen afkomstig is uit Oostende, België.
Deze molen werd in 1588 door Prins Maurits van Pieter
Vendeville gekocht en in 1589 verhuurd. Van de opbrengst
ging 1/16 deel naar de molenaar (de huurder).
In 1620 werd de afgebeelde molen vervangen door een am
bachtsheerenmolen en deze werd op zijn beurt weer ver
vangen in 1817 door de tegenwoordige stenen molen.
Ook de klederdracht van die tijd kan men zien - het zijn als
het ware maar enkele zwarte en witte plekken op het pa
neel, maar toch net genoeg om er een indruk van te krij
gen. De achtergrond van de raap en Domburg bestaat uit
een aantal duinen. Deze zijn eigenlijk onecht neergezet.
Het schilderij is niet gesigneerd, maar omdat het zo oud is,
heeft het min of meer een standaard waarde.
De taxateur van Tussen Kunst en Kitsch noemde een be
drag van 10.000,maar uit historisch oogpunt is het
voor de gemeente veel meer waard!!
Tot en met april 1987 was het hierboven afgebeelde schil
derij onbekend. Het hing in het Domburgse stadhuis eerst
in de galerij bij de ingang van het bordes, later op de ka
mer van de gemeentesecretaris.
Vanaf april j.l. kreeg het schilderij enige bekendheid na
het AVRO-tv-programma Tussen Kunst en Kitsch.
Op het schilderij, dat bestaat uit een omlijsting en 2 eiken
houten planken staat links een grote raap en rechts vanuit
het midden een gezicht op Domburg.
Er boven staat het volgend gedichtje:
Siet Godts wonderwerck, in dees rape gewrocht
In Walchren gegroijt, bij Domborch voort gebrocht!
Sij woegh XI pont en een half en een achtste effen
Wat schepsel, wat verstant, wat menschelijke kracht
Heeft oijt het minste loof na leven connen treffen
Wilt den alwijsen Godt in dat gewas verheffen.
24 november 1616
Naast de raap kun je goed de kerk met toren zien en op de
voorgrond een molen.
gen) te doen malen. In Gargon's ('de Walchersche Arca
dia') woorden: 'Domburg kreeg onder andere van graag
Willem in 't laar 1310. deeze Keur: als wy, ofte ortfe
naarkomelingert, eerten Molen in Domburg hebben,
jbo en fal geen Poorter tot niemandts Molen maelen
gaan, dan tor onfer Molen'.
Het windrecht werd met vele andere heerlijke rechten in
1795 afgeschaft. Opmerkelijk is dat men, ondanks het
wegvallen van de maalplicht,tot de tweede wereldoor
log naar de 'ambachtsheerlijke' molen bleef komen.
Dat gold voor het hele gebied Domburg, tot de Joosjes-
weg bij Zoutelande toe!
De molen vanat de Schuitvlotstraat, links het molenaarshuis, toen
bewoond door de familie Passenier.
In de huidige korenmolen uit 1817 verwerkte men uit
zuinigheid veel gebruikte materialen, ook onderdelen
van de oude staakmolen. Inmiddels is het meeste daar
van echter vervangen.
De huidige molen werd tot 1963, nog met windkracht,
in bedrijf gehouden. De laatste molenaar was J. Coo-
mans. In 1971 kreeg de molen een nieuwe kap (het is een
bovenkruier, alleen de kap is beweegbaar en draait rond
wanneer hij op de wind wordt gezet) en in 1976 een
nieuwe molenaar: Johannes Hoefkens uit Middelburg.
ww m/ï /es??
Elke zaterdag tijdens het zomerseizoen kan men de mo
len 'Weltevreden' in Domburg in werking zien. Deze ko
renmolen uit 1817 staat aan de Roosjesweg. het is een
stenen grondzeilendat wil zeggen dat hij vanaf de
grond in werking wordt gesteld. Voor 1817 stond op de
zelfde plaats een staak- of standermolen, een windmo
len op een voetstuk, een paal, gewoonlijk op een heu
veltje geplaatst.
Deze houten staakmolen bevond zich daar vanaf 1620,
men kan hem zien op het in Smallegange afgedrukte
Panorama van Domburg en eveneens op 'De Raape', het
Panorama van Domburg uit Smallegange.
in de gemeentesecretarie te Domburg hangende schilde
rij dat onlangs als bijzonder naar voren werd gehaald in
het televisie-programma Tussen Kunst en Kitsch.
Op grond van een privilege van Graaf Willem III (1310)
bezat de heer van Domburg het windrecht: op de inge
zetenen drukte de dwangmalerij, dat wil zeggen de ver
plichting hun graan op de molen van de heer (toen, zo
als de Raape laat zien, aan de huidige Schelpweg gele
Op zaterdag draait hij de molen voor toeristen en
'loslopende' klanten, door de week 's avonds voor
bedrijven.
Zaterdags is het er druk; Zeeuwen en buitenlanders kij
ken er rond en kopen er zakjes met Zeeuwse bloem, rog
ge, pannekoekmix, gebroken tarwe, griesmeel en wat
dies meer 'zij.
De molen in ruste in de rouwstand.
Molenaar Johannes Hoefkens aan het werk
