DOMBURGS MDNIEUWS
T ZICHT OP ZE
zww c^e u*ee^
Domburg als kuuroord is een onderwerp dat het Bad-
nieuws na aan het hart ligt.
Van vele kanten hebben wij in de afgelopen jaren
Domburgs kuurmogelijkheden belicht en ook dit jaar
zullen we daar weer op ingaan.
T/m 10 augustus van dit jaar kan men 'Met zicht op
zee' bekijken. Hoewel Domburg natuurlijk bij uitstek
de aangewezen plaats is voor deze tentoonstelling,
hangt en staat al het materiaal ook prachtig in de oude
Scheldesmederij aan de Walstraat in Vlissingen.
Samenstellers Peter Saai en Flip Spangenberg (Stich
ting Tijd-Ruimte, Amsterdam) hebben alle eer van hun
werk.
Op overzichtelijke en soms ludieke wijze wordt de ge
schiedenis van de badplaats gereconstrueerd.
Een bijna vergeten wereld herleeft in oude foto's van
de Grand Hotels, de boulevards, duinen en stranden
In dit nummer doen wij dat aan de hand van de zojuist
in Vlissingen geopende tentoonstelling 'Met zicht op
zee - Tweehonderd jaar bouwen aan badplaatsen in
België, Nederland en Duitsland'.
Scheveningse hoogtijdagen
Het nemen van baden in zout en/of zoet water is waar
schijnlijk net zo oud als de mensheid zelf. Rond het be
gin van onze jaartelling was het in elk geval heel ge
woon. Talloze verwijzingen ernaar zijn te vinden in de
geschriften van de (oude) Grieken en Romeinen. Be
gon het baden in zee op de manier waarop wij het in
West-Europa kennen zo'n 200 jaar geleden, in de 17e
en 18e eeuw vormden binnenlandse badkuren in
'Spa's' voor hen die zich dat konden veroorloven geen
uitzondering.
Dat ook zeewater therapeutische waarde heeft, werd
pas tegen het einde van de 18e eeuw beseft.
Domburg, ooit een dorpje
De continentale Noordzeekust was aan het einde van
de 18e eeuw dun bevolkt; vissersdorpjes, rond een kerk
gebouwd en altijd wèg van de zee. Aan de Engelse
Zuidkust was een ontwikkeling gaande die van grote
invloed op het Europese badleven zou zijn: Brighton
veranderde van een vissersdorp in een exclusieve bad
plaats met vele attracties èn zeewaterkuren.
Dankzij medische verhandelingen over de heilzame
werking van het zeewater, was deze mogelijkheid van
de badplaats op de voorgrond getreden en in Europa
ontstonden dan ook langs de Noordzeekust - aanvan
kelijk naar het Engelse voorbeeld - vele
badinrichtingen.
In Domburg waren het dr. J. M. Janssen en dr. J. G.
Mezger die het medische aspect naar boven haalden.
Het Ie Badpaviljoen te Domburg omstreeks 1850
Gezondheid en ontspanning - dat is het kenmerk van de
badplaats. De laatste decennia heeft de nadruk vooral
(behalve in Duitsland) op ontspanning gelegen, nu lijkt
dat weer te veranderen.
In Domburg bestudeert men de kuurmogelijkheden,
heeft men grote plannen met het Hof Domburg en het
voormalige Hotel de l'Europe, hopen velen op een her
leving van het Badhotel
Zijn die plannen te verwezenlijken? Zo ja, hoe?
Daargaan wij een volgende keer op in.
'Met zicht op zee - Tweehonderd jaar bouwen aan badplaatsen in Ne
derland, België en Duitsland' t/m 10 augustus in de voormalige
Scheldesmederij aan de Walstraat in Vlissingen. Ma t/m za 11.00-
21.00 uur, zo 14.00-21.00 uur.
Badplaatsen tentoongesteld
Vorig jaar was deze tentoonstelling onder meer in
Scheveningen te zien en daar ontlokte ze de schrijver K.
Schippers poëtische beschouwingen (Cultureel Supple
ment NRC Handelsblad 25-4-85).
"Het idee van de tentoonstelling is zo mooi dat ik, na
dat ik alles heb gezien, het museum verlaat en meteen
naar Domburg rijd", schreef hij. "Zestien jaar gele
den was ik voor het laatst in Domburg. Ik logeerde er in
het Badhotel Ik hoef in Domburg niet naar het
Badhotel te zoeken, je kunt het niet missen. Het ligt
achter een groot gazon, ongeveer honderd meter van
de weg, maar als ik voor het hotel stilhoud, stap ik er
niet uit. Je ziet van verre dat het niet meer in gebruik is.
Het is duister in het gebouw. Planken onttrekken dera
men aan het gezicht, het lijkt zelfs alsof die planken
over de gehele gevel zijn getimmerd, of ook de muren
niet meer mogen worden gezien. Een voorbijganger
vertelt me dat het hotel jaren geleden is gesloten. Het
oude Badpaviljoen met die ene schitterende spitse to
ren en zijn houten voorgalerij was al gesloten in de tijd
dat ik in Domburg logeerde. Toch besluit ik er te gaan
kijken. Het is open. 'Pannekoekenhuis' staat er op een
groot bord. Er zijn ook weer kamers te huur.
Bij een glas bier peinsde hij het is of het niet bij de
tentoonstelling past als ik blijf in dit uit de vorige eeuw
stammende hotel dat zijn toevlucht heeft moeten zoe
ken in pannekoeken en disco-avonden nadat het jaren
dicht is geweest.
Nog in de ban van de tentoonstelling besloot hij dan
ook door te reizen naar België. "Het heeft iets te ma
ken met serres en houten waranda 's en met zo 'n badpa
viljoen als op het duin bij Domburg, maar dan gaaf.
Alleen in De Haan aan Zee/Coq sur Mer vond hij daar
iets van terug "huizen en balkons in een fantastische
stijl die bij geen enkele richting hoortde badplaats
die is vergeten, niet met z'n tijd mee hoefde te gaan en
zijn serres en waranda 's mocht bewaren.Een schrale
troost, want zijn eindconclusie is al duidelijk. "Ik ben
vanuit het museum hals over kop voor een hersenschim
op reis gegaan.
De Haan aan Zee/Coq sur Mer
Enkele maanden geleden was ik een dagje in Knokke.
Daar viel me voor de zoveelste keer op dat de Belgische
badplaatsen een 'nonchalante en grootstedelijke gran
deur' bezitten die de Nederlandse missen.
Een uitzondering daarop vormt Scheveningen, dat die
grandeur in het verleden bezat en hem nu aan het her
winnen is.
Zulke badplaatsen hebben een bijzondere charme; de
negatieve zijde er van is dat het verwerven van 'groot
stedelijkheid' vrijwel altijd gepaard gaat met verlies
aan eigen karakter en natuurschoon.
Geen enkele badplaats heeft immers dezelfde landelij
ke schoonheid als Domburg.
Maar er valt ook veel te zeggen voor badplaatsen als
Knokke.
Omstreeks 1880 was Knokke een dorpje, dat doorzijn
fraaie ligging veel kunstenaars trok. Een overeenkomst
met Nederlandse kustplaatsen dus. Het verschil was
dat het in Knokke de kunstenaars waren die de eerste
aanzet tot de stichting van de badplaats gaven en er zo
voor zorgden dat kunst een grote rol in de ontwikkeling
van de plaats speelde en bleef spelen.
Voor badplaatsen met allure was een Kurhaus of een
Grand Hotel onmisbaar. Knokke kreeg in 1924 het
'Pavilion du Lac', waarin een casino werd gevestigd.
Dat gebouw werd in 1930 geheel vernieuwd, in de
Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en na her
bouw is het nu, in 1986, de spil van het badleven.
Het herbergt onder meer selecte nightclubs en kunst
verzamelingen, biedt ruimte voor tentoonstellingen,
filmpremières, ballet- en concertavonden, internatio
nale congressen en wat dies meer zij. In de hal van het
casino word je begroet door de Nana's van Niki de St.
Phalle, als je de trappen oploopt naar de speelzalen
kom je een fantastisch schilderij van Paul Delvaux te
gen (station bij Fontainebleau) en in de speelzalen zelf
ben je omringd door muurschilderingen van Magritte -
iets dat waarschijnlijk alleen maar in Belgiè kan!
Magritte
Knokke is uitgegroeid tot een grote stad met voorzie
ningen op zeer uiteenlopende terreinen en vooral ook:
veel slechtweer-voorzieningen. Naast de zee heeft het
een zeecentrum, Thalassa, waar men onder meer
jodium- en ozonkuren kan ondergaan. Als winkelstad
is Knokke internationaal georiënteerd en wat zijn kust-
bebouwing betreft is het typisch Belgisch: de kustlijn is
bijna geheel samengesteld uit appartementengebou
wen. In de zomermaanden schijnen de Belgische bad
plaatsen dan ook een bevolkingsdichtheid te hebben
die te vergelijken is met die van steden als New York en
Tokyo!
Ongetwijfeld een ideaal vakantiegebied voor velen en
ook ik breng er graag een dagje door.
Al zou ik wensen dat Domburg in sommige opzichten
grootstedelijker was, noöit zou ik onze kustlijn willen
ruilen voor een andere. Geef mij maar de wandelboule
vard, waar de geur van wilde rozen zich vermengt met
die van zeewier, waar je vanaf de hoge hil naar alle kan
ten een schitterend uitzicht hebt, waar je de mooiste
zonsondergangen ziet, waar grillig gevormde duinen
naar de betoverende mantelingen voeren en waar je
soms zand hapt, in de winter niemand tegenkomt en al
tijd de natuur om je heen voelt!